25/12/1991 - 25/12/2025. Μια προσωπική αποτίμηση της πορείας και της πτώσης της “Σοβιετικής Ένωσης”, 34 χρόνια, μετά το τέλος της.

 

25/12/1991. “Σοβιετική Ένωση”, τέλος. Ένα βράδυ, που το θυμάμαι, πολύ καλά, καθώς, τότε, πριν 34 χρόνια, έβλεπα την υποστολή της κόκκινης σημαίας, με το σφυροδρέπανο της “Ε.Σ.Σ.Δ.”, στο Κρεμλίνο, live, στο CNN. 

Το τέλος το περίμενα, χρόνια πριν, όταν κάτι τέτοιο θεωρείτο, απίθανο, αλλά ανέμενα να υπάρξει μια άλλη εκδοχή, που δεν υπήρξε. Απλώς, η - κατά τον Β. Ι. Λένιν, στα στερνά του - κομματική/κρατική σοβιετογραφειοκρατία, που ήταν η νέα μορφή του καπιταλισμού, στην μετεπαναστατική κοινωνία, όπως χαρακτηριστικά, γράφει ο ίδιος, τελικά, οδήγησε, στην διάλυση, το λεγόμενο σοβιετικό κράτος των Μπολσεβίκων, βλακωδώς και αχρείαστα, αν και η ίδια διατηρεί, ακόμη και σήμερα, στην μετασοβιετική Ρωσία (και στα άλλα μετασοβιετική κράτη, που ανεξαρτητοποιήθηκαν), την εξουσία, αν και, με, εντελώς, διαφορετικό τρόπο, με την υιοθέτηση του λεγόμενου δυτικού μοντέλου του, έντονα, ατελούς γραφειοκρατικού καπιταλισμού της Δύσης, δημιουργώντας ένα τεράστιο γεωστρατηγικό και γεωπολιτικό ρήγμα, στον χώρο της “Σοβιετικής Ένωσης” και των κρατών του “υπαρκτού σοσιαλισμού”, στην ανατολική Ευρώπη, το οποίο ρήγμα έσπευσε να αναπληρώσει η Δύση, κάτι, που, εδώ και χρόνια έχει δημιουργήσει, άλλα τεράστια και επικίνδυνα προβλήματα, στην εποχή.

Αυτό το κοσμογονικό γεγονός καταγράφω, στο αρχικό βίντεο του σημερινού επετειακού άρθρου, το οποίο βιντεοσκόπησα, χθες, Πέμπτη 25/12/2025, αργά το βράδυ, καταγράφοντας την προσωπική μου εμπειρία, όσον αφορά την διάλυση, η οποία υπήρξε, ως μια συνειδητή επιλογή της πλειοψηφίας της σοβιετογραφειοκρατίας, που στηρίχθηκε, στην υποστήριξη των ενόπλων δυνάμεων του κράτους και την ΚΓΒ, καθώς το ΚΚΣΕ, δηλαδή το Μπολσεβικικό Κόμμα είχε καταντήσει ένα σκωροφαγωμένο κουφάρι, ένα κενό περιεχομένου κέλυφος, που ουδεμία πρακτική συνοχή είχε διατηρήσει και κατέληξε να κηρυχθεί, ως ένα, εκτός νόμου, κόμμα, σε όλη την ύστατη περίοδο των τεσσάρων μηνών, μέχρι την αυτοδιάλυση της “Σοβιετικής Ένωσης”, μετά το απελπισμένο πραξικόπημα, τον Αύγουστο του 1989, της σοβιετικής κυβέρνησης και της σοβιετικής ηγεσίας, κατά του γενικού γραμματέα του ΚΚΣΕ και προέδρου της “Ε.Σ.Σ.Δ.” Μιχαήλ Γκορμπατσώφ, το οποίο απέτυχε, παταγωδώς, αφού η εξουσία όλων τους και του ίδιου του Μιχαήλ Γκορμπατσώφ συμπεριλαμβανομένου, δεν διέθεταν κανένα έρεισμα, στην μεγάλη μάζα των γραφειοκρατών, που στήριξαν την εξουσία του προέδρου της Ρωσίας Μπορίς Γέλτσιν.

Στο βίντεο αυτό, περιγράφω και τις δικές πολιτικές αναμονές, δεκαετίες, πριν την αυτοδιάλυση της “Σοβιετικής Ένωσης”, όσον αφορά την κατάρρευση της “Ε.Σ.Σ.Δ.”, μέσω όμως του ευρύτερου κοινωνικού παράγοντα, στο κράτος αυτό, ο οποίος ανέμενα να πρωταγωνιστήσει, όχι, ως παθητικός θεατής - διότι αυτό, στην πραγματικότητα, υπήρξε αυτή η κοινωνία, με δεδομένη την κοινωνική παραλυσία, στην οποία, δυστυχώς, την οδήγησε η εξουσία της σοβιετικής γραφειοκρατίας όλες αυτές τις δεκαετίες, που πέρασαν, μετά την Οκτωβριανή επανάσταση του 1917 -, αλλά, ως ένας δυναμικός και άμεσος εξεγερσιακός παράγοντας, στα κοινωνικά δρώμενα, που θα συμμετείχε, ενεργά, στην μετασοβιετική εποχή.

Κατι τέτοιο δεν συνέβη. Η σοβιετική κοινωνία ουδέποτε παρενέβη, στην αυτοδιάλυση της “Σοβιετικής Ένωσης”, η οποία υπήρξε ένα γνήσιο τέκνο και ένα, έστω ένα βήμα-βήμα, σχέδιο κοινωνικής μεταβολής, της κομμουνιστικής γραφειοκρατίας, η οποία παρέμεινε και παραμένει, στην εξουσία, στην μετασοβιετική εποχή.

Αλλά έστω και έτσι, η αλήθεια παραμένει να είναι ότι το σενάριο της κατάρρευσης της “Σοβιετικής Ένωσης” που είχα, στο μυαλό μου, στα πέτρινα χρόνια των δεκαετιών του 1970 και το 1980, έως την άνοιξη του 1989, - που, τίποτε, δεν έδειχνε αυτή την ραγδαία και τεράστια κοινωνική εξέλιξη -, δεν ήταν κάτι το αδύνατο να συμβεί όπως διακήρυσσαν, τότε, όλοι, ή, σχεδόν όλοι, εκείνα τα χρόνια, κάτι που διακήρυσσε η συντριπτική πλειοψηφία της ελληνικής κοινωνίας αλλά και των κοινωνιών της Δύσης, σε όλα τα πολιτικά φάσματα, που επικρατούσαν, εκείνη την εποχή, είτε αυτά αφορούσαν τις στερεωμένες πεποιθήσεις των εκτεταμένων συντηρητικών κοινωνικών στρωμάτων, είτε του ευρύτερου σοσιαλιστικού χώρου και φυσικά, του χώρου, που αφορά την ευρύτερη κομμουνιστική αριστερά, αλλά, επίσης, είχε εισχωρήσει, ακόμη και στις τάξεις των αντιεξουσιαστών.

Μάλιστα, επί πολλές δεκαετίες, μετά την εμπειρία των μέσων της δεκαετίας του 1940, υστερ, από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και όσων, στα κατοπινά χρόνια, που ακολούθησαν, η πεποίθηση, που επικρατούσε, σε όλους αυτούς τους χώρους, ήταν, ευρέως, διαδεδομένη και εκφρασμένη, με ένα κλασικό απόφθεγμα, το οποίο η αλήθεια είναι ότι δεν ήταν αβάσιμο, σε σχέση, με την ευρύτερη κοινωνική ιστορική εμπειρία, που είχε διαμορφωθεί και το οποίο απόφθεγμα έλεγε, ότι «οι δικτατορίες, στον Δυτικό κόσμο, ακόμη και στα δυτικόφιλο κράτη του αποκαλούμενου, ως Τρίτου Κόσμου, κάποια χρονική στιγμή, όσο πολύ και αν διαρκέσουν, τελικά, θα πέσουν, ενώ οι κόκκινες δικτατορίες δεν πρόκειται να πέσουν, ποτέ».

Τελικά, το απόφθεγμα αυτό υπήρξε ανεπαρκέστατο, καθώς και οι κόκκινες δικτατορίες έπεσαν (αν και όχι όλες, αφού η αχανής κομμουνιστική Κίνα και η κομματική και η κρατική γραφειοκρατία, στο Πεκίνο, εφάρμοσε, με τον Ντενγκ Ξιαοπίνγκ, έναν επιτυχή ευρύτατο κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό σχεδιασμό, που οδήγησε, στη εκρηκτική οικονομική ανάπτυξη της χώρας αυτής, με την απόλυτη εξουσία του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας, εφαρμόζοντας, αναπροσαρμοσμένα την Νέα Οικονομική Πολιτική του Βλαντιμίρ Ίλιτς Λένιν, κατά τις αρχές της δεκαετίας του 1920, στην “Σοβιετική Ένωση”), είναι βάσιμη η κριτική ότι η σοβιετική γραφειοκρατία βιάστηκε και λειτούργησε, ανορθόλογα.

Δεν χρειάζεται να παρατείνω το παρόν κείμενο, καθώς το αρχικό βίντεο είναι, άκρως, περιγραφικό όλων όσων συνέβησαν, κατά την σοβιετική εποχή, με έναν προσωπικό, βέβαια, χαρακτήρα, αλλά, με συνοπτικό και συνεκτικό τρόπο, έως το άδοξο και άκαιρο τέλος της αποκληθείσας, ως Σοβιετικής Ένωσης.

Ισχυρίζομαι, μάλιστα, ότι αυτός προσωπικός και βιωματικός χαρακτήρας της δικής μου αφήγησης, μέσα, στο αρχικό βίντεο, συμβάλλει, σε μεγάλο βαθμό, στην κατανόηση της εποχής εκείνης. 

Αλλά αυτό είναι κάτι, που, μόνον, το αναγνωστικό και φιλοθεάμον κοινό, μπορεί να κρίνει την ορθότητα, ή μη, του ισχυρισμού αυτού, στον οποίο προβαίνω.

Και για να κριθεί αυτός ο ισχυρισμός, είναι απαραίτητο το αναγνωστικό κοινό να παρακολουθήσει αυτό το αρχικό βίντεο.