Ο - ουδέποτε αυτοονομασθείς, πλην όμως, συνειδησιακά - αντιεξουσιαστής Λεβ Νικολάγιεβιτς Τολστόι 113 χρόνια, μετά : Τα αδιέξοδα του εκπεσόντος “ορθολογισμού” και του “προοδευτισμού” της σύγχρονης εποχής και η κοινωνική χρησιμότητα ενός ριζοσπαστικού αντιεξουσιαστικού και απελπιστικά, προοδευτικού “αναχρονισμού”. (“Μια καλά οργανωμένη κυβέρνηση είναι χειρότερη από μια συμμορία ληστών”).
Καθώς αυτόν τον μήνα, συμπληρώνονται, με το Ιουλιανό ημερολόγιο, που ίσχυε, τότε, στην αυτοκρατορική Ρωσία, 195 χρόνια, από την γέννηση του κόμητα Λεβ Νικολάγιεβιτς Τολστόι, είναι μια ευκαιρία να κάνουμε έναν, εκ νέου, απολογισμό, όχι του συγγραφικού έργου του, εκ των μεγίστων, διανοούμενου του ανθρώπινου πολιτισμού, αλλά της ισχύος των λεγόμενων και των πραττόμενων του ανδρός.
Έναν απολογισμό, για τον Λεβ Τολστόι τον έχω πραγματοποιήσει, πριν 10, ακριβώς, χρόνια [δείτε το άρθρο μου, σε αυτό εδώ το μπλογκ, με τίτλο : Από τον Αλεξάντρ Σολζενίτσιν, στον Λέοντα Τρότσκυ, από τον Τρότσκυ, στον Λέοντα Τολστόϋ και από τον Τολστόϋ, σε μας. (Η εκδίκηση του "αναχρονισμού", όταν η οπισθοδρόμηση εμφανίζεται ως "πρόοδος" και ο "εκσυγχρονισμός" αρμενίζει στραβά).] και μπορώ να ισχυρισθώ ότι, από τότε, τα πράγματα, δηλαδή η διαχείριση των υποθέσεων της ανθρωπότητας, η οποία, πλέον, αποτελεί μια υπαρκτή και υπολογίσιμη πραγματικότητα και δεν είναι μια θεωρητική φιλοσοφική και αμελητέα, ή μη υπολογίσιμη οντότητα, όπως, άλλωστε, συνέβαινε και 10 χρόνια πριν, αλλά οι διαστάσεις της, ως υπαρκτής δύναμης, ήσαν, μεν ορατές, αλλά όχι τόσο υπολογίσιμες, όσο έχουν καταστεί, τώρα.
Ως εκ τούτου, λογικό είναι, μέσα στην πορεία του μελλούμενου χρόνου, εάν δεν συμβεί μια καταστροφική εξέλιξη, στην διαδικασία της διαχείρισης των παγκόσμιων υποθέσεων - που, όμως, όπως εξελίσσεται η φορά των γεγονότων, ουδόλως, αποκλείεται να προκύψει - η δύναμη της ανθρωπότητας, ως πραγματικής και ζώσας οντότητας, πρόκειται να διευρυνθεί και να μεγαλώσει, με τόσο γρήγορους ρυθμούς, οι οποίοι είναι, άκρως, πιθανόν να μην είναι διαχειρίσιμοι, από τις πλανητικές ελίτ.
Αυτό συμβαίνει, επειδή οι ελιτ αυτές, διακατεχόμενες, από έναν στρεβλό ορθολογισμό και έναν σύστοιχο τεχνοκρατικό προοδευτισμό, με δεδομένη την άνοδο των μεγάλων και ισχυρών/ισχυροποιούμενων εθνικών κρατών, δεν είναι, όπως φοβούμαι ότι συμβαίνει, ικανές, επειδή δεν διαθέτουν το ανάλογο επίπεδο ικανής νόησης, που περιορίζεται, από την μυωπική προσκόλληση, επί των αντιληπτών και προσλαμβανόμενων - μέσα από τις στρεβλώσεις της θέασης των δεδομένων, που διατηρεί κάθε μια από αυτές τις ελίτ - και θεωρούμενων ως επενδυμένων βραχυπρόθεσμων, ή μεσοπρόθεσμων συμφερόντων, να διαχειριστούν αυτή την και εκ των πραγμάτων, δύσκολη εξέλιξη.
Αυτή η επικρατούσα κατάσταση, στα παγκόσμια πράγματα, είναι, που καθιστά, πάντοτε, επίκαιρο τον καταθλιπτικό γέροντα Λεβ Τολστόι, που, στα 82 του χρόνια, άφησε την τελευταία του πνοή, στον σιδηροδρομικό σταθμό της επαρχιακής πόλης Αστάκοβο της Ρωσίας, έχοντας εγκαταλείψει τα πάντα, αποφασισμένος να ζήσει, μέσα στην φύση, πλην όμως, όντας, πια, ένας υπέργηρος, για τα δεδομένα της εποχής εκείνης, γέροντας, η υγεία του επιδεινώθηκε, με φυσικό αποτέλεσμα τον θάνατό του.
Και τον καθιστά, πάντοτε, επίκαιρο τον Λεβ Τολστόι, αυτή η κρατούσα κατάσταση, στις πλανητικές εξελίξεις, επειδή, αυτοί οι επικαλούμενοι, από τις, επί μέρους ελίτ, ως “ορθολογισμός” και ως “προοδευτισμός” είναι προϊόντα μιας αληθοφανούς, πλην όμως, φαντασιακής και ως εκ τούτου, ψευδούς συνειδησιακής κατασκευής, με ασαφές (ως δήθεν επιστημονικό/επιστημολογικό, αλλά υπαρκτό ιδεολογηματικό) περιεχόμενο, που καθιστά τις επικλήσεις αυτές, ως, κατεξοχήν, προϊόντα ψευδοορθολογισμού και ούτως ειπείν, εντόνως, προβληματικού προοδευτισμού, που, τοιουτοτρόπως, αντιστοιχεί, σε έναν, εκτρωματικά, “εκσυγχρονισμένο” αναχρονισμό.
Αυτή είναι η ωμή και πραγματική κατάσταση την οποία ζούμε, μέσα, από μια αντιφατική και αντιθετική συνδυαστική παρουσία ενός ορθολογικοφανούς ανορθολογισμού και μιας υπαρκτής και υφιστάμενης σοβαρούς ανασχετικούς και στρεβλωτικούς περιορισμούς, λόγω της ταξικής διάρθρωσης των κοινωνιών, τεχνολογικής προόδου, που, τοιουτοτρόπως και αυτή η ίδια η τεχνολογική εξέλιξη, όπως και ο ορθολογικοφανής ανορθολογισμός αποκτούν ένα ταξικό κοινωνικό πρόσημο και συνδυάζονται, με την, επίσης γοργά αυξανόμενη αυταρχία και κυριαρχία των κρατών και των ελίτ τους.
Αυτή η πραγματικότητα, που, επιεικώς, μπορεί να χαρακτηρισθεί, ως, δυνητικά, επαμφότερη, πλην όμως, είναι επικίνδυνη και καθίσταται, ως, προοπτικά, ζοφερή, ως προς το κοινωνικό της πρόσημο και την ίδια την πραγματική εξέλιξή της, η οποία οδηγεί, σε κοινωνικούς αναχρονισμούς, είναι, που φέρνει, στην επιφάνεια τον υποτιθέμενο, ως αναχρονιστικό Λεβ Τολστόι, ο οποίος, έστω και καθ’ υπερβολή, δεν έβλεπε ότι η τεχνολογική πρόοδος, πρόκειται να προσκομίσει κάτι το καλό, στην ανθρώπινη κοινωνία, παρά, μόνον, κακό.
Βάσει της ιστορικής εμπειρίας, που αποκτήθηκε, στα 113 χρόνια, από τον θάνατο του αναρχικού γέροντα, ο οποίος ουδέποτε αυτοπροσδιορίστηκε, ως αναρχικός, αλλά συνειδησιακά ήταν αντιεξουσιαστής, δεν μπορούμε, άκριτα φερόμενοι, να πούμε ότι ο Λεβ Τολστόι είχε άδικο, παρά την σαφέστατη τεχνολογική, αλλά, πάντοτε, με ταξικό κοινωνικό πρόσημο, πρόοδο, που υπήρξε όλα αυτά τα πολλά χρόνια, που μεσολάβησαν, από το 1910, μέχρι σήμερα, διότι αυτή η τεχνολογική πρόοδος, συνδυαζόμενη, με τον ανορθολογικό “ορθολογισμό” των αρχουσών τάξεων/ελίτ και των κρατών, οδήγησε, σε τεράστια και πρωτοφανή μεγέθη καταστροφών και απωλειών εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρωπίνων ζωών, στην Ιστορία της ανθρωπότητας, μέσα από τους δυο πρωτοφανείς παγκόσμιους πολέμους, που διεξήχθησαν, σε μισά χρονικά διαστήματα (1914 - 1918 και 1939 - 1945), αλλά και τους πολυάριθμους τοπικούς και ευρύτερους φονικότατους και ως εκ τούτου, πολύνεκρους πολέμους, που διεξήχθησαν και διεξάγονται (ο πολύμηνος και πολύνεκρος, άκρως και άμεσα, επικίνδυνος τωρινός πόλεμος, στην Ουκρανία, είναι ένα ζωντανό παράδειγμα), υπό αυτό το συνδυαστικό πλέγμα του ταξικού χαρακτήρα της τεχνολογικής εξέλιξης νοούμενης, ως προόδου και του κοινωνικού φαντασιακού του ταξικού και εξουσιαστικού ψευδορθολογικού, στον κεντρικό του πυρήνα, “ορθολογισμού” των αρχουσών τάξεων και ελίτ.
Καθώς, λοιπόν, η ανθρωπότητα έχει εμπλακεί, στην αποκαλούμενη “παγίδα του Θουκυδίδη”, μέσα από την σύγκρουση της Δύσης και των ανερχόμενων, στο ιστορικό και πλανητικό προσκήνιο, των μεγάλων εθνικών κρατών, που διεκδικούν το μερίδιο, που τους αναλογεί, στην εξυπηρέτηση των συμφερόντων τους, στην διαχείριση των παγκόσμιων υποθέσεων και ως εκ τούτου, στον περιορισμό και προοπτικά, παραγκωνισμό των ΗΠΑ και της Δύσης, στα όρια των, γοργά, μειούμενων δυνατοτήτων τους, στο παγκόσμιο στερέωμα, έρχονται στην επικαιρότητα ο “αναχρονιστής” Λεβ Τολστόι και οι ορθές διαπιστώσεις του.
Η μια διαπίστωση του χριστιανού αντιεξουσιαστή Λεβ Τολστόι (τον οποίο η ρωσική ορθόδοξη εκκλησία, το 1901, ορθώς, πράττουσα, μέσα στο πλαίσιο των συμφερόντων και των δογμάτων της, αφόρισε, αφού έγινε αρνητής κάθε κρατικής δομής, με όπλο την εξατομικευμένη χριστιανική του πίστη, που την συνδυάζει, με το αντιεξουσιαστικό του συμπέρασμα ότι «όλες οι υποχρεώσεις, προς το κράτος, είναι, ενάντια, στην συνείδηση του Χριστιανού - ο όρκος υποτέλειας, οι φόροι, οι νομικές διαδικασίες, η στρατιωτική θητεία. Και όλη η κυβερνητική ισχύς στηρίζεται, πάνω στις υποχρεώσεις αυτές»), αφορά την άμεση επικινδυνότητα των κρατών, ως οντοτήτων, αφού, όντως, όπως μας αποδεικνύει η πικρή και πολυαίμακτη ιστορική πείρα, “μια καλά οργανωμένη κυβέρνηση είναι χειρότερη από μια συμμορία ληστών”, αφού η καλή οργάνωση των κυβερνήσεων και των κρατών, μπορεί να είναι προϊόν της τεχνολογικής εξέλιξης, που, όπως προανέφερα, φέρει ταξικό και εξουσιαστικό κοινωνικό πρόσημο, ουδόλως, σημαίνει ότι αυτή η καλή οργάνωση των κυβερνήσεων και των κρατών ταυτίζεται, με τον σκληρό πυρήνα οποιασδήποτε ουσιαστικής και πραγματικής έννοιας ορθολογισμού.
Την δεύτερη ορθή διαπίστωση του Λεβ Τολστόι θα την μεταφέρω αυτούσια, από το περίφημο δοκίμιό του, με τίτλο “Για την αναρχία”, όπου ο γίγαντας της ρωσικής γράφει ότι «οι Αναρχικοί έχουν δίκιο, σε όλα. Kαι στην άρνηση της υπάρχουσας τάξης και στον ισχυρισμό ότι, χωρίς Αρχή, δεν θα μπορούσε να υπάρχει χειρότερη βία, από αυτή της Αρχής, κάτω από τις τωρινές συνθήκες. Κάνουν λάθος, μόνο, στο να νομίζουν ότι η Αναρχία μπορεί να ιδρυθεί, μέσω επανάστασης. Αλλά μπορεί να ιδρυθεί, μόνο, με το να υπάρχουν όλο και περισσότεροι άνθρωποι, οι οποίοι δεν επιζητούν την προστασία της κυβέρνησης».
“Μπορεί να υπάρξει”, συνεχίζει ο Λεβ Τολστόι, “μόνο μία μόνιμη επανάσταση - μιά ηθική : Η αναγέννηση του εσωτερικού ανθρώπου”.
Αλλά, εδώ, στην τελευταία παράγραφο της δεύτερης διαπίστωσης του Λεβ Τολστόι, παρά την βασιμότητα, που έχει, είναι, που τα ανθρώπινα δεδομένα και τα συναφή πιθανά αποτελέσματα περιπλέκονται και πιθανότατα, μπορεί να καθίστανται και αδιεξοδικά, διότι αυτό, που ο σεβαστός γέροντας αποκαλεί, ως εσωτερικό άνθρωπο, δεν έχει μια μονοδιάστατη ύπαρξη, αλλά, όπως γνωρίζουμε, πλέον, οριστικά, μέσα από την αποκαλούμενη ψυχιατρική επιστήμη, αντιθέτως, έχουμε να κάνουμε με μια πολυδιάστατη εσωτερική συγκρότηση του κάθε συγκεκριμένου ανθρώπου, του οποίου ο εσωτερικός κόσμος είναι, κυρίως, προϊόν των ενσταλαγμένων βιολογικών/βιοχημικών γενετικών του ενστίκτων, που, εν πολλοίς, προσδιορίζουν τον χαρακτήρα και συνεπαγόμενα, σε σημαντικό βαθμό, την συμπεριφορά του, η οποία, όμως, μπορεί να επιδεχθεί, διαφόρων βαθμών κοινωνικές επιρροές, επιδράσεις, που μπορεί να είναι ενθαρρυντικές και συνάμα, σε κάθε περίπτωση, περιοριστικές.
Μπορεί, μέσα σε αυτόν τον πολυσχιδή κυκεώνα των ανθρωπίνων κοινωνιών, να υπάρξει μια αντιεξουσιαστική προοπτική;
Δύσκολο. Δυσχερές, στον υπέρτατο βαθμό.
Ουδείς, όμως, μπορεί να προδικάσει το τί πρόκειται να συμβεί, μέσα, από το πέρασμα των ετών των δεκαετιών και των αιώνων και κυρίως, μέσα, από την μακρά αλληλοδιαδοχή των ανθρωπίνων γενεών, όπως έχω αναφέρει και σε προηγούμενα άρθρα μου, σε αυτό εδώ το μπλογκ [δείτε, παραδείγματος χάριν, το παλαιότερο κείμενό μου, του περασμένου Ιανουαρίου, με τίτλο : Μιλώντας, για “το στάδιο, στο οποίο δεν θα χρειάζεται να υπάρχουν αφεντικά και δούλοι, επειδή οι σαΐτες θα υφαίνουν μόνες τους”. Από αυτόν τον ορισμό του Αριστοτέλη, για το καθεστώς της ελεύθερης κοινωνίας (που νοείται ως αναρχική/αντιεξουσιαστική), στον μουτουαλισμό του Pierre-Joseph Proudhon και από την δραστική μείωση του χρόνου εργασίας, που περίμενε ο John Maynard Keynes, στο σήμερα και στους μελλοντικούς καιρούς)].
Μπορεί, λοιπόν, να είναι δυσχερέστατη, στα όρια του αδύνατου και φαινόμενου, ως εξωπραγματικού, αλλά είναι, σαφέστατα, υπαρκτή η κοινωνική χρησιμότητα ενός ριζοσπαστικού αντιεξουσιαστικού και απελπιστικά, προοδευτικού “αναχρονισμού”.
Αλλά αυτή η εξέλιξη μπορεί - ή δεν μπορεί - να είναι προϊόν των ανθρωπίνων κοινωνιών. Και τούτο, επειδή, δεν μπορεί μια τετοια εξέλιξη, όπως και οποιαδήποτε άλλη εξέλιξη, να προκύψει, εκτός των ανθρωπίνων κοινωνιών.
Σχόλια