Μήπως, τελικά, είχε δίκιο ο Karl Marx; Βασικά, όχι , αλλά, μερικώς, ναι. Αν και είναι πολύ νωρίς, για κρίνει κανείς. (Έγραψε, σωστά, για την διαδικασία συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης του κεφαλαίου, αλλά δεν διείδε την διαδικασία της γραφειοκρατικοποίησης των αστικών και των εργατικών τάξεων και την σύμφυση του γραφειοκρατικού καπιταλισμού και του γραφειοκρατικού επαναστατισμού, του οποίου υπήρξε ο πατέρας).
Η παρούσα οικονομική κρίση, που ξεκίνησε, με την χρηματοπιστωτική κρίση της Νέας Υόρκης, τον Σεπτέμβριο του 2008 ευρισκόμενη, σε αχαρτογράφητα ύδατα, θέτει το ουσιώδες ερώτημα, για μια ακόμη φορά, για το αν είχε δίκιο, στις βασικές οικονομικές και κοινωνικές αναλύσεις του, ο Karl Marx, εδώ και, τουλάχιστον, 160 χρόνια από τώρα. Το περιοδικό “Der Spiegel” θέτει, επί της ουσίας, το θέμα της τωρινής μακροχρόνιας καπιταλιστικής κρίσης, το οποίο, ουσιωδώς, οφείλεται, στην αναντιστοιχία της δυναμικής του επιπέδου των μέσων παραγωγής, και της πραγματικής παραγωγικής βάσης των χωρών του σύγχρονου παγκοσμιοποιημένου, πλέον, καπιταλιστικού συστήματος, καθώς και με το υποτιθέμενο, ως παράδοξο φαινόμενο, της ανόδου, στο διεθνές προσκήνιο, της ισχύος των μεγάλων χωρών, όπως και των χωρών της παλαιάς καπιταλιστικής περιφέρειας (εξωφέρειας) και της ισχύος των απόψεων και των θέσεων του Karl Marx, για τον καπιταλισμό, εδώ και 160 χρόνια τώρα.
Δεν είναι χωρίς ενδιαφέρον μια τέτοια συζήτηση. Αντιθέτως, είναι, άκρως, ενδιαφέρουσα, λόγω της μεγίστης επιδραστικής συμβολής του ίδιου του Karl Marx και του Friedrich Engels, στον εσώτερο πυρήνα και σε τεράστια έκταση, στην εξέλιξη της πορείας του καπιταλιστικού συστήματος, η οποία τεράστια επιδραστική συμβολή, ουδόλως, υπήρξε παροδική, αλλά αποτελεί δομικό και συστατικό/συγκροτητικό στοιχείο του σύγχρονου γραφειοκρατικού καπιταλισμού, σε όλες του τις εκδοχές και εκφάνσεις.
Πραγματικά, αποτελεί αστείο το να μη λάβει κανείς, υπόψη του, την σαρωτική επιρροή των ιδεών του Karl Marx και των μαθητών και οπαδών του, στην διαμόρφωση και την συγκρότηση του σύγχρονου γραφειοκρατικού καπιταλιστικού συστήματος. Μια επιρροή, η οποία αποτελεί μια αδήριτη πραγματικότητα, η οποία είναι συνδεδεμένη, με κάθε πτυχή του σύγχρονου καπιταλισμού, σε τέτοιον βαθμό, που τώρα πια, μας είναι αδύνατο να μπορέσουμε να φανταστούμε, καν, την διαμόρφωση και την μορφή του σύγχρονου καπιταλισμού, χωρίς τον Karl Marx και τον μαρξισμό, σε όλες τις εκδοχές του, από την κλασική σοσιαλδημοκρατική μεταρρυθμιστική μορφή του, που, σταδιακά, μετάλλαξε τον αρχετυπικό ευρωπαϊκό καπιταλισμό της σύγχρονης Δύσης, σε αυτό, που είναι σήμερα και συγκρότησε, μέσω του φαινομένου της πρακτικής δραστηριότητας του λενινιστικού, σταλινικού και μαοϊκού γραφειοκρατικού επαναστατισμού των ριζοσπαστικών ιδεών του Karl Marx, στην ανατολική εκδοχή τους, από τον οποίο γραφειοκρατικό επαναστατισμό των Μπολσεβίκων, ως επικρατές πολιτικό και κοινωνικό καθεστώς συγκροτήθηκε, στην τέως “Σοβιετική Ένωση”, από την εποχή του επαναστατικού πραξικοπήματος του Οκτωβρίου του 1917, με πολιτικό και ιδεολογικό δημιουργό, πρώτο και πάνω από όλους, τον Βλαντιμίρ Ίλιτς Λένιν και κατά δεύτερο, αλλά όχι δευτερεύοντα, ρόλο τον Ιωσήφ Στάλιν, μέχρι την αυτοδιάλυση της “ΕΣΣΔ”, τον Δεκέμβριο του 1991 και εξακολουθεί να συγκροτείται και να κινείται, στο παρόν και στο απρόβλεπτο μέλλον, με αξιώσεις παγκόσμιας κυριαρχίας, στην μεταμαοϊκή “Λαϊκή Δημοκρατία” της Κίνας, χωρίς να αγνοούμε και το καθεστώς του σύγχρονου Βιετνάμ και όχι, μόνον, αυτών, όπου τα κομμουνιστικά κόμματα, που επιθυμούσε να ιδρύσει ο Karl Marx και συγκροτήθηκαν, αργότερα, από τον Β. Ι. Λένιν και τον λενινισμό, ανέλαβαν την υλοποίηση των κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών καθηκόντων της γραφειοκρατικής καπιταλιστικής ανάπτυξης, σε χώρες, οικονομικά, υπανάπτυκτες, οι οποίες, ως προλεταριάτο, δεν είχαν μια συγκροτημένη πλειοψηφική, σε επίπεδο κοινωνίας, βιομηχανική εργατική τάξη, αλλά αχανείς και πολυάριθμες αγροτικές μάζες, σε αντίθεση, με τις βασικές προσμονές του Karl Marx και της κλασικής μαρξιστικής ανάλυσης, που είχαν, ως ουσιώδες δεδομένο, για τον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό των καπιταλιστικών κοινωνιών, την μέγιστη ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων και την πλειοψηφική συγκρότηση των καπιταλιστικών κοινωνιών, από το βιομηχανικό (ενεργό και ανενεργό) προλεταριάτο.
Στο κοινωνικό αυτό πεδίο, η μαρξική θεωρία και οι διάφορες εκδοχές της δεν πραγματοποιήθηκαν. Η όποια ώθηση και ανάπτυξη των σχέσεων, ανάμεσα, στις τάξεις της καπιταλιστικής παραγωγής, στην δυτική εκδοχή της, πραγματοποιήθηκε, μέσω της ενσωμάτωσης της πολιτικής και συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας της εργατικής τάξης και των εργαζόμενων/μισθωτικών στρωμάτων των πληθυσμών των δυτικών καπιταλιστικών χωρών, όπως και της αυτής της ίδιας της διαστρωμάτωσης των εργατών και των μισθωτών, στο κλασικό δυτικό καπιταλιστικό σύστημα, το οποίο, στην χρονική πορεία της εξέλιξης του, γραφειοκρατικοποιήθηκε και στους δυο κοινωνικούς του πόλους, μέσα από την ανάπτυξη των μεγάλων και πολυεθνικών επιχειρήσεων, μια διαδικασία, η οποία μείωσε, δραστικά, την επιρροή των κλασικών καπιταλιστικών τάξεων, ως μετόχων των τεράστιων και πολυδιάστατων πολυμετοχικών ανώνυμων εταιρειών, στην παραγωγική διαδικασία και ιδίως, ως κέντρων λήψεως των αποφάσεων, για την πορεία των πολύ μεγάλων εταιρικών ολιγοπωλιακών επιχειρήσεων, αντικαθιστάμενων, από μια μικρή, αλλά και ολοένα αναπτυσσόμενη και ανεπτυγμένη καινοφανή ομάδα/τάξη μισθωτών, με, εξαιρετικά, υψηλά εισοδήματα, η οποία ασκεί, στην πράξη, την διοίκηση και την σχετική λήψη των απαραίτητων και κρίσιμων αποφάσεων, για τη επιχειρηματική δραστηριότητα αυτών των ολιγοπωλιακών εταιρειών, οι οποίες, με την ίδια την ύπαρξη τους, στρεβλώνουν όλους τους υποτιθέμενους, ως ισχύοντες, κανόνες μιας ελεύθερης καπιταλιστικής αγοράς, η οποία, απλώς, είτε δεν υπάρχει, είτε - το συνηθέστερον - έχει περιοριστεί, δραστικά, ακόμη και στον χώρο των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, οι οποίες μοιράζονται ολοένα και συρρικνούμενα μερίδια της συνολικής αγοράς, προσπαθώντας να συντονιστούν, μεταξύ τους, με μεγαλύτερη, ή μικρότερη, επιτυχία, μέσω των πολιτικών των εναρμονισμένων τιμών, για τον έλεγχο, εκ μέρους τους, των ιδιαίτερων αγορών, στις οποίες απευθύνονται.
Αλλά δεν αρκεί να περιγράψουμε ένα γεγονός, ή μια τεράστια αλληλουχία συμβάντων, τα οποία οδήγησαν στην παρούσα κατάσταση, δηλαδή στην γραφειοκρατικοποίηση του καπιταλιστικού συστήματος. Πρέπει και να εξηγήσουμε το γιατί συνέβη, ό,τι συνέβη. Και φυσικά, απαραίτητο είναι να αποφύγουμε κάποια οποιαδήποτε πρόβλεψη του εγγύτερου, ή, πολύ περισσότερο, του απώτερου μέλλοντος, διότι, απλούστατα, το πιο πιθανό είναι ότι θα πέσουμε έξω, αφού η ανθρώπινη ζωή ήταν, είναι και θα παραμείνει απρόβλεπτη.
Τι πήγε λάθος με την θεωρία περί καπιταλισμού του Καρλ Μαρξ και των ευρύτερων μαρξιστικών θεωριών, που κατάφεραν να γίνουν μια ιδεολογία των εργαζόμενων τάξεων και κρατών;
Η αλήθεια είναι ότι ο Karl Marx υπήρξε ένας πολύ καλός, για την εποχή του, μελετητής και αναλυτής του αγγλικού καπιταλισμού, τον οποίο θεώρησε, ως χαρακτηρίζοντα, την ανθρώπινη πορεία, μέσα στον χρόνο, μια πορεία, η οποία θα κατακτούσε ολόκληρο τον πλανήτη, προβλέποντας, σωστά, την διαδικασία παγκοσμιοποίησης, που απαιτεί η ίδια η λογική του καπιταλιστικού συστήματος, ως ενός συστήματος, το οποίο οδηγεί, στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων, μέχρι το σημείο εκείνο, που η κοινωνική πόλωση, που δημιουργείται, από την σωστή περιγραφή της συγκέντρωσης και της συγκεντροποίησης τον κεφαλαίου, οδηγεί στην αδυναμία της, περαιτέρω, εξάπλωσης και ανάπτυξης της καπιταλιστικής παραγωγής, με αποτέλεσμα, κατά τον Karl Marx, την αντικατάσταση του καπιταλιστικού συστήματος, από τον σοσιαλισμό και τον κομμουνισμό, μέσα από την διαδικασία της απαλλοτρίωσης των απαλλοτριωτών, όπως ο ίδιος περιγράφει τα βιβλίο του “Das Kapital” (“Το κεφάλαιο”), δηλαδή, από την συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού των καπιταλιστικών χωρών, η οποία θα έχει, ουσιαστικά, μετατραπεί, σε ένα ενεργό και κατά βάση, ανενεργό/άνεργο βιομηχανικό προλεταριάτο και ως αποτέλεσμα αυτής της υπερώριμης φάσης του, να μην μπορεί να αναπτύξει, περαιτέρω, τις παραγωγικές δυνάμεις, ήτοι την καπιταλιστική παραγωγή.
Όμως, αυτή ίδια η διαδικασία της συγκέντρωσης και της συγκεντροποίησης του κεφαλαίου υπήρξε ο μηχανισμός, μέσω του οποίου γραφειοκρατικοποιήθηκε η ίδια η διαδικασία της καπιταλιστικής παραγωγής, με την ανάπτυξη, ως δυναμικών του στοιχείων, των διοικητικών μηχανισμών των μεγάλων επιχειρήσεων και την διαμόρφωση του ενδιάμεσου κοινωνικού και οικονομικού στρώματος, που υποκατέστησε, ή, έστω, στις μικρότερες επιχειρήσεις, συμπλήρωσε, τον ρόλο των κλασικών καπιταλιστών, στην διοίκηση των επιχειρήσεων και ιδιαίτερα, όταν αυτές κατέστησαν πολυμετοχικές και τεράστιες, στην έκταση και στον όγκο παραγωγής τους, ως μεγάλες εθνικές και κυρίως, πολυεθνικές επιχειρήσεις.
Σχόλια