1400 πΧ.-1300 πΧ. “Το δακτυλίδι του Μίνωα”. 1250 πΧ. Μυκήνες. Τα “Κυκλώπεια Τείχη”. 1830-1970. Οι περιπέτειες του Μνημείου του Γεωργίου Καραϊσκάκη, στο Νέο Φάληρο. 1890. Ο χιλιόχρονος ναός της αγίας Αικατερίνης, στην Πλάκα. 1913. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και ο βασιλιάς Κωνσταντίνος Α’, στην Βυρώνεια Σερρών. 1921. Εσκί Σεχίρ. Δυο Έλληνες στρατιώτες μεταφέρουν τραυματία στρατιώτη του κεμαλικού στρατού. 1920-1928. Οι απογραφές του πληθυσμού, στην Ελλάδα. 1937. Tennessee, ΗΠΑ. 9 χρονών νύφη. 8-4-1941. Η ανακοίνωση, υπ’ αριθμ. 166, του Ελληνικού Γενικού Στρατηγείου. 22-6-1941. Ο κατηφής Ιωσήφ Στάλιν και η καταστροφική εισβολή της Γερμανίας, στην “Ε.Σ.Σ.Δ.”. 1941-1945. Κροατία. Το κατοχικό καθεστώς των USTA ŠE. 25-11-1942. Ο Θέμης Μαρίνος και η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου.19-11-1942. Η αντεπίθεση του Κόκκινου Στρατού, στο Στάλινγκραντ. 1942-1945. Auschwitz. 1943. Μπέλγκοροντ, Κατεχόμενη Ρωσία. 18-4-1945. Το στρατόπεδο συγκέντρωσης Stalag X-B Sandbostel. 1945. Η τύχη των φρουρών του στρατοπέδου συγκέντρωσης, στο Bergen-Belsen και ο σωρός πτωμάτων, στο Βερολίνο. 22-12-1945. Ο κατάλογος των επιβατών του πλοίου «ΜΑΤΑΡΟΑ». 1970. Ο Πύργος Ηλείας. 26-11-2025. Νέα οριστική καταδίκη του Νικολά Σαρκοζί και μετέπειτα. (195).

  

18/4/1945. Sandbostel, Γερμανία. Δύο ξένοι. Μια πράξη ανθρωπιάς, σε ένα μέρος, που χτίστηκε, για να την σβήσει.

Όταν τα βρετανικά στρατεύματα μπήκαν, στο Stalag X-B Sandbostel, στις 18 Απριλίου 1945, μπήκαν, σε μια, από τις πιο σκοτεινές σκηνές του πολέμου. Περισσότεροι, από 30.000 κρατούμενοι - Σοβιετικοί, Πολωνοί, Ολλανδοί, Γάλλοι, Ρομά, πολιτικοί κρατούμενοι και πολίτες - βρίσκονται διάσπαρτοι, σε ανοιχτά χωράφια, αχυρώνες και αυτοσχέδιες καλύβες. Πολλοί ήσαν πολύ αδύναμοι, για να σταθούν. Κάποιοι ψιθύριζαν, για νερό. Άλλοι μπορούσαν να κοιτάξουν, μόνο, με κούφια μάτια. Τύφος, δυσεντερία και πείνα είχαν μετατρέψει το στρατόπεδο, σε τοπίο ετοιμοθάνατων.

Ανάμεσα στο χάος, ένας νεαρός Βρετανός γιατρός γονάτισε, δίπλα, σε δύο άνδρες, στην λάσπη. Ο ένας, μόλις, που ανέπνεε. Ο άλλος - ένας Ολλανδός κρατούμενος, ονόματι Pieter - ήταν αδυνατισμένος, τρέμει και κόντεψε να πεθάνει ο ίδιος. Ωστόσο, αρνήθηκε να μετακομίσει. Κρατούσε το χέρι του ξένου και με τα δύο δικά του, με τον αντίχειρά του, βούρτσισε τις αρθρώσεις του άνδρα με αργά, σταθερά χτυπήματα.

"Πεθαίνει", ψιθύρισε ο Pieter, "αλλά δεν πρέπει να πεθάνει μόνος”.

Ο γιατρός προσπάθησε να βοηθήσει, αλλά ο πιο αδύναμος άντρας “έφυγε”, μέσα, σε λίγα λεπτά, κρατώντας ακόμη, το χέρι του Pieter. Ο Pieter δεν το άφησε, ακόμη και όταν σταμάτησε η αναπνοή. Μόνο, όταν ο γιατρός έβαλε το χέρι του, στον ώμο του, τελικά, τον απελευθέρωσε. Εξαντλημένος, τρέμοντας, είπε : "Κανείς, εδώ, δεν είχε μείνει, κανείς. Σήμερα... είχε εμένα”.

Ο Pieter πέθανε το επόμενο πρωί, πριν τον φθάσουν τα νοσοκομεία πεδίου.

Ο γιατρός, αργότερα, έγραψε ότι είχε δει θάρρος, στο πεδίο της μάχης - αλλά, τίποτε, σε σύγκριση, με έναν πεινασμένο άνθρωπο, που χρησιμοποιεί την τελευταία του δύναμη, για να δώσει, σε έναν ξένο αξιοπρέπεια, στις τελευταίες του στιγμές.

Σε ένα στρατόπεδο, όπου ο θάνατος είχε γίνει ρουτίνα, ο Pieter δημιούργησε μια στιγμή ανθρωπιάς, που έζησε περισσότερο, από τους δύο.

1945. Τι συνέβη, με τους Γερμανούς φρουρούς και το προσωπικό στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Bergen-Belsen, μετά την άφιξη των Βρετανών και την λήξη του πολέμου;

Αυτή είναι μια δύσκολη ιστορία. Ασχολείται, με τους φρουρούς του στρατοπέδου του Belsen, αμέσως, μετά τον πόλεμο.

Κατά την άφιξη του βρετανικού στρατού, υπήρχαν, περίπου, 500 φρουροί και προσωπικό, στο στρατόπεδο.

Πρώτον, αρκετοί, από αυτούς, αντιμετώπισαν ακριβή επιτόπου αντίποινα.

Οι Βρετανοί διέταξαν τους φρουρούς να θάψουν τα 13.000 πτώματα. Αναγκάστηκαν να το κάνουν το συντομότερο δυνατόν για να αποφύγουν τη διάδοση του τύφου. Πριν φτάσουν εκεί οι Βρετανοί, εξοργισμένοι κρατούμενοι δολοφόνησαν περίπου 170 φρουρούς που τους χτυπούσαν μέχρι θανάτου.

Ακολούθησε δικαστήριο και νομοθεσία.

Οι Βρετανοί επέλεξαν έναν σημαντικό αριθμό 45 φρουρών για να υποβληθούν σε μια μεγάλη δίκη. Ένας από αυτούς ήταν ο διάσημος αρχηγός της κατασκήνωσης, Josef Kramer. Έντεκα κρεμάστηκαν επίσης και οι άλλοι καταδικάστηκαν σε μακρά φυλάκιση. Στη συνέχεια, επιπλέον 50 μέλη του προσωπικού διώχθηκαν και τιμωρήθηκαν από άλλα δικαστήρια.

Παρόλα αυτά, ο μεγαλύτερος αριθμός φρουρών δραπέτευσε.

Πάνω από 200 φύλακες ονομάστηκαν ονομαστικά, ωστόσο κανένας από αυτούς δεν είχε συλληφθεί ή καταδικαστεί. Ο μεταπολεμικός κόσμος ήταν άτακτος και οι προσδοκίες σχεδόν εξαφανίστηκαν. Τέτοιοι φρουροί εξαφανίστηκαν, επέστρεψαν στην κανονική ζωή και δεν έγινε καμία ενέργεια εναντίον τους σχετικά με το τι έκαναν στο Μπέλσεν.

#fblifestyle #WWII #history #Soviet #germany

Μάιος 1945. Ο Κόκκινος Στρατός συνέλαβε τους Γερμανούς στρατηγούς, όταν οι τελευταίοι συνθηκολόγησαν, στο Βερολίνο. Αυτό, αμέσως, άλλαξε την ζωή τους.

Οι Γερμανοί στρατηγοί δεν πήραν θέση, ως αιχμάλωτοι. Οι στρατηγοί χαρακτηρίστηκαν, ως εγκληματίες πολέμου.

Οι Σοβιετικοί διεξήγαγαν γρήγορες και βάναυσες δίκες, αφού τους έσπευσαν, σε δίκη. Οι στρατηγοί καταδικάστηκαν, σε μεγάλο βαθμό.

Τιμωρήθηκαν σκληρά : 25 χρόνια φυλάκιση και σκληρή εργασία. Αυτή ήταν μια μακροχρόνια ποινή, για να εξασφαλιστεί ότι εκτίουν ισόβια κάθειρξη.

Η παύση των ποινών φυλάκισης των στρατηγών έγινε, από δύο απόψεις.

Πρώτον, δεν δραπέτευσαν όλοι οι παλαιότεροι στρατηγοί, στους τάφους τους, όταν ήσαν, στις φυλακές. Ο θάνατος του στρατηγού Helmuth Weidling, ο οποίος είχε ηγηθεί της υπεράσπισης του Βερολίνου, υπό κράτηση, το 1955, αποτελεί θλιβερή είδηση, καθώς και του Werner Mum

Δεύτερον, οι υπόλοιποι στρατηγοί αφέθηκαν ελεύθεροι, μετά, από, περίπου, δέκα χρόνια φυλάκισης.

Μια μεγάλη στροφή ήλθε, το 1955. Μετά από αρκετές μεγάλες διαπραγματεύσεις, μεταξύ “Σοβιετικής Ένωσης” και Δυτικής Γερμανίας, οι άλλοι Γερμανοί κρατούμενοι, τελικά, απελευθερώθηκαν. Ο Wilhelm Mohnke και ο Gustav Krukenberg είναι μερικοί, από τους στρατηγούς, που τους επιτράπηκε να επιστρέψουν, στην πατρίδα τους.

22/12/1945. Αθήνα. Ο κατάλογος των επιβατών του πλοίου “Mataroa”, από τον Πειραιά.

1946. Κορυτσά. Αλβανία. Στην δίκη των «σαμποτάρων του Μαλίκ», πέντε άτομα καταδικάστηκαν, σε θάνατο. Οι μηχανικοί Abdyl Sharra και Kujtim Beqiri καταδικάστηκαν, σε απαγχονισμό, ενώ οι Vasil Mano, 34 ετών, Zorika Mano 27 ετών και Eugenio Scaturo 29 ετών καταδικάστηκαν, σε θάνατο, από πυροβολισμούς.

Μετά την ανακοίνωση της απόφασης, οι πέντε κατάδικοι απευθύνθηκαν, στο Προεδρείο της Λαϊκής Συνέλευσης, με αιτήματα συγχώρεσης της θανατικής ποινής, αλλά τα αιτήματά τους απορρίφθηκαν. Στο έγγραφο, μπορείτε να διαβάσετε τα ονόματα όσων ενίσχυσαν την μακάβρια απόφαση.

Η εκτέλεση των πυροβολισμών πραγματοποιήθηκε, παρουσία μεγάλου αριθμού εργαζομένων και άλλων ντόπιων ανθρώπων, που ήρθαν, για να βοηθήσουν, σε αυτές τις σκηνές τρόμου. Είναι η μόνη σκηνή εκτέλεσης, που γυρίστηκε, στην μακρά ιστορία των εκτελέσεων, κατά τα χρόνια του κομμουνιστικού καθεστώτος.

Οι τρεις κατάδικοι συνδέονται, μεταξύ τους. Αυτό που κάνει αυτή τη σκηνή, ακόμη πιο μακάβρια, είναι ότι η Ζορίκα Μάνο ήταν έγκυος, όταν πυροβολήθηκε.

Σε φωτογραφίες :

1. Η στιγμή της εκτέλεσης των Βασίλη και Ζορίκα Μάνο και Ευγένιο Σκατούρο.

2. Μέλη του Προεδρείου της Λαϊκής Συνέλευσης που υπέγραψαν την απόρριψη του αιτήματος των κρατουμένων, για χάρη ζωής.

Νηστεία και "Μουσείο Κοκαλάρη".

#Diktatur #ekzekutim #sabotim #MALIQI #korce #albania #kjoeshtekorça

1400 πΧ - 1300 πΧ. Το “δακτυλίδι του Μίνωα”. Βρέθηκε το 1928 και ακόμη ο Έβανς το θεώρησε μή πραγματικό και το περιφρόνησε...

Μετά, από περιπέτειες, πιστοποιήθηκε ότι, όχι μόνο, ήταν αληθινό, αλλά ήταν, όπως το χαρακτηρίζουν...δακτυλίδι του Μίνωα...

Είναι το πιό εντυπωσιακό, με πολλά θέματα, επάνω του, μεγαλύτερο σε μέγεθος, χρυσό σφραγιστικό δακτυλίδι, με ελλειψοειδή σφενδόνη, που έχει αποτυπωθεί, με έγγλυφη τεχνική παράσταση... και πόσα, ακόμη, θα μπορούσαν να χωρέσουν, σε μια πρόταση.. Γι' αυτό, ας τα πάρουμε, με την σειρά... 

Είναι τόσο γνήσιο, όσο και ο μινωικός πολιτισμός, που κατάφερε να δημιουργήσει ανεπανάληπτης ομορφιάς κοσμήματα. Ναι, είναι το δακτυλίδι του βασιλιά Μίνωα με ελλειψοειδή σφενδόνη που έχει αποτυπωθεί με εγγλυφη τεχνική μια σύνθετη παράσταση που εικονίζει στάδια και σύμβολα της θεϊκής εμφάνισης καθώς και της δενδρολατρείας. Στο άκρο της σύνθεσης, μια γυναικεία μορφή κινεί, ήρεμα, κλαδί δένδρου, που προβάλλει, μέσα από βαθμιδωτό ιερό. Στο κέντρο, ένας γονατιστός άντρας τραβάει κλαδί δένδρου, με το δεξί χέρι, ενώ, με το αριστερό, κρατάει έναν καρπό, που έχει κόψει, από το δένδρο και φαίνεται να το προσφέρει, στην γυναικεία μορφή.. μάλλον θεότητα..που κάθεται, σε κτιστή βαθμιδωτή εξέδρα.

Τη θεϊκή υπόσταση της μορφής ενισχύει αιωρούμενο ειδώλιο, που διακρίνεται, δεξιά της να κατέρχεται, από ψηλά. Στο κατώτερο τμήμα μια θεότητα, σε πλεούμενη λέμβο, που έχει σχήμα ιππόκαμπου, στην θάλασσα. Στο εσωτερικό της λέμβου, διακρίνεται βωμός, με διακόσμηση δύο ιερών κεράτων.

Το δακτυλίδι αυτό αποτελεί μοναδική σύνοψη της Μινωικής σύλληψης του θείου και της ενότητας του σύμπαντος... Η παρουσία θεότητας, στον αέρα, ως είδωλο, στην στεριά, ως προσωποποιημένη καθήμενη γυναικεία μορφή, και στην θάλασσα, μέσα σε λέμβο, συμβολίζει τις διάφορες υποστάσεις της, και την κυριαρχία της, στον ουρανό, στην Γη, και στην θάλασσα...

Η ιστορία του δαχτυλιδιού, που είναι γνωστή ως «Δαχτυλίδι του Βασιλιά Μίνωα», ακούγεται, σαν μια ιστορία, που έγινε, στο Χόλιγουντ, ένα μείγμα αρχαίας ελληνικής Ιστορίας, μυθολογίας και μια πλοκή, που περιλαμβάνει ένα φτωχό αγόρι, έναν πονηρό ιερέα, έναν Άγγλο αρχαιολόγο και έναν κρυμμένο θησαυρό.

Η ιστορία ξεκινά, το 1928, όταν ένα αγόρι, ο Μιχάλης Παπαδάκης (1918-1974), βρήκε, τυχαία, ένα δαχτυλίδι, στον αρχαιολογικό χώρο της Κνωσού.

 Ο τόπος της ανακάλυψης και μόνο, σήμαινε ότι το δαχτυλίδι είχε, σίγουρα, μια πολύ μεγάλη ιστορία, πίσω του, πιθανότατα, ακόμη και πίσω, στον μινωικό πολιτισμό.

Πράγματι, αρκετές δεκαετίες αργότερα, το λαμπερό χρυσό δαχτυλίδι φώκιας αποδείχθηκε ότι ήταν 3.500 ετών (1.500-1.400 π.Χ.), όπως τον διαβεβαίωσαν οι αρχαιολόγοι- και ήταν η πιο σημαντική ανακάλυψη του Μινωικού Πολιτισμού.

Ο πατέρας του αγοριού, ένας άπορος αγρότης ονόματι Εμμανουήλ, για άγνωστο λόγο, έκρυψε το δαχτυλίδι, από τη γυναίκα του και για άλλο άγνωστο λόγο, δύο χρόνια, αργότερα, το παρέδωσε, στον ιερέα του χωριού, τον πατέρα Νικόλαο Πολάκη. 

Ωστόσο, πριν το χαρίσει, χάραξε μια γραμμή στο δαχτυλίδι, με το μαχαίρι του για να επισημάνει την πρωτοτυπία του.

Ο πατέρας Πολάκης το παρουσίασε, αρχικά, στον Άγγλο αρχαιολόγο Sir Arthur Evans, με σκοπό να το πουλήσει. 

Ωστόσο, δεν υπήρξε συμφωνία, μεταξύ των δύο, αφού ο ιερέας ζήτησε ένα αστρονομικό χρηματικό ποσό.

Το 1933, ή το 1934, ο πατέρας Πολάκης αποφάσισε να μεταφέρει το δαχτυλίδι, στο Μουσείο Ηρακλείου. 

Τότε, στο προσωπικό του ιδρύματος, βρίσκονταν οι διακεκριμένοι αρχαιολόγοι Νικόλαος Πλάτων και Σπυρίδων Μαρινάτος. 

Ο Πλάτων αποφάσισε ότι το δαχτυλίδι ήταν γνήσιο, ενώ ο Μαρινάτος πίστευε ότι το δαχτυλίδι ήταν ψεύτικο.

Δεδομένου ότι και οι δύο αρχαιολόγοι δεν μπορούσαν να καταλήξουν, σε συμφωνία, αποφάσισαν ότι ήταν καλύτερο να επιστρέψουν το δαχτυλίδι, στον ιερέα.

Ωστόσο, ο Πλάτων κράτησε ένα αντίγραφο του δακτυλίου ρίχνοντάς το σε πλαστελίνη. (Το καστ βρέθηκε αργότερα στο αρχείο του Πλάτωνα). Αρκετά χρόνια, αργότερα, εκδήλωσε νέο ενδιαφέρον, για το δαχτυλίδι και επέστρεψε, στον ιερέα, για να το ζητήσει. 

Ο πατέρας Πολάκης του είπε ότι το είχε δώσει, στην γυναίκα του, για φύλαξη – αλλά εκείνη το είχε χάσει.

Υπάρχουν άλλες, πιο πρόσφατες ερμηνείες των απεικονίσεων του δακτυλίου, συμπεριλαμβανομένης της λατρείας των θεών, συμπεριλαμβανομένης της μητέρας Δήμητρας, και προσφορές, στην Μεγάλη Μητέρα Ρέα και στην Μεγάλη Μητέρα Άρτεμη.

Για κάποιο χρονικό διάστημα, όλα τα ίχνη του δακτυλίου χάθηκαν.

 Οι μόνες πληροφορίες, για το δαχτυλίδι, προήλθαν, από τα αντίγραφα, που είχαν γίνει και μια σειρά, από αρχαιολογικές αναφορές, που σχετίζονται, με αυτά τα αντίγραφα.

Πολλά χρόνια, αργότερα, όταν ο πατέρας Πολάκης βρισκόταν, στις τελευταίες του ημέρες, ένιωσε μεγάλη λύπη, για την «εξαφάνιση» του πολύτιμου δαχτυλιδιού. 

Τηλεφώνησε, στην Ευαγγελία Παπαδάκη, σύζυγο του αγρότη Εμμανουήλ και ζήτησε συγγνώμη, που είπε ψέματα στην οικογένειά της.

 Παραδέχτηκε ότι είχε πουλήσει το δαχτυλίδι, στον Άγγλο αρχαιολόγο Έβανς, για 100.000 δραχμές το 1938.
Ωστόσο, αυτό ήταν ένα τελευταίο ψέμα του πονηρού ιερέα.

 Αυτό, που είχε πουλήσει, πραγματικά, στον Έβανς, ήταν ένα υπέροχο αντίγραφο του δαχτυλιδιού.

Ο Έβανς είχε επιστρέψει, στην Αγγλία, με την πεποίθηση ότι είχε αγοράσει το πραγματικό δαχτυλίδι, μαζί με ένα αντίγραφο, και δώρισε και τα δύο, μαζί, με άλλα πολύτιμα αντικείμενα, στο Μουσείο Ashmolean. 

Σήμερα, δύο αντίγραφα του θρυλικού δαχτυλιδιού εξακολουθούν να εκτίθενται, στο Ashmolean.

Η ιστορία του δαχτυλιδιού ξεχάστηκε για δεκαετίες. Αλλά, στις αρχές της δεκαετίας του 2000, ο Γιώργος Καζαντζής, συνταξιούχος αστυνομικός, κληρονόμησε το σπίτι του ιερέα, που ήταν το τελευταίο άτομο, στην Ελλάδα, που είχε, στην κατοχή του, το ανεκτίμητο τεχνούργημα.

Κατά την διάρκεια εργασιών ανακαίνισης, ο Καζαντζής βρήκε ένα βάζο κρυμμένο, μέσα, στον τοίχο, δίπλα, στο τζάκι.

 Μέσα στο βάζο, υπήρχε ένα δαχτυλίδι – το οποίο, πράγματι, αποδείχθηκε ότι ήταν το αρχικό δαχτυλίδι του βασιλιά Μίνωα. Είχε, ακόμη και το μηδέν, που έκανε ο Παπαδάκης, πριν από 70 χρόνια.

Ο Καζαντζής παρέδωσε το πολύτιμο τεχνούργημα στην πολιτεία και το 2002 το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο και μια ομάδα ειδικών αρχαιολόγων επιβεβαίωσαν την αυθεντικότητα του δακτυλίου. 

Η πραγματική νομισματική αξία του δαχτυλιδιού εκτιμήθηκε ότι ήταν 400.000 €, αν και η πολιτιστική του αξία είναι ανυπολόγιστη.

Ωστόσο, για τον εντοπισμό του δαχτυλιδιού και την άμεση παράδοσή του, στις αρμόδιες αρχές, ο Καζαντζής έλαβε αμοιβή ευρήματος 440 €.

1250 πΧ. Μυκήνες. Αρχαιολογικός Χώρος Μυκηνών, Πελοπόννησος, 145 χλμ. απόσταση. από την Αθήνα. Μέσα, στα Κυκλώπεια Τείχη.

Πολυτραγουδισμένες, στα ομηρικά έπη και πρωταγωνίστριες, στις τραγωδίες της κλασικής εποχής, οι «πολύχρυσες» Μυκήνες ιδρύθηκαν, από τον Περσέα, γιο του Δία και της Δανάης και αποτελούν το σημαντικότερο ανακτορικό κέντρο της Ύστερης Εποχής του Χαλκού, στην Ελλάδα.

Τα μεγαλιθικά τείχη εντυπωσιάζουν, ακόμη και σήμερα, τον επισκέπτη. Δεν είναι τυχαίο ότι ο θρύλος θέλει τον Περσέα να αναθέτει το χτίσιμό τους, στους Κύκλωπες, μυθικά όντα, από την Μικρά Ασία. 

Περίπου, στα μέσα του 13ου αιώνα π.Χ. δημιουργείται και η μεγαλειώδης Πύλη των Λεόντων. Πρόκειται, για το πιο εμβληματικό μνημείο των Μυκηνών, που κοσμεί την κεντρική πύλη, προς την ακρόπολη, με δύο ανάγλυφα λιοντάρια αντιμέτωπα, σε τέλεια συμμετρία, να πατούν, πάνω, σε αμφίκοιλο βωμό.

 #HellenicHeritage #Greece #Peloponnese #Mycenae #mycenaean #Atreus #travelgreece #visitgreece #ancientmycenae #ancienthistory #agamemnon #ExperienceCultureEverywhere

1900 (δεκαετία). Νέο Φάληρο, Πειραιάς. Τύμβος των Αγωνιστών. Το αρχικό Μνημείο Καραϊσκάκη, στο Φαληρικό πεδίο, όπως αποτυπώνεται, σε φωτογραφία των αρχών του 20ού αιώνα, πριν την αστική ανάπτυξη, που, τελικά, οδήγησε, στην μετακίνησή του.

Η αρχική θέση του Μνημείου Καραϊσκάκη βρισκόταν, ακριβώς στο, σημείο, όπου ο ήρωας του Αγώνα, Γεώργιος Καραϊσκάκης, έπεσε, από το άλογό του, καθότι ήταν, βαρύτατα, τραυματισμένος, στις 22 Απριλίου 1827. Έτσι, θεωρήθηκε από τους συμπολεμιστές του, ως ο καταλληλότερος τόπος, για να ανεγερθεί μνημείο αφιερωμένο, σε αυτόν. 

Ιστορική απεικόνιση του Γεώργιου Καραϊσκάκη έφιππου στη μάχη, σε έργο του 19ου αιώνα την ώρα που ορμά εναντίον των οθωμανικών δυνάμεων.

Η ανεύρεση της θέσης, στο Φαληρικό πεδίο έγινε, από τους ίδιους τους επιζώντες συμπολεμιστές του Καραϊσκάκη, τους οποίους φρόντισε να συγκεντρώσει ο Μοδινός, ο ιδιαίτερος γραμματέας του Στρατάρχη, συγκροτώντας μια Επιτροπή. Αυτή στελέχωναν οι αγωνιστές Βάσος, Κριεζώτης, Χατζηπέτρος, Μακρυγιάννης, Νικηταράς, Καλλέργης, Σπυρομήλιος και Βάγιας. Αφού βρέθηκε, επακριβώς, το σημείο, που έπεσε ο Καραϊσκάκης, φιλοτεχνήθηκε, επί Όθωνα, μνημείο, προκειμένου να γίνει ανακομιδή των λειψάνων, από την Σαλαμίνα - όπου ο ήρωας είχε ταφεί, αρχικώς - και να τοποθετηθούν, εντός του Φαληρικού μνημείου.

Στις 20 Απριλίου του 1835, πραγματοποιήθηκε η μεταφορά των οστών, με μέριμνα της ίδιας επιτροπής, που είχε συγκροτηθεί. Να σημειωθεί πως, στο μνημείο εντός κρύπτης, που προστατευόταν, με κάγκελο, και εντός λάρνακας, τοποθετήθηκαν τα οστά του Καραϊσκάκη. Όμως, κάτω από το μνημείο, τοποθετήθηκαν τα οστά των οπλαρχηγών του, οι οποίοι έπεσαν, μαζί του, κατά τις μάχες του 1827. Έγινε προσπάθεια να συλλεχθούν τα οστά τους, τα οποία, μέχρι τότε, ήσαν, προχείρως, ενταφιασμένα, σε όλα τα σημεία του Φαλήρου και των Αθηνών. Έτσι, ουσιαστικά, στο μνημείο, δεν βρίσκονταν, μόνο, τα οστά του Καραΐσκου, αλλά όλα τα οστά των ηρώων, που κατέφθασαν, από το πανελλήνιο, για να πολεμήσουν και να πέσουν, στις μάχες του Φαλήρου. 

Η απόφαση, για εορτασμό της 25ης Μαρτίου, στο Μνημείο Καραϊσκάκη.

Το 1846, ο πρωθυπουργός Ιωάννης Κωλέττης, αναγνωρίζοντας την πανελλήνια σημασία, που είχε το “Μνημείο Καραϊσκάκη”, αφού φιλοξενούσε τα οστά πολλών ηρώων, καθιέρωσε η επέτειος της 25ης Μαρτίου να εορτάζεται, στο Μνημείο Καραϊσκάκη, στο Φάληρο, με τέλεση μνημόσυνου και εκφώνηση πανηγυρικών λόγων. Δίπλα, στο μνημείο του Καραϊσκάκη, φιλοτεχνήθηκε, αργότερα και ένα μνημείο, για τους συναγωνιστές, το οποίο, όμως, ήταν κενοτάφιο, αφού, όπως προαναφέραμε, τα οστά τους είχαν, ήδη, ενταφιαστεί, κάτω, από το Μνημείο Καραϊσκάκη. Στην κορυφή του κενοτάφιου των συναγωνιστών, τοποθετήθηκε ένας μαρμάρινος σταυρός και έκτοτε, έγινε γνωστό, ως “Τύμβος”.

Το Μνημείο Καραϊσκάκη, στην σημερινή του θέση, δίπλα, στο Στάδιο Καραϊσκάκη, όπως επανατοποθετήθηκε, το 1970.

Η δόμηση και το ποδηλατοδρόμιο “πνίγουν” το μνημείο.

Όταν, κατά την γαλλική κατοχή του Πειραιά (1854 – 1855), εξαπλώθηκε επιδημία χολέρας, ιδρύθηκε το κοιμητήριο Αγγλογάλλων, στο Φάληρο, για να ενταφιαστούν όσοι πέθαιναν, εξαιτίας αυτής. 

Από το 1875 και μετά, εμφανίστηκε δυναμικά ο συνοικισμός του Νέου Φαλήρου, αναπτυσσόμενος, λίγο μακρύτερα, του μνημείου, ωστόσο, σε κοντινή του απόσταση, άρχισαν να εμφανίζονται μεγάλες βιομηχανικές μονάδες. Το 1895, δίπλα, ακριβώς, από το μνημείο, κατασκευάστηκε το Ποδηλατοδρόμιο του Νέου Φαλήρου. Τότε, το μνημείο Καραϊσκάκη βρέθηκε “σφηνωμένο”, ανάμεσα, στο Ποδηλατοδρόμιο και στην οικιστική ανάπτυξη του Νέου Φαλήρου, με τα μεγάλα ξενοδοχεία, τον σιδηρόδρομο, τις επαύλεις και το θέατρο του Τσίλερ. Τα χρόνια περνούσαν και ως συνήθως, συμβαίνει τα κέρδη, από ανάπτυξη, επικρατούσαν, έναντι της Ιστορίας. Έτσι, άρχισαν να οργιάζουν ανυπόστατες φήμες ότι το μνημείο δεν περιείχε τα οστά του Καραϊσκάκη και πως αυτά είχαν παραμείνει, στην Σαλαμίνα, ότι δεν υπήρχαν οστά συναγωνιστών και πολλά ακόμη!

Οι φήμες είχαν φτάσει, στο σημείο, να λέγεται πως, εντός του Τύμβου των συναγωνιστών βρισκόταν θαμμένο το άλογο του Καραϊσκάκη!

Πλήθος κόσμου συγκεντρωμένο, στο Ποδηλατοδρόμιο του Νέου Φαλήρου, γύρω στο τέλος του 19ου αιώνα, σε μια από τις μεγάλες δημόσιες εκδηλώσεις, που πραγματοποιούνταν, δίπλα, στο αρχικό Μνημείο Καραϊσκάκη.

Φυσικά, δεν είναι τωρινό φαινόμενο, αλλά φαίνεται πως αποτελεί παράδοση, όταν θέλουν κάποιοι, στην Ελλάδα, να καταργήσουν ένα μνημείο, φροντίζουν, πρώτα, να το απαξιώσουν. Το ίδιο είχε γίνει, στο παρελθόν και με τον τάφο του Μιαούλη, που, με τα οστά του, βρισκόταν, στην είσοδο του λιμένα Πειραιά. Όταν αποφάσισαν να κάνουν επέκταση λιμενικών έργων, το μνημείο απαξιώθηκε και τελικώς, τα οστά επέστρεψαν, στην Ύδρα και ο τάφος διαλύθηκε. Μόνο, μια μαρμάρινη πλάκα έχει απομείνει, σήμερα, στο Ναυτικό Μουσείο Πειραιά. 

Η δυναμική παρέμβαση του Δημάρχου Νέου Φαλήρου.

Στην περίπτωση του Μνημείου του Καραϊσκάκη, η θέση του ήταν, πλέον, κομβική και δεν εξυπηρετούσε τα έργα, που είχαν σχεδιαστεί να γίνουν, στην περιοχή. Το 1962, ο Δήμαρχος Νέου Φαλήρου, Νικόλαος Κατσουλάκος, επιδιδόμενος, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να κρατήσει το μνημείο, στην αρχική του θέση και να το προστατεύσει, από την απαξίωση, προχώρησε, σε μια δυναμική ενέργεια! Πραγματοποίησε αυτοψία, στο μνημείο και τα αποτελέσματά της δημοσιεύτηκαν, στις εφημερίδες (σχετ. ανακοίνωση δημάρχου Νέου Φαλήρου, στην εφημερίδα ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ φ. 27 Νοεμβρίου 1962). Με συνεργείο του Δήμου, προχώρησε, στην κοπή του σιδερένιου κιγκλιδώματος της κρύπτης του μνημείου. Εντός της λάρνακας, βρήκε το κρανίο και τα οστά του Καραϊσκάκη, ενώ η κρύπτη ήταν, περιμετρικά, καλυμμένη, από μάρμαρα, πάνω, στα οποία ήσαν χαραγμένα τα ονόματα των ανδρών, τα οστά των οποίων ήταν ενταφιασμένα, κάτω από αυτό.

Χάρτης της περιοχής του Νέου Φαλήρου όπου σημειώνεται η θέση του Μνημείου Καραϊσκάκη και του Τύμβου των Συμπολεμιστών, πριν από τις μεγάλες παρεμβάσεις.

Το μνημείο εμπόδιζε την κατασκευή ανισόπεδου κόμβου. 

Το θέμα επανήλθε, όταν αποφασίστηκε, επί δικτατορίας, το 9ο Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Στίβου του 1969 (16 – 19 Σεπτεμβρίου) να πραγματοποιηθεί, στο Στάδιο Καραϊσκάκη.

Για την προετοιμασία έπρεπε να γίνουν απαλλοτριώσεις οικοδομικών τετραγώνων, πέριξ του σταδίου, να δημιουργηθούν χώροι προσπελάσεως και στάθμευσης αυτοκινήτων και κυριότερο όλων, να κατασκευαστεί μια ανισόπεδη διάβαση. Ήταν αναγκαία, για την σύνδεση της παραλιακής λεωφόρου, με την λεωφόρο Πειραιώς, ώστε να αποφεύγεται η συμφόρηση, κατά την προσέλευση και αποχώρηση των φιλάθλων. Η μοίρα του μνημείου είχε αποφασιστεί.

Αεροφωτογραφία του Σταδίου Καραϊσκάκη, στην δεκαετία του 1960, με το αρχικό Μνημείο Καραϊσκάκη να διακρίνεται, στον κύκλο, λίγα χρόνια, πριν την κατεδάφισή του, το 1968, για την κατασκευή του ανισόπεδου κόμβου, που άλλαξε, οριστικά, το τοπίο του Νέου Φαληρου.

Η κατάργηση του μνημείου και του Δήμου Νέου Φαλήρου, το 1968. 

Το έργο μεταφοράς του μνημείου Καραϊσκάκη άρχισε, τον Ιούλιο του 1968, εν μέσω, διαμαρτυριών των κατοίκων του Νέου Φαλήρου και κυρίως του Δημάρχου του, Νικόλαου Κατσουλάκου. Επρόκειτο, για έναν απόστρατο της Πολεμικής Αεροπορίας, που εκλεγόταν Δήμαρχος Νέου Φαλήρου, από το 1952 και ήταν αγαπητός, στους κατοίκους. Δεν είναι τυχαίο, το γεγονός ότι, ακριβώς, τον Ιούλιο του 1968 καταργήθηκε ο Δήμος Φαλήρου! Με τον Α.Ν. 473 (Φ.Ε.Κ.-Α΄163/24 Ιουλίου 1968), ο Δήμος Νέου Φαλήρου καταργήθηκε και εντάχθηκε, όπως ανήκε, στο παρελθόν, στον Δήμο Πειραιώς. Έτσι, εξαλείφθηκε, κάθε μορφή αντίδρασης, που είχε δημόσιο χαρακτήρα. Ωστόσο, όταν διερχόμενοι οδηγοί και διαβάτες έβλεπαν, στην αλλοτινή θέση του μνημείου Καραϊσκάκη, χαλάσματα, κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί πως, για τα οστά του Καραϊσκάκη και των άλλων αγωνιστών, δεν είχαν προβλεφθεί καμία, απολύτως, μέριμνα! Κάποιοι, αφού άλλη εντολή δεν είχαν, τα στοίβαξαν, σε ξύλινα κιβώτια και τα άφησαν, σε μια παλιά αποθήκη του καταργημένου, πλέον, Δήμου Νέου Φαλήρου. Ο Δήμαρχος Νέου Φαλήρου, που είχε προτείνει να μεταφερθούν, στο σκευοφυλάκιο του Ι.Ν. Αγίου Δημητρίου Νέου Φαλήρου, μέχρι να γίνει η τοποθέτηση του μνημείου, στην νέα του θέση, δεν υπήρχε, πλέον, για να αντιδράσει.

Αφίσα του ΣΕΓΑΣ, για το 9ο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Στίβου, που πραγματοποιήθηκε, στο Στάδιο Καραϊσκάκη, τον Σεπτέμβριο του 1969, το γεγονός, που αποτέλεσε την αφορμή, για τα μεγάλα έργα και τελικά, για την κατεδάφιση του αρχικού Μνημείου Καραϊσκάκη.

Η εξαφάνιση των οστών των ηρώων. 

Όμως, οι Πειραιώτες αντέδρασαν και μάλιστα, έντονα, σε μια εποχή, που ουδείς μπορούσε να αντιδράσει. Τον Ιούνιο του 1969, πλησίαζε να κλείσει χρόνος, από την διάλυση του Μνημείου Καραϊσκάκη και λόγος δεν γινόταν, για την επανατοποθέτησή του. Εκτός αυτού, κανείς δεν γνώριζε, πού βρίσκονταν τα οστά των ηρώων! Οι τοπικές εφημερίδες, παρά την λογοκρισία της εποχής, άρχισαν να δημοσιεύουν διαμαρτυρίες, περί της τύχης των οστών και ασκούσαν κριτική, στον Α. Σκυλίτση, για την στάση του. Η δικτατορία, που θεωρούσε τον Πειραιά δικό της πεδίο, άρχισε να τσαλακώνει το πρόσωπό της, από ένα ζήτημα, που θεωρούσε αμελητέο. 

Ο Σκυλίτσης, αρχικά, προχώρησε, σε δήλωση πως “κανένα στοιχείο δεν βρέθηκε, που να αποδεικνύει την ύπαρξη οστών”. Βεβαίως, βρέθηκαν κάποια οστά, κάτω από το μνημείο, αλλά θα μπορούσαν να προέρχονται, από το  παρακείμενο “Γαλλικό κοιμητήριο”. 

Όμως, συνέβη λίγες ημέρες, αργότερα, ο Σκυλίτσης να παραχωρήσει συνέντευξη, για την αποπεράτωση του Δημοτικού Θερινού Θεάτρου του Προφήτη Ηλία (νυν Βεάκειο). Κατά την διάρκειά της, ρωτήθηκε, από τον δημοσιογράφο των “ΝΕΩΝ”, τον Γ. Κόμη, για την καταστροφή του μνημείου και την απώλεια των οστών. Επειδή τα “ΝΕΑ” ήταν εφημερίδα πανελλήνιας κυκλοφορίας, ο Σκυλίτσης κατάλαβε ότι δεν μπορούσε να κρατήσει το θέμα κλειστό, ή, σε χαμηλούς τόνους.

Έτσι, την επόμενη, ακριβώς, ημέρα (21 Ιουνίου 1969), ο Δήμος Πειραιά αναγκάστηκε να προχωρήσει, σε επίσημη ανακοίνωση (εφημερίδα ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ φ.21/6/69), σύμφωνα, με την οποία, ουδέποτε ο Σκυλίτσης είπε πως δεν βρέθηκαν οστά και πως, επειδή δεν εμπίπτει το ζήτημα στην αρμοδιότητά του, θα πληροφορηθεί και θα μάθει, για το ατυχές περιστατικό.

Ο, επί δικτατορίας, δήμαρχος Πειραιά Αριστείδης Σκυλίτσης επιθεωρεί τα κιβώτια, με τα οστά των αγωνιστών του 1827, τα οποία είχαν εντοπιστεί παρατημένα, σε αποθήκη του πρώην Δήμου Νέου Φαλήρου, μετά τη διάλυση του Μνημείου Καραϊσκάκη, το 1968.

Η Δικτατορία προσπαθεί να επανορθώσει.

Με το ζήτημα του Μνημείου του Καραϊσκάκη και των άλλων ηρώων, δεν πληγωνόταν, μόνον, ο Σκυλίτσης, αλλά όλη η κυβέρνηση, η οποία παρουσιαζόταν πως διέθετε ιδιαίτερη ευαισθησία, σε εθνικά θέματα. Άρχισαν έρευνες να βρουν τα οστά, όμως, ουδείς γνώριζε, διότι, απλά, δεν δόθηκε η απαιτούμενη επιμέλεια, όταν έπρεπε. Τελικώς, βρέθηκαν, ύστερα από έναν μήνα, εντός ξυλοκιβωτίων, πεταμένα, σε μια αποθήκη, που ανήκε, στον καταργημένο Δήμο Νέου Φαλήρου, ανάμεσα, σε σκαπτικά εργαλεία και φυτοφάρμακα. Ωστόσο, η ανακοίνωση, που ακολούθησε, από τον Σκυλίτση, προσδιόριζε πως βρέθηκαν, στο γκαράζ δημοτικών οχημάτων του πρώην Δήμου Νέου Φαλήρου.

Στις 16 Οκτωβρίου 1969, ο Αντιπρόεδρος της Δικτατορίας και υπουργός εσωτερικών Στυλιανός Παττακός, μαζί με τον Α. Σκυλίτση, τον υπουργό Δημοσίων Έργων Παπαδημητρίου κ.α. κατέβηκαν, στο Νέο Φάληρο, σε πανηγυρική εμφάνιση, με πλήθος δημοσιογράφων να ακολουθούν, για να δουν, από κοντά τα κιβώτια, με τα οστά, που ανευρέθηκαν. Παράλληλα, ανακοίνωσαν πως το μνημείο θα επανατοποθετηθεί, μεταξύ θέσης Φοίνικα και γέφυρας, μπροστά, από το Στάδιο Καραϊσκάκη και πίσω, από αυτό, αφού η αερογέφυρα είχε ολοκληρωθεί. 

Το Μνημείο Καραϊσκάκη και ο Τύμβος των Συμπολεμιστών, στην νέα τους θέση, όπως διαμορφώθηκαν, στις αρχές της δεκαετίας του 1970, με φόντο τον λόφο της Καστέλλας και τα παλιά κτήρια του Πειραιά.

Η ανακοίνωση των ονομάτων των ηρώων. 

Για να αμβλύνουν τις εντυπώσεις, που είχαν δημιουργηθεί, ανακοίνωσαν, επισήμως, τα οστά των 22 συνολικά ηρώων, που είχαν βρεθεί και αυτοί ήσαν : Γεώργιος Καραϊσκάκης, Λάμπρος Βεΐκος, Γεώργιος Δράκος, Κ. Διαμαντής, Ιωάννης Κριτσίκης, Συμεών Ζαχαρίτσας, Παναγιώτης Κραβαρίτης, Νικόλαος Εμμανουήλ, Ιωάννης Σουλτάνης, Μπούρμπαχης, Παππάς, Εμμανουήλ Γαλιάτσης, Γεώργιος Τζαβέλλας, Χρήστος Μπέγκας, Αθανάσιος Τούσας, Χαράλαμπος Ιγγλέση, Δημήτριος Χουρμούδης (Κουρμούλης), Σπύρος Λαμπρόπουλος, Στρατής Αινίτης, Ζάχος Καββαδίας, Ιωάννης Νοταράς και Ισαυρίδης.

Το μνημείο Καραϊσκάκη, στην νέα του θέση, ολοκληρώθηκε, τελικώς, στις 28 Φεβρουαρίου 1970, με τον Τύμβο των συμπολεμιστών, ακριβώς, δίπλα του.

«Μηχανή του χρόνου».

1890 (δεκαετία). Αθήνα, Πλάκα. Ο ναός της Αγίας Αικατερίνης.

Χίλια χρόνια, περίπου, στέκει στην Πλάκα, κοντά, στο Μνημείο του Λυσικράτους, μεταξύ των οδών Χαιρεφώντος, Λυσικράτους, Γαλανού και Γκούρα, ο ναός της Αγίας Αικατερίνης. Από το δεύτερο τέταρτο του 11ου αιώνα, ανιχνεύεται η πρώτη παρουσία της. Στέκει, απέναντι, από τους Στύλους του Ολυμπίου Διός και την Πύλη του Αδριανού, μάρτυρας της πίστης και της μακράς θρησκευτικής παράδοσης της πόλης των Αθηνών. Πλήθος ανθρώπων, Ελλήνων και ξένων, περνά, καθημερινά και στρέφει το βλέμμα του, στο μνημείο, με την πλούσια ιστορία και τις άφθονες περιπέτειες.

Οι περαστικοί βλέπουν, στον περίβολο του ναού, λείψανα της αρχικής παλαιοχριστιανικής βασιλικής, που έφεραν, στο φως, οι ανασκαφικές έρευνες. Τυπικά, ο ναός ανήκει, στον αρχιτεκτονικό τύπο, που καταγράφεται, ως σύνθετος τετρακιόνιος σταυροειδής εγγεγραμμένος. Ωστόσο, μεταγενέστερες επισκευές και προσθήκες αλλοίωσαν την αρχική μορφή, εσωτερικά και εξωτερικά. Η παραδοξόσχημη εκκλησία, όπως την αποκάλεσε ο Δημήτριος Γρ. Καμπούρογλους, σε κείμενό του, ακόμη, κατά τους πρώτες αιώνες της Τουρκοκρατίας, ετιμάτο, ως Άγιος Θεόδωρος, στο Κουντίτο.

1910. Oι ιωνικοί κίονες, μπροστά, από τον ναό της Αγίας Αικατερίνης και η, γύρω, περιοχή (Félix Sartiaux).

Το παρωνύμιο Κουντίτο οφειλόταν, σε περίφημο υδραγωγείο, το οποίο περνούσε, από εκεί και είχε δώσει το όνομά του, σε ολόκληρη την περιοχή (Συνοικία Κουντίτου). Την εκκλησία αυτή αποφάσισαν να παραχωρήσουν οι Αθηναίοι, στο Όρος Σινά, δηλαδή, στο Μετόχι της Μονής Σινά, στις 19 Φεβρουαρίου 1767. Ο λόγος της παραχώρησης ήταν συνήθης. Εκεί, θα έβρισκαν καταφύγιο και κατοικία, στην Αθήνα, οι πατέρες της Μονής.

Μπορεί να ήταν φτωχός ο Ελληνισμός, στα δύσκολα χρόνια της Τουρκοκρατίας, αλλά ήσαν πλούσιες οι πράξεις αλληλεγγύης, που αντάλλασσαν οι Έλληνες έχοντας, ως συνδετικό τους κρίκο, τον Χριστιανισμό. Στις σχετικές πράξεις παραχώρησης, που υπογράφτηκαν, το 1767, μεταξύ του Μητροπολίτη Αθηνών, των δημογερόντων και των αρχόντων της πόλης και του Πρωτοσύγκελου της Μονής του Σινά, ένας και μόνον, ήταν ο κυρίαρχος όρος : «Το αγαπάν και διαφυλάττειν την ευπρέπειαν του Θείου τούτου Ναού»! Η διάταξη αυτή τηρήθηκε, με ευλάβεια, αλλά ο ναός μεταβαπτίσθηκε, σε Αγία Αικατερίνη. Ήταν φυσικό, αφού οι, εν Αθήναις, Σιναΐτες είχαν, πάντα, στην σκέψη και την ψυχή τους, τη Μονή της Αγίας Αικατερίνης του Σινά.

Εκεί, λοιπόν, έβρισκαν καταφύγιο οι Σιναΐτες, οι οποίοι συμπονούσαν τους Αθηναίους, που υπέφεραν τα πάνδεινα, από τους Τούρκους. Γι’ αυτό φρόντιζαν να τους ενισχύουν και να συμπαραστέκονται, στα βάσανά τους. Μεταξύ άλλων, αγόρασαν (1781) οι Σιναΐτες και ένα, από τα καταστήματα της Αγοράς, ένα «πραγματευτάδικο», όπως ονομαζόταν και όρισαν το ενοίκιο να δίνεται, «αιωνίως, προς ολίγην βοήθειαν και παραμυθίαν των, εν τη φυλακή, ευρισκομένων πτωχών αδελφών μας Χριστιανών». Ήταν η εποχή, που κυριαρχούσε, στην Αθήνα, ο περιβόητος τύραννος Χατζή Αλή Χασεκής, που λεηλατούσε την πόλη και φυλάκιζε, άδικα, τους κατοίκους της.

Μια νοητή γέφυρα συνέδεε, από τότε, την Αγία Αικατερίνη της Πλάκας, με την Μονή του Θεοβάδιστου Όρους Σινά. Οι καλόγεροι της τελευταίας, οι οποίοι είχαν τον Έξαρχό τους, στην Αθήνα, δημιούργησαν, γύρω από τον ναό, ένα φιλικό περιβάλλον. Απέκτησαν κτήσεις, ανέπτυξαν κοινωνική και φιλανθρωπική δράση, προσέφεραν παρηγοριά, στους σκλαβωμένους και συνέβαλαν, στην ανάδειξη των Αθηνών, σε εκκλησιαστικό κέντρο. Είναι πολύτιμες οι περιγραφές, που διαθέτουμε, από περιηγητές των πρώτων χρόνων των Αθηνών, ως πρωτεύουσας του ελληνικού βασιλείου. Το εκκλησιαστικό μνημείο παραμελήθηκε. Βρέθηκε, στην δίνη της αδιαφορίας, όπως συνέβη, με τους περισσότερους ναούς, ενώ το 1882, πλέον, παραδόθηκε, εκ νέου, στην πόλη των Αθηνών, προκειμένου να εξυπηρετεί τις αυξανόμενες ανάγκες της ενορίας. Αγκαλιάστηκε, με αγάπη, επισκευάστηκε και επεκτάθηκε, πρωταγωνιστώντας, στην καθημερινή ζωή. Το 1927, έγινε η τελευταία επισκευή του τρούλου.

Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα «Εστία» 25 Νοεμβρίου 2016

Συμπληρωμένες δημοσιεύσεις :

Εφημερίδα «Δημοκρατία» 25 Νοεμβρίου 2018

Εφημερίδα «Εστία» 25 Νοεμβρίου 2024.

1895 - 1900. Ο Σιδηροδρομικός Σταθμός Νάουσας (AGOUSTOS), που χτίστηκε, το 1894.

1900 - 1910; (δεκαετίες). Κωνσταντινούπολη. Κατάλογος με Έλληνες, Τούρκους, Κούρδους και Άραβες αδιάκριτους τραμπούκους.

Ιούνιος 1913. Βυρώνεια Σερρών. Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος Α’ και ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος συνεργαζόμενοι, στην διάρκεια του Β' Βαλκανικού Πολέμου, στο Στρατηγείο του Χατζή-Μπεηλίκ.

Πλέον, στο ίδιο ακριβώς σημείο, υπάρχει παραδοσιακή ταβέρνα, με πολύ καλό κεμπάπ και βουβαλισιά ντόπια κρέατα, αξίζει μια επίσκεψη.

~ΚΑΤΑΡΡΙΠΤΟΝΤΑΣ ΜΥΘΟΥΣ~

«Μα, ο Βενιζέλος διπλασίασε την Ελλάδα…»

~Η Ελλάδα δεν διπλασιάστηκε, από έναν άνθρωπο,  η δόξα ανήκει, σε όλους αυτούς τους ήρωες, που έπεσαν, υπέρ πίστεως και πατρίδος.

"Βαθύτατα συγκεκινημένος, από το τηλεγράφημα της Υμετέρας Μεγαλειότητος, παρακαλώ αυτήν, ευλαβώς, να δεχθή την έκφρασιν της αναλλοιώτου μου ευγνωμοσύνης, διά την επιεική εκτίμησιν των υπηρεσιών μου. Με το ευτυχές τέρμα και του δευτέρου πολέμου, υπό τον μέγαν στρατηλάτην βασιλέα, όστις, διά του ξίφους του, εμεγάλωσε την Ελλάδα, η φιλτάτη πατρίς καταλαμβάνει την ανήκουσαν αυτή θέσιν, εν τω κόσμω και με σταθερόν βήμα, θέλει χωρήσει, εις ευρύτατον μέλλον, ασφαλίζουσα το μεγαλείον και την ευημερίαν αυτής".

~28 Ιουνίου 1913, Ελευθέριος Βενιζέλος, τηλεγράφημα, προς Βασιλιά Κωνσταντίνο~

Σε κάθε κρίση, που γίνεται, στον Ελευθέριο Βενιζέλο, το πιο συχνό "αφοπλιστικό" επιχείρημα υπεράσπισης, που ακούγεται, είναι η, παρακάτω, φράση : «Μα, ο Βενιζέλος διπλασίασε την Ελλάδα», σαν να αποτελεί μια άφεση αμαρτιών, σαν να σβήνει μονοκοντυλιά, κάθε αμφισβήτηση και κάθε αμφιβολία. Αλλά η ιστορική αλήθεια δεν είναι τόσο απλή. Η Ελλάδα δεν μεγάλωσε, με λόγια και διπλωμάτες, μόνο, μέσα, στα γραφεία. Η Ελλάδα χτίστηκε, με αίμα, με θάρρος και με ψυχές, που δεν φοβήθηκαν, ούτε λεπτό, τον θάνατο, για την πατρίδα.

Ο Βενιζέλος, σίγουρα, υπήρξε οραματιστής και ικανός πολιτικός, που χάραξε τον δρόμο της διπλωματικής και πολιτικής πορείας της χώρας, σε, εξαιρετικά, κρίσιμες στιγμές και γεωπολιτικές ανακατατάξεις. Αλλά κανένα όραμα, καμία πολιτική δεινότητα, δεν μπορεί να αντικαταστήσει τον ιδρώτα και το αίμα των ανδρών, που πολέμησαν, στα πεδία της μάχης. Οι 4.420 νεκροί και οι 46.115 τραυματίες των Βαλκανικών Πολέμων δεν ήσαν απλοί αριθμοί, ήσαν ήρωες, που έπεσαν, για την γη, που ποθούσαν να ζήσουν ελεύθερη. Κάθε στρατιώτης, κάθε αξιωματικός, κάθε οπλίτης, που κράτησε το όπλο και κοίταξε τον θάνατο, κατάματα, υπήρξε η καρδιά αυτού του θαύματος. Ο Βελισσαρίου, ο Γεώργιος Κολοκοτρώνης, ο Χριστόδουλος Σώζος και τόσοι άλλοι, που θυσίασαν, χωρίς δεύτερη σκέψη, τα νιάτα τους και την ζωή τους, για να πάρουν, πίσω, λίγα εκατοστά, ακόμη, της κλεμμένης πατρίδας τους.

Και μπροστάρης όλων αυτών, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος. Με το ξίφος του, με την στρατηγική του, με το βλέμμα του στραμμένο, μπροστά, οδήγησε τον ελληνικό στρατό, στις μάχες, δίνοντας νόημα και κατεύθυνση, στην τόλμη των ανδρών του. Χωρίς την ηγεσία του, οι θυσίες των στρατιωτών, ίσως, να μην καρποφορούσαν, σε νίκες και εδάφη, που, σήμερα, συνθέτουν την Ελλάδα.

Κάτι ακόμη, βέβαια, που πρέπει να προστεθεί, είναι, ακόμη, μία αλήθεια, που, συχνά, αποσιωπάται και έχει να κάνει με τον μύθο της Συνθήκης των Σεβρών, η οποία, σίγουρα, ήταν πολύ πιο εύθραυστη, από τις φημισμένες πορσελάνες της περιοχής.

Είθισται πολλοί ημιμαθείς να παρουσιάζουν την Συνθήκη, σαν ένα «τετελεσμένο» επίτευγμα του Βενιζέλου, σαν μια πραγματικότητα, που, δήθεν, είχε, ήδη, κατοχυρώσει την Μεγάλη Ελλάδα, από τον Αύγουστο του 1920. Όμως, αυτό δεν ανταποκρίνεται, επουδενί, στην πραγματικότητα, γι' αυτό, άλλωστε και ο Βενιζέλος προχώρησε, εσπευσμένα, σε εκλογές και σίγουρα, όχι, γιατί τον έπιασε κρίση δημοκρατίας (άλλωστε, εάν, για κάτι, φημιζόταν, σίγουρα, δεν ήταν τα δημοκρατικά του αισθήματα). Η Συνθήκη των Σεβρών δεν ήταν εφαρμόσιμη, ούτε ρεαλιστική, δεν ήταν μια συνθήκη ειρήνης, αλλά πολέμου. Ήταν ένα χαρτί υπογεγραμμένο, από μια καταρρέουσα οθωμανική κυβέρνηση, από ανύπαρκτους συνομιλητές, ενώ οι πραγματικές δυνάμεις, στην Ανατολία, οι κεμαλικοί δεν την αναγνώρισαν, ποτέ και είχαν, ήδη, καταστήσει σαφές ότι θα την πολεμήσουν.

Η Ελλάδα δεν βρέθηκε, μπροστά, σε ένα δώρο, που το μόνο, που απέμενε, ήταν «να το διατηρήσει». Αντιθέτως, βρέθηκε, μπροστά, σε μια ωρολογιακή βόμβα, ένα μέτωπο χιλιομέτρων, στην καρδιά της Ανατολίας, στηριγμένο, σε υποσχέσεις Δυνάμεων, που, ήδη, αλληλοϋπονομεύονταν και στην καλύτερη περίπτωση, χρησιμοποιούσαν την Ελλάδα, ως μοχλό πίεσης. Το στρατιωτικό εγχείρημα, στην Μικρά Ασία, δεν ήταν μόνο επιλογή των αντιβενιζελικών κυβερνήσεων, όπως, συχνά, παρουσιάζεται, ήταν αναπόφευκτη συνέπεια της ίδιας της Συνθήκης των Σεβρών, που, για να γίνει πραγματικότητα, απαιτούσε πόλεμο, εναντίον των κεμαλικών,  πόλεμο τον οποίο, οι ίδιοι οι συντάκτες της Συνθήκης δεν είχαν καμία πρόθεση να διεξαγάγουν.

Επομένως, το επιχείρημα ότι «αν έμενε ο Βενιζέλος, η Συνθήκη των Σεβρών θα εφαρμοζόταν» δεν στηρίζεται, σε πραγματικά δεδομένα. Στηρίζεται, σε έναν μύθο, που βολεύει ότι υπήρξε μια χαμένη τελειότητα, μια βεβαιότητα, που καταστράφηκε, από την πολιτική αλλαγή. Αλλά η ιστορία δεν γράφεται, με υποθέσεις. Η Συνθήκη ήταν, εξ αρχής, προβληματική, χωρίς νίκες, στο πεδίο της μάχης και αυτές οι νίκες θα απαιτούσαν τις ίδιες θυσίες, τα ίδια μέτωπα, το ίδιο αίμα,  με οποιαδήποτε κυβέρνηση.

Καταλήγοντας, σήμερα, που στεκόμαστε σε τούτη τη γη ελεύθεροι, δεν είναι γιατί ένας άνθρωπος κράτησε, στα χέρια του, το πεπρωμένο του έθνους, αλλά, γιατί ένας ολόκληρος λαός στάθηκε όρθιος, μπροστά, στο αδύνατο. Γιατί χιλιάδες μάτια νέων ανθρώπων έκλεισαν, για πάντα, αντικρίζοντας το φως της πατρίδας, που ονειρεύονταν. Γιατί τα βουνά της Ηπείρου, της Μακεδονίας, της Θράκης και της Μικράς Ασίας ποτίστηκαν, με αίμα, που δεν ζύγισε, ούτε ιδεολογία, ούτε παρατάξεις, ούτε αρχηγούς.

Εάν υπάρχει μια αλήθεια, που οφείλουμε να κρατήσουμε, είναι πως η Ελλάδα  μεγάλωσε, από τα βήματα εκείνων, που προχώρησαν, ενώ γνώριζαν πως μπορεί να μην επιστρέψουν. Από τα γράμματα, που δεν έφτασαν, ποτέ, στους δικούς τους. Από τις κραυγές του τελευταίου πολεμιστή, που έπεφτε με το όνομα της πατρίδας, στα χείλη.

Ας το θυμόμαστε, λοιπόν, τα σύνορα δεν τα χαράσσουν μόνοι τους οι ηγέτες, αλλά, πάνω από όλα, τα χαράσσει η θυσία και αυτή η θυσία έχει χιλιάδες πρόσωπα, χιλιάδες ονόματα, χιλιάδες σταυρούς, στην γη, που πατήσαμε, για να περπατάμε σήμερα ελεύθεροι.

 Στυλ. Καβάζης

1921. Εσκί Σεχίρ. Δύο Έλληνες στρατιώτες, εκ των οποίων, ο ένας ήταν τραυματίας, μεταφέρουν έναν τραυματισμένο Τούρκο στρατιώτη του κεμαλικού στρατού.

1920 - 1928. Οι απογραφές του πληθυσμού της Ελλάδας. Το 2021 έγινε η τελευταία απογραφή στη χώρα, όπου γελάσαμε, καθώς μας ζητούσαν να δηλώσουμε, μέχρι και τις… τουαλέτες. Το θυμάστε;.

Εν τέλει, βγήκαμε 10.482.487 (ήτοι 3,1% λιγότερο από την απογραφή του 2011), αλλά υπήρξε και ένα 0,6%, που δεν πήγε να δηλωθεί! 

Η πρώτη απογραφή, στην Ιστορία, έγινε την εποχή του Ιωάννη Καποδίστρια, άλλες απέτυχαν, έκτοτε, άλλες έβγαλαν λαβράκια.

Και βέβαια, η απογραφή του 1928 ήταν, από τις πληρέστερες απογραφές του ελληνικού κράτους, μαζί με αυτήν του 1920, αφού περιλάμβανε ερωτήματα, για το φύλο, την ηλικία, την θρησκεία, την γλώσσα και την επαγγελματική κατάσταση των απογραφομένων. 

Και είχε μεγάλη σπουδαιότητα, καθότι, κύριο μέλημα της απογραφής ήταν η καταμέτρηση των προσφύγων, που είχαν καταφύγει, σε ελληνικό έδαφος, μετά την συνθήκη της Λωζάννης, που πρόβλεπε την υποχρεωτική ανταλλαγή των Ελλήνων χριστιανών της Τουρκίας και των Μουσουλμάνων κατοίκων της Ελλάδας. 

Ο συνολικός πραγματικός πληθυσμός της χώρας ανήλθε, τότε, στους 6.204.684 κατοίκους (ενώ το 1920 ήταν 5.536.375).

Και πάμε, στα… ωραία, εξ ου και η ανάρτηση. Από τους 6.204.684 κατοίκους, 5.759.523 δήλωσαν, ως μητρική γλώσσα την ελληνική. Την τουρκική δήλωσαν 191.254 (εκ των οποίων, ευλόγως, αρκετοί, 93.793 κάτοικοι την δήλωσαν, στην δυτική Θράκη).

Και ταρατατζούμ, 63.200 κάτοικοι δήλωσαν ως μητρική γλώσσα την «μακεδονοσλαβική», δηλαδή τις σλαβικές διαλέκτους της Βόρειας Ελλάδας, ενώ 33.634 την «ισπανική», εννοώντας την Λαντίνο, την διάλεκτο των Σεφαρδιτών Εβραίων. Ακολούθησαν η αρμενική, με 33.634, καθώς, μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, μαζί με τους Έλληνες, κατέφυγε, στην Ελλάδα και ένας αριθμός Αρμενίων - έπειτα η «κουτσοβλαχική» με 19.703, η «αλβανική» (αρβανίτικα ήταν, στο απογραφολόγιο), με 18.773, η βουλγαρική, με 16.775, η αθιγγανική, με 4.998, η ρωσική, με 3.295, η ιταλική, με 3.199 και η αγγλική 2.098. 

Πριν από, σχεδόν, έναν αιώνα λοιπόν, ρωτούσαμε τους κατοίκους της χώρας, αν μιλούσαν μακεδονοσλαβικά και η, τότε, ελληνική κυβέρνηση (του Αλέξανδρου Ζαΐμη), στην οποία συμμετείχε και ο Ιωάννης Μεταξάς, αναγνώριζε την «μακεδονοσλαβική» γλώσσα. Επειδή, ευλόγως, η εθνική γραμμή, τότε, έδινε αγώνα να μην εκβουλγαριστούν οι σλαβόφωνοι, οι λεγόμενοι Σλαβομακεδόνες.

Οι συγκρίσεις, με το σήμερα και την γειτνίαση, προκαλούν εθνικό γέλωτα.

Προφανώς, πέρασαν δεκαετίες. Η κατάσταση άλλαξε, πολλά σύνορα, επίσης. Αλλά ο Ελληνας του σήμερα δεν μπορεί να καταλάβει, δεν δέχεται ότι, κάποτε, στην χώρα, ζούσαν, μόνιμα και κάποιοι, που δεν ήσαν Έλληνες ή, έστω, ήσαν Έλληνες, αλλά δεν ήσαν Χριστιανοί. Και λογικό, μετά τις ριζικές ανακατατάξεις των δεκαετιών του 1910 και του 1920 : Βαλκανικοί Πόλεμοι, διπλασιασμός επικράτειας, Μικρασιατική Καταστροφή, προσφυγικό.

Το 1928, ο συνολικός πληθυσμός των προσφύγων μεταναστών, που ήλθαν, στην Ελλάδα, έφθασε, στους 1.221.849 και εξ αυτών οι 1.104.215 ήλθαν, από την Τουρκία και οι υπόλοιποι, από άλλα μέρη.

19 Νοεμβρίου 1936. Αθήνα. Σεβασμός, στον νεκρό πολιτικό αντίπαλο

Ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου υπήρξε κορυφαίος πολιτικός ενός χώρου που - ας πούμε - ήταν πρόδρομος της σοσιαλδημοκρατίας και της κεντροαριστεράς. Υπήρξε πολέμιος της μοναρχίας και βασικός εμπνευστής της αβασίλευτης Β' “Ελληνικής Δημοκρατίας”.

Ο Παπαναστασίου απεβίωσε, από ανακοπή, στο σπίτι του, στην Εκάλη, στις 17 Νοεμβρίου 1936, ενώ, στην εξουσία, βρισκόταν ο Ιωάννης Μεταξάς, το καθεστώς της 4ης Αυγούστου και ο βασιλιάς Γεώργιος Β', δηλαδή οι πολιτικοί του αντίπαλοι.

Αν και το καθεστώς περιόρισε τους διθυράμβους, υπέρ του νεκρού, στις εφημερίδες, τον κήδεψε, με πλήρεις τιμές και δημοσία δαπάνη.

Τώρα, ας θυμηθούμε τί τιμές απέδωσε η Γ' “Ελληνική Δημοκρατία”, στον βασιλιά Κωνσταντίνο Β' όταν αυτός απεβίωσε, τον Ιανουάριο του 2023...

1939. Προπαγανδιστική αφίσα. Μπούρδες…

Μάρτιος 1944. Ο αρχηγός του γενικού επιτελείου Αλέξανδρος Παπάγος στο Στρατόπεδο συγκέντρωσης του Oranienburg.

8/4/1941. ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΙΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΕΙΟΥ.  Αρ. 166. 

“Η πίεσις τῶν γερμανικών δυνάμεων κατά τοῦ μετώπου τῆς τοποθεσίας μας ἐξηκολούθησε καὶ σήμερον ἰσχυρά. Οὐδὲν ἀποτέλεσμα ἐπέτυχον. Αἱ ἀπὸ διημέρου σκληρῶς ἀγωνιζόμεναι ὀλιγάριθμοι ἑλληνικαὶ δυνάμεις ἐματαίωσαν πᾶσαν προσπάθειαν τῶν ἐπιτιθεμένων. Εἰς τὴν κοιλάδα τοῦ Στρυμόνοςμ τά ὀχυρά Ρούπελ, Ούσίτα, Παλιουριῶνες καὶ Καρατάς, συνεργαζόμενα διὰ τῶν πυρῶν των, ἀπετέλεσαν φράγμα ὅπερ ὁ ἐχθρὸς δὲν κατώρθωσε νὰ ὑπερβῆ. Ιδιαιτέρως τά ὀχυρά Ρούπελ καὶ Οὐσίτα ὑπέστησαν ἀκλόνητα, τρίτηνἡμέραν σήμερον, ἅπασαν τὴν σφοδρότητα τῶν ἐχθρικῶν πυρῶν καὶ τῶν δι᾿ ἀρμάτων ἐπιθέσεων. ᾿Αλεξιπτωτισταί ριφθέντες ὑπὸ τοῦ ἐχθροῦ εἰς τὰ νότια τῆς τοποθεσίας ἐξεκαθαρίσθησαν. Εκ τούτων συνελήφθησαν αιχμάλωτοι περὶ τοὺς ἑβδομήκοντα. Εἰς τὸ ὑψίπεδον Νευροκοπίου ὁ ἀγὼν διεξήχθη σφοδρῶς οὐ μόνον ὑπὸ τῶν ὀχυρῶν, ἀλλὰ καὶ ὑπὸ τῶν ἐκτὸς τῶν ὀχυρῶν τμημάτων μας. Τά ὀχυρά μας ἀντέστησαν ἀποτελεσματικώτατα. Εν τούτων, τὸ ὀχυρὸν Ντάσαβλι, καταληφθὲν ὑπὸ τοῦ ἐχθροῦ, ἀνακατελήφθη ἀμέσως δι᾿ ἀντεπιθέσεως. Τὸ ὀχυρὸν ᾿Αϊσὲ ἐδοκίμασε καὶ σήμερον ἀκατάβλητον τὸ ἰσχυρὸν πῦρ τοῦ ἐχθροῦ. Τὰ ἐκτὸς ὀχυρῶν τμήματά μας δι᾿ ἀντεπιθέσεων ἀνακατέλαβον σημεῖα τινὰ τῆς τοποθεσίας, ἐφ' ῶν κατώρθωσε νὰ θέση χεῖρα προσωρινώς ο εχθρός. Εἰς τὸ ἀριστερὸν πλευρὸν τῆς τοποθεσίας μας τεθωρακισμένη γερμανική μεραρχία, είσχωρήσασα μέσῳ τοῦ νοτιοσλαβικού εδάφους, κατώρθωσε να φθάση χθὲς τὴν ἑσπέραν εἰς τὸ ύψος τῶν ἑλληνονοτιοσλαβικών συνόρων, κατάλαβοῦσα τὴν Δοϊράνην. Η μεραρχία αύτη σήμερον ἀπὸ τῆς αὐτῆς εἰσέβαλεν εἰς τὸ ἡμέτερον έδαφος διὰ τοῦ ἀνατολικῶς τοῦ ᾿Αξιού πεδινού διαδρόμου. Τὰ ἑλληνικὰ λίαν περιωρισμένα έλαφρά μηχανοκίνητα μέσα διεξήγαγον άνισον ἀγῶνα κατὰ τῶν ποσοτικώς και ποιοτικῶς ἀσυγκρίτως ανωτέρων μέσων τοῦ ἐχθροῦ. Η προσπάθεια αυτή επιβραδύνσεως τοῦ ἀντιπάλου παρετάθη ἐπὶ πολλὰς ώρας, τελικῶς ὅμως ὁ ἀντίπαλος ἐπέτυχε να προωθηθῆ ἐπικινδύνως πρὸς τὴν κατεύθυνσιν τῆς Θεσσαλονίκης, ἀποκόπτωντας συγκοινωνίας τῶν ἐν ᾿Ανατολική Μακεδονία δυνάμεών μας μετὰ τῆς λοιπής χώρας”.

22/6/1941. Η καταστροφική εισβολή της Γερμανίας, στην “ΕΣΣΔ”. Το πιο άτυχο γεγονός στη γερμανική ιστορία του πολέμου κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου.

Η μεγαλύτερη ήττα της Γερμανίας, κατά την διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, σημειώθηκε, όταν εισέβαλαν, στην Ρωσία, το έτος 1941. Η κίνηση ήταν μια ολοκληρωτική αποτυχία, και αυτό οφείλεται, στο γεγονός ότι ο ψυχρός ρωσικός χειμώνας ήλθε, νωρίτερα, από το αναμενόμενο.

Ήταν γνωστή, ως εκστρατεία, που ονομάζεται “Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα”. Η γερμανική στρατηγική δεν ήταν περίπλοκη και επρόκειτο να νικήσουν τους Σοβιετικούς, μέσα σε μερικούς μήνες, πριν έλθει ο χειμώνας.

Αλλά, ακόμη και στην αρχή, παρατηρήθηκαν κάποια θέματα.

Πρώτον, η επίθεση άρχισε αργά. Οι γερμανικές δυνάμεις σημείωσαν σταδιακή πρόοδο και παρεμποδίστηκαν, στην τροφή και την διατήρηση του μετώπου. Πολύτιμη καλοκαιρινή ώρα χάθηκε και στις αποφάσεις των διοικητών.

Η καταστροφή ήλθε, όταν ο Γερμανικός στρατός πλησίασε την Μόσχα. Ο καιρός, ξαφνικά, έγινε πολύ κρύος, πολύ, νωρίτερα και πιο έντονος, από ό,τι περίμεναν. Οι θερμοκρασίες έπεσαν, σε, εξαιρετικά, χαμηλά επίπεδα.

Τέτοιες θερμοκρασίες δεν σχεδιάστηκαν, για να τις χειρίζονται δεξαμενές και φορτηγά. Πάγωσε το πετρέλαιο, οι μηχανές απέτυχαν να ανάψουν και κάποια όπλα μπλόκαραν.

Ακόμη χειρότερα, οι στρατιώτες πάγωσαν, αφού δεν είχαν βαρύ ρουχισμό και καλές μπότες. Οι αξιωματικοί πίστευαν ότι θα κέρδιζαν, γρήγορα, ως εκ τούτου δεν προετοίμασαν, ποτέ, στρατεύματα, για να να είναι έτοιμα, κατά την διάρκεια του πολέμου.

Αυτό οδήγησε, στην καθυστέρηση των γερμανικών δυνάμεων, λίγο πριν τη Μόσχα. Η στρατηγική τους έσπασε, από την παύση και δεν μπορούσαν να κερδίσουν, γρήγορα. Η Γερμανία ωθήθηκε, σε έναν μακρύ, παρατεταμένο πόλεμο ατελείωτων μαχών και δεν είχε αρκετούς άνδρες και προμήθειες. Ο παγωμένος χειμώνας, στην αρχή του, τους κόστισε την ευκαιρία να νικήσουν.

Ιανουάριος 1945. Auschwitz. Όταν ο Σοβιετικός Κόκκινος Στρατός προέλασε, προς το Άουσβιτς, στα τέλη Ιανουαρίου 1945, δεν ήξεραν τί τους περίμενε, πίσω, από το συρματόπλεγμα. Ο πρώτος απελευθερωτής, που έφτασε, στην κύρια είσοδο - η περιβόητη πύλη που έγραφε "Arbeit Macht Frei" -, δεν ήταν διοικητής, αλλά ένας νεαρός στρατιωτικός γιατρός, ονόματι Aleksandr, ο ρόλος του οποίου ήταν να περιθάλπει τραυματίες στρατιώτες, όχι να ανοίγει τις πόρτες της κόλασης.

Καθώς ο Aleksandr πλησίαζε, είδε αδυνατισμένες φιγούρες να συγκεντρώνονται, κοντά, στην πύλη, αβέβαιοι, αν οι στρατιώτες, που πλησιάζουν ήσαν φίλοι ή, εχθροί. Οι φυλακισμένοι έμοιαζαν, με σκιές - πεινασμένοι, τρέμουν, τυλιγμένοι, σε λεπτές κουβέρτες, τα μάτια τους κούφια, από χρόνια δεινών.

Ο Αλεξάντρ έφθασε, στην πύλη και δίστασε. Τα χέρια του έτρεμαν, όχι από φόβο, αλλά από την συντριπτική συνειδητοποίηση του τί αντιπροσωπεύει αυτό το μέρος. Με μια ήσυχη ανάσα, ψιθύρισε, στον εαυτό του :

"Ας δουν, ξανά, τον ουρανό”.

Ξεκλείδωσε την πύλη, σπρώχνοντας το σιδερένιο φράγμα να ανοίξει, με αργή, βαριά κίνηση. Στην αρχή, υπήρχε σιωπή. Μετά ήλθαν οι απαλές κραυγές, μετά ο ήχος των ποδιών, που σκοντάφτουν, μπροστά - απελευθέρωση, που φαινόταν, σχεδόν, εξωπραγματική, σε εκείνους, που είχαν ξεχάσει την ελευθερία.

Ο Aleksandr δεν γιόρτασε, ή έβγαλε ομιλίες. Αντ' αυτού, έριξε το όπλο του, στο χιόνι και άρχισε να σηκώνει τους πιο αδύναμους κρατούμενους, μεταφέροντάς τους, στο κατώφλι της πύλης. Δούλευε, μέχρι που κάηκαν τα χέρια του, μέχρι που η στολή του μούσκεψε, με χιόνι και δάκρυα, μέχρι που, έπεσε η νύχτα, πάνω από το στρατόπεδο.

Στα επόμενα χρόνια, κάποιος τον ρώτησε, πώς είναι η απελευθέρωση.

Απάντησε :

"Σαν να ανοίγεις μια πόρτα και να συνειδητοποιείς ότι δεν έπρεπε, ποτέ, να είναι κλειστή”.

Ένας κλίβανος κρεματόριου ανακατασκευασμένος, από αυθεντικά μέρη, στο κρεματόριο, στην τοποθεσία Άουσβιτς Ι. Το μεταλλικό καρότσι χρησιμοποιήθηκε, για να εισάγει πτώματα, στον κλίβανο.

Το αποτεφρωτήριο Ι λειτούργησε, από τον Αύγουστο του 1940, σε προπολεμικό κτίριο αποθήκευσης, προσαρμοσμένο, για την νέα του λειτουργία. Το μεγαλύτερο δωμάτιο μετατράπηκε, σε νεκροτομείο, το οποίο, αργότερα, προσαρμόστηκε, σε προσωρινό θάλαμο αερίων. Τέλος, υπήρχαν τρεις κλίβανοι, για καύση πτωμάτων, στο κρεματόριο που κατασκευάστηκε, από την εταιρεία Topf και Söhne.

Όταν τέθηκαν, σε λειτουργία οι θάλαμοι αερίων, στο Μπιρκενάου, οι αρχές του στρατοπέδου μετέφεραν, εκεί, την επιχείρηση μαζικής δολοφονίας και σταδιακά, κατάργησαν τον πρώτο θάλαμο αερίων.

Τον Ιούλιο του 1943, μετά την ολοκλήρωση των κρεματορίων του Μπιρκενάου, τελείωσε η καύση πτωμάτων, στο κρεματόριο. Ο θάλαμος αερίων μετατράπηκε, σε αποθηκευτικό χώρο, για φαρμακευτικές προμήθειες που χρησιμοποιούνται, στο κοντινό νοσοκομείο SS. Οι κλίβανοι και οι καμινάδες, αχρησιμοποίητες, για ένα χρόνο, διαλύθηκαν, το 1944 και οι τρύπες, στην οροφή, που χρησιμοποιήθηκε, για την εισαγωγή του Zyklon B, σφραγίστηκαν. Το κτίριο αναπροσαρμόστηκε, ως καταφύγιο αεροπορικής επιδρομής των SS.

Μετά την απελευθέρωση του Άουσβιτς, όταν οι επιζώντες καθιέρωναν το Μνημείο, ανακατασκευάστηκαν δύο από τους τρεις κλίβανους (από τα αρχικά μέρη), και η καμινάδα, ενώ άνοιξαν, ξανά, αρκετές, από τις τρύπες, στην οροφή του θαλάμου αερίων.

Φωτογραφία : instagram.com/joanarodrigues82

1940. Vichy, Γαλλία. Ο Francisco Franco και ο Adolf Hitler, στον σιδηροδρομικό σταθμό. Ο Franco εκτίμησε, σωστά, την εξέλιξη του πολέμου και δεν έβαλε την Ισπανία, στον Άξονα. Αυτό γλύτωσε τον ίδιο και το μετεμφυλιακό φασιστικό καθεστώς του.

1942. Ξυδάς, ή Λύττoς Ηρακλείου Κρήτης. Κατοχή. Κοινό πρόσωπο και στις δυο φωτογραφίες είναι ο Ταμπακάκης Γεώργιος ή Ζαχαρογιώργης, σε ηλικία 95 ετών! Οι Γερμανοί, ήσαν οι τελευταίοι κατακτητές, που είδε, στο χωριό του.

Ιούλιος - Αύγουστος 1943. Μπέλγκοροντ, Κατεχόμενη Ρωσία. Δημοσιεύεται, το 2009, στην Γερμανία, το άλμπουμ φωτογραφιών ενός στρατιώτη της Βέρμαχτ, που σκοτώθηκε, στην “ΕΣΣΔ”.

Ο Franz Grasser (1911-1944) ήταν επαγγελματίας Γερμανός προπολεμικός φωτογράφος που στρατολογήθηκε το 1942 από τη Βέρμαχτ και, το καλοκαίρι του 1943, στάλθηκε στην “ΕΣΣΔ”, ως στρατιώτης. Πήρε την φωτογραφική του μηχανή, μαζί του και φωτογράφισε, μεταξύ 1943-44, την καθημερινότητα των συντρόφων του, στην “ΕΣΣΔ”, των κατοίκων της Σοβιετικής Ένωσης, τα τοπία και τα χωριά, κινούμενος, όσο πιο μακριά, μπορούσε, από τον πόλεμο, που διεξάγεται, γύρω του.

Οι περισσότερες, από τις φωτογραφίες, τραβήχτηκαν, γύρω, στον Ιούλιο/Αύγουστο 1943, στην Περιφέρεια Μπέλγκοροντ, νότια του Κουρσκ, στην “Σοβιετική Ένωση”, εν μέσω της επίθεσης Μπέλγκοροντ-Μπογκοντούκοφ, που ανέλαβε ο Κόκκινος Στρατός, εναντίον της Βέρμαχτ, ως απάντηση στην “Επιχείρηση Ακρόπολη” (Μάχη του Κουρσκ). Η μεραρχία La Grosser, η 167η Μεραρχία Πεζικού, καταστράφηκε, τον Ιανουάριο του 1944 και ο Φραντς κηρύχθηκε αγνοούμενος, στην μάχη. Η Γερμανική Επιτροπή Τάφων Πολέμου τον κατέγραψε, ως νεκρό, σε σοβιετική αιχμαλωσία, κοντά στο Νοβοροσίσκ, τον Νοέμβριο του 1944. Παρ' όλα αυτά, επέζησε το άλμπουμ του, με χιλιάδες φωτογραφίες.

Το 2009, η φωτογραφική του κληρονομιά, που αποτελείτο, από 6.000 έγχρωμες και ασπρόμαυρες φωτογραφίες, 1.700, από αυτές, τραβηγμένες στην “Σοβιετική Ένωση”, μεταφέρθηκε, από τους απογόνους του, στην Κρατική και Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη της Σαξονίας, στην Δρέσδη, αφήνοντας μας, μια εκτενή συλλογή χιλιάδων ασπρόμαυρων και έγχρωμων φωτογραφιών.

1945. Γερμανοί στρατιώτες αιχμάλωτοι πολέμου. Μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, τί απέγιναν οι κανονικοί Γερμανοί στρατιώτες, που συνελήφθησαν;

Η ζωή ενός μέσου Γερμανού στρατιώτη, στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ήταν, στην πραγματικότητα, δύο ιστορίες. Το ερώτημα ήταν ποιός ήταν, εκεί, για να τους πιάσει, καθώς συνθηκολόγησαν.

Όταν ένας από τους στρατιώτες παραδόθηκε, στους Αμερικανούς, τους Βρετανούς, ή τους Γάλλους, η παραμονή του, ως αιχμάλωτος, δεν κράτησε πολύ.

Δεν ήταν, απλώς, ότι οι Σύμμαχοι ήσαν καλοί. Δεν μπορούσαν να ταΐσουν και να κρατήσουν, πάρα πολλούς άνδρες, καθώς ήταν πολύ ακριβό. Σύντομα, εκτίμησαν ότι η Γερμανία απαιτούσε, από αυτούς τους άνδρες, να επιστρέψουν σπίτι και να εργαστούν, στις φάρμες και τα ορυχεία. Διαφορετικά, θα είχε ξεκινήσει ένας τεράστιος λιμός.

Ωστόσο, μέχρι να μπορέσουν να απελευθερωθούν, πολλοί αναγκάστηκαν να εκτελέσουν ένα πολύ επικίνδυνο έργο : αναγκάστηκαν να καθαρίσουν εκατομμύρια κρυμμένες νάρκες. Αυτό το κομμάτι της δουλειάς σκότωσε, ή τραυμάτισε χιλιάδες Γερμανούς, που πήραν μέρος.

Η πλειοψηφία των στρατιωτών, που αιχμαλωτίστηκαν, από τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, απελευθερώθηκαν, πίσω, στην πατρίδα, μέχρι το 1946. Η Γαλλία διατήρησε μερικούς, από αυτούς περισσότερο, για να βοηθήσουν, στην ανοικοδόμηση της χώρας, μέχρι το 1948, ή, το 1949.

Όταν ένας στρατιώτης έπεφτε, στα χέρια της Σοβιετικής Ένωσης, αυτός, ή αυτή ζούσε μια πολύ χειρότερη ζωή.

Ο πόλεμος είχε τραυματίσει, σοβαρά, τους Σοβιετικούς. Θεωρούσαν τους κρατούμενους, ως φθηνή εργασία, για την ανασυγκρότηση του έθνους τους, που καταστράφηκε, ολοσχερώς

Για αρκετά χρόνια, αυτοί οι άνδρες ήσαν υποχρεωμένοι να εργαστούν και είχαν αναπτυχθεί, σε πικρά και ψυχρά στρατόπεδα. Τα πράγματα ήσαν φρικτά : δεν υπήρχε, σχεδόν, φαγητό, υπήρχε κρύο και ασθένεια. Αυτός είναι ο λόγος, που εκατοντάδες χιλιάδες κρατούμενοι χάθηκαν.

Άλλοι είχαν απελευθερωθεί, προηγουμένως, αλλά οι τελικές κατηγορίες Γερμανικών στρατευμάτων δεν πήγαιναν σπίτι τους, μέχρι το 1955. Αυτό είναι δέκα χρόνια, μετά την διακοπή του πολέμου.

#fblifestyle

Άνοιξη 1945. Texas, ΗΠΑ. Γερμανίδες αιχμάλωτοι έσπασαν, αφού δοκίμασαν μπριζόλα και πουρέ πατάτας, σε αμερικανικές στρατόπεδα αιχμαλώτων πολέμου.

Ο πόλεμος, στην Ευρώπη καταρρέει σαν ένα κτίριο, που ξεκοιλιάστηκε, από μέσα. Χιλιάδες μίλια, από τα πεδία μάχης, στις κινούμενες πεδιάδες του Τέξας, οι φράχτες, με συρματόπλεγμα βουίζουν, ήσυχα, στον πρωινό άνεμο. Μέσα, σε ένα, από τα πολλά στρατόπεδα αιχμαλώτων πολέμου, η ημέρα ξεκινάει, με ακρίβεια ρουτίνας.

Μπούκλες ατμού, από την κουζίνα. Μεταλλικοί δίσκοι χτυπούν, πάνω, σε ξύλινα τραπέζια. Και στην σειρά των αιχμαλώτων, ηλιοκαμμένα πρόσωπα, σκισμένες στολές, η γκρίζα κούραση ενός χαμένου πολέμου, στέκονται μερικές ντουζίνες γυναίκες. Είναι νοσοκόμες, υπάλληλοι και βοηθητικοί της Luftwaffa, κάποτε, μέρος των μηχανημάτων, που εξυπηρετούσαν το Ράιχ.

Όταν ο πρώτος δίσκος γλιστράει, στον πάγκο, η μυρωδιά ανεβαίνει, μπριζόλα, πουρές πατάτας, βούτυρο και ψωμί. Η γυναίκα, μπροστά, διστάζει. Τα χέρια της τρέμουν. Κοιτάζει το φαγητό, μετά τον Αμερικανό μάγειρα, χαμογελάει, αμυδρά, πίσω, από τον πάγκο. Για μια στιγμή, τίποτε, δεν κινείται. Τότε, τα χείλη της τρέμουν και αρχίζει να κλαίει.

Χωρίς ανακρίσεις, χωρίς βία, μόνο ένα γεύμα. Και όμως, για εκείνη, είναι η κατάρρευση όλων όσων πίστευε, για τον εχθρό. Για να καταλάβουμε, εκείνη την στιγμή, πρέπει να κάνουμε, πίσω, στον κόσμο, που την διαμόρφωσε. Στις αρχές του 1945, το Τρίτο Ράιχ διαλύεται, σε πραγματικό χρόνο. Οι στρατοί του, που, κάποτε, εκτείνονταν, σε όλη την Ευρώπη, τώρα, υποχωρούσαν, μέσα από ερείπια.

Οι πόλεις βρίσκονται, υπό συνεχή βομβαρδισμό. Οι δρόμοι είχαν φράξει, από πολίτες, τραυματίες στρατιώτες και πρόσφυγες. Οι μεγάλες υποσχέσεις του Ράιχ είχαν μετατραπεί, σε πείνα, χαλάσματα και σιωπή. Ανάμεσα, σε αυτές, που βρέθηκαν, στο χάος, ήσαν και γυναίκες, που, κάποτε, είχαν φορέσει την στολή. Δεν ήταν μαχητές, με την παραδοσιακή έννοια. Υπηρέτησαν, ως βοηθήματα επικοινωνίας, δακτυλογράφοι, χειριστές τηλεφώνων, παρατηρητές αεροπορικών επιδρομών, βοηθοί ιατρών και υπάλληλοι.

Το κράτος των Ναζί τους είχε υφάνει, βαθιά, στην πολεμική του μηχανή, ειδικά, μετά το 1943, όταν οι ελλείψεις ανθρώπινου δυναμικού έγιναν απελπιστικές. Πολλές, από αυτές τις γυναίκες, ανήκουν, στην Luftwafa Heler Inencors, την βοηθητική γυναίκα της αεροπορίας. Κατεύθυναν σταθμούς ραντάρ, εντόπισαν συμμαχικά βομβαρδιστικά και μετέδωσαν εντολές, σε αντιαεροπορικές μπαταρίες. Εκπαιδεύτηκαν να υπακούν, να πιστεύουν, στην νίκη και να βλέπουν τους συμμαχικούς στρατιώτες, ως βάναυσους κατακτητές, που δεν έδειχναν έλεος.

Αλλά η πρώτη γραμμή κατέρρεε, γρηγορότερα, από όσο μπορούσε να κρύψει η προπαγάνδα. Στα ανατολικά, η προέλαση του Κόκκινου Στρατού έφερε τρόμο. Στα δυτικά, αμερικανικές και βρετανικές κολώνες σάρωναν χωριά, με αποτελεσματικότητα, που δεν άφηνε περιθώρια, για ψευδαισθήσεις. Μέχρι τον Απρίλιο, ολόκληρες μονάδες γυναικείων βοηθητικών παραδίνονταν, μαζί με τους άνδρες ομόλογούς τους, εξαντλημένες, πεινασμένες και αποπροσανατολισμένες.

Για πολλούς, το ταξίδι, στην αιχμαλωσία ξεκίνησε σε λασπωμένους δρόμους, κάτω από λευκές σημαίες, αυτοσχέδιες, από σεντόνια. Μερικοί έκαναν πορεία, για ημέρες, πριν φθάσουν, σε σημεία συλλογής. Άλλοι υποβλήθηκαν, σε επεξεργασία, σε προσωρινά στρατόπεδα κράτησης, που δημιουργήθηκαν, στο Βέλγιο, την Γαλλία, ή την Ολλανδία. Ο αμερικανικός στρατός αντιμετώπισε μια, άνευ προηγουμένου, διοικητική πρόκληση. Εκατομμύρια Γερμανοί κρατούμενοι, υπό την κράτηση των Συμμάχων.

Η Σύμβαση της Γενεύης του 1929 απαιτούσε ανθρώπινη μεταχείριση. Και οι Αμερικανοί, αποφασισμένοι να τηρήσουν αυτό το πρότυπο, αποφάσισαν να μεταφέρουν ένα μέρος αυτών των κρατουμένων, στις ίδιες τις ΗΠΑ. Πλοία, που, κάποτε, μετέφεραν στρατεύματα, τώρα, τάιζαν αιχμαλώτους, κατά μήκος του Ατλαντικού. Το ταξίδι πήρε εβδομάδες. Πολλοί Γερμανοί αιχμάλωτοι, άνδρες και γυναίκες, είδαν τον ωκεανό, για πρώτη φορά.

Φήμες διαδόθηκαν, στο κατάστρωμα, ότι οι Αμερικανοί θα τους ανάγκαζαν να δουλέψουν σκλάβοι, ή ότι θα παρέλαυναν, στους δρόμους, ως τρόπαια. Αντ' αυτού, αυτό, που τους περίμενε, ήταν ένα διαφορετικό είδος αιχμαλωσίας. Σε όλη την Αμερική, δημιουργήθηκαν περισσότερα, από 400 στρατόπεδα P, που εκτείνονται, από την Καρολίνα, ως την Καλιφόρνια, από τις ερήμους της Αριζόνα, μέχρι τα χωράφια σιταριού των Μεσοδυτικών Πολιτειών.

Τα περισσότερα σχεδιάστηκαν, για άνδρες, αλλά μικρότερος αριθμός, ιδιαίτερα κέντρα επεξεργασίας και ιατρικές μονάδες, κρατούσαν Γερμανίδες αιχμαλωτισμένες, στην Ευρώπη. Κρατήθηκαν, ξεχωριστά, σε φρουρούμενα συγκροτήματα, υπό την επίβλεψη των επιθεωρητών του αμερικανικού στρατού και του Ερυθρού Σταυρού, εντός περιμέτρων συρματοπλέγματος. Ζούσαν, σε ξύλινους στρατώνες, έτρωγαν, σε κοινοτικές αίθουσες και εργάζονταν, σε ελαφριά καθήκοντα εργασίας, ράβοντας στολές, βοηθώντας, σε νοσοκομεία, ή φροντίζοντας κήπους, που παρείχαν τις κουζίνες του καταυλισμού.

Η ζωή, μέσα σε αυτούς τους φράχτες, ρυθμίστηκε, αλλά όχι σκληρή. Υπήρχαν επιθεωρήσεις, απαγορεύσεις κυκλοφορίας και καθημερινά προσκλητήρια. Αλλά υπήρχαν, επίσης, εφημερίδες, μουσικά όργανα και βιβλιοθήκες γεμάτες Αγγλικά και Γερμανικά βιβλία. Ήταν αιχμαλωσία, κάτω από κανόνες, όχι εκδίκηση. Για τις γυναίκες, που είχαν πει ότι οι Αμερικανοί ήταν τέρατα, αυτό ήταν ακατανόητο.

Όταν είδαν τους φρουρούς να χαμογελούν, ή, όταν έλαβαν, δωρεάν, ιατρική περίθαλψη, πολλοί υπέθεσαν ότι ήταν κόλπο. Μερικοί αρνούνταν φαγητό, για ημέρες, φοβούμενοι το δηλητήριο. Άλλοι είχαν τα μάτια τους στραμμένα, στο έδαφος, περιμένοντας την ταπείνωση, που δεν ήλθε, ποτέ. Η προπαγάνδα του Ράιχ είχε υποσχεθεί έναν κόσμο ηρωικού αγώνα και καθαρής αφοσίωσης.

Κι όμως, εδώ, πίσω, από τις εχθρικές γραμμές, ο κόσμος φαινόταν ήρεμος, οργανωμένος και περίεργα, ανθρώπινος. Παρόλα αυτά, η δυσπιστία κρέμεται, σαν σκόνη. Χρειάζεται κάτι συνηθισμένο, κάτι τόσο απλό, όσο ένα γεύμα, για να το σπάσει, εντελώς. Και γι' αυτό, πρέπει να εξετάσουμε πιο προσεκτικά τον τρόπο, με τον οποίο οι ΗΠΑ κατασκεύασαν και διαχειρίζονται αυτό το τεράστιο δίκτυο στρατοπέδων

Και τί είδους κόσμος υπήρχε, πίσω, από τους φράχτες τους; Μέχρι τα μέσα του 1944, οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν γίνει, όχι, μόνο, συμμετέχοντες, στον πόλεμο, αλλά και στην υλικοτεχνική τους ραχοκοκαλιά. Τα εργοστάσια βροντούσαν ημέρα και νύχτα. Τα χωράφια παρήγαγαν τρόφιμα, σε όγκους, που η Ευρώπη, ούτε να φανταστεί μπορούσε. Όταν τα γερμανικά PSW άρχισαν να φτάνουν, σε μεγάλους αριθμούς, η Αμερική τα απορρόφησε, με μεθοδική αποτελεσματικότητα.

Σύμφωνα, με την Συνθήκη της Γενεύης, κάθε κρατούμενος δικαιούταν στέγη, φαγητό, ιατρική περίθαλψη και σεβασμό. Το γραφείο του Στρατάρχη Prost Marshall του αμερικανικού στρατού πήρε, σοβαρά, αυτήν την υποχρέωση, όχι, απλώς, ως νόμο, αλλά, ως στρατηγική. Η ιδέα ήταν απλή. Φερθείτε, καλά, στους κρατούμενους και δεν θα αντισταθούν. Αντιμετωπίστε τους, ανθρώπινα και ίσως, κάποια ημέρα γίνουν σύμμαχοι, στην ανοικοδόμηση μιας ειρηνικής Ευρώπης. Κάθε στρατόπεδο λειτουργούσε, σαν μια μικρή αυτόνομη πόλη.

Υπήρχαν στρατώνες, κουζίνες, αποχωρητήρια, αίθουσες αναψυχής και αναρρωτήρια. Οι φρουροί εκπαιδεύτηκαν να διατηρούν πειθαρχία, χωρίς ταπείνωση. Οι ελεγκτές του Ερυθρού Σταυρού κινούνταν, ελεύθερα, μέσω των τοποθεσιών, αναφέροντας τις συνθήκες, απευθείας, στην Γενεύη. Τα γεύματα τυποποιήθηκαν, σύμφωνα, με τις μερίδες του αμερικανικού στρατού, περίπου, 3.000 θερμίδες την ημέρα.

Για τους κρατούμενους, που προέρχονταν, από την πείνα της βομβαρδισμένης Γερμανίας, ήταν μια αφθονία, ψωμί φτιαγμένο, από λευκό αλεύρι, κρέας, σχεδόν, κάθε ημέρα, καφές, που δεν ήταν καμμένο σιτάρι, λαχανικά, που καλλιεργούνται, σε κοντινά χωράφια. Αρχικά, οι Γερμανοί αιχμάλωτοι το είδαν, με υποψίες.

Δεκαετίες ναζιστικής προπαγάνδας είχαν ζωγραφίσει τους Αμερικανούς, ως βάναυσους εκφυλισμένους, υλιστές, αδύναμους και ηθικά, διεφθαρμένους Το να σου φέρονται, αξιοπρεπώς, για τέτοιους ανθρώπους δεν ήταν, μόνο, σύγχυση, ήταν εξευτελιστικό. Για τις γυναίκες κρατούμενες, αυτή η αντίφαση ήταν, ακόμη, πιο έντονη. Τους είχαν πει ότι οι στρατιώτες των συμμάχων θα τους επιτεθούν, ή θα τους υποδούλωναν. Αντ' αυτού, βρήκαν άντρες φρουρούς, που ακολουθούσαν τους κανόνες, που κοίταζαν αλλού, κατά την διάρκεια των προσκλημάτων, που έλεγαν "Κυρία" και μοίραζαν κουβέρτες.

Σε πολλά στρατόπεδα, οι αρχές των ΗΠΑ ενθάρρυναν τους κρατούμενους να διατηρήσουν την εσωτερική ηγεσία, υπό επίβλεψη Γερμανοί αξιωματικοί και ανώτερο προσωπικό υπαξιωματικών; οργάνωσαν καθημερινή ρουτίνα, μαθήματα γλωσσών, ακόμη και πολιτιστικές εκδηλώσεις. Οι χορωδίες τραγούδησαν Schubert. Θεατρικές ομάδες παίζουν κωμωδίες. Οι Κυριακές έφεραν θρησκευτικές λειτουργίες. Ο Ερυθρός Σταυρός σημείωσε την ασυνήθιστη ευγένεια των αμερικανικών εγκαταστάσεων.

Σε σύγκριση, με τις συνθήκες, στην “Σοβιετική Ένωση”, ή ακόμη και σε κάποια βρετανικά στρατόπεδα, το αμερικανικό δίκτυο ήταν, σχεδόν, ανθρώπινο. Εφημερίδες, σε ουδέτερες χώρες, αργότερα, ανέφεραν, σχετικά, με αυτό. Μερικοί συμμάχοι το επέκριναν, μάλιστα, υποστηρίζοντας ότι οι Γερμανοί αιχμάλωτοι ζούσαν, καλύτερα, από τους πρόσφυγες πολέμου, στην Ευρώπη. Αλλά, πίσω, από την εμφανή άνεση, υπήρχε ένας πιο λεπτός σκοπός.

Οι Αμερικανοί κατάλαβαν την ψυχολογική αξία της φιλοξενίας. Η καλοσύνη δεν ήταν μόνο ηθική, ήταν και τακτική. Ένας κρατούμενος, που τρέφεται και αντιμετωπίζεται, με αξιοπρέπεια, ήταν λιγότερο πιθανό να αντισταθεί, στην ανάκριση, λιγότερο πιθανό να προσκολληθεί στην ιδεολογία. Ήταν ψυχολογικός αφοπλισμός, μέσω ευπρέπειας.

Ειδικά, για τις γυναίκες, αυτή η ευπρέπεια αποκάλυψε μια καταστροφική αλήθεια. Ο κόσμος, που τους είχαν πει να μισούν, δεν τους μισούσε και αυτός. Η δύναμη του εχθρού δεν ήταν η σκληρότητα. Ήταν φυσιολογικό. Καθαρά κρεβάτια, ζεστό φαγητό, χαμόγελα. Το σοκ μπορεί να είναι συγκλονιστικό. Οι νοσοκόμες, που είχαν δει την κατάρρευση των νοσοκομείων πεδίου, τώρα, βρέθηκαν να προσφέρουν σαπούνι, καθαρά σεντόνια και μπριζόλα.

Οι βοηθητικοί της Πολεμικής Αεροπορίας, που, κάποτε, καθοδηγούσαν τα φώτα αναζήτησης, προς τα εχθρικά βομβαρδιστικά, τώρα, στέκονταν, πίσω, από πάγκους καφετέριας εξυπηρετώντας Αμερικανούς. Μέσα σε εβδομάδες, οι περισσότεροι προσαρμόστηκαν, στην ρουτίνα. Έτρωγαν, δούλεψαν, υπάκουαν. Ωστόσο, κάτω από την επιφάνεια, κάτι ξετυλίγεται. Η αίσθηση της ηθικής βεβαιότητας ότι είχαν αγωνιστεί, για έναν ευγενή σκοπό, ότι η θυσία είχε νόημα, άρχισε να καταρρέει...

1945. Βερολίνο.

1920. Χανιά. Στην οδό Μουσούρων, ή αλλιώς, στου Κάτωλα, ή παλιότερα Καλέ Καπισί, ή ακόμη, παλιότερα Porta Rettimiota (Πόρτα Ρετιμιοτα/Πύλη Ρεθύμνου).

Στην οδό Μουσούρων ή αλλιώς στου Κάτωλα ή παλιότερα Καλέ Καπισί ή ακόμη παλιότερα Porta Rettimiota (Πόρτα Ρετιμιοτα/Πύλη Ρεθύμνου) το 1920....

Η φωτογραφία έχει τραβηχτεί, από το σημείο, όπου, στις ημέρες μας, βρίσκεται το κατάστημα "Μπαρμποπουλος".

Σε πρώτο πλάνο, αριστερά, βλέπουμε έναν μιναρέ.

Καλά καταλάβατε..

Στην γωνία, όπου η οδός Μουσούρων συναντά την οδό Τσουδερών, υπήρχε τζαμί. 

— μαζί με Ελένη Κουλουρίδη.

1924. Κωνσταντινούπολη. Η γέφυρα του Γαλατά.

1937. Tennessee, ΗΠΑ. 9 χρονών νύφη. 

Αυτοί είναι η Eunice Winstead και ο Charlie Johns. Εκείνη, ένα κοριτσάκι εννέα χρονών. Εκείνος, ένας 22χρονος καλλιεργητής καπνού, που έμενε, στο διπλανό κτήμα.

Στις 19 Ιανουαρίου 1937, η Eunice είπε, στους γονείς της ότι πάει να αγοράσει μια κούκλα. Ότι η κούκλα θα ήταν το γαμήλιο δώρο της, αυτό οι γονείς δεν το γνώριζαν.

Ο βαπτιστής πάστορας Walter Lamb πάντρεψε το κορίτσι, με τον Charlie, για ένα δολάριο, σημερινά 22. Ο Charlie, έτσι, άνετα, ανέβασε την ηλικία της, στην ληξιαρχική πράξη, στα 18. (Πατριαρχική ηθική;)

Κι ενώ οι γονείς της μικρής, αρχικά, θεωρούσαν την κόρη τους πολύ μικρή, για γάμο, στο τέλος, συμφώνησαν. Η μάνα είχε παντρευτεί, στα 15, η αδελφή της, στα 13, και νόμιμο κατώτατο όριο ηλικίας δεν υπήρχε. Επίσης, ο γαμπρός είχε 50 εκτάρια ορεινής γης και μερικά μουλάρια. (Η πατριαρχία εγκρίνει.)

Δέκα μέρες μετά τον γάμο, η υπόθεση βγήκε στον Τύπο. Το «Life Magazine», οι «New York Times», οι «Times», όλοι ασχολήθηκαν, με το ζευγάρι. Η φωτογραφία της Eunice, με την κούκλα της και τον σύζυγό της, έγινε εθνική είδηση.

Το σκάνδαλο οδήγησε το Τενεσί να απαγορεύσει τους γάμους, κάτω των 16 ετών, ακόμη και αν συμφωνούσαν οι γονείς. Με εξαίρεση, φυσικά, την «καλή αιτιολόγηση», δηλαδή μια αποδεδειγμένη εγκυμοσύνη, όπου ο δικαστής μπορούσε να κάνει τα στραβά μάτια.

Με απλά λόγια, νομοθετήθηκε τρόπος να παντρεύεται ο βιαστής το ανήλικο θύμα του. Ο βιασμός επιτρέπεται, ο γάμος όχι. (Η πατριαρχία, πάντα, βρίσκει λύσεις).

Ακολούθως, πέρασε και ένας νόμος, για την εκπαίδευση, τα «παντρεμένα παιδιά» απαλλάσσονταν, από την υποχρεωτική φοίτηση. Χάρη, σε αυτό, η Eunice δεν έμαθε, ποτέ, να διαβάζει και να γράφει. Αλλά, όπως είπε ο Charlie, στην εφημερίδα Knoxville Newspaper, μετά από δύο χρόνια γάμου, «αρμέγει και πλένει μια χαρά». Για το μαγείρεμα, λέει, «δεν ξέρει και τόσα πολλά». (Πατριαρχικές προτεραιότητες,  πρώτα τα μουλάρια, μετά το παιδονύφη.)

Το 1942, στα 14 της, η Eunice φέρνει, στον κόσμο το πρώτο της παιδί, την Evelyn. Ακολουθούν άλλα οκτώ.

Όταν η Evelyn έγινε 16 και ήθελε να παντρευτεί τον 20χρονο John Antrican, ο πατέρας της, ο Charlie, ο βιαστής μικρών παιδιών,  δεν δίνει την συγκατάθεσή του. Είναι, πλέον, 1960 και οι ανήλικοι χρειάζονται γονική άδεια, για γάμο. Εκείνη και ο αγαπημένος της το κάνουν, έτσι κι αλλιώς, προσθέτουν έναν χρόνο, στην ηλικία τους, ενόρκως και κλέβονται.

Δύο φορές ο Charlie βάζει τον γαμπρό του φυλακή, για απαγωγή και ψευδορκία.

Κι η Evelyn απορεί, «μα, γιατί είναι τόσο θυμωμένος ο πατέρας μου;»

Και καταθέτει μια επαναστατική φράση, στο Knoxville Journal,  «Στο κάτω-κάτω, ο μπαμπάς παντρεύτηκε την μαμά, όταν ήταν, μόλις, 9 χρονών».

1941 - 1945. Κροατία. Το κατοχικό καθεστώς των USTA ŠE : Η αίρεση του Θανάτου της Κροατίας που φοβόντουσαν ακόμα και οι Ναζί – Μέσα στα Σφαγεία του Γιασένοβατς και τα Τέρατα που τα Μασένοβατς.

22/6/1941. Μόσχα. Στις 4:31 π.μ. μια ιστορική μη εξουσιοδοτημένη φωτογραφία του Ιωσήφ Στάλιν, μέσα στο Κρεμλίνο, δείχνει την στιγμή, που πληροφορήθηκε ότι η Γερμανία είχε ξεκινήσει την εισβολή της, στην “Σοβιετική Ένωσ. Τραβήχτηκε, από τον αρχισυντάκτη της Komsomolskaya Pravda, ο οποίος διατάχθηκε να την καταστρέψει, αλλά αντ' αυτού την διέσωσε.

10/3/1942. Auschwitz. Το Πρόσωπο, Που Προσπάθησαν Να Σβήσουν - Αλλά, Ποτέ,Δεν μπόρεσαν.

Το όνομά του ήταν Aron Löwi. Ένας Εβραίος έμπορος, από την ειρηνική πολωνική πόλη Zator, 62 ετών - μια ηλικία, που προορίζεται, για εγγόνια, ήσυχα πρωινά και ιστορίες, που διηγούνται, από μια αγαπημένη καρέκλα. Ήταν σύζυγος, φίλος, ένα οικείο χαμόγελο, σε μια κοινότητα, που, κάποτε, ένιωθε ασφαλής.

Αλλά ο κόσμος άλλαξε.

Στις 5 Μαρτίου 1942, ο Άρον ρίχτηκε, στην κόλαση του Άουσβιτς. Εκεί, το όνομά του - το όνομα, που ψιθύρισε, κάποτε, η μητέρα του με αγάπη - αντικαταστάθηκε, από έναν αριθμό : 26406. Μελάνι πιεσμένο, πάνω, σε ύφασμα... λες και αυτό θα μπορούσε να σβήσει μια ζωή.

Όταν τον ανάγκασαν, μπροστά, σε μια κάμερα, οι Ναζί πίστευαν, ότι αυτή η φωτογραφία θα τεκμηριώνει την κυριαρχία. Αντ' αυτού, κατέγραψε την περιφρόνηση.

Κοιτάξτε προσεκτικά - οι μώλωπες, τα κούφια μάγουλα, η θλίψη, που σφίγγει το στόμα του. Αλλά, πίσω, από τα μάτια του, υπάρχει, ακόμη, κάτι, που δεν θα μπορούσαν, ποτέ, να σπάσουν : Την αλήθεια. Ανθρωπότητα. Μια ψυχή, που αρνείται να εξαφανιστεί.

Καρφιτσωμένος, στην στολή του :

🟡 Ένα κίτρινο αστέρι — επειδή είναι Εβραίος.

🔺 Ένα κόκκινο τρίγωνο - γιατί, ακόμη και η επιβίωση θεωρήθηκε, ως εξέγερση.

Ο Aron, ήταν, στο Auschwitz, μόνο, για πέντε ημέρες. Πέντε ημέρες, από τις 5, έως τις 10 Μαρτίου 1942.

Πέντε ημέρες, για να σβήσει μια ζωή, που ο κόσμος χρειάστηκε 62 χρόνια, για να χτίσει. Τον κατάπιε ένα σύστημα, που σχεδιάστηκε, όχι μόνο, για να σκοτώνει - αλλά για να σβήνει.

Χωρίς ταφόπλακα.

Δεν έχει κηδεία.

Καμία τελευταία αγκαλιά.

Απλά σιωπή.

Αλλά το μίσος απέτυχε.

Γιατί μια, μόνο, φωτογραφία παραμένει - απόδειξη ότι ο Aron έζησε, γέλασε, ανάπνεε, αγάπησε.

Απόδειξη ότι δεν ήταν αριθμός.

Δεν ήταν σύμβολο.

Ήταν άντρας.

Κάθε φορά, που κάποιος βλέπει το πρόσωπό του, το έγκλημα, που διαπράχθηκε, εναντίον του, έρχεται αντιμέτωπο, για άλλη μια φορά. Κάθε φορά, που λέγεται η ιστορία του, η σιωπή χάνει. Το μηχάνημα, που προσπάθησε να τον διαγράψει, αποτυγχάνει ξανά.

Η μνήμη είναι αντίσταση.

Και όσο μιλάμε το όνομά του, όσο τιμούμε την ανθρωπιά του, Ο Aron Löwi ζει. 

19/11/1942. Ξεκινά η αντεπίθεση του Κόκκινου Στρατού, στο Στάλινγκραντ.

ΣΤΑΛΙΝΓΡΑΝΤ. Πόλη σύμβολο, για την αντίσταση του Σοβιετικού λαού, στον αγώνα, για την συντριβή του ναζισμού. «Η νίκη των στρατευμάτων μας, στο Στάλινγκραντ αποτέλεσε την αρχή της ριζικής καμπής του πολέμου, υπέρ της “ΕΣΣΔ”…», έγραψε ο Στρατάρχης Ζούκωφ.

Μια νίκη, που πλήρωσε, με ποταμούς αίματος, ο κόκκινος στρατός και κερδήθηκε, με σκληρές μάχες, σώμα, με σώμα. Από στενό, σε στενό, από κτίριο, σε κτίριο, μέσα, στα ερείπια…

Η μάχη του Στάλιγκραντ, ξεκίνησε, στις 23 Αυγούστου του 1942. Τον Νοέμβριο του 1942, το 90% του Στάλινγκραντ βρισκόταν, υπό τον έλεγχο των Γερμανών. Όμως, ο Κόκκινος Στρατός δεν είχε πει την τελευταία του λέξη. Στις 19 Νοεμβρίου 1942, οι Σοβιετικοί εκδήλωσαν αντεπίθεση, με την κωδική ονομασία «Ουρανός».

Το σχέδιο είχε εκπονηθεί, από τους στρατηγούς Γκιόργκι Ζούκοφ και Αλεξάντρ Βασιλιέφσκι. Είχε εγκριθεί, νωρίτερα, στις 13 Νοέμβρη, από την ανώτατη διοίκηση και το γενικό επιτελείο και προέβλεπε την κύκλωση και εξόντωση του εχθρού, στο Στάλινγκραντ. Στρατηγική επιδίωξη είχε την προσβολή των εφεδρικών δυνάμεων της 6ης Γερμανικής Στρατιάς, που την συγκροτούσαν στρατιώτες των συμμαχικών χωρών των Ναζί (Ιταλοί, Κροάτες, Ρουμάνοι, Ούγγροι), καθώς και ντόπιοι συνεργάτες των Γερμανών.

Η σοβιετική αντεπίθεση εκδηλώθηκε, με τρεις στρατιές, υπό τον στρατηγό Νικολάι Βατούτιν και σημείωσε απόλυτη επιτυχία. Επρόκειτο, για μια μεγάλης κλίμακας αντεπίθεση, με δύο αιχμές, 80 χιλιόμετρα, βόρεια και νότια, της γερμανικής επίθεσης, η αιχμή της οποίας ήταν, στο Στάλινγκραντ. Η αντεπίθεση αιφνιδίασε τους Γερμανούς. Στην ουσία, επρόκειτο, για έναν ελιγμό βαθιάς διείσδυσης, αποφεύγοντας την κύρια γερμανική δύναμη, που έδινε την μάχη του Στάλινγκραντ (250.000 άνδρες της 6ης Στρατιάς και της 4ης Τεθωρακισμένης Στρατιάς) και χτυπώντας τις πιο αδύναμες πτέρυγες, οι οποίες ήσαν εκτεθειμένες, στην ανοικτή στέπα.

Στις 23 Νοεμβρίου, οι δύο άκρες της «λαβίδας» έκλεισαν, στο Καλάτς, 100 χιλιόμετρα, δυτικά, του Στάλινγκραντ, ολοκληρώνοντας την κύκλωση των γερμανικών δυνάμεων, στην πόλη. Η γερμανική ανώτατη διοίκηση ζήτησε, από τον Χίτλερ, να επιτρέψει, στον Πάουλους και τις δυνάμεις του να προσπαθήσουν να σπάσουν τον κλοιό και να υποχωρήσουν, από την πόλη, συνδεόμενες, με τα γερμανικά στρατεύματα, στα δυτικά. Η πρόταση απορρίφθηκε.

Η έλευση του χειμώνα επιδείνωσε την κατάσταση, για τους Γερμανούς, καθώς μειώνονταν, κατακόρυφα, οι προμήθειές τους. Ο Χίτλερ διέταξε τον ανεφοδιασμό των στρατευμάτων του Πάουλους, από αέρος, αλλά η «Λουφτβάφε» ήταν, σε θέση να παραδώσει, μόνο, μικρό ποσοστό των απαραίτητων εφοδίων. Η αερογέφυρα, που στήθηκε, για τον ανεφοδιασμό των εγκλωβισμένων γερμανικών δυνάμεων, κατέληξε, σε οικτρά αποτυχία. Η σοβιετική αντιαεροπορική άμυνα κατέρριψε 490 γερμανικά αεροπλάνα.

Στα μέσα του Δεκεμβρίου, ο Χίτλερ διέταξε έναν από τους κορυφαίους διοικητές του, τον Στρατάρχη Έριχ φον Μανστάιν, να δημιουργήσει έναν ειδικό σχηματισμό, για να διασώσει τις δυνάμεις του Πάουλους, προωθούμενος, προς ανατολάς (επιχείρηση «Χειμερινή Θύελλα» - Unternehmen Wintergewitter). Όμως, τα στρατεύματα του Μάνσταϊν δεν κατάφεραν να σπάσουν, τον σοβιετικό κλοιό.

Στις 16 Δεκεμβρίου 1942 εκδηλώνεται νέα σοβιετική επίθεση, με την κωδική ονομασία «Κρόνος». Ο Χίτλερ διέταξε τις γερμανικές δυνάμεις να πολεμήσουν, μέχρι τέλους, προάγοντας τον Πάουλους, σε Στρατάρχη και υπενθυμίζοντάς του ότι κανένας Γερμανός αξιωματικός, τέτοιου βαθμού, δεν είχε παραδοθεί, ποτέ. Στις 8 Ιανουαρίου 1943, οι Σοβιετικοί καλούν τον Πάουλους να παραδοθεί, αλλά το γερμανικό επιτελείο απορρίπτει τους όρους της συνθήκης.

Στις 10 Ιανουαρίου 1943, εξαπολύεται σφοδρή συνδυαστική επίθεση των σοβιετικών, με πυροβολικό, αεροπορία, τεθωρακισμένα και πεζικό. Η 6η γερμανική στρατιά ήταν, πλέον, περικυκλωμένη, από επτά σοβιετικές στρατιές και στις 31 Ιανουαρίου ο Πάουλους αποφάσισε να παραδοθεί. Μαζί του παραδόθηκαν 22 στρατηγοί! Στις 2 Φεβρουαρίου 1943, έπεσαν και οι τελευταίοι θύλακες των ναζί. Συνολικά 91.000 Γερμανοί στρατιώτες παραδόθηκαν, στους Σοβιετικούς.

Την ίδια ημέρα, με την ολοκλήρωση της παράδοσης των ναζί, ο Στάλιν απηύθυνε ημερήσια διαταγή, προς τα στρατεύματα του Ντον, όπου έλεγε : «Στον αντιπρόσωπο του Αρχηγείου της Ανωτάτης διοίκησης του στρατού, στρατάρχη του πυροβολικού σ. Βορόνοφ. Στον διοικητή των στρατευμάτων του μετώπου του Ντον, στρατηγό σ. Ροκοσόφσκι. Συγχαίρω εσάς και τα στρατεύματα του μετώπου του Ντον, για το επιτυχημένο ξεκαθάρισμα των εχθρικών στρατευμάτων, που είχαν κυκλωθεί, κοντά, στο Στάλινγκραντ. Εκφράζω τις ευχαριστίες μου, σε όλους τους μαχητές, διοικητές και πολιτικούς καθοδηγητές του μετώπου του Ντον, για τις εξαιρετικές αυτές πολεμικές επιχειρήσεις».

Στις 3 Φλεβάρη η Ανώτατη Διοίκηση Ενόπλων Δυνάμεων της Γερμανίας εξέδωσε ένα ειδικό ανακοινωθέν, στο οποίο αναφερόταν : «Η μάχη του Στάλινγκραντ ετελείωσε. Πιστοί, στον όρκο τους, να πολεμήσουν, μέχρι τελευταίας πνοής, οι άνδρες της Έκτης Στρατιάς, υπό την υποδειγματικήν ηγεσίαν του στρατάρχη Πάουλους, κατεβλήθησαν, υπό της υπεροχής του εχθρού και υπό των δυσμενών συνθηκών, που αντιμετωπίζουν αι δυνάμεις μας». Στην Γερμανία κηρύσσεται τετραήμερο πένθος.

Συνολικά, οι απώλειες των ναζιστικών στρατευμάτων και των φασιστών συμμάχων τους, ανήλθαν, σε 800.000 νεκρούς και τραυματίες. Στην διάρκεια της σοβιετικής αντεπίθεσης, καταστράφηκαν δύο γερμανικές, μια ιταλική και δύο ρουμανικές στρατιές. Εξοντώθηκαν, ολοκληρωτικά, 32 γερμανικές μεραρχίες και 3 ταξιαρχίες. Άλλες 16 μεραρχίες έχασαν το 50%-75% της δύναμής τους και έπαψαν να είναι αξιόμαχες.

Τεράστιες, ωστόσο, ήσαν και οι απώλειες ,για το Σοβιετικό λαό. Οι νεκροί και οι τραυματίες ξεπέρασαν το ένα εκατομμύριο. Στο Στάλινγκραντ, ο στρατός των εργατών και των αγροτών, πληρώνοντας βαρύ φόρο αίματος, διέλυσε την πολεμική μηχανή του Χίτλερ.

H Μάχη του Στάλινγκραντ αποτέλεσε την αρχή του τέλους, για την ναζιστική Γερμανία. Για τον Κόκκινο Στρατό, ήταν η αφετηρία, για την μεγάλη νίκη, η οποία ολοκληρώθηκε, με την κατάληψη του Βερολίνου, που σηματοδότησε την απελευθέρωση των λαών της Ευρώπης, από τον χιτλεροφασιστικό ζυγό.

Ο ίδιος ο Στάλιν, στην ομιλία του, στην 25η επέτειο της ίδρυσης του Κόκκινου Στρατού χαρακτήρισε την μάχη του Στάλιγκραντ, ως «τη μεγαλύτερη, στην ιστορία των πολέμων».

12/12/1922 - 9/10/2016. Karl Radermacher, ένας, από τους, μόνο, 631 Γερμανούς στρατιώτες, που έλαβαν την, εξαιρετικά, σπάνια Χρυσή Καρφίτσα Μάχης Σώματος, με Σώμα.

Μεταξύ 18 και 20 εκατομμυρίων στρατιώτες της Βέρμαχτ και του Waffen ‐SS, μόνο, 631 έλαβαν αυτή την παρασημοφόρηση.

Η καρφίτσα του Body Combat (Nahkampfspange) απονεμήθηκε, σε στρατιώτες της Βέρμαχτ και των Waffen-SS, που είχαν συμμετάσχει, σε παρατεταμένη και επαναλαμβανόμενη μάχη σώμα, με σώμα, δηλαδή, σε άμεση μάχη μικρής εμβέλειας, με τον εχθρό, είτε σε χαρακώματα, αστικές περιοχές, είτε κατά την διάρκεια μετωπικών επιθέσεων. Δεν έφτανε να είσαι μπροστά : έπρεπε να επιδείξεις ενεργή και συνεχή συμμετοχή, σε τέτοιου είδους αντιπαραθέσεις.

Παρουσιάστηκε, στις 25 Νοεμβρίου 1942, κατά την διάρκεια σφοδρών μαχών, στο Ανατολικό Μέτωπο, όπου η μάχη ήταν, εξαιρετικά, συχνή και ο θάνατος ήταν η σειρά της ημέρας. Το μετάλλιο δινόταν :

-Στην ακραία γενναιότητα, την ανθεκτικότητα και την βάναυση παράδοση στρατιωτών πεζικού.

-Αντίθετα, με την αντίληψη ότι, μόνο, τανκ, πυροβολικό, ή στρατιώτες της αεροπορίας, πήραν αναγνώριση.

- Ενθάρρυνση, στο πνεύμα της μάχης, σε εποχές, όπου το ηθικό άρχιζε να επιδεινώνεται.

Πήρε επίσημο ρεκόρ, κάθε συμμετοχής, σε μάχη σώμα, με σώμα. Αυτά επαληθεύθηκαν, από τους ανωτέρους και στην συνέχεια, επικυρώθηκαν, στο αρχηγείο. Οι δράσεις έπρεπε να πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια, για να υπολογιστούν, ως «σώμα, με σώμα».

α) Μόνο, οι μέρες της μάχης μετρήθηκαν, στις οποίες οι μαχητές, που θα παρασημοφορηθούν, είχαν την ευκαιρία να «δούν τον στόχο, στα μάτια του εχθρού», δηλαδή ήσαν, σε μάχη σώμα, με σώμα, με όπλα μικρής εμβέλειας, μέχρι την τελική αποφασιστική αναμέτρηση.

β) Αυτό θα μπορούσε να συμβεί, κατά την διάρκεια μαζικής επίθεσης, σε αναγνωριστική περίπολο, στην άμυνα, κατά την διάρκεια ατομικής αποστολής μηνυμάτων, σε εχθρική αναγνωριστική επιδρομή κ.λπ.

Όλες οι ημέρες μάχης έπρεπε να τεκμηριωθούν, να επικυρωθούν και να επιβεβαιωθούν, επίσημα, από τις αρμόδιες μονάδες, πριν μπορέσει να απονεμηθεί μια καρφίτσα σώμα, με σώμα. Η εξουσία, για την χορήγηση, ήταν, από τον διοικητή του συντάγματος, προς τα πάνω.

Απαιτήσεις, για κάθε τάξη :

Μπρούτζος : 15 ημέρες μάχη σώμα με σώμα.

- Ασήμι : 25 ημέρες.

-Χρυσός : 50 ημέρες.

(Το τελευταίο θεωρήθηκε «βραβείο ακραίας επιβίωσης»).

Ο Radermacher, γεννήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 1922, στο Aquisgran, γιος πωλητή παγωτών. Μετά την ολοκλήρωση της μαθητείας, ως ηλεκτρολόγος και μηχανικός, στρατολογήθηκε, τον Μάρτιο του 1942, σε ηλικία 19 ετών. Μετά από μια σύντομη βασική διδασκαλία, παρατάχθηκε στο Ανατολικό Μέτωπο, ως στρατιώτης, το καλοκαίρι του 1942. Η πρώτη του εμπειρία μάχης ήταν, με το 45ο Σύνταγμα Γρεναδιέρων, προς το τμήμα πεζικού, στο μέτωπο του Λένινγκραντ.

Στην συνέχεια, προήχθη. σε Γέφρεϊτερ και τον Οκτώβριο του 1942, έλαβε τον Σιδηρούν Σταυρό Δεύτερης Τάξης και το Ασημένιο Σήμα Επίθεσης Πεζικού. Τραυματίστηκε, αλλά, μετά από σύντομη παραμονή, στο νοσοκομείο, επέστρεψε, στην μονάδα του, στο μέτωπο του Λένινγκραντ. Κατά την διάρκεια της υποχώρησης, που ακολούθησε, τραυματίστηκε ξανά. Κατά την επανένταξη του, στο μέτωπο, έγινε αγγελιοφόρος τάγματος, μεταφέροντας σημαντικά μηνύματα, εν μέσω μάχης, σε ομάδες και διμοιρίες προειδοποίησης. Ως εκ τούτου, έλαβε τον Σιδηρούν Σταυρό Α' Τάξης, τον Φεβρουάριο του 1944.

Στις αρχές του καλοκαιριού του 1944, το σύνταγμά του ήταν, σε σταθερή θέση, περιμένοντας, ανά πάσα στιγμή, μια επικείμενη εχθρική επίθεση. Οι συνεχείς περιπολίες, οι εμφανείς επιθέσεις και η συνεχής πίεση, από τον Σοβιετικό εχθρό, εμπόδισαν τους Γερμανούς στρατιώτες να ξεκουραστούν, ή να εντοπίσουν τα αδύνατα σημεία, στο εχθρικό μέτωπο Τελικά, ο εχθρός κατάφερε να διεισδύσει, στα πλευρά του δεύτερου τάγματος και εξαπέλυσε μια ενσάρκωση μάχης σώμα, με σώμα. Ο Radermacher τοποθετήθηκε, με την ομάδα του, στο κεντρικό τμήμα του μετώπου και ηγήθηκε της αντίστασης, αφού όλοι οι αξιωματικοί και οι λοχίες είχαν πέσει. Αφού ανάγκασε τον εχθρό να υποχωρήσει, με μεγάλες απώλειες, ο Radermacher συγκέντρωσε μερικούς συντρόφους και οδήγησε μια αντεπίθεση, προκαλώντας σημαντικές απώλειες, στον εχθρό. Η συμπεριφορά αυτή έφερε σημαντική ανακούφιση, στο προσκήνιο. Για την ηγεσία του, στην μάχη, ο Gefreiter Radermacher τιμήθηκε, με τον Σταυρό των Ιπποτών, στις 5 Απριλίου 1944.

Αργότερα, προήχθη, σε λοχία και είχε, ήδη, συγκεντρώσει περισσότερες, από 40 ημέρες μάχης σώμα, με σώμα. Ως ηγέτης, πήρε μέρος, στις μάχες, στην περιοχή της Βαλτικής και στην πρώτη, από τις μάχες του Kurland (Kurlandschlachten), εναντίον του Κόκκινου Στρατού. Εκεί, έλαβε την είδηση ότι του είχε απονεμηθεί το Χρυσό Σώμα, σε Body Combat Brooch. Μετά την τελετή και αναγνωρισμένος, ως ειδικός, στην μάχη, διορίστηκε Δόκιμος Λοχίας και μεταφέρθηκε, στην Σχολή Εκπαίδευσης Αξιωματικών, στο Πότσδαμ.

Εκτός από την καρφίτσα, έλαβε και τον Γερμανικό Σταυρό, σε Χρυσό εκείνη την περίσταση, και προήχθη, στον βαθμό του υπολοχαγού.

Στις αρχές του 1945, ο υπολοχαγός Radermacher αποτέλεσε μέρος μιας ομάδας άμεσης αντίδρασης, που πολεμούσε, στο μέτωπο του Oder, κοντά, στην Φρανκφούρτη ντελ Όντερ, όπου τραυματίστηκε, ξανά, στην μάχη. Μετά από αυτόν τον τέταρτο τραυματισμό, έλαβε το Μετάλλιο Ασημένιας Πληγής.

Μετά την λήξη του πολέμου, ο Radermacher έγινε επιτυχημένος έμπορος τροφίμων και συνταξιοδοτήθηκε, το 1987, αφού εργάστηκε 25 χρόνια, ως τραπεζικός υπάλληλος.

Ο Karl Radermacher απεβίωσε, από φυσικά αίτια, σε ηλικία 93 ετών, στις 9 Οκτωβρίου 2016, στο Kohlscheid, ένα προάστιο του Aquisgran, στην πατρίδα του Γερμανία. Η σορός του αναπαύεται, στο νεκροταφείο Ostststraße, στο Kohlscheid.

31/1/1943. Γερμανοί αξιωματικοί, εν αναμονή ανάκρισης, στο αρχηγείο του Σοβιετικού στρατηγού Τσουίκωφ. Από αριστερά, προς τα δεξιά : Υποστράτηγος Korfes, Συνταγματάρχης Dissel, Στρατηγός Pfeffer, Στρατηγός von Seydlitz, Συνταγματάρχης Crome και υπασπιστής του στρατοπέδου Στάλινγκραντ.

21/10/1944 Άαχεν. Γερμανία. Ο συνταγματάρχης Gerhard Wilck, ο Γερμανός διοικητής του Άαχεν μεταφέρεται, με τζιπ του αμερικανικού στρατού, μαζί με τους αξιωματικούς του, ως αιχμάλωτοι πολέμου. Λίγα λεπτά πριν, είχε παραδοθεί, άνευ όρων, στον συνταγματάρχη John Thomas Corley του 26ου Συντάγματος Πεζικού της 1ης Μεραρχίας Πεζικού.

Από τις 2, έως τις 21 Οκτωβρίου 1944, ο Wilck διοικούσε τα στρατεύματά του, από το προσωρινό κέντρο διοίκησης, στο Kurhotel Quellenhof, στο Monheimsallee. Ενάντια, στις εντολές του Χίτλερ, παραδόθηκε, στον διοικητή του αμερικανικού στρατού, λίγο μετά το μεσημέρι της 21ης Οκτωβρίου 1944.

Είχε διεξάγει μια επίμονη υπεράσπιση, κατά την διάρκεια της οποίας αρκετές χιλιάδες άνθρωποι σκοτώθηκαν, σε μάχη, από σπίτι, σε σπίτι, σε λιγότερο, από μία εβδομάδα. Οι Γερμανοί επιχείρησαν, επίσης, να ενισχύσουν την φρουρά, στην πόλη. Η 116η Μεραρχία Πάντσερ και η 3η Μεραρχία Πανζεργρεναδιέρων, 23.300 ισχυροί, επιχείρησαν να ανακουφίσουν την πόλη. Περισσότερα, από 100, από τα παρακολουθούμενα οχήματά τους, καταστράφηκαν, από την αμερικανική αεροπορία, έξω, από την πόλη.

Μετά την παράδοση, αυτός και οι 5.600 επιζώντες Γερμανοί στρατιώτες αιχμαλωτίστηκαν, από τους Συμμάχους. Τελικά, περισσότεροι, από 5.000 Γερμανοί στρατιώτες, σκοτώθηκαν, στην μάχη του Άαχεν. Ο Wilck πέθανε, στο Rheinbreitbach της Δυτικής Γερμανίας το 1985.

Χρωματισμένο ΚΟΜΜΑΤΙ του JAKE

Πηγή: Σώμα Σημάτων του Στρατού των ΗΠΑ

Οκτώβριος - Νοέμβριος, 1944. Ο Νικηφόρος (καπετάνιος) και ο Μιχάλης Παπαζήσης (στρατιωτικός διοικητής), διοικητές του 2ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ.

Το 2ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ γεννήθηκε, στα τελευταία χρόνια της Κατοχής, όταν οι αντάρτικες ομάδες της Κεντρικής Ελλάδας είχαν αποκτήσει εμπειρία, δομή και αυτοπεποίθηση. Οι βάσεις του βρίσκονταν, στα ορεινά της Παρνασσίδας, μέσα στο 5ο Ανεξάρτητο Τάγμα, μια μονάδα, που είχε δοκιμαστεί, σε σκληρές συνθήκες. 

Το 1944, καθώς οι Γερμανοί άρχισαν να αποχωρούν, το τάγμα αναδιοργανώθηκε και ενισχύθηκε, σχηματίζοντας το 2ο Σύνταγμα — μια δύναμη, περίπου, 1.200 ανδρών, ικανή να καλύψει την Βοιωτία και τα περάσματα, προς τη Φθιώτιδα.

Η έδρα του συντάγματος ήταν, στην Θήβα, σε μια περιοχή στρατηγικής σημασίας, όπου διασταυρώνονταν δρόμοι και επιρροές. Στο τιμόνι του, βρίσκονταν δύο προσωπικότητες, που σημάδεψαν την πορεία του. 

Ο καπετάνιος Νικηφόρος (Δημήτρης Δημητρίου), γνωστός, για την αποφασιστικότητα και την ικανότητά του να εμπνέει τους άνδρες του, είχε κεντρικό ρόλο, στην οργάνωση των επιχειρήσεων και στην σύνδεση, με τις τοπικές κοινότητες. 

Ο στρατιωτικός διοικητής Μιχάλης Παπαζήσης φρόντιζε την πειθαρχία, τον συντονισμό των ταγμάτων και την εκτέλεση των στρατιωτικών σχεδίων. Μαζί, οι δύο άνδρες συνδύαζαν στρατιωτική σοβαρότητα και γνώση της πραγματικότητας των χωριών, δημιουργώντας ένα σύνταγμα λειτουργικό και προσανατολισμένο, στην δράση.

Το 2ο Σύνταγμα είχε, ως αποστολή, τον έλεγχο και την φύλαξη κρίσιμων οδικών αξόνων και περασμάτων, την διασφάλιση της τάξης, στις απελευθερωμένες περιοχές και την προστασία της παραγωγής και των αποθηκών ανεφοδιασμού. 

Παράλληλα, υποστήριζε τις κοινότητες, στην αποκατάσταση της καθημερινής ζωής. Ο ΕΛΑΣ, μαζί με το ΕΑΜ, λειτούργησε, συχνά, ως κοινωνικός μηχανισμός, οργανώνοντας τροφοδοσία, τοπική διοίκηση και μορφές αυτοδιοίκησης.

Η ιστορία του 2ου Συντάγματος δεν είναι, μόνο, η αφήγηση επιχειρήσεων. Είναι η ιστορία μιας μονάδας και των διοικητών της, που βρέθηκαν, στο επίκεντρο ενός τόπου και μιας εποχής, σε μετάβαση. 

Ο Νικηφόρος και ο Παπαζήσης εκπροσωπούν την ανθρώπινη διάσταση της Αντίστασης : την προσπάθεια να στηριχθούν οι κοινότητες, να οργανωθεί η καθημερινότητα και να διατηρηθεί η συνοχή, παρά τις δυσκολίες και τις αντιφάσεις των χρόνων εκείνων.

1945. Γερμανία. Οι νέοι, που ήσαν, στην Νεολαία του Χίτλερ, κράτησαν τις πεποιθήσεις τους, στους Ναζί, μετά την απώλεια του πολέμου, από την Γερμανία;

Αυτή είναι μια εξαιρετική ερώτηση, σχετικά, με το πώς αλλάζουν οι άνθρωποι. Εν συντομία, όχι, η πλειονότητα των παιδιών, που μεγάλωσαν, στην νεολαία του Χίτλερ, δεν διατήρησε την ιδεολογία των Ναζί, μετά τον πόλεμο.

Η πλύση εγκεφάλου των Ναζί ήταν απάνθρωπη. Ακούς, για αγόρια, που πέθαναν, για τον Χίτλερ και αποδεικνύει πόσο σοβαρά ήταν. Τους έκαναν να πιστεύουν ότι ο Χίτλερ και το Ράιχ ήσαν όλοι και ότι η ήττα ήταν η μεγαλύτερη ντροπή. Αυτή η θρησκεία ολοκληρώθηκε για λίγο.

Η πραγματικότητα, όμως, χτυπάει, δυνατά. Ωστόσο, όλα όσα ήξεραν έπεσαν, το 1945. Ο μεγάλος ηγέτης δεν υπήρχε πια, ο αήττητος στρατός είχε καταστραφεί και το έθνος τους καταστράφηκε.

Για αυτούς, τους περισσότερους νέους, αυτή η καταστροφή έσπασε τα μάγια. Η ζωή - το να παίρνεις φαγητό, να επισκευάζεις σπίτια, να φροντίζεις οικογένειες - έγινε πιο σημαντικό, από την ιδεολογία των Ναζί. Μετά την αποκάλυψη των γεγονότων των εγκλημάτων πολέμου και των στρατοπέδων συγκέντρωσης, αργότερα, ήταν αδύνατο να προσκολληθούν, στις ιδέες των Ναζί.

Άλλοι, συμπεριλαμβανομένου του Martin Bormann Jr., αναγκάστηκαν να απελευθερωθούν, ενεργά, από το μίσος και την προπαγάνδα, με την οποία μεγάλωσαν. Έχουν νέο σκοπό, στην θρησκεία, την δημοκρατία, ή, απλά, στην δημιουργία μιας νέας ζωής. Παραδόξως, η ίδια η γενιά, που υπέφερε περισσότερο, λόγω της ναζιστικής προπαγάνδας, αποδεικνύεται ότι είναι μία, από τις πιο αντιναζιστικές, αργότερα. Η τραγωδία και η ήττα του πολέμου ήσαν μεγαλύτερη, από όλη την πλύση εγκεφάλου, που έλαβαν, ως παιδιά.

#fblifestyle #war #germany

16/4/1947. Πολωνία Ο Rudolf Franz Ferdinand Höss (ή Höß, ή Hoeß, ή Hoess; Baden Baden, Γερμανία, 25 Νοεμβρίου 1900 - Oświęcim, Πολωνία, 16 Απριλίου 1947). Ο Διοικητής του στρατοπέδου συγκέντρωσης του Auschwitz, αφού καταδικάστηκε, σε θάνατο, λίγα λεπτά, πριν απαγχονισθεί.

1940. (δεκαετία). ESKİŞEHİR. Στον σιδηροδρομικό σταθμό.

1961. Καστέλα. Ο Μανώλης Χιώτης σφίγγει το χέρι της Μαρίας Κάλλας.

Ο Ωνάσης φιλοξενεί, στην «Χριστίνα», το πριγκιπικό ζεύγος Ρενιέ-Γκρέις Κέλι. Ένα βράδυ, η Κάλλας επισκέπτεται με την φιλοξενούμενή της, τον Μανώλη Χιώτη και την Μαίρη Λίντα, στην «Σπηλιά» του Παρασκευά στην Καστέλα.. 

Ο Χιώτης «κλίνει», προς την Κάλλας. Εκείνη αγέρωχη και γλνδίνει το χέρι. Η παγερή γοητεία της Γκρέις και το πλατύ χαμόγελο της Λίντα.

Το μοναδικό κλικ είναι του μεγάλου φωτογράφου Τάκη Πανανίδη. Ο Τάκης Πανανίδης, ο «αυτόπτης φωτομάρτυρας», όπως συνήθιζε να αποκαλεί τον εαυτό του, έζησε και κατέγραψε την καλλιτεχνική έκρηξη των δεκαετιών του 1960 και 1970,

Πηγή : λεύκωμα Τάκη Πανανίδη:  «Αυτόπτης Φωτομάρτυρας, στην Οδό των Ονείρων».

1967. Αλβανία. Ο Enver Hoxha, με την Shemsien, την μητέρα του “Ήρωα της Σοσιαλιστικής Εργασίας” Muhamet Shehu.

Ο Muhamet Shehu, μια εξέχουσα προσωπικότητα της “σοσιαλιστικής οικοδόμησης”, έδωσε την ζωή του, - υποτίθεται - για να προστατεύσει τον “σοσιαλισμό”. Ο Muhamet Shehu γεννήθηκε, το 1930, στο χωριό Bicaj, στο Kukes, σε ηλικία 13 ετών, συμμετείχε, στον Στρατό, του L.A.N. Ç. Μετά την Απελευθέρωση, διεξήγαγε ανώτερες σπουδές, στην μηχανική πετρελαίου και εργάστηκε, σε διάφορους τομείς της πετρελαιοβιομηχανίας, όπου διακρίθηκε, στην σκληρή εργασία και  με δεξιότητες επαγγελματία. Ήταν υπεύθυνος καθήκοντος, μαζί με την συνάδελφό του, Μυρτέζα Κεπή, σε μάχη, με τις φλόγες ισχυρής πυρκαγιάς, που ξέσπασε, στο αντλιοστάσιο πετρελαίου του Λινά, στην, περιοχή Ελμπασάν, στις 15/2/1967.

Η λεγόμενη ηρωική του πράξη υποτίθεται ότι αποτέλεσε υψηλό παράδειγμα έμπνευσης, για όλους τους εργαζόμενους της χώρας.

1970. Πύργος Ηλείας.

11/2028. Το 2018, περίπου, τέτοιες ημέρες έφυγε από την ζωή, σε ηλικία 101 ετών, ο ΘΕΜΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ.

Ποιός ήταν, και γιατί η, τότε, κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, δεν εξέδωσε, ούτε μία τυπική, έστω ψυχρή, ανακοίνωση, για τον θάνατό του, θα το διαπιστώσετε, στις επόμενες γραμμές...

Ο Θέμης Μαρίνος περιγράφεται ως μία εμβληματική μορφή της Αντίστασης. Και ήταν. Ως μέλος της βρετανικής στρατιωτικής αποστολής, συνέβαλε σε πολλά. Όμως γνώριζε και πολλά.

Είναι ο τελευταίος αποβιώσας από όσους είχαν συμμετάσχει στην ανατίναξη του Γοργοποτάμου, που περιλαμβανόταν στη συμμαχική επιχείρηση Harling, με στόχο την ανακοπή του ανεφοδιασμού του Ρόμελ στη Βόρεια Αφρική.

Ήταν όμως και ένας από εκείνους που γνώριζαν τί ΔΕΝ έκανε ο ΕΛΑΣ και πόσο η αρνητική συμβολή και οι καθυστερήσεις του Βελουχιώτη και του ΚΚΕ στην ουσία ακύρωσαν την στρατιωτική σημασία της επιχείρησης.

Ο Μαρίνος έχει περιοριστεί να πει τα εξής για τον Γοργοπόταμο: "Πρόκειται για το πρώτο μεγάλο σαμποτάζ σε όλη την υπό κατοχή Ευρώπη. Είχε επίδραση, τόσο στους Έλληνες αμάχους, όσο και σε όλους τους Ευρωπαίους. Κατά τη γνώμη μου, η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου, είναι μια από τις σημαντικότερες πράξεις στην ελληνική Ιστορία, η οποία όμως μελλοντικά δεν αξιοποιήθηκε καταλλήλως". 

Εννοούσε, δεν είχε αξιοποιηθεί πολιτικά. Γιατί κατά τα άλλα, στην αναφορά του αυτή δεν γίνεται ούτε νύξη για την στρατιωτική σημασία της επιχείρησης.

Η οποία ήταν μηδενική. Για έναν πολύ απλό λόγο. Οι Βρετανοί (Μάγερς, Γούντχαουζ), με την συμβολή του Μαρίνου και άλλων, επί έξι ολόκληρες εβδομάδες προσπαθούσαν να πείσουν τον Βελουχιώτη να συμμετάσχει στην επιχείρηση. 

Ήθελαν –και λογικά– τη συμμετοχή όλων των δυνάμεων της Αντίστασης και πάντως της στρατιωτικά ισχυρότερης.

Έπειτα από κωλυσιεργίες, προφάσεις, αντιπερισπασμούς και διάφορες άλλες παραπλανητικές κινήσεις, ο ΕΛΑΣ αποφασίζει να συμμετάσχει, προκειμένου να μην έχουν όλη την δόξα ο Ζέρβας και ο ΕΔΕΣ.

Όμως, έπειτα από όλα αυτά, η ανατίναξη γίνεται τελικά στις 25 Νοεμβρίου του 1942. 

Η μάχη του Ελ Αλαμέιν, ενόψει της οποίας έπρεπε να ανακοπεί ο ανεφοδιασμός των δυνάμεων του Ρόμελ, είχε ήδη ολοκληρωθεί μεταξύ 23 Οκτωβρίου και 3 Νοεμβρίου 1942. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ο γερμανικός ανεφοδιασμός γινόταν απρόσκοπτα από την ηπειρωτική Ελλάδα, και ενώ ο ΕΛΑΣ διαπραγματευόταν όρους και προϋποθέσεις για να συμμετάσχει στον Γοργοπόταμο…

Μερικά χρόνια αργότερα, το 1984, σε ομιλία του σε αθηναϊκό ξενοδοχείο, ο Κρις Γούντχαουζ είχε σημειώσει: "Το ιστορικό γεγονός που θέλω να τονίσω είναι ότι χωρίς τον Ζέρβα η επιχείρηση δεν θα μπορούσε ποτέ να πραγματοποιηθεί. Ο Άρης δεν είχε ενδιαφέρον για τη στρατηγική του Συμμαχικού Γενικού Στρατηγείου στη Βόρεια Αφρική. Αν είχε, θα είχε έρθει σε επαφή μαζί μας έξι εβδομάδες νωρίτερα. Αποφάσισε να έρθει μαζί μας την τελευταία στιγμή, απλώς και μόνο επειδή είδε ότι θα ήταν βλαβερό για τον ΕΛΑΣ αν έμενε απ’ έξω" 

Στην ίδια ομιλία του ,είχε μιλήσει για μία άλλη συμμαχική επιχείρηση. Εξελίχθηκε στα στενά του Μακρυνόρους στη Δυτική Ελλάδα, μεταξύ Αμφιλοχίας και Άρτας, και επικεφαλής των ελληνικών ανταρτικών δυνάμεων ήταν ο Στυλιανός Χούτας, γιατρός και μετέπειτα επί σειρά ετών βουλευτής και υπουργός των κυβερνήσεων της Ένωσης Κέντρου. 

Η Μάχη του Μακρυνόρους ήταν μέρος της επιχείρησης "Animals", και έγινε λίγους μήνες μετά τον Γοργοπόταμο, τον Ιούλιο του ’43 και στόχος της ήταν ένας κρίσιμος στρατηγικός αντιπερισπασμός των δυνάμεων του Χίτλερ:

"Η επιχείρηση “Animals” ήλθε σε πέρας. Υπήρξε απολύτως επιτυχής – πιο επιτυχής από τον Γοργοπόταμο, γιατί η χρονική εφαρμογή της ήταν πιο ακριβής. Εκ των υστέρων ξέρουμε ότι ήταν επιτυχής γιατί οι επιχειρησιακές οδηγίες του Χίτλερ που διασώθηκαν, δείχνουν αποφασιστικά ότι ήταν πεπεισμένος πως η Ελλάδα ήταν ο συμμαχικός στόχος. Διέταξε να μεταφερθούν έξι μεραρχίες από το ρωσικό μέτωπο στα Βαλκάνια και έστειλε τον στρατηγό Ρόμελ να αναλάβει την ανώτατη διοίκηση στη Θεσσαλονίκη".

Στην ομιλία εκείνη, ο Γούντχάουζ είχε τονίσει και τα εξής: "Σε μια μάχη (…) που κράτησε περισσότερο από μία εβδομάδα, στη διάβαση του Μακρυνόρους, στην γερμανικές και ιταλικές δυνάμεις που προσπαθούσαν να φθάσουν στην Αρτα από την Αμφιλοχία στην ουσία ακινητοποιήθηκαν από μια δύναμη 450 ανθρώπων υπό τον Στυλιανό Χούτα και υπέστησαν απώλειες σχεδόν χιλίων ανδρών. Στην περιοχή του ΕΔΕΣ πέντε συνολικά μεγάλες οδικές γέφυρες καταστράφηκαν και δύο εχθρικές μεραρχίες, μία γερμανική και μία ιταλική, από περίπου 7.000 άνδρες".

Ο Μαρίνος συμμετείχε και σε αυτή την μάχη, καταστρέφοντας τις γέφυρες.

Ο ΕΛΑΣ, φυσικά, δεν συμμετείχε. Ετοιμαζόταν για άλλα....

Ο Θέμης Μαρίνος είχε γεννηθεί στη Ζάκυνθο το 1917. Εγγαμος με τρία τέκνα. Οικονομολόγος. Εφεδρος Αξκος ΠΒ, καταδρομέας αλεξιπτωτιστής. 

Το 1940 πολέμησε στο ελληνοαλβανικό μέτωπο. 

Το 1941 πολέμησε στην Κρήτη. 

Διέφυγε στην Αίγυπτο με υποβρύχιο και κατετάγη στην 1η Ελληνική Ταξιαρχία. 

Στο Γραφείο Συνδέσμου υπό τον Πρίγκιπα Πέτρο. 

Στο βρετανικό Κέντρο Ειδικής Εκπαιδεύσεως στην Παλαιστίνη. 

Το 1942 συμμετείχε στη βρετανική ομάδα αλεξιπτωτιστών που προσγειώθηκε στην Ελλάδα και ανατίναξε τη σιδηροδρομική γέφυρα Γοργοποτάμου με τη βοήθεια του ΕΔΕΣ και του ΕΛΑΣ, διακόπτοντας τον εφοδιασμό των Γερμανών στη Β. Αφρική.

Αρχές 1944 επέστρεψε στη Μέση Ανατολή και τον Απρίλιο ανέλαβε αρχηγός ειδικής επιχειρησιακής Αποστολής (κωδικό όνομα "Dastard") στα γερμανοκρατούμενα νησιά του Ιονίου, η οποία διήρκεσε μέχρι τέλος Νοεμβρίου 1944. 

Από το 1945 έως το 1949 χρημάτισε μέλος της Διεθνούς Επιτροπής Ελέγχου Βουλγαρίας (Σόφια) και σύνδεσμος της Βαλκανικής Επιτροπής Παρατηρητών του ΟΗΕ κατά τον συμμοριτοπολεμο.

Επαγγελματικά εργάστηκε στην αεροπορική εταιρεία ΤWA, στο Υπουργείο Συντονισμού, στους ΣΕΚ (ΟΣΕ) ως αναπληρωτής γενικός διευθυντής οικονομικού, στην ΕΤΕΒΑ ως σύμβουλος και στην Τράπεζα Επενδύσεων ως πρόεδρος. 

Στο εξωτερικό εργάστηκε στον ΟΗΕ (Απω Ανατολή), στο Ιράν, στην Παγκόσμια Τράπεζα (Αιθιοπία, Ζαΐρ) και στην εταιρεία Κ. Δοξιάδη (Γκάνα, Λιβύη).

Του απενεμήθη ο βαθμός του βρετανού Λγου και στη συνέχεια Τχη. Ελαβε πολλές πολεμικές διακρίσεις, ελληνικά και ξένα παράσημα.

Ο Θέμης Μαρίνος, ο τελευταίος σαμποτέρ του Γοργοποτάμου, ήταν γενναίος στρατιωτικός και σπουδαίος οικονομολόγος. 

Ήρωας του Πολέμου και της Εθνικής Αντίστασης, με μεγάλη προσφορά στην Πατρίδα.

Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου, κορυφαία πράξη αντίστασης στην Ελλάδα στα χρόνια της Κατοχής

Συμπληρώθηκαν λοπόν, 75 χρόνια από μία από τις κορυφαίες πράξεις αντίστασης στα χρόνια της γερμανικής κατοχής, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και ολόκληρη την Ευρώπη. Πρόκειται για την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου στη Φθιώτιδα, τη νύχτα μεταξύ της 25ης και της 26ης Νοεμβρίου 1942, από αντιστασιακούς του ΕΔΕΣ και του ΕΛΑΣ και μιας ομάδας από Βρετανούς, Νεοζηλανδούς και Τουρκοκύπριους, όπως θα δούμε αναλυτικά στη συνέχεια.

Το καλοκαίρι του 1942, ο Γερμανός στρατάρχης Erwin Rommel, επικεφαλής του Africa Korps και των δυνάμεων του Άξονα στη Βόρεια Αφρική, πλησίαζε προς την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Τον Ιούλιο του 1940, μετά την αποχώρησή της από τη Δουνκέρκη, η Μ. Βρετανία, με εντολή του Ουίνστον Τσόρτσιλ, είχε συγκροτήσει την SOE (Special Operations Executive), μια «Υπηρεσία Ειδικών Επιχειρήσεων», για να αναλάβει όλες τις «βρόμικες» αποστολές που παραβίαζαν το διεθνές δίκαιο του πολέμου. Αρχηγός της SOE για τη Μέση Ανατολή ήταν ο λόρδος Glenconner και τη διοίκησή της στο Κάιρο είχε ο ταξίαρχος C. M. Keble.

Είναι χαρακτηριστικό, ότι η SOE βρισκόταν σε κόντρα με άλλες βρετανικές υπηρεσίες, όπως τη Secret Intelligence Service (SIS).

Οι συμμαχικές δυνάμεις σκόπευαν να επιτεθούν στον Ρόμελ στο Ελ Αλαμέιν. Η σπουδαιότερη αρτηρία εφοδιασμού των Γερμανών στην Αφρική, περνούσε από την Ελλάδα, με τη σιδηροδρομική γραμμή που έφτανε Πειραιά και από εκεί τα διάφορα εφόδια κατέληγαν στην Κρήτη, και στη συνέχεια στο Τομπρούκ, τη Βεγγάζη και άλλες γερμανικές βάσεις. Η μικρή απόσταση της Κρήτης από τις ακτές της Αφρικής και οι αεροπορικές βάσεις των ναζί σε ελληνικά νησιά είχαν σαν αποτέλεσμα τα διάφορα εφόδια να φτάνουν στους προορισμούς τους με σχετικά μικρές απώλειες. Έτσι ο αρχιστράτηγος Μέσης Ανατολής Alexander, θεώρησε αναγκαία την καταστροφή της σιδηροδρομικής γραμμής Θεσσαλονίκης -Αθήνας, έτσι ώστε να αχρηστευθεί για έξι εβδομάδες και να μπορέσει η 8η Στρατιά να επιτεθεί απερίσπαστη εναντίον των δυνάμεων του Άξονα. Η επιχείρηση αυτή ανατέθηκε στη SOE.

Αυτό θα γινόταν με την ανατίναξη μίας από τις τρεις σιδηροδρομικές γέφυρες, που υπήρχαν στη Φθιώτιδα, της Παπαδιάς, του Ασωπού ή του Γοργοποτάμου. Θα υπήρχε επίσης συνεργασία με ομάδες Ελλήνων ανταρτών, τόσο του ΕΔΕΣ όσο και του ΕΛΑΣ.

Αποφασίστηκε να συγκροτηθεί μία ομάδα από 12 άτομα που θα έπεφταν με αλεξίπτωτα στην Ελλάδα. Το κωδικό της όνομα ήταν «Harling». Διοικητής της ορίστηκε ο Άγγλος Συνταγματάρχης του Μηχανικού E. C. W. Myers και υποδιοικητής ο Ταγματάρχης Πυροβολικού C. M. Woodhouse. Τα υπόλοιπα μέλη ήταν οι: John Cook, Ταγματάρχης, Tom Barnes και Arthur Edmonds, Νεοζηλανδοί, Έφεδροι Λοχαγοί Μηχανικού, ειδικοί σε ανατινάξεις μεγάλων κατασκευών και θερμοί φιλέλληνες.

Οι Άγγλοι Denys Hamson και Nat Barker, Έφεδροι Λοχαγοί Καταδρομών, ο επίσης Άγγλος, ινδικής καταγωγής Λοχαγός Μηχανικού Inder Gill και οι ασυρματιστές, λοχίες L. Wilmot, D. Philipps και M. Chittis. Τέλος, στην ομάδα Harling, μετείχε κι ένας Έλληνας. Ο Θεμιστοκλής (Θέμης) Μαρτίνος, Έφεδρος Αξιωματικός Πυροβολικού και Αλεξιπτωτιστής, στον οποίο αργότερα απονεμήθηκε τιμητικά ο βαθμός του Βρετανού Λοχαγού, αρχικά και Ταγματάρχη στη συνέχεια.

Τα μέλη της ομάδας Harling, έπεσαν με αλεξίπτωτα στην Ελλάδα στα τέλη Σεπτεμβρίου 1942 (οι οκτώ από τους δώδεκα) και στα τέλη Οκτωβρίου 1942 (οι υπόλοιποι τέσσερις).

Σε μια σπηλιά της Γκιώνας, στις 13 Νοεμβρίου 1942, συναντήθηκαν όλα τα μέλη της ομάδας Harling. Εκεί, βρήκαν και τρεις ακόμα άνδρες. Τον Michael Khoury ή Μιχάλη, όπως ήταν γνωστός στην περιοχή και τους Τουρκοκύπριους Τζελάλ Νάαφι (Naafi) ή Γιάννη και Οσμάν Σούγκλι (Shugli) ή Παναγιώτη. Ο Michael Khoury, ήταν Χριστιανός Παλαιστίνιος που υπηρετούσε στον αγγλικό στρατό.

Αιχμαλωτίστηκε από τους Γερμανούς κατά την αποχώρηση των συμμάχων από την Ελλάδα, κατάφερε όμως να δραπετεύσει από το τρένο που μετέφερε τους αιχμαλώτους στον βορρά και τελικά εγκαταστάθηκε στη Στρόμη (Στρώμνη) Φωκίδας όπου οι κάτοικοι τον εκτιμούσαν ιδιαίτερα. Οι δύο Τουρκοκύπριοι, με καταγωγή από την Πάφο, δραπέτευσαν κι αυτοί κατά παρόμοιο τρόπο από τους Γερμανούς. Ο Θεμιστοκλής Μαρίνος γράφει στο βιβλίο του, ότι ο μεν «Παναγιώτης, ήταν εντελώς ανειδίκευτος ο δε «Γιάννης», ήταν δεινός πεζοπόρος. Ήταν όμως πολύ πρόθυμοι και πρόσφεραν πολλά στην επιχείρηση, κυρίως σε βοηθητικές εργασίες. Γράφει επίσης ότι ήταν ένθερμοι φιλέλληνες, αργότερα άλλαξαν τα ονόματά τους σε χριστιανικά και τάχθηκαν υπέρ της ένωσης της μαρτυρικής Κύπρου με την Ελλάδα.

Για την ιστορία, στην επιχείρηση Γοργοπόταμος, μετείχε κι ένας Ελληνοκύπριος, ο Παύλος Φλούρος από το Ριζοκάρπασο, ενταγμένος στις τάξεις του ΕΛΑΣ (θυμίζουμε ότι το 1942, η Κύπρος βρισκόταν ακόμα υπό αγγλική κατοχή).

Αρχικά, τα μέλη της ομάδας Harling ήρθαν σε επαφή με τους άνδρες του ΕΛΑΣ που είχαν υπό τον έλεγχό τους την περιοχή της Στερεάς Ελλάδας.

Εκτός από τον Άρη Βελουχιώτη, οι συνεννοήσεις γινόταν με τους Νικηφόρο (Δημήτρη Δημητρίου) στρατιωτικό υπεύθυνο του ΕΛΑΣ και Πελοπίδα (Παντελή Λιάσκο). Ο Έντι Μάγιερς μαζί με τον Νικηφόρο κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η επιχείρηση πρέπει να γίνει στη γέφυρα του Γοργοπόταμου.

Ο υπαρχηγός της Harling, Κρις Γουντχάουζ, κατευθύνθηκε προς τον Βάλτο της Αιτωλοακαρνανίας για να έρθει σε επαφή με τον Ν. Ζέρβα ο οποίος επικεφαλής ομάδας ανταρτών τον ΕΔΕΣ, μαχόταν εναντίον Ιταλών.

Ο Θεμιστοκλής Μαρίνος, ο οποίος εμφανιζόταν ως αξιωματικός του βρετανικού στρατού και έμεινε μαζί με άλλα μέλη της ομάδας Harling μερικές μέρες με άνδρες του ΕΑΜ, γράφει ότι ο Άρης Βελουχιώτης δεν εμφανιζόταν με το πραγματικό του ονοματεπώνυμο και ότι σημαντικό ρόλο, έπαιζε στο ΕΑΜ ο πολιτικός καθοδηγητής «Περικλής»(Γεώργιος Χουλιάρας).

Αναφέρεται ακόμα στον Άθω Ρουμελιώτη (πραγματικό ονοματεπώνυμο Σωτήρης Γκέκας). Ανάμεσα σ’ αυτόν και τον Βελουχιώτη, ο οποίος τον χαρακτήριζε προδότη, υπήρχε διαμάχη για την ηγεσία του ΕΛΑΣ. Το ΚΚΕ, εμπιστευόταν περισσότερο τον Άθω ενώ αμφέβαλλε για τη συμμόρφωση του Άρη στις εντολές του κόμματος. Τελικά επικράτησε ο Άρης, ενώ ο Άθως Ρουμελιώτης αποχώρησε από τον ΕΛΑΣ.

Στο μεταξύ ο Μάγιερς έφτασε στο χωριό Σακαρέτσι (Περδικάκι) του Βάλτου. Ο Ζέρβας, είχε ειδοποιηθεί από την Αθήνα, ότι θα έφτανε στην περιοχή Άγγλος αξιωματικός, χωρίς όμως περαιτέρω στοιχεία.

Αρχικά, ο υπαρχηγός της Harling, συναντήθηκε με τον υπασπιστή του Ζέρβα , λοχαγό Μιχάλη Μυριδάκη.

Στις 10 Νοεμβρίου 1942, ο Γουντχάουζ ο οποίος εμφανίστηκε ως Κρις ή Χρήστου, μαζί με τον Μυριδάκη, συναντήθηκαν με τον Ζέρβα στο χωριό Αργύρι το οποίο βρίσκεται στα σύνορα των νομών Άρτας, Ευρυτανίας, Καρδίτσας και Αιτωλοακαρνανίας.

Η συνάντηση Ζέρβα – Γουντχάουζ, έγινε στις 10 Νοεμβρίου 1942. Ο Θεμιστοκλής Μαρίνος, σημειώνει ότι: "…απετέλεσε κατ’ εμέ, σταθμό στη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδος, σωτήριο για το Έθνος. Γιατί οδήγησε τελικά στην ανάσχεση του υπαρκτού τότε κινδύνου υποταγής της χώρας στον ολοκληρωτισμό…".

Ο Ναπολέων Ζέρβας, ήταν ιδιαίτερα χαρούμενος για τη συνάντησή του με τον Γουντχάουζ. Αλλά και ο Βρετανός εντυπωσιάστηκε από τον Ζέρβα και τον υπαρχηγό του Κομνηνό Πυρομάγλου.

Σε 2 μέρες, ο Ζέρβας με 100 περίπου άνδρες, ξεκίνησαν για να συναντήσουν τους αντάρτες του ΕΛΑΣ και τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας Harling. Μεταξύ των ανταρτών του ΕΔΕΣ, επικρατούσαν ενθουσιασμός και αποφασιστικότητα. Μπαίνοντας στην Ευρυτανία, ο Ζέρβας έστειλε αδελφικό χαιρετισμό στον Βελουχιώτη, που βρισκόταν στο χωριό Παπαρούσι, καλώντας τον σε συνεργασία και ορίζοντας ως τόπο συνάντησης το χωριό Βίνιανη. Το πρωί της 14 ης  Νοεμβρίου 1941, έγινε η πρώτη ιστορική συνάντηση Ζέρβα – Βελουχιώτη – Γουντχάουζ. Εκεί συμφώνησαν να συνεργαστούν όλοι μαζί για την πραγματοποίηση της επιχείρησης.

Στη Βίνιανη, έμειναν περίπου 20 άνδρες του ΕΛΑΣ και μια ομάδα ανδρών του ΕΔΕΣ για λόγους ασφαλείας.

Στις 18 Νοεμβρίου, ο Ζέρβας έφτασε στη σπηλιά της Στρώμνης στη Γκιώνα, όπου συνάντησε τον Έντι Μάγιερς και τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας Harling.

Συμφωνήθηκαν οι λεπτομέρειες του σχεδίου, όμως έπρεπε και ο Βελουχιώτης, άριστος γνώστης της περιοχής, να δώσει την έγκρισή του.

Ο Ζέρβας, όντας και εξαιρετικός διπλωμάτης όπως φαίνεται, συμφώνησε πρόθυμα να δοθεί συναρχηγία στον Βελουχιώτη, όχι μόνο από αβρότητα επειδή βρισκόταν στη «δική του» περιοχή, αλλά και για ψυχολογικούς λόγους, επειδή στην επιχείρηση θα έπαιρναν μέρος περισσότεροι άνδρες του ΕΛΑΣ.

Οι σχέσεις ανάμεσα στους άνδρες του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ, όπως γράφει ο Θ. Μαρτίνος που θυμίζουμε πήρε μέρος στην επιχείρηση, ήταν εξαιρετικές. Και οι μεν και οι δε, συνεργάζονταν επίσης άψογα με τα μέλη της ομάδας Harling.

Ωστόσο, η πίεση στον Βελουχιώτη, προερχόταν από την ΚΕ του Κ.Κ.Ε. Του ζητούσαν να μην πάρει μέρος στην επιχείρηση και να ξεμπερδεύει με τον Ζέρβα. Για τον σκοπό αυτό, στις 16 Νοεμβρίου επιτροπή του ΕΑΜ από τη Λαμία συναντήθηκε με τον Βελουχιώτη και τον πίεσε έντονα. Ο Άρης, αρνήθηκε. Εκμυστηρεύτηκε το γεγονός τόσο στον Κομνηνό Πυρομάγλου όσο και στον Κρις Γουντχάουζ.

Σε συνέντευξή του στην «Ελευθεροτυπία», στις 7/10/1976, ο υπαρχηγός του Ζέρβα είπε πως όταν ο Βελουχιώτης του ανέφερε το συμβάν, αιτιολόγησε την άρνησή του να συμμορφωθεί με τις «άνωθεν» εντολές ως εξής :

"Δεν θα αφήσω σ’ εσάς την πρωτοβουλία, τώρα αρχίζει ο αγώνας, αυτοί στην Αθήνα είναι κόπανοι"(!).

Ο Θ. Μαρτίνος, γράφει τα εξής για τον Βελουχιώτη:

"Ο Άρης, άσχετα από τα πολύ σοβαρά ελαττώματα και τα αδίστακτα εγκληματικά ένστικτά του, που αργότερα εκδηλώθηκαν ωμά στην πράξη, ήταν γεννημένος ηγέτης με μεγάλη πολιτική διορατικότητα. Εκείνος διέβλεπε ότι θα ήταν καταστροφή για το μέλλον του ΕΛΑΣ εάν τότε, στην αρχή του αντάρτικου, γινόταν η συμμαχική επιχείρηση με δυνάμεις του Ζέρβα, στην περιοχή του ΕΑΜ, χωρίς τη συμμετοχή του. Ο ΕΔΕΣ θα έπαιρνε το προβάδισμα ενώ ο ΕΛΑΣ δεν θα μπορούσε πλέον να υπολογίζει στην υλική βοήθεια των Συμμάχων, ούτε στην ηθική υποστήριξη του κόσμου για εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα τον οποίο πρόβαλε για την προσέλκυση των νέων που ήθελαν πραγματικά να πολεμήσουν τους κατακτητές.

Στο γενικό πολεμικό συμβούλιο που έγινε στο Μαύρο Λιθάρι, εγκρίθηκε το σχέδιο δράσης, το οποίο είχαν ετοιμάσει, οι Ζέρβας και Μάγιερς. Ωστόσο λήφθηκαν σοβαρά υπόψη και οι παρατηρήσεις του Βελουχιώτη. Ας δούμε σε γενικές γραμμές το σχέδιο για την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου.

Στο νότιο βάθρο της γέφυρας, βρισκόταν 80 Ιταλοί στρατιώτες, με πλήρη αμυντική οργάνωση της τοποθεσίας (συρματοπλέγματα, χαρακώματα, πολυβολεία από μπετόν αρμέ). Στο βόρειο βάθρο, υπήρχαν 30 άνδρες σε αντίσκηνα και μια κωνική σκηνή εκστρατείας. Στην επιχείρηση θα έπαιρναν μέρος 150 άνδρες του ΕΛΑΣ, 60 άνδρες του ΕΔΕΣ και η βρετανική αποστολή. Το νότιο βάθρο, θα δεχόταν επίθεση από 4 ομάδες του ΕΛΑΣ με επικεφαλής τον έφεδρο υπολοχαγό Κωστούλα(Κώστα Καβρέντζο), ενώ στο βόρειο βάθρο, θα επιχειρούσαν 45 άνδρες του ΕΔΕΣ με επικεφαλής τους ανθυπολοχαγούς Παπαχρήστου και Πετροπουλάκη. Δυο ομάδες του ΕΛΑΣ με 15 άνδρες η καθεμία κι ένας Βρετανός σαμποτέρ σε θέσεις ένα χιλιόμετρο βόρεια και νότια από τη γέφυρα, θα υπονόμευαν τη σιδηροδρομική γραμμή και θα εμπόδιζαν  την προσέγγιση εχθρικών ενισχύσεων. 15 άνδρες του ΕΛΑΣ, εφοδιασμένοι με μπιτόνια βενζίνης, θα βρίσκονταν στην ξύλινη οδική γέφυρα του Σπερχειού στον δρόμο Φραντζή – Λαμία.

Οι Βρετανοί σαμποτέρ με βοήθεια από 8 άνδρες του ΕΛΑΣ και 4 του ΕΔΕΣ θα ανατίναζαν τη γέφυρα. 

Γενικός αρχηγός της επιχείρησης ήταν ο Ναπολέων Ζέρβας. 

Ημερομηνία της επιχείρησης ορίστηκε η 22α-23η Νοεμβρίου. Και πάλι όμως ο Άρης Βελουχιώτης ζητούσε νέα παράταση 2-3 ημερών για να φτάσει η έγκριση της «Κεντρικής Επιτροπής ΕΑΜ» από την Αθήνα. Ο Έντι Μάγιερς έθεσε ως τελευταία προθεσμία την 25η Νοεμβρίου, μετά την οποία θα γινόταν η επιχείρηση έστω και χωρίς τη συμμετοχή των ανδρών του ΕΛΑΣ. Αν δινόταν και νέα αναβολή, θα χανόταν το πλεονέκτημα που έδινε το «γέμισμα» του φεγγαριού και θα μεγάλωνε ο κίνδυνος να διαρρεύσει το μυστικό στους Ιταλούς οι οποίοι είχαν ενισχύσει τη φρουρά στον Γοργοπόταμο και έκαναν διάφορα οχυρωματικά έργα.

Τελικά, οριστικοποιήθηκε ότι η επιχείρηση θα γινόταν το βράδυ της 25ης Νοεμβρίου 1942 και θα ξεκινούσε στις 23.00. Ο Βελουχιώτης είχε καθορίσει αυστηρά χρονικά πλαίσια για κάθε φάση της. Το σημείο απ’ όπου θα ξεκινούσαν την επιχείρηση οι αντάρτες και οι σαμποτέρ ήταν μερικές εγκατελειμμένες παράγκες υλοτόμων στη νότια πλαγιά της Οίτης, σε απόσταση έξι ωρών από τη γέφυρα. Εκεί υπήρχε ένα παλιό πριονιστήριο ξυλείας ιδιοκτησίας Χονδρογιάννη, όπως γράφει ο Θ. Μαρτίνος. Το χιόνι που έπεφτε πυκνό είχε φτάσει σε ύψος τους 30 πόντους, δυσκολεύοντας τους αντάρτες…

Στις 24 Νοεμβρίου έγινε αναγνώριση του στόχου. Οι Ιταλοί φρουροί υπολογίστηκαν σε 120-140. Στους αντάρτες, ο αριθμός των οποίων διαφέρει από περιγραφή σε περιγραφή, προστέθηκε και ο… τοπικός λήσταρχος Καραλίβανος με 4 άνδρες του.

Ως ενδιάμεσος σταθμός από το παλιό πριονιστήριο μέχρι τον Γοργοπόταμο, ορίστηκε η τοποθεσία Πλακωτό απ’ όπου ξεκίνησαν μέσα σε πυκνό σκοτάδι, ψιλόβροχο και δυνατό κρύο την κάθοδό τους οι αντάρτες γύρω στις 22.00. Λίγο πριν τις 23.00 κι ενώ όλα ήταν έτοιμα, ένα τρένο με κατεύθυνση προς τον βορρά πέρασε από τη γέφυρα. Ευτυχώς, αυτό έγινε πριν την έναρξη της επιχείρησης.

Τελικά, η επίθεση ξεκίνησε με δεκάλεπτη καθυστέρηση με ταυτόχρονη επίθεση στο βόρειο και το νότιο τμήμα της γέφυρας. Οι κραυγές «αέρα» των ανταρτών και τα καταιγιστικά πυρά των όπλων τους έσπασαν τη σιγαλιά της νύχτας. Οι Ιταλοί απάντησαν αμέσως με βαριά πυροβόλα και αμυντικές χειροβομβίδες. Κάποια στιγμή, στο νότιο τμήμα οι αντάρτες, φοβούμενοι πιθανότατα την ύπαρξη ηλεκτροφόρων καλωδίων δίσταζαν να προχωρήσουν. Τότε ο Καραλίβανος με τους 4 άνδρες του, όρμησαν εναντίον των Ιταλών, παρασύροντας και τους αντάρτες. Σε 20′ περίπου, εξουδετερώθηκαν και τα 4 φυλάκια που είχαν οι Ιταλοί στο νότιο τμήμα.

Στο βόρειο τμήμα όμως, τα πράγματα ήταν πολύ δύσκολα. Είχε υποτιμηθεί η δύναμη των Ιταλών και η αμυντική τους οργάνωση. Τελικά, μετά από λυσσαλέα μάχη, επιτεύχθηκε και η εξουδετέρωση της φρουράς στον βόρειο τομέα. Οι σαμποτέρ, με επικεφαλής τον Νεοζηλανδό Τομ Μπαρνς τοποθέτησαν τα εκρηκτικά στον πύργο στήριξης της γέφυρας μετά από 45′ περίπου. Η πυροδότηση έγινε. Η έκρηξη ήταν τρομακτική. Όλη η γύρω περιοχή σείστηκε, ενώ κομμάτια φλεγόμενου μετάλλου τινάχτηκαν σε μεγάλες αποστάσεις.

Από απροσεξία του, τραυματίστηκε ελαφρά ο αντάρτης του ΕΔΕΣ Γιώργος Ζαγκαεβιέρος. Ο Μπαρνς έκανε μετά από λίγο, διαπίστωσε ότι ναι μεν είχαν πέσει δυο τόξα της γέφυρας και είχε κοπεί ο πύργος, αλλά για να υποστεί τέτοια ζημιά η γέφυρα ώστε να απαιτηθούν 6 εβδομάδες για την επισκευή της, σύμφωνα με την εντολή που είχαν λάβει, έπρεπε να γίνει και δεύτερη ανατίναξη. Εκείνη την ώρα, έφτασε από τη Λαμία τρένο με ιταλικές ενισχύσεις και ξέσπασε νέα μάχη με τους αντάρτες.

Στο μεταξύ, μέσα σε 20 λεπτά οι σαμποτέρ, υπονόμευσαν (κυριολεκτικά) εκ νέου τη γέφυρα. Ακολούθησε δεύτερη έκρηξη που προκάλεσε τεράστιες ζημιές.

Γύρω στις 02.30 η επιχείρηση είχε τελειώσει. Ο Μιχάλης Μυριδάκης, υπασπιστής του Ν. Ζέρβα θυμίζουμε, πήρε ένα κομμάτι χαρτί από ένα ιταλικό φυλάκιο και έγραψε: "Εις οιωνός άριστος αμύνεσθε περί πάτρης- 25 Νοεμβρίου 1942, Ναπολέων Ζέρβας" και το τοποθέτησε πίσω από ένα εικονοστάσι που βρισκόταν εκεί.

Οι Ιταλοί είχαν πολλούς νεκρούς. Από ελληνικής πλευράς, εκτός από τον Γ. Ζαγκαβιέρο, τραυματίστηκε και ο Ανθυπολοχαγός του ΕΔΕΣ Σωτήρης Παπαχρήστου, επικεφαλής της ομάδας που επιτέθηκε στον βόρειο τομέα.

Αλώβητοι οι αντάρτες και οι σαμποτέρ, έφθασαν αρχικά στο Πλακωτό και στη συνέχεια στο παλιό πριονιστήριο χωρίς άλλα προβλήματα.

16 αθώοι Έλληνες από την Υπάτη, εκτελέστηκαν στα ερείπια της γέφυρας. Επίσης εκτελέστηκε και ο Ιταλός διοικητής της φρουράς, αφού δικάστηκε από στρατοδικείο.

Η κίνηση στη γέφυρα αποκαταστάθηκε στις 6 Ιανουαρίου 1943. Ο Ζέρβας επικηρύχθηκε από την ιταλική Διοίκηση Αθηνών για 100.000.000 δραχμές.

Τον πρόδωσε το σημείωμα του Μυριδάκη…

Στις 27 Νοεμβρίου, οι αντάρτες έφθασαν στο Μαύρο Λιθάρι, όπου τους επιφυλάχθηκε θριαμβευτική υποδοχή από τους κατοίκους του.

Σε σύσκεψη που έγινε εκεί, ο Έντι Μάγιερς συγχάρηκε τους Ζέρβα και Βελουχιώτη. Στον μεν Ζέρβα έδωσε 1.000 χρυσές λίρες, στον δε Βελουχιώτη 250, ο οποίος τις δέχθηκε με την προϋπόθεση ότι δεν θα γινόταν εκμετάλλευση του γεγονότος αυτού από τους Βρετανούς.

Στις 10 το πρωί της 28ης Νοεμβρίου ο Ζέρβας με τους άνδρες του και τα μέλη της ομάδας Harling ξεκίνησαν για τη βάση του ΕΔΕΣ στον Βάλτο.

Πριν την ανατίναξη της γέφυρας, οι Γερμανοί, που ανέλαβαν στη συνέχεια τη φρούρησή της, έστελναν καθημερινά στον Πειραιά 48 τρένα με εφόδια για τη Μέση Ανατολή. 

Καθώς η μάχη του Ελ Αλαμέιν είχε γίνει (23/10 – 5/11/1942) και ουσιαστικά ο πόλεμος στη Βόρεια Αφρική είχε κριθεί, η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου είχε περισσότερο συμβολική σημασία, ενώ ανέβασε στα ύψη την ψυχολογία και το ηθικό των Ελλήνων και προκάλεσε ζωηρή αίσθηση διεθνώς, καθώς αποτελούσε μία από τις κορυφαίες πράξεις αντίστασης στην κατεχόμενη Ευρώπη κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Πηγές: ΘΕΜΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ, «ΑΠΟΣΤΟΛΗ HARLING – 1942 (Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΓΟΡΓΟΠΟΤΑΜΟΥ)», ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΖΗΣΗ 1994

ΤΑΣΟΣ ΒΟΥΡΝΑΣ, ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΦΩΝ ΤΟΛΙΔΗ, 1980.

26/11/2025. Παρίσι. Το Ανώτατο Δικαστήριο της Γαλλίας (Court of Cassation) επικύρωσε την καταδίκη του πρώην προέδρου Νικολά Σαρκοζί, για την παράνομη χρηματοδότηση της προεκλογικής εκστρατείας του, το 2012, απορρίπτοντας την τελευταία του έφεση και καθιστώντας την απόφαση οριστική.

Η απόφαση επιβεβαιώνει την ποινή ενός έτους φυλάκισης, από την οποία, οι έξι μήνες είναι, με αναστολή. Σύμφωνα, με τη γαλλική νομοθεσία, η ποινή μπορεί να εκτιθεί, κατ’ οίκον, υπό ηλεκτρονική επιτήρηση, ή, με άλλους περιοριστικούς όρους, που θα οριστούν, από δικαστή.

Ο Σαρκοζί είχε καταδικαστεί το 2021 και αργότερα από εφετείο το 2024 επειδή υπερέβη σχεδόν στο διπλάσιο το ανώτατο νόμιμο όριο δαπανών — 22,5 εκατ. ευρώ — στην αποτυχημένη προσπάθειά του να επανεκλεγεί, την οποία τελικά έχασε από τον σοσιαλιστή Φρανσουά Ολάντ.

Η σημερινή απόφαση έρχεται μόλις, δυο εβδομάδες, μετά την αποφυλάκισή του, από την φυλακή «Λα Σαντέ», στο Παρίσι, όπου είχε κρατηθεί, για 20 ημέρες, στο πλαίσιο άλλης υπόθεσης, της φερόμενης παράνομης χρηματοδότησης της καμπάνιας του, το 2007, με χρήματα, από την Λιβύη του Μουαμάρ Καντάφι. 

Η δίκη, σε δεύτερο βαθμό, για την υπόθεση αυτή, έχει οριστεί, για το διάστημα 16 Μαρτίου – 3 Ιουνίου 2026.

Παράλληλα, ο Γάλλος πρώην πρόεδρος και η σύζυγός του, Κάρλα Μπρούνι-Σαρκοζί, αντιμετωπίζουν και άλλες δικαστικές έρευνες, σχετικά, με ενδεχόμενες προσπάθειες επηρεασμού μαρτύρων, στην ίδια υπόθεση.

Η χθεσινή δικαστική απόφαση αποτελεί, ακόμη, ένα πλήγμα, για τον 70χρονο Σαρκοζί, ο οποίος, τα τελευταία χρόνια, βρίσκεται, στο επίκεντρο σειράς δικαστικών διαδικασιών. Το 2023, το ίδιο δικαστήριο είχε επικυρώσει προηγούμενη καταδίκη του, για διαφθορά και άσκηση επιρροής, υπόθεση που αποκαλύφθηκε, μέσω τηλεφωνικών υποκλοπών.

Ο πρώην πρόεδρος, ο οποίος δημοσιεύει, στις 10 Δεκεμβρίου, το βιβλίο του «Ημερολόγιο ενός Κρατουμένου», έχει δηλώσει ότι «η εμπειρία της φυλακής ήταν ένας εφιάλτης».

Πηγή: Associated Press.

1964. Σκίτσο του Π. Παυλίδη.

1965. Σκίτσο του Βασίλη Χριστοδούλου.

1965. «ΡΟΜΑΝΤΣΟ». Σκίτσο του Αρχέλαου.

1965. «ΡΟΜΑΝΤΣΟ». Σκίτσο του Σ. Πολενάκη.

1973. «ΡΟΜΑΝΤΣΟ». Σκίτσο του Βασίλη Χριστοδούλου.

1973. «ΡΟΜΑΝΤΣΟ». Σκίτσο του Σ. Πολενάκη.

1977. «ΡΟΜΑΝΤΣΟ». Σκίτσο του Αρχέλαου.

1978. Σκίτσο του Βασίλη Χριστοδούλου.

1978. Σκίτσο του Κ. Βλάχου.

1979. Σκίτσο του Βασίλη Χριστοδούλου.

1979. «ΡΟΜΑΝΤΣΟ». Σκίτσο του Σ. Πολενάκη.

1981. «Τραστ». Σκίτσο του Φάνη Γιόση.

1981. Σκίτσο του Αρκά.

19/10/2025. Σκίτσο του Στάθη Σταυρόπουλου.

23/10/2025. Σκίτσο του Στάθη Σταυρόπουλου.

18/11/2025. Σκίτσο του Γιώργου Μικάλεφ.

20/11/2025. Σκίτσο του Ηλία Μακρή.

20/11/2025. Σκίτσο του Αντώνη Βαβαγιάννη.

 

20/11/2025. Δυο σκίτσα του Ανδρέα Πετρουλάκη.

20/11/2025. Σκίτσο του ΚΥΡ.

  

21/11/2025. Σκίτσο του Ηλία Μακρή.

21/11/2025. Σκίτσο του Δημήτρη Χαντζόπουλου.

21/11/2025. Σκίτσο του Κώστα Μητρόπουλου.

21/11/2025. Σκίτσο του Ηλία Μακρή.

22/11/2025. Σκίτσο του ΚΥΡ.

   

22/11/2025. Σκίτσο του Αντώνη Βαβαγιάννη.

23/11/2025. Σκίτσο του Δημήτρη Χαντζόπουλου.

23/11/2025. Σκίτσο της Ευανθίας Ρούνη.

23/11/2025. Σκίτσο του Κώστα Γρηγοριάδη.

24/11/2025. Σκίτσο του Κώστα Μητρόπουλου.

24/11/2025. Σκίτσο του Στάθη Σταυρόπουλου.

24/11/2025. Σκίτσο του Ιάκωβου Βάη.

24/11/2025. Σκίτσο του Στάθη Σταυρόπουλου.

25/11/2025. Σκίτσο του Ηλία Μακρή.

25/11/2025. Σκίτσο του Ανδρέα Πετρουλάκη.

26/11/2025. Σκίτσο του ΚΥΡ.

27/11/2025. Σκίτσο του Αντώνη Βαβαγιάννη.

27/11/2025. Σκίτσο του Soloup.