Από τον Adam Smith στον Karl Marx : Τα φαντάσματα ενός παρωχημένου παρελθόντος πλανώνται πάνω από την Ευρώπη. (Η "δημιουργική καταστροφή" και η "πτωτική τάση του ποσοστού του κέρδους" στην σύγχρονη πραγματικότητα).

Adam Smith - Karl Marx.

Μια σειρά από φαντάσματα φαίνεται να πλανώνται πάνω από την Ευρώπη, τα τελευταία τρία χρόνια. Τα φαντάσματα των κλασικών φιλελεύθερων πατέρων της οικονομικής επιστήμης (Adam Smith, David Ricardo, Robert-Thomas Malthus, John Stuart Mill), μαζί με εκείνο του ριζοσπάστη κοινωνιολόγου, αλλά και άτεγκτου μονεταριστή οικονομολόγου, του Karl Marx. 

Στα μυαλά όλων όσων έχουν μια, έστω και μακρινή, σχέση με την οικονομική επιστήμη και τα ζητήματα οικονομικής διαχείρισης, οι άνθρωποι αυτοί, μαζί με τους νεοκλασικούς επιγόνους τους (Friedrich August von Hayek, Milton Friedman, Ludwig von Mises, Joseph Schumpeter), έχουν έλθει, ξανά, στην επικαιρότητα, μαζί με τις επιστημονικές δοξασίες τους, οι οποίες, στην ρίζα τους, είναι κοινές, παρά το διαφορετικό και πολλές φορές, αντιθετικό, περιεχόμενο των βαθύτερων φιλοσοφικών τους πεποιθήσεων και των πολιτικών τους προταγμάτων.

Η παρούσα παρατεταμένη κρίση της ευρωζώνης και η μονεταριστική αδιαλλαξία της γερμανικής πολιτικοοικονομικής ελίτ, σε συνδυασμό με τις επιδιώξεις της διεθνούς μπατιροτραπεζοκρατίας, της οποίας οι εμμονές, προσιδιάζουν, με τις μονεταριστικές απόψεις των Γερμανών, επαναφέρουν στο προσκήνιο τις πεποιθήσεις των πατέρων της οικονομικής επιστήμης, με τις οποίες είχε ανδρωθεί το κλασικό καπιταλιστικό σύστημα του ελεύθερου ανταγωνισμού, μέχρι την μετεξέλιξη του στον ολιγοπωλιακό καπιταλισμό των τελευταίων τριών δεκαετιών του 1800 και μέχρι την έλευση της GREAT DEPRESSION της δεκαετίας του 1930, η οποία πιστοποίησε, οριστικά, τον μετασχηματισμό του ολιγοπωλιακού καπιταλισμού στον σύγχρονο γραφειοκρατικό καπιταλισμό, υπό το καθεστώς του οποίου εξακολουθούμε να ζούμε, έως τις ημέρες μας.
 

David Ricardo

Πράγματι, αν δούμε την συμπεριφορά της γερμανικής πολιτικοοικονομικής ελίτ και της ευρωμπατιροτραπεζοκρατίας, βλέπουμε ότι οι ομοιότητες, με την συμπεριφορά των πατέρων της οικονομικής επιστήμης και των πολιτικοοικονομικών ελίτ εκείνης της εποχής είναι ορατή και σαφέστατη.

Η γερμανική πολιτικοοικονομική ελίτ στερείται της λογικής, που είχε και εξακολουθεί να έχει, η αμερικανική, η οποία διατηρεί,  πάντοτε την διανεμητική και αναδιανεμητική λογική της κεϋνσιανής σχολής, ακόμη και στην πιο συντηρητική εκδοχή της, προκειμένου να μπορεί να λύνει τα άμεσα και επείγοντα προβλήματα, χωρίς χρονοτριβή, όπως απέδειξε η άμεση διαχείριση της κρίσης του 2008 από την διοίκηση George Bush jr, αρχικά και από την παρούσα διοίκηση Barack Obama στην συνέχεια. 

Στην Γερμανία φαίνεται να επικρατεί η προκεϋνσιανή λογική. (Βέβαια, οι διαδρομές της στρατηγικής σκέψης της γερμανικής νεοσυντηρητικής και εθνικιστικής ελίτ, που διακατέχεται από μια επαρχιωτική νοοτροπία, είναι περισσότερο πολύπλοκες και το μείγμα της πολιτικής της είναι περίεργο, αφού είναι ένα κράμα νεοφιλελευθερισμού και κεϋνσιανισμού, με οδηγό μια αναβίωση των κλασικών φιλελεύθερων ιδεών, που επικαθορίζει την συμπεριφορά της στις εξωτερικές της σχέσεις). Αλλά, μέσα στα πλαίσια της μίζερης λογικής της, η γερμανική πολιτικοοικονομική ελίτ δεν φαίνεται να είναι διατεθειμένη να παραιτηθεί  από τα κέρδη και τα ευρύτερα περιουσιακά στοιχεία, που έχει συσσωρεύσει, από την λειτουργία της ευρωζώνης και να παραχωρήσει, έστω και τμήμα τους, σε άλλα κράτη και κοινωνίες της ζώνης του ευρώ και κυρίως, σε κράτη και κοινωνίες του Νότου. Έτσι, κάθε ποσότητα χρήματος, που η ίδια δανείζεται, με επιτόκια, κάτω από το 1%, ή και με αρνητικά επιτόκια, θέλει να την δανείζει στις χώρες του Νότου, μέσω των μηχανισμών της ευρωζώνης, με μεγαλύτερο επιτόκιο. 

Μέσα στα πλαίσια αυτής της λογικής, που αναβιώνει την κλασική φιλελεύθερη αντίληψη, η γερμανική ελίτ :

1)      Αρνείται την έκδοση νέου χρήματος από την Ε.Κ.Τ., διότι πιστεύει ότι αυτή θα μειώσει την αξία του συσσωρευμένου πλούτου της γερμανικής οικονομίας.

2)      Αρνείται τον απευθείας δανεισμό των κρατών από την Ε.Κ.Τ., κάτι που θα μειώσει τα κέρδη των τραπεζών, αλλά και τα κέρδη που η ίδια προσπορίζεται.

3)      Αρνείται να ακούσει κουβέντα, για την έκδοση ευρωομολόγων, διότι μια τέτοια κίνηση θα αυξήσει τα επιτόκια δανεισμού της, ενώ θα είναι και η ίδια εγγυήτρια για την πληρωμή τους.

4)      Αρνείται να αποδεχθεί την άσκηση του δικαιώματος εκτύπωσης νομίσματος από τα κράτη της ευρωζώνης (ακόμα και σε έκτακτη βάση), για να αποφύγει την μείωση της περιουσίας της, την απώλεια των κερδών που έχει και για να μην μειωθούν τα κέρδη των τραπεζών.

Αυτό, που επιδιώκει η Γερμανία, προκειμένου να κρατήσει την ευρωζώνη, ως έχει και προκειμένου να παραμείνει σε αυτήν, με τους δικούς της όρους, είναι η δημοσιονομική ένωση, μέσω της αυστηρής λιτότητας και φυσικά, χωρίς την δημιουργία ομοσπονδιακών δομών και χωρίς καμμιά δημοκρατική νομιμοποίηση. Έτσι, κρατάει τα σωρευμένα κέρδη της και τα πλεονάσματά της και αφήνει τους άλλους να διαχειρισθούν τα ελλείμματά τους και τις απώλειές τους, αναβιώνοντας, εντός ευρωζώνης, το πνεύμα του κλασικού φιλελευθερισμού, μέσα σε ένα κράμα, που τον συνδυάζει, με έναν ιδιότυπο εσωτερικό κεϋνσιανισμό.

Όπως φαίνεται, η γερμανική πολιτικοοικονομική ελίτ δεν επιθυμεί, ούτε σκοπεύει να θυσιάσει τα κέρδη και τα πλεονάσματά της, για καμία άλλη χώρα. Με φθηνό, σχεδόν, δωρεάν χρήμα, και με τεράστια παραγωγή και ανταγωνιστικότητα, μέσα σε μια, ερμητικά, κλειστή νομισματική ένωση, σαν την ευρωζώνη, η Γερμανία σκοπεύει να δορυφοροποιήσει όλες τις υπόλοιπες οικονομίες, που συμμετέχουν, σε αυτήν την νομισματική ζώνη – της Γαλλίας μη εξαιρουμένης.

Με την αναβίωση των οικονομικών της σπάνης, δηλαδή με την αναβίωση των ιδεών του κλασικού φιλελευθερισμού, αναβίωσαν και οι, συνοδεύουσες τα οικονομικά αυτά, ιδέες για τις αιτίες των καπιταλιστικών κρίσεων και υφέσεων, καθώς επίσης και οι προκεϋνσιανές μέθοδοι, για την αντιμετώπισή τους. Έτσι, επανέρχεται στην επιφάνεια ολόκληρο το οπλοστάσιο των φιλελεύθερων ιδεών, που επικεντρώνουν την επιχειρηματολογία, γύρω από τα αίτια της κρίσης, στο παραγωγικό μοντέλο της σύγχρονης οικονομίας, στην χαμηλή παραγωγικότητα και στην ασθενή ανταγωνιστικότητα των οικονομιών, στο υψηλό εργατικό και κοινωνικό κόστος, στην υψηλή κατανάλωση, στην συρρίκνωση της επένδυσης, μέσα από την μείωση της αποταμίευσης και συνακόλουθα στην πτώση των κερδών των καπιταλιστικών επιχειρήσεων.
 

John Stuart Mill.

Έτσι, όλη αυτή η συζήτηση φέρνει στην επιφάνεια, μαζί με τους κλασικούς πατέρες της οικονομικής επιστήμης (τον Άνταμ Σμιθ, τον Νταίηβιντ Ρικάρντο, τον Τόμας – Ρόμπερτ Μάλθους, τον Τζων Στιούαρτ Μιλλ) και τους επιγόνους τους (τον Τζόζεφ Σουμπέτερ, τον Φρήντριχ φον Χάγεκ, τον Λούντβιχ φον Μίζες, τον Μίλτον Φρήντμαν), μαζί με τις ιδέες τους, καθώς και τον Καρλ Μαρξ, με τις δικές του ιδέες, οι οποίες, λίγο – πολύ, στο οικονομικό πεδίο ταιριάζουν με τις ιδέες των κλασικών. 

Όλοι τους είχαν σαν κοινή συνισταμένη, τον εντοπισμό της αιτίας των οικονομικών κρίσεων στο παραγωγικό μοντέλο της οικονομίας, είτε αυτό συγκεκριμενοποιείτο στο συγκεκριμένο παραγωγικό μοντέλο της κοινωνίας , η οποία βίωνε την κρίση, είτε προσχωρούσαν - σαν τον Καρλ Μαρξ - στην συνολική ριζοσπαστική κριτική του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής. 

 Friedrich von Hayek

Και για τις δύο σχολές (και για τους συντηρητικούς φιλελεύθερους οικονομολόγους και για τους ριζοσπάστες οικονομολόγους, σαν τον Μαρξ και τους μαρξιστές) η θεραπεία της καπιταλιστικής κρίσης, σε μεσομακροπρόθεσμο επίπεδο ήταν και εξακολουθεί να είναι η διαδικασία της αποκαλούμενης "δημιουργικής καταστροφής", μέσα από την ανεμπόδιστη λειτουργία του οικονομικού και του κοινωνικού αυτοματισμού, που θα σαρώσει τις ανεπάρκειες, τις δυσλειτουργίες και τις στρεβλώσεις του παραγωγικού μοντέλου και σε ένα βάθος χρόνου, θα οδηγήσει στην επαναφορά της αναπτυξιακής διαδικασίας, με όλους τους συντελεστές της παραγωγής σε πλήρη λειτουργία και την αποκατάσταση της οικονομικής ισορροπίας. Το γεγονός ότι, για τους ριζοσπάστες, σε ένα απώτερο στάδιο, αυτή η διαδικασία της "δημιουργικής καταστροφής", θα οδηγήσει και στην αντικατάσταση του ίδιου του παραγωγικού μόντέλου, ως τέτοιου, δηλαδή του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, από τον σοσιαλιστικό τρόπο παραγωγής, δεν αλλάζει την ουσία της αφήγησης, για τις αιτίες και τις διαδικασίες ξεπεράσματος των οικονομικών κρίσεων.

Στα πλαίσια της κριτικής του παραγωγικού μοντέλου στο καπιταλιστικό σύστημα, είναι γεγονός ότι ο Καρλ Μαρξ συνόψισε τις αιτίες των ενδογενών καπιταλιστικών κρίσεων, μεσα σε ένα μαθηματικοποιημένο σχήμα, που εκφράστηκε από τις μαρξικές εξισώσεις, οι οποίες κατέληγαν στην αιτιολόγηση της, κεφαλαιώδους σημασίας, εξίσωσης, που προσδιορίζεται ως "πτωτική τάση του ποσοστού του κέρδους", η οποία, στα πλαίσια της μαρξικής και πολύ περισσότερτο της μαρξιστικής θεωρίας, έλαβε τα χαρακτηριστικά ενός νόμου, με την επιστημονική έννοια του όρου, που - κατά τον Μαρξ - συνοψίζει την κεντρική αιτία της κρίσης του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής, η οποία, με την πάροδο του χρόνου οδηγεί αναπόδραστη στην κατάρρευσή του.

Τι είναι, όμως, και πως προσδιορίζεται το ποσοστό του κέρδους μιας οικονομίας;  

Δεν είναι το πηλίκο της συνολικής υπεραξίας (υ) προς το κεφάλαιο (κ), όπως θεωρεί ο Ευκλείδης Τσακαλώτος.  

Το κέρδος, ως έννοια και ως μέγεθος διαφοροποιείται από την υπεραξία, διότι όταν μιλάμε για το κέρδος, μιλάμε περί ενός τμήματος της συνολικής υπεραξίας, το οποίο στην εποχή του Καρλ Μαρξ ήταν και το συντριπτικά μεγαλύτερο κομμάτι της υπεραξίας, το οποίο, για λόγους απλούστευσης, ουκ ολίγες φορές, ο Μαρξ και οι μαρξιστές ταύτισαν με την υπεραξία, επειδή το μέγεθος των υπολοίπων τμημάτων της ήταν, ως προς το κέρδος, συγκριτικά, αναξιόλογο. 

Έτσι, το ποσοστό του κέρδους, κυριολεκτώντας, διαφοροποιείται, σε σχέση με το ποσοστό της υπεραξίας και ορίζεται, ως το πηλίκο του συνολικού κερδους (κερ) προς το κεφάλαιο (κ). Εκτός, εάν θέλουμε να υποκαταστήσουμε το κλασικό ορισμό του Καρλ Μαρξ για την πτωτική τάση του ποσοστού του κέρδους, με τον ορισμό της πτωτικής τάσης του ποσοστού της υπεραξίας. 

Για να μην μπλέξουμε σε μια βυζαντινολογία, η οποία θα συσκοτίσει τους όρους της τρέχουσας ανάλυσης, θα μείνω στην εκδοχή του Ευκλείδη Τσακαλώτου, που ταυτίζει το κέρδος με την υπεραξία, αν και η διαφοροποίηση των εννοιών αυτών είναι καθοριστική, προκειμένου να μπορέσουμε να καταλάβουμε το τι πραγματικά συνέβη στο καπιταλιστικό σύστημα, κατά το διάβα του χρόνου, από την εποχή των κλασικών οικονομολόγων (στους οποίους συμπεριλαμβάνεται και ο Καρλ Μαρξ), μέχρι τις ημέρες μας.

Μένοντας, λοιπόν, στην μαρξική ανάλυση, πρέπει να πούμε ότι το κεφάλαιο (κ) συναποτελείται από το σταθερό κεφάλαιο (σ), που είναι το τμήμα εκείνο του κεφαλαίου το οποίο κατευθύνεται στα μέσα παραγωγής, τα οποία χρησιμοποιούν οι εργάτες, για την παραγωγή των προϊόντων και στο μεταβλητό κεφάλαιο (μ), το οποίο κατευθύνεται προς την πληρωμή των εργατών. 

Έτσι το ποσοστό του κέρδους/υπεραξίας (πκ) ορίζεται ως : υ/σ+μ και διαιρώντας τον αριθμητή και τον παρονομαστή, στο δεύτερο σκέλος της εξίσωσης, με το μεταβλητό κεφάλαιο (μ) έχουμε : 

Ποσοστό κέρδους (πκ)=υ/μ/σ/μ+1, όπου το υ/μ εκφράζει τον βαθμό εκμετάλλευσης των εργατών και το σ/μ, εκφράζει την αποκαλούμενη οργανική σύνθεση του κεφαλαίου, δηλαδή την αναλογία σταθερού και μεταβλητού κεφαλαίου, που παραπέμπει στην σχέση ανάμεσα στην νεκρή και την ζωντανή εργασία. Αυτές είναι οι εξισώσεις του γερο - Μαρξ, που τίθενται προς εξέταση. Οι εξισώσεις αυτές, υποτίθεται ότι λειτουργούν, σε ένα διπλό επίπεδο : Στο επίπεδο της οικονομίας, ως νόμοι, που διέπουν τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής και στο επίπεδο της κοινωνίας, ως μηχανισμοί που οδηγούν στην λεγόμενη κοινωνικοαπελευθερωτική αλλαγή. 

Οι μαρξικές, λοιπόν, εξισώσεις (υ/μ και σ/μ και η περίφημη πτωτική τάση του ποσοστού του κέρδους, ήτοι η σχέση του κέρδους - υπεραξίας - μεταβλητού κεφάλαιου) και οι σε αυτές αποδιδόμενες κυκλικές κρίσεις υπερπαραγωγής, δεν έχουν ουσία και δεν είναι καθοριστικές, ούτε για την καπιταλιστική οικονομία, ως παραγωγικό μοντέλο (αν και ως διανεμητική και καταναλωτική λειτουργία, μέσα στα πλαίσια του καπιταλιστικού μπορούν να παίξουν έναν ρόλο, υπό προϋποθέσεις κάποιες από αυτές, εφ' όσον διαπιστωθεί η λειτουργία τους και συσχετισθούν με φαινόμενα υποκατανάλωσης, τα οποία περιοδικά κάνουν την εμφάνισή τους στην οικονομική λειτουργία), ούτε για την για την πορεία της αποκαλούμενης κοινωνικοαπελευθερωτικής αλλαγής. Αν είχαν και αν ήσαν, αυτό θα είχε φανεί στην ιστορική πορεία της ανθρωπότητας, από την εποχή του Μαρξ, μέχρι τώρα, έτσι όπως εκείνος προσδιόριζε αυτές τις σχέσεις των εξισώσεων και των κρίσεων με την κοινωνικοαπελευθερωτική αλλαγή, δηλαδή με την πτώση του καπιταλισμού, ως οικονομικού συστήματος και την νομοτελειακή αντικατάστασή του από τον σοσιαλισμό, κάτι που, φυσικά, δεν έγινε. Αυτή είναι η αλήθεια.

Για τον εγελιανό Καρλ Μαρξ η οικονομική του ανάλυση ήταν καθοριστική, για την εξέλιξη του καπιταλισμού και οι παραπάνω εξισώσεις - υποτίθεται - ότι αποδείκνυαν και καθόριζαν το αναπόδραστο γεγονός ότι ο καπιταλισμός είχε ημερομηνία λήξης, αφού αυτές οι εξισώσεις προσδιόριζαν ότι ο ώριμος καπιταλισμός της (αγγλικής κατά βάσιν, αλλά όχι μόνον) κοινωνίας της εποχής του - υποτιθέται ότι - βάδιζε στην σύγκρουση, ανάμεσα στις παραγωγικές δυνάμεις και στις παραγωγικές σχέσεις, δηλαδή στην αδυναμία του καπιταλισμού να αναπτυχθεί. Εξ ου και η - υποτιθέμενη - αντικατάσταση του ανίκανου, προς ανάπτυξη, καπιταλισμού, με τον σοσιαλισμό, ο οποίος υποτίθεται ότι θα ανέπτυσσε τις παραγωγικές δυνάμεις.

Μέσα στο κλειστό μαρξιστικό σχήμα του διαλεκτικού και ιστορικού υλισμού, αυτή η πρωτοκαθεδρική οικονομική ανάλυση και οι συναφείς εξισώσεις έχουν τον χαρακτήρα των σκληρών νόμων, με ντετερμινιστική διάσταση. Θα συμβούν, δηλαδή, ανεξάρτητα από τις ανθρώπινες βουλήσεις, επιδιώξεις και τους σκοπούς των υποκειμένων και θα οδηγήσουν στον σοσιαλισμό, με την άνοδο του κοινωνικά πλειοψηφικού (κατά βάση βιομηχανικού) προλεταριάτου.

Ουδέν, εξ αυτών, συνέβη. Ο κλασσικός καπιταλισμός του Μαρξ άλλαξε (με κρίσεις, με πολέμους, με επαναστάσεις, αλλά και με την βελτίωση των γνώσεων των αρχουσών τάξεων και των διανοουμένων τους) και μετατράπηκε στον γραφειοκρατικό καπιταλισμό της εποχής μας - υπό όλες του τις εκδοχές -, στον οποίο ο κεϋνσιανισμός έδωσε εκείνη την οικονομοτεχνική τεχνολογία και το κοινωνικό οπλοστάσιο, για να μπορεί να αναπτύσσεται αδιάκοπα στο βάθος του μη προβλέψιμου μελλοντικού χρόνου, ξεπερνώντας την βαθιά και καθοριστική κρίση του μεγάλου κραχ του 1929, αρχικά και τις υφέσεις, μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ο γραφειοκρατικός καπιταλισμός της εποχής μας γραφειοκρατικοποίησε το προλεταριάτο και την .... υπεραξία την ίδια (!). Είναι, εμπειρικά και άμεσα, ορατό, για παράδειγμα, το γεγονός ότι στον αναπτυγμένο καπιταλιστικό κόσμο της εποχής μας το βιομηχανικό προλεταριάτο είναι μια μειοψηφία στο σύνολο ενός πλήθους ''χαρτογιακάδων'' εργαζομένων στον χώρο των υπηρεσιών - και όχι μόνον. Δηλαδή, ακολουθώντας την γραφειοκρατικοποίηση της οικονομίας, με το τεράστιο παρεμβατικό κράτος (ακόμα στην πιο ''φιλελεύθερη'' οικονομία των Η.Π.Α., το 30% του ΑΕΠ παράγεται μέσα στα παίσια του αμερικανικού κράτους), γραφειοκρατικοποιήθηκε και το ίδιο, ακόμα και μέσα στα εργοστάσια.

Η γραφειοκρατικοποίηση της υπεραξίας είναι και αυτή ολοφανερή, αφού, ενώ στην εποχή του Μαρξ η υπεραξία είχε ένα περιορισμένο περιεχόμενο [ταυτιζόταν με το κέρδος (δηλαδή τις επενδύσεις + την κατανάλωση του καπιταλιστή) + τις πληρωμές των μη παραγωγικά εργαζόμενων (δηλαδή μπράβων, υπηρετών κ.α.) + τους λιγοστούς φόρους στο κράτος, που ήταν η αστυνομία, ο στρατός και μια μικρή δημόσια διοίκηση], τα πράγματα άλλαξαν στον σύγχρονο γραφειοκρατικό καπιταλισμό, αφού στην έννοια της υπεραξίας υπεισέρχονται οι τεράστιες δαπάνες του κράτους, που πήραν αυτή την έκταση, λόγω των πολιτικών τόνωσης της ζήτησης, που εισηγήθηκαν και εφάρμοσαν ο Τζων Μαίηναρντ Κέϋνς και οι μετακεϋνσιανοί οικονομολόγοι.

Οι δαπάνες αυτές δεν ήσαν μόνον οι στρατιωτικές, αλλά και οι τεράστιες κοινωνικές μεταβιβαστικές πληρωμές, οι επιδοτήσεις, η κάλυψη των ελλειμμάτων των μεγάλων επιχειρήσεων του δημόσιου τομέα, κλπ., οι οποίες στηρίζουν την ολική ζήτηση του σύγχρονου γραφειοκρατικού καπιταλιστικού οικοδομήματος, τις οποίες εμβρυϊκά και περιορισμένα είχαν γνωρίσει μερικοί - όχι όλοι - κλασσικοί πολιτικοί της σοσιαλδημοκρατίας - με την παλιά επαναστατική έννοια της λέξης - (Μαρξ, Ένγκελς, Μπακούνιν, Λένιν, Τρότσκυ), ενώ οι κλασσικοί οικονομολόγοι (Άνταμ Σμιθ, Ρόμπερτ Τόμας Μάλθους και Νταίηβιντ Ρικάρντο) δεν τις είχαν γνωρίσει καθόλου.

Ομοίως σημαντική είναι και η γραφειοκρατικοποίηση της ιδιωτικής υπεραξίας, ως αποτέλεσμα της εισαγωγής των νέων τεχνολογιών και της συνακόλουθης εισαγωγής των μεθόδων, των τεχνικών των πωλήσεων και του marketing στις επιχειρήσεις, που μπαίνουν στο συνολικό κόστος (και φυσικά στην υπεραξία, αφού οι εργάτες τους πληρώνουν όλους αυτούς, μέσα από την παραγωγική εργασία τους).

Όλα αυτά, που, συνοπτικά, εδώ, περιγράφω, ήσαν αδιανόητα για την εποχή του Μαρξ και για την οικονομική ανάλυση του πρωτεύοντος βιβλίου του, δηλαδή ''ΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ'' και τις εξισώσεις του. Αυτά, όμως, έσωσαν τον κλασσικό καπιταλσμό και τον μετασχημάτισαν στον σύγχρονο γραφειοκρατικό καπιταλισμό.

Γι' αυτό και οι μαρξικές εξισώσεις και οι κρίσεις υπερπαραγωγής, που περιγράφονται στο βιβλίο του Μαρξ ''ΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ'' δεν αποδόμησαν τον καπιταλισμό, όπως ο Μαρξ πίστευε και ήθελε να αποδείξει ότι θα συμβεί νομοτελειακά και πέραν από τις όποιες ανθρώπινες θελήσεις, μέσα από την σύγκρουση των καπιταλιστικών παραγωγικών σχέσεων με τις παραγωγικές δυνάμεις και την αντικατάσταση του καπιταλισμού από τον σοσιαλισμό.

Η αδυναμία των μαρξικών εξισώσεων και των κρίσεων υπερπαραγωγής να καταδείξουν την αποδόμηση του καπιταλιστικού συστήματος σημαίνει ότι αυτές δεν έχουν την ουσία, που ήθελε ο Μαρξ να τους αποδώσει και ότι δεν είναι νομοτελειακή η κοινωνικοαπελευθερωτική αλλαγή, η οποία δεν πηγάζει από αυτές τις εξισώσεις και τις κρίσεις υπερπαραγωγής, που, λίγο - πολύ, έχουν αντιμετωπισθεί, μέσα στα πλαίσια του σύγχρονου κεϋνσιανού γραφειοκρατικού καπιταλισμού.

Αυτό δεν σημαίνει ότι είναι όλα για πέταμα από τον Μαρξ. Όμως, σίγουρα είναι για πέταμα, όλη η εγελιανή κατασκευή του ιστορικού υλισμού, πάνω στην οποία οικοδομήθηκαν και της οποίας την ορθότητα θέλησαν να καταδείξουν οι μαρξικές εξισώσεις, αφού η ιστορία απέδειξε ότι απέτυχαν παταγωδώς, σε αυτή τους την αποστολή. Κατά τα άλλα, διατηρούν κάποια σχετική αξία, για την παρακολούθηση των σκαμπανεβασμάτων των δεικτών και αυτών που θέλουν να περιγράψουν και τίποτε περισσότερο.

Και επειδή η σύγχρονη οικονομική επιστήμη έχει προχωρήσει ιλιγγιωδώς από την εποχή του Μαρξ, πολύ μεγαλύτερη σημασία έχει να παρακολουθούμε την βασική σχέση ανάμεσα στα οικονομικά μεγέθη ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ - ΕΠΕΝΔΥΣΗ - ΑΠΟΤΑΜΙΕΥΣΗ και τον ρόλο των κρατικών πολιτικών για την εξισορρόπισή τους, μέσα στις σύγχρονες γραφειοκρατικές καπιταλιστικές κοινωνίες, όπως επίσης, ανάλογη μεγάλη σημασία έχει το να παρακολουθούμε την πορεία των μεγεθών της εξίσωσης του Ίρβινγκ Φίσερ, για την αξία του χρήματος [P = M1 x VI + M2 x V2 / T (όπου P = η αξία του χρήματος, Μ1 και Μ2 οι τραπεζικές καταθέσεις και το κυκλοφορούν χρήμα, V1 και V2, οι ταχύτητες κυκλοφορίας τους και Τ ο συνολικός όγκος του εμπορίου)] και τις πολιτικές που ακολουθούνται και αφορούν τους χειρισμούς των μεγεθών αυτών.

Αλλά όλα αυτά δεν έχουν σχέση, με το περιεχόμενο της κοινωνικοαπελευθερωτικής αλλαγής, ή, αν έχουν, η σχέση τους είναι μικρή, με αυτήν και σίγουρα δεν την επικαθορίζουν, αφού, κάλλιστα, μια ανατροπή του σύγχρονου καπιταλιστικού συστήματος θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα νεοφαραωνικό κοινωνικό σύστημα. Και στην πράξη, μάλιστα, κόντεψε αυτό το νεοφαραωνικό καθεστώς να έλθει, με κυρίαρχη ιδεολογία τον μαρξισμό.

Σκληρόν, αλλά αληθές.

 Οι μαρξικές εξισώσεις, μέσα στο πλαίσιο του μαρξικού ιστορικισμού, όπως αυτός εκφράστηκε με την θεωρία του διαλεκτικού και ιστορικού υλισμού, δεν χρησιμοποιήθηκαν, ως απλά μακροοικονομικά μεγέθη, για να περιγράψουν μια, ακόμα, - επιτυχή, ή όχι - οικονομική ανάλυση και θεωρία. Ο Καρλ Μαρξ θεωρούσε τον εαυτό του κοινωνικό επαναστάτη και ''ΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ'' και οι εξισώσεις του γράφτηκαν από αυτόν, για να αποδείξει το προφανές, σε όλους τους μαρξιστές (της εποχής του και τους μετά από αυτόν) : Την αναγκαιότητα της κοινωνικοαπελευθερωτικής αλλαγής, ως σκληρής και αναπόφευκτης νομοτέλειας, πέρα και πάνω από τις θελήσεις και τις επιδιώξεις των ανθρώπων και των κοινωνικών τους τάξεων, αφού, με την σύγκρουση ανάμεσα στις καπιταλιστικές παραγωγικές δυνάμεις και στις καπιταλιστικές παραγωγικές σχέσεις, φανερώνεται η ανικανότητα του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής να αναπτύξει τις παραγωγικές δυνάμεις.

Έτσι, ''οι απαλλοτριωτές απαλλοτριώνονται'', κατά τον Μαρξ, αφού το επαναστατικό (βιομηχανικό κατά βάση) προλεταριάτο θα αναλάβει, με την οικοδόμηση των σοσιαλιστικών σχέσεων παραγωγής, να αναπτύξει τις κοινωνικοποιημένες παραγωγικές δυνάμεις. Αυτό είναι το κλειστό ντετερμινιστικό οικονομικό και κοινωνικό σχήμα του μαρξικού ''ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ'' και των μεταγενέστερων μαρξιστών.

Όλα αυτά θεμελιώνονται στις μαρξικές εξισώσεις (βαθμός εκμετάλλευσης, οργανική σύνθεση του κεφάλαιου, πτωτική τάση του ποσοστού του κέρδους) και στις κρίσεις υπερπαραγωγής και αυτό επειδή αυτές οι εξισώσεις και οι κρίσεις υπερπαραγωγής αποδεικνύουν και οδηγούν (ως μαθηματική έκφραση και επιστημονική οικονομική συμπύκνωση των αλληλοσυγκρουόμενων κοινωνικών δυνάμεων, μέσα στον καπιταλισμό - αυτόν, που αποκαλείται ''καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής'' -) στην αναπόδραστη καταστροφή του καπιταλισμού, με επαναστατικό υποκείμενο το προλεταριάτο. Χωρίς αυτές - τις εξισώσεις και τις συνακόλουθες κρίσεις - δεν υπάρχει μαρξική οικονομική ανάλυση και χωρίς αυτές, δεν υπάρχει και κοινωνικοαπελευθερωτική αλλαγή, αν και το τελευταίο παραμένει κοινωνιολογικά σκοτεινό.

Ουδέν εξ αυτών συνέβη. Να λέμε τώρα ότι η πτωτική τάση του ποσοστού του κέρδους είναι κάτι το συγκυριακό, ή ότι οι κρίσεις υπερπαραγωγής ''δεν πρέπει να αποδίδονται στην επενέργεια κάποιας διαρκώς δρώσας αιτίας όπως η υποκατανάλωση των λαϊκών μαζών ή μια –μονίμως– πτωτική τάση του ποσοστού κέρδους'', όπως ισχυρίζονται διάφοροι μαρξιστές, πέρα από σχολαστικισμό - όταν επιθυμούμε να μείνουμε στα πλαίσια των μαρξιστικών αναλύσεων και να τις ''σώσουμε'' -, αποτελεί και μια αναθεώρηση, η οποία δεν σώζει, αλλά, αντίθετα, γκρεμίζει το μαρξικό έργο, έτσι όπως αυτό οικοδομήθηκε στο βιβλίο του ''ΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ'' και έτσι, όπως εκφράστηκε στην μαρξική ντετερμινιστική θεωρία του διαλεκτικού και ιστορικού υλισμού.  Ούτε ''η πτωτική τάση του ποσοστού του κέρδους'', ούτε η ''οργανική σύνεση του κεφάλαιου'', ούτε ο ''βαθμός εκμετάλλευσης'', ούτε οι ''κρίσεις υπερπαραγωγής'' παίζουν ρόλο στο ζητούμενο. 

Επίσης, ότι οι θέσεις πλείστων μαρξιστών, για την υπεραξία, μένουν αρχαϊκές (π.χ. πολλοί μένουν στο κλασικό σχήμα του Μαρξ, που λέει ότι ''η υπεραξία πάει στους καπιταλιστές για ιδιωτική κατανάλωση, αλλά και για την επέκταση της παραγωγής'' - προφανώς εννοούν τις επενδύσεις, γιατί και ο Μαρξ και οι κλασσικοί οικονομολόγοι, αυτές εννοούν όταν αναφέρονται στην επέκταση της παραγωγής. Δεν είναι έτσι, πιά, λόγω της γραφειοκρατικοποίησης της υπεραξίας και της εργατικής τάξης, ως συνακόλουθων αποτελεσμάτων της γενικώτερης γραφειοκρατικοποίησης της οικονομίας στον σύγχρονο γραφειοκρατικό καπιταλισμό).

John Maynard Keynes

 

Είναι ο Τζων Μαίηναρντ Κέϋνς και οι κεϋνσιανοί οικονομολόγοι (ήτοι Τζων Κέννεθ Γκαλμπραίηθ κλπ), που, ξεπερνώντας τον Καρλ Μαρξ και τους κλασικούς και νεοκλασικούς οικονομολόγους, έδειξαν την διέξοδο στις αρχαϊκές ανεπάρκειες του συστήματος και ώθησαν στην γραφειοκρατικοποίηση τον καπιταλισμό. Και για να το καταφέρουν αυτό, σίγουρα, κάτι αξίζουν, αφού έδωσαν στις άρχουσες τάξεις - καπιταλιστές και τεχνοδομή των μεγάλων επιχειρήσεων - την οικονομοτεχνική τεχνολογία και την συνακόλουθη κοινωνική μηχανική, για το ξεπέρασμα των αρχαϊκών αδυναμιών του παλαιού κλασικού καπιταλισμού, τις οποίες προσπάθησαν να εξηγήσουν ο Μαρξ και οι εξισώσεις του και ο οποίος κλασσικός καπιταλισμός εξέπνευσε με την κρίση του 1929 και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ο Μαρξ, ως κοινωνικός επιστήμονας, ό,τι ήταν να δώσει το έδωσε, περισσότερο, ως κοινωνιολόγος και λιγότερο, ως οικονομολόγος. Ο μαρξισμός, επίσης, ως θεωρία, με υλική δύναμη, που μετετράπη σε ιδεολογία, έτσι όπως την εννοούσε ο εγελιανός ντετερμινιστής Μαρξ, έγινε η άρχουσα ιδεολογία της εξουσιαστικής (κυβερνώσας ή μη) γραφειοκρατίας των οργανώσεων της εργατικής τάξης και των χωρών, που επικράτησε ο ''υπαρκτός σοσιαλισμός'' - παρών και ανατραπείς - και παραλίγο να μας οδηγήσει σε ένα παγκόσμιο νεοφαραωνικό καθεστώς (τα γιατί και το πως και ποιές οι ευθύνες του Μαρξ έχουν, ήδη, περιγραφεί στα προηγούμενα σημειώματά μου), κάτι, που προς το παρόν αποφεύχθηκε.

Γι' αυτό και όλες οι προσπάθειες να αντιδιασταλεί η μαρξιστική ιδεολογία, από την μαρξική θεωρία, στερούνται νοήματος και εισάγουν, κατ' ευθείαν, τον μυστικισμό. Πολύ περισσότερο, που ο μαρξισμός, από ''λαϊκή'' ιδεολογία , εν τέλει, κατέστη - όπως προείπα και επαναλαμβάνω, για να γίνει περισσότερο κατανοητό - ιδεολογία της γραφειοκρατίας των ειδικών του ''επιστημονικού σοσιαλισμού'' (δηλαδή του μαρξισμού) των επαγγελματιών επαναστατών, που γνωρίζουν και εισάγουν την ταξική πολιτική συνείδηση στους αμαθείς και ταλαίπωρους προλετάριους, οι οποίοι δεν την έχουν και την περιμένουν από τους αστούς διανοούμενους, ως μάνα εξ ουρανού.

Αυτή είναι η ουσία της ιστορίας, με τον Μαρξ και την θεωρία του, η οποία ιστορία, για τον Μαρξ - σωστά - αποτελεί το πεδίον της κρίσεως όλων των θεωριών και των δημιουργών τους. Και φυσικά και της δικής του και του ιδίου του εαυτού του.

Αν αυτό δεν κατανοηθεί, δεν μπορούμε να προχωρήσουμε παραπέρα και γι' αυτό, θα καταλήξουμε, σαν τους σχολιαστές των πατερικών κειμένων του Μεσαίωνα και σαν τους απίθανους σχολιαστές των μαρξικών θεωριών, γύρω από το ''τι πραγματικά είπε'' ο Μαρξ, ή ο Λένιν, ή οι λοιπές προσωπικότητες, που βρίσκονται στο μαρξιστικό πάνθεον. Αυτά, φυσικά, αποτελούν σχολαστικισμό, που έρχεται να μυστικοποιήσει, προκειμένου να αποκρύψει αυτό που πραγματικά συνέβη.

Τέλος, επαναλαμβάνω, για μία ακόμη φορά, ότι, με όσα λέμε, γυρνάμε, δυστυχώς, πάντα, στο παρελθόν και δεν βλέπουμε το μέλλον. Δεν κάνουμε προτάσεις, δεν εισηγούμεθα νέες ιδέες. Και αυτό αποτελεί, ακόμα, μια ήττα, ανάμεσα στις άλλες...