Το ελληνικό κράτος, η ύφεση, η ανάπτυξη, ο κορπορατισμός και η σταδιακή εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων. (Μια απάντηση στον καλό φίλο pelerin).
"Αγαπητοί και αξιότιμοι συνομιλητές, χαίρομαι που διαφωνούμε σε αρκετά σημεία και τούτο διότι ο διάλογος μπορεί και αναπτύσσεται, αποκτώντας ουσιαστικό περιεχόμενο, μόνο μέσα από την διατύπωση ετερογενών και διαφόρων στο περιεχόμενό τους απόψεων – πάντα, βέβαια, μέσα στα πλαίσια της παλαιάς καλής και ορθής σωκρατικής αντίληψης, για την αναζήτηση του ορθού λόγου και της σχετικότητας της αλήθειας.
Για να τελειώνουμε, με τον μύθο του «τεράστιου» ελληνικού κράτους, ας δούμε τα πραγματικά στοιχεία, για να μπορέσουμε να αντιληφθούμε την πρακτική σημασία των δημοσιονομικών πολιτικών και την κρισιμότητα των κρατικών παρεμβάσεων στην οικονομία, πρέπει να δούμε το μέγεθος του κράτους, ως οικονομικού παράγοντα, μέσα στις σύγχρονες αναπτυγμένες γραφειοκρατικές καπιταλιστικές κοινωνίες.
(Και να καταλάβουμε – αν καταλαβαίνουμε – για ποιο πράγμα μιλάμε, όταν αναφερόμαστε στον σύγχρονο καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής, ο οποίος – είτε είναι αρεστό, είτε όχι – έχει μετασχηματισθεί σε γραφειοκρατικό καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής. Αν αυτό το αντιληφθούμε και δεν αποπειρώμεθα να το κρύψουμε, τότε θα μπορέσουμε να ερμηνεύσουμε και το τι συμβαίνει γύρω μας, δίχως ιδεολογικές – δηλαδή ψευδοσυνειδησιακές – φενάκες. Και αυτό το γράφω επειδή είδα κάποιες αναφορές περί «σοσιαλισμού»).
Πράγματι, με μια τάξη μεγέθους κυμαινόμενη από άνω του 50%, έως 92% του ΑΕΠ των αναπτυγμένων καπιταλιστικών κοινωνιών της Ε.Ε., το κράτος ασκεί μια καθοριστικής σημασίας επίδραση στην οικονομική ζωή των κοινωνιών αυτών, έτσι ώστε ουδείς μπορεί να φανταστεί τις οικονομίες των κοινωνιών αυτών, χωρίς το κράτος, ή με ένα κράτος μικρότερου μεγέθους και – πολύ περισσότερο -με ένα κράτος, το οποίο δεν θα ασκεί δημοσιονομική πολιτική.
Ας δούμε από το FACTBOOK της αμερικανικής CIA, με υπολογιστικά στοιχεία του 2008 (εν αναμονή των στοιχείων του 2009, που θα είναι σημαντικότερα, αφού θα συνυπολογισθούν και οι εξελίξεις της οικονομικής ύφεσης, η ένταση της οποίας ξέσπασε εφέτος στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές οικονομίες), τα μεγέθη του ΑΕΠ, των κρατικών εσόδων δαπανών και τα ποσοστά τους επί του ΑΕΠ των παρακάτω αναπτυγμένων καπιταλιστικών χωρών και βλέποντας τα μεγέθη αυτά, θα αντιληφθούμε ότι πολλά από τα στερεότυπα, που δημιουργήθηκαν όλα τα προηγούμενα χρόνια της επικράτησης των νεοφιλελεύθερων ιδεών, δεν έχουν καμμία βάση :
ΕΛΛΑΔΑ :
ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗΝ ΑΕΠ : 32.100 $.
ΑΕΠ : 343,8 δισ. $
ΕΣΟΔΑ : 126,5 δισ.$
ΕΞΟΔΑ : 144,4 δισ. $
ΕΣΟΔΑ / ΑΕΠ : 36,79%
ΕΞΟΔΑ / ΑΕΠ : 42,00%.
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/gr.html
ΓΕΡΜΑΝΙΑ :
ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗΝ ΑΕΠ : 35.500 $.
ΑΕΠ : 2,925 τρισ. $
ΕΣΟΔΑ : 1,591 τρισ. $
ΕΞΟΔΑ : 1,591 τρισ. $
ΕΣΟΔΑ / ΑΕΠ : 54,39%
ΕΞΟΔΑ / ΑΕΠ : 54,39%
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/gm.html
ΓΑΛΛΙΑ :
ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗΝ ΑΕΠ : 33.300 $.
ΑΕΠ : 2,133 τρισ. $
ΕΣΟΔΑ : 1,407 τρισ. $
ΕΞΟΔΑ : 1,506 τρισ. $
ΕΣΟΔΑ / ΑΕΠ : 65,82%
ΕΞΟΔΑ / ΑΕΠ : 70,60%
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/fr.html
ΒΡΕΤΑΝΙΑ :
ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗΝ ΑΕΠ : 36.700 $.
ΑΕΠ : 2,236 τρισ. $
ΕΣΟΔΑ : 1,056 τρισ. $
ΕΞΟΔΑ : 1,204 τρισ. $
ΕΣΟΔΑ / ΑΕΠ : 47,04%
ΕΞΟΔΑ / ΑΕΠ : 53,85%
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uk.html
ΣΟΥΗΔΙΑ :
ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗΝ ΑΕΠ : 38.200 $.
ΑΕΠ : 345,1 δισ. $
ΕΣΟΔΑ : 259,9 δισ. $
ΕΞΟΔΑ : 248,1 δισ. $
ΕΣΟΔΑ / ΑΕΠ : 75,31%
ΕΞΟΔΑ / ΑΕΠ : 71,89%
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sw.html
ΟΛΛΑΝΔΙΑ :
ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗΝ ΑΕΠ : 40.500 $.
ΑΕΠ : 673,5 δισ. $
ΕΣΟΔΑ : 405,9 δισ. $
ΕΞΟΔΑ : 397,3 δισ. $
ΕΣΟΔΑ / ΑΕΠ : 60,27%
ΕΞΟΔΑ / ΑΕΠ : 58,99%
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/nl.html
ΔANΙΑ :
ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗΝ ΑΕΠ : 37.200 $.
ΑΕΠ : 204,1 δισ. $
ΕΣΟΔΑ : 188,6 δισ. $
ΕΞΟΔΑ : 176,3 δισ. $
ΕΣΟΔΑ / ΑΕΠ : 92,46%
ΕΞΟΔΑ / ΑΕΠ : 86,38%
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/da.html
ΙΡΛΑΝΔΙΑ:
ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗΝ ΑΕΠ : 45.500 $.
ΑΕΠ : 189 δισ.
ΕΣΟΔΑ : 92,57 δισ.
ΕΞΟΔΑ : 109,9 δισ.
ΕΣΟΔΑ / ΑΕΠ : 48,98%
ΕΞΟΔΑ / ΑΕΠ : 58,15%
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ei.html
ΙΤΑΛΙΑ:
ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗΝ ΑΕΠ : 31.400 $.
ΑΕΠ : 1,827 τρισ. $
ΕΣΟΔΑ : 1,066 τρισ. $
ΕΞΟΔΑ : 1,132 τρισ. $
ΕΣΟΔΑ / ΑΕΠ : 58,34%
ΕΞΟΔΑ / ΑΕΠ : 61,96%
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/it.html
ΙΣΠΑΝΙΑ:
ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗΝ ΑΕΠ : 34.600 $.
ΑΕΠ : 1,402 τρισ. $
ΕΣΟΔΑ : 598,1 δισ. $
ΕΞΟΔΑ : 659,1 δισ. $
ΕΣΟΔΑ / ΑΕΠ : 42,66%
ΕΞΟΔΑ / ΑΕΠ : 47,01%
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sp.html
ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ:
ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗΝ ΑΕΠ : 22.200 $.
ΑΕΠ : 237,3 δισ. $
ΕΣΟΔΑ : 105,5 δισ. $
ΕΞΟΔΑ : 111,9 δισ. $
ΕΣΟΔΑ / ΑΕΠ : 44,45%
ΕΞΟΔΑ / ΑΕΠ : 47,16%
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/po.html
Τώρα, για τον έλεγχο του τραπεζοπιστωτικού συστήματος :
Αυτός είναι απαραίτητος, μόνο και μόνο, για να μπορέσουμε να ασκήσουμε την οικονομική πολιτική, που θα στηρίξει την ανάταξη της ανάπτυξης της οικονομίας. Και τούτο διότι, αν τα πράγματα αφεθούν στην τύχη τους, δηλαδή αν αφεθούν στα χέρια των τραπεζιτών, η πορεία είναι προδιαγεγραμμένη : Η ύφεση θα αποκτήσει χρόνιο χαρακτήρα και όλα τα μακροοικονομικά μεγέθη της ελληνικής οικονομίας θα συνεχίσουν την καθοδική τους πορεία.
Ο λόγος είναι απλούστατος : Η όλη διαδικασία της μείωσης των κρατικών δαπανών (που στην Ελλάδα είναι μικρές, σχετικά με το μέγεθος της οικονομίας της χώρας και δεν μπορούν να παίξουν τον εξισορροπιτικό τους ρόλο, για την σταθεροποίηση και την ανάπτυξη της οικονομίας - αυτός είναι ο ρόλος της δημοσιονομικής πολιτικής στις σύγχρονες οικονομίες του γραφειοκρατικού καπιταλισμού και είναι φυσικά η μεγαλύτερη προσφορά του Κέϋνς –) θα όδηγήσει σε δραστική μείωση όλα τα μεγέθη της οικονομίας και θα εντείνει την ύφεση, χωρίς καμμία ελπίδα επανόδου της σε αναπτυξιακή τροχιά.
Ευτυχώς, κάτι τέτοιο δεν θα συμβεί, στην έκταση τουλάχιστον που θα συνέβαινε αν η χώρα ακολουθούσε την πολιτική που προτείνει η ατόφια νεοφιλελεύθερη σχολή, (θα συμβεί, εν μέρει, λόγω της «ήπιας» αντιαναπτυξιακής πολιτικής του ΓΑΠ).
Η αύξηση των κρατικών δαπανών, πρέπει φυσικά να συνοδευτεί από αναδιάταξή τους (το κράτος, σήμερα, είναι ίδιο και όμοιο, με την πολιτικοκοινωνική ελίτ της χώρας), διότι η δομή τους είναι αντιαναπτυξιακή, αφού πρόκειται περί δαπανών ενός κράτους, που είναι ανοργάνωτο, σπάταλο, αντιαναπτυξιακό, αντιπαραγωγικό, αναποτελεσματικό, ανίκανο και γραφειοκρατικό. Και η αναδιάταξη αυτή πρέπει να έχει επενδυτικό προσανατολισμό.
(Π.χ. η προσπάθεια του απελθόντος πρωθυπουργού Κ. Καραμανλή, με το ταμείο εγγυοδοσίας – αυτά τα 28 δισ. ευρώ, που δεν απέδωσαν ως προς την ανάκαμψη της κίνησης στην αγορά – ήταν ορθή στην σύλληψή της, αλλά εσφαλμένη στην εφαρμογή της, διότι είχε επιτρεπτικό και όχι αποφασιστικό χαρακτήρα. Τα χρήματα έμειναν στις τράπεζες – χρησιμοποιήθηκαν τα 13 δισ. ευρώ και τα υπόλοιπα έμειναν αποθηκευμένα στα ταμεία των τραπεζών και λόγω των τσιγγούνικων και γραφειοκρατικών πρακτικών των τραπεζών, αλλά και επειδή το να δανειστεί κάποιος σε μια οικονομία, που παρακμάζει, ευρισκόμενη σε ύφεση, είναι κάτι το παρακινδυνευμένο και δεν το πράττει όσο οι δείκτες της κατανάλωσης βρίσκονται σε καθοδική πορεία και δεν υφίσταται προοπτική γοργής εξόδου από την ύφεση. Την εκταμίευση των ποσών αυτών έπρεπε να την κάνει το κράτος, με μια δημοσιονομική πολιτική επεκτατική, βασισμένη σε δημόσιες επενδύσεις και με αναδιάταξη των καταναλωτικών του δαπανών, έτσι ώστε οι όποιες καταναλωτικές του δαπάνες να εξασφαλιστεί ότι θα τζιραριστούν άμεσα στην παρακμάζουσα αγορά και θα στηρίξουν την κατανάλωση. Και αυτό θα γινόταν όταν οι κρατικές καταναλωτικές δαπάνες στραφούν σε τομείς, που εξασφαλίζουν αυτήν την άμεση είσοδό τους στην κατανάλωση, απομακρυνόμενες από εκείνους τους τομείς, οι οποίοι απευθύνονται σε εισοδηματικές κατηγορίες και δραστηριότητες, οι οποίες οδηγούν το χρήμα εκτός Ελλάδος – π.χ. αμυντικές δαπάνες – ή στα θησαυροφυλάκια των τραπεζών. Ο Καραμανλής δεν το τόλμησε αυτό, πελάγωσε και τα παράτησε, φεύγοντας νύχτα).
Φυσικά, δεν πρόκειται, εδώ, για τα χρήματα του γερο-λαδά! Μπορεί να τα κρατήσει όσο θέλει (δεν θα έχει, όμως, την τοκοφορία, που είχε πριν από την έλευση της ύφεσης. Ούτε, άλλωστε και ο ίδιος περιμένει κάτι τέτοιο. Αν θέλει, όμως, μπορεί να πάει να καταθέσει τα χρήματά του στο FED. Αν και εκεί δεν νομίζω ότι θα βρει καλύτερες αποδόσεις).
Ο κορπορατισμός πρέπει να αντιμετωπισθεί. Αυτό όμως πρέπει να γίνει στην ώρα του και να ξεκινήσει από την αναδιάταξη των αυξημένων κρατικών δαπανών. Πρέπει να ολοκληρωθεί, όμως, μετά την επάνοδο της ελληνικής οικονομίας σε αναπτυξιακή τροχιά, για να αποφευχθούν κοινωνικές εντάσεις – αλλά και επιπτώσεις αρνητικού χαρακτήρα στην συναθροιστική ζήτηση, την συνολική κατανάλωση και στα λοιπά μακροοικονομικά μεγέθη της ελληνικής οικονομίας.
Οι αγαπητοί και αξιότιμοι συνομιλητές, δυσανασχετούν, διότι δεν προτάσσεται το αναγκαίο κτύπημα στον κορπορατισμό, ο οποίος έβλαψε την ελληνική οικονομία (σε αυτό έχουν δίκιο πλήρως) και επειδή τον ταυτίζουν με την προτεινόμενη αύξηση των κρατικών δαπανών. Και σε αυτήν την ταύτιση δεν έχουν δίκιο. Άλλο το ένα και άλλο το άλλο.
Η αύξηση των κρατικών δαπανών, αν συνδυαστεί με τον κορπορατισμό (και αυτό πάει να γίνει, κατά κάποιον τρόπο, από την κυβέρνηση του ΓΑΠ, αλλά με μειωμένες δαπάνες!) θα βλάψει την ίδια την διαδικασία της ανάταξης της ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας – αν και ο ΓΑΠ δεν έχει αναπτυξιακούς στόχους.
Και υπάρχει και ένα άλλο σκέλος των βλαπτικών επιπτώσεων του κορπορατισμού, το οποίο οι φίλοι συνομιλητές, ουδόλως το έθιξαν.
Αυτό έχει να κάνει με την στρέβλωση που έχει επιφέρει στην ελληνική αγορά εργασίας και την δημιουργία μιας προνομιούχας κάστας εργαζομένων, οι οποίοι απολαμβάνουν τα μύρια όσα, ενώ άλλοι εργαζόμενοι στο δημόσιο με την ίδια εργασία, δεν έχουν ούτε τα ελάχιστα των απολαβών αυτών. π.χ. για τα επιδόματα στα οποία αναφέρεται ο αξιότιμος κ. Χασαπογιάννης. Στην κατηγορία αυτών των εργαζομένων, που δεν απολαμβάνουν τίποτε είναι οι εργαζόμενοι σε ασφαλιστικά ταμεία και ουκ ολίγοι άλλοι. Αλλά περισσότερο όλων είναι οι εργαζόμενοι στα STAGE στο Δημόσιο, τους οποίους απέλυσε ο ΓΑΠ, προς … εξοικονόμηση πόρων, την στιγμή, που οι άνθρωποι αυτοί έβγαζαν όλη την «λάντζα» στο Δημόσιο και ελάμβαναν μισθό 400 ή 500 €, χωρίς ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και ασφάλιση! Να μια χαρακτηριστικά βλακώδης περικοπή κρατικών δαπανών. Ο ΓΑΠ κράτησε τους κορπορατιστές εργαζόμενους – οι οποίοι είναι αλήθεια ότι λίγα προσφέρουν -, ενώ αυτοί λαμβάνουν μισθούς οι οποίοι οδεύουν περισσότερο προς την αποταμίευση και σε δραστηριότητες, που στήριζαν φούσκες και έδιωξε ανθρώπους οι οποίοι ελάμβαναν μισθούς πείνας και οι οποίοι, λόγω των υποχρεώσεών τους και του απαράδεκτα χαμηλού επίπέδου των μισθών τους, έριχναν όλα τα εισοδήματά τους στην κατανάλωση, την οποία και στήριζαν, δι’ αυτού του τρόπου και μάλιστα ιδιαίτερα τώρα σε καιρούς χαλεπούς. Πέρα από το γεγονός ότι έβγαζαν, όπως είπα, όλη την δουλειά. Χαρακτηριστική, λοιπόν, είναι αυτή η περίπτωση περικοπής λειτουργικής και παραγωγικής κρατικής δαπάνης και δείχνει το πόσο απροετοίμαστο είναι αυτό το κράτος, για να αντιμετωπίσει την ύφεση και το πόσο ανίκανη είναι η πολιτική ελίτ του τόπου, η οποία αδυνατεί να προβεί στην διάκριση λειτουργικών και μη λειτουργικών κρατικών δαπανών! Γι΄ αυτό είναι και επικίνδυνη και μη εμπιστεύσιμη.
Η βλαπτικότητα του κορπορατισμού δεν αφορά μόνον αυτούς τους εργαζόμενους των STAGE, που πετάχτηκαν στον δρόμο, παρά την λειτουργικότητά τους και ως προς το αντικείμενο της εργασίας τους και ως προς την σχέση μισθού / κατανάλωσης. Αφορά, πολύ περισσότερο, τους μεσο / μακροπρόθεσμα ανέργους, οι οποίοι έχουν μείνει σε αυτήν την κατάσταση επειδή τα μέλη του δημόσιου (και όχι μόνο του δημόσιου, αλλά και του ιδιωτικού) κορπορατισμού δεν τους επιτρέπουν την πρόσβασή τους στην αγορά εργασίας, με την επιβάρυνση του μισθωτικού κόστους, που έχει απομακρύνει την όποια πιθανότητα απασχόλησής τους, καταδικάζοντάς τους στην ανεργία. Αυτοί οι άνθρωποι είναι εκείνοι, οι οποίοι υφίστανται την διπλή καταπίεση (ο όρος χρησιμοποιείται με την κοινωνιολογική και οικονομική του έννοια), που απορρέει, αφ’ ενός μεν από την ίδια την λειτουργία της αγοράς – παρά τους όποιους επανορθωτικούς κοινωνικούς μηχανισμούς, που στην χώρα μας οι παρελθούσες κυβερνήσεις των «σοσιαλιστών» του Κώστα Σημίτη και των «φιλελεύθερων» του Κώστα Καραμανλή φρόντισαν να αποδυναμώσουν – και αφ’ ετέρου από την ασφυκτική παρουσία των κορπορατιστών, οι οποίοι, με τους μηχανισμούς τους (συνδικαλιστικούς, εργασιακούς, κοινωνικοασφαλιστικούς και άλλους), κατέστησαν αδύνατη την πρόσβαση των ανέργων στην ενεργό αγορά εργασίας, καθιστώντας τους, ως ένα σημαντικό «εφεδρικό βιομηχανικό στρατό», για να θυμηθούμε μια παλιά ορολογία, η οποία, όμως, παραμένει χρήσιμη, ακριβώς επειδή εκφράζει μια εν τοις πράγμασι κοινωνική κατάσταση. Και φυσικά, αυτός ο εφεδρικός βιομηχανικός στρατός των ανέργων, που είναι πολύ περισσότεροι από τα επίσημα στατιστικά στοιχεία της χώρας, τα οποία είναι για γέλια και για κλάματα, βρισκόταν σε υψηλά επίπεδα όλα τα προηγούμενα 15 χρόνια (1994 – 2008) των παχειών αγελάδων και αυτό δεν ήταν κάτι τυχαίο, αφού αυτό το φαινόμενο ήταν προϊόν και του κορπορατισμού, που περιγράφει ο κ. Αβραντίνης, ένα φαινόμενο, το οποίο δείχνει ότι στον σύγχρονο γραφειοκρατικό καπιταλισμό το πρόβλημα δεν έχει να κάνει απλώς με την αναδιάταξη της σχέσης υπεραξίας/μεταβλητού κεφαλαίου, όπως αφελώς νομίζουν οι μαρξιστές, αλλά αφορά, σε πολύ σημαντικό βαθμό και την ίδια την κατηγορία των μισθών, η εσωτερική κλιμάκωση των οποίων πρέπει να αναδιαταχθεί, μέσα από μια μαζική ανακατανομή τους, διότι το ακραίο άνοιγμα της ψαλίδας εντός των μισθωτικών στρωμάτων του πληθυσμού, έχει και αυτή συμβάλλει τα μάλα, στην διαδικασία της απότομης συρρίκνωσης της κατανάλωσης, που ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 2008 και οδήγησε στην επιμένουσα ύφεση, που έφθασε και στην χώρα μας. Και η ενδομισθωτική διεύρυνση του ανοίγματος της ψαλίδας έπαιξε τον ρόλο της στην συρρίκνωση της κατανάλωσης, διότι – όπως και ο … γερολαδάς του αγαπητού φίλου pelerin – οι κορπορατιστές μισθωτοί του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα, ως ανήκοντες σε υψηλές εισοδηματικές κατηγορίες, διεύρυναν την ροπή τους προς αποταμίευση, εξασθενόντας την ροπή τους προς κατανάλωση και τζόγαραν τις αποταμιεύσεις τους σε φρούδες «επενδύσεις» – οι λιγότεροι εντός και οι περισσότεροι εκτός Ελλάδας -, οι οποίες πηγαίνοντας στα χέρια του σαθρού χρηματοπιστωτικού συστήματος του εξωτερικού και ολιγότερο της χώρας μας, παρήγαγαν την παρούσα ύφεση, η οποία ναι μεν, χάρη στα κλασσικά κεϋνσιανά νομισματικά και δημοσιονομικά όπλα, που χρησιμοποίησαν οι νεοσυντηρητικοί πολιτικοί των Η.Π.Α., απετράπη από το να εξελιχθεί σε κατακλυσμιαία οικονομική κρίση και να οδηγήσει σε παταγώδη πτώση το σύστημα, αλλά απεδείχθη επίμονη και λόγω των σύγχρονων μηχανισμών της παγκοσμιοποίησης (που δεν υπήρχαν π.χ. το 1987 όταν η οικονομική πολιτική των Βόλκερ και Ρήγκαν έφερε την ύφεση εκείνης της εποχής), αλλά και λόγω των διστακτικών μέτρων, που πάσχουν από έντονο μονεταρισμό, περισσότερο των κεντροτραπεζιτών της Ε.Κ.Τ. και λιγότερο του FED.
Ο κορπορατισμός, λοιπόν, είναι πρόβλημα, το οποίο πρέπει να αντιμετωπισθεί στην ώρα του. Πρέπει να αντιμετωπισθεί, μαζύ με το τεράστιο πρόβλημα, που έχει η χώρα και αφορά το σκέλος των κρατικών εσόδων, τα οποία παραείναι λίγα, για να επιτελέσουν το έργο, που πρέπει να γίνει και που αφορά την όσο το δυνατόν αυτοδύναμη στήριξη – μέσω της κλασσικής δημοσιονομικής πολιτικής των κρατικών δαπανών – των μακροοικονομικών μεγεθών της εληνικής οικονομίας (συναθροιστικής ζήτησης, ολικής κατανάλωσης και επένδυσης, Α.Ε.Π. κλπ), ήτοι με μικρότερη εξάρτηση, μεσομακροπρόθεσμα, από τον δημόσιο δανεισμό, για να μειωθεί σε μεσομακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα και το δημόσιο χρέος της χώρας.
Πρέπει, δηλαδή, να αντιμετωπισθεί η φοροδιαφυγή, η εισφοροδιαφυγή, η παραοικονομία και η διαφθορά, προκειμένου να βρεθούν τα κατάλληλα έσοδα για να στηρίξουν την παραπάνω διαδικασία.
Αλλά όλα αυτά (η αντιμετώπιση του κορπορατισμού στο δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα, η φοροδιαφυγή κλπ) πρέπει να γίνουν στο κατάλληλο timing. Όχι τώρα πάνω στην ένταση της ύφεσης, διότι θα αποδυναμώσουν την ήδη σε πτωτική πορεία ευρισκόμενη συναθροιστική ζήτηση και συνολική κατανάλωση και θα βλάψουν την διαδικασία επαναφοράς της ελληνικής οικονομίας σε αναπτυξιακή τροχιά.
Αυτά πρέπει να γίνουν όταν η ελληνική οικονομία μπει σε αναπτυξιακή τροχιά, κάτι που για να συμβεί, πρέπει να έλθει, έστω και αμυδρά, η ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας – αν και τα μηνύματα, κυρίως από την Ε.Ε. δεν είναι ενθαρρυντικά, λόγω του πείσματος των Γερμανών και των ευρωτραπεζιτών (με σημαντικές αντιφάσεις και επαναπροασανατολισμούς, είναι η αλήθεια) στην μονεταριστική πολιτική του σκληρού ευρώ.
Και όπως, ήδη, έχω γράψει όλα αυτά έπρεπε να είχαν αντιμετωπισθεί στην περίοδο των παχειών αγελάδων, αλλά οι αγκυλώσεις του πολιτικού μας συστήματος και τα συμφέροντα, που αυτό εξυπηρετούσε και εξυπηρετεί, μαζύ με την ενδημούσα παραβατική συμπεριφορά της ελληνικής κοινωνικοοικονομικής ελίτ (σε αυτήν συμπεριλαμβάνονται και οι συνδικαλιστές), απέτρεψαν τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις.
Η μόνη λύση στην παρούσα φάση είναι – όσο και αν δεν αρέσει αυτό – η σταδιακή έναρξη των μεταρρυθμίσεων, η οποία πρέπει να είναι στοχευμένη σε λειτουργικά τμήματα των κρατικών δαπανών και εσόδων και βραχυμεσοπρόθεσμη αύξηση του δημόσιου δανεισμού, έτσι ώστε αυτά τα δύο μέτρα να βοηθήσουν στην μαζική στήριξη της αγοράς, προκειμένου να ανακάμψει και να δημιουργήσει εισόδημα το οποίο θα την ανατροφοδοτήσει και θα την θέσει σε σταθερή αναπτυξιακή τροχιά, έτσι, ώστε στην συνέχεια να περάσουμε στην εφαρμογή των μέτρων, για την αντιμετώπιση των χρόνιων διαρθρωτικών προβλημάτων της ελληνικής οικονομίας και στην σταδιακή μείωση του δημόσιου χρέους της χώρας.
Ποιός θα τα κάνει αυτά; Το ελληνικό πολιτικό σύστημα, που δεν έκανε τόσα χρόνια αυτό που έπρεπε να κάνει; Οι λόγοι που με κάνουν να αμφιβάλλω είναι πολλοί και εύλογοι. Και όλοι έχουν να κάνουν και με την ανικανότητα των ανθρώπων αυτών να πράξουν το σωστό, αλλά και με τα κατεστημένα συμφέροντα, με τα οποία αυτοί είναι συνδεδεμένοι και τα οποία τους οδηγούν στην διαρκή αναβλητικότητα, επειδή δεν επιθυμούν να βλαφθούν.
Από την άλλη, η αλήθεια είναι ότι η ανάγκη, πολλές φορές, οδηγεί εκ των πραγμάτων στην λήψη αναγκαίων μέτρων και μεταρρυθμίσεων.
Αν και προσωπική μου εντύπωση είναι ότι το ελληνικό πολιτικό προσωπικό, μετά από το συντριπτικό κτύπημα που δέχτηκε η Ν.Δ. του Κώστα Καραμανλή στις βουλευτικές εκλογές της 4/10/2009, δεν θεωρεί ότι υφίσταται τέτοιας έκτασης ανάγκη.
Ο ΓΑΠ, μάλλον, ετοιμάζεται για μια τρέχουσα εμβαλωματική οικονομική πολιτική, που θα συμμαζέψει την τρέχουσα διαχείριση, η οποία είναι η αλήθεια ότι είχε ξεφύγει από το τραγελαφικό επιτελείο των Σουφλιά – Παπαθανασίου (όχι τόσο από τον Αλογοσκούφη, στον οποίο καταμαρτυρούνται και πράγματα για τα οποία δεν ευθύνεται – π.χ. δεν ευθύνεται για το γεγονός ότι του προέκυψε η … παγκόσμια ύφεση τον Σεπτέμβριο του 2008, ούτε για το γεγονός ότι ο Καραμανλής αρνήθηκε να ακολουθήσει την πολιτική που του πρότεινε για το συμμάζεμα των δημοσιονομικών μεγεθών, ήτοι των εσόδων) και θα περιμένει την ανάκαμψη της αμερικανικής και της παγκόσμιας οικονομίας, προκειμένου να στηριχθούν οι ελληνικές εξαγωγές και – κυριότατα – ο ελληνικός τουρισμός και συνακόλουθα η ελληνική εσωτερική ζήτηση.
Μπορεί και να μην κάνει λάθος σε αυτόν τον τακτικισμό του – πολύ περισσότερο όταν γνωρίζει ότι οι Ευρωτραπεζίτες και η Κομισσιόν μπλοφάρουν με τις απειλές που εκτοξεύουν.
Μπορεί, όμως και να κάνει λάθος. Όχι στο αν μπλοφάρουν οι ευρωτραπεζίτες και ο Αλμούνια. Μπορεί να κάνει λάθος στην αναμονή μιας γρήγορης ανάκαμψης της παγκόσμιας οικονομίας, διότι τα τωρινά στοιχεία είναι αντιφατικά και η εξέλιξη ακόμα απρόβλεπτη και ασταθής.
Milton Friedman
(Όσον αφορά τους οικονομολόγους :
Υπάρχουν οικονομολόγοι και οικονομολόγοι. Υπάρχουν από την μια (ως κληρονομιά, διότι έχουν και οι δύο πεθάνει) ο Τζων Κέννεθ Γκαλμπραίηθ και ο Μίλτον Φρήντμαν, ως κορυφές και ως σκαπανείς ιδεών και εφαρμοσμένων πολιτικών και αξίζουν κάθε σεβασμού και αναγνώρισης.
Αλλά πέρα από αυτούς, υπάρχει και το πλήθος των αγοραίων οικονομολόγων της τρέχουσας χρηματοπιστωτικής λειτουργίας του συστήματος, που όπως έγραψα στο προηγούμενο σημείωμά μου, έπαιξαν τον ρόλο του «κράχτη» σε έναν τζόγο επιπέδου παπατζήδων της Ομόνοιας, ή του «γκρουπιέρη» στον «καπιταλισμό – καζίνο», επιπέδου καζίνο Μον Παρνές και στις φούσκες, που αυτή η χρηματοπιστωτική λειτουργία δημιούργησαν κοροϊδεύοντας «επενδυτές» και «καταναλωτές».
Σε αυτούς τους οικονομολόγους δεν έχω καμμία απολύτως εκτίμηση, αγαπητοί συνομιλητές και αξιότιμε pelerin, ή για την ακρίβεια, έχω την ίδια εκτίμηση, που έχω και για τα τσιράκια των τζογαδόρων, διότι περί αυτού πρόκειται. Και μπορώ να σας αποκαλύψω ότι, όταν θέλω να γελάσω, τους διαβάζω στις οικονομικές στήλες του ελληνικού και ξένου τύπου.. Και όχι μόνον για όσα γράφουν τώρα. Πολύ περισσότερο ξεκαρδίζομαι στα γέλια όταν διαβάζω π.χ. το τι έγραφαν, πριν από την έλευση της ύφεσης, στην «Wall Street Journal», ή στον «Economist», για την χρηματοπιστωτική λειτουργία του συστήματος, τα «επενδυτικά τραπεζοπιστωτικά ιδρύματα», την Λήμαν Μπράδερς, την A.I.G. και ούτω καθεξής.
Ή διαβάζω το τι εκτιμούσαν οι διεθνείς «Οίκοι Αξιολόγησης» – που έχουν γίνει τελευταία της μόδας και στην Ελλάδα – για την Λήμαν Μπράδερς).
Πάντα φιλικά και καλοπροαίρετα, σε όλη την ομήγυρι…"
Το κείμενο αυτό γράφτηκε στις 12/1/2010 στο e-rooster.gr, ( http://e-rooster.gr/01/2010/2061#comment-127503 ) στην συζήτηση, που ακολούθησε το άρθρο του κ. Τάσου Αβραντίνη, με τίτλο : "Αντιπαράθεση με τις συντεχνίες" και είναι αναδημοσίευση απάντησής μου στον καλό και άγνωστο φίλο pelerin, για όσα έγραψε απαντώντας μου στο κείμενό μου, που δημοσίευσα και στο μπλογκ μου (δείτε το θέμα : http://tassosanastassopoulos.blogspot.com/2010/02/j-k-galbraith-wall-street.html . Δείτε, επίσης, και το κείμενο του pelerin στο : http://e-rooster.gr/01/2010/2061#comment-127481 ).
Για να τελειώνουμε, με τον μύθο του «τεράστιου» ελληνικού κράτους, ας δούμε τα πραγματικά στοιχεία, για να μπορέσουμε να αντιληφθούμε την πρακτική σημασία των δημοσιονομικών πολιτικών και την κρισιμότητα των κρατικών παρεμβάσεων στην οικονομία, πρέπει να δούμε το μέγεθος του κράτους, ως οικονομικού παράγοντα, μέσα στις σύγχρονες αναπτυγμένες γραφειοκρατικές καπιταλιστικές κοινωνίες.
(Και να καταλάβουμε – αν καταλαβαίνουμε – για ποιο πράγμα μιλάμε, όταν αναφερόμαστε στον σύγχρονο καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής, ο οποίος – είτε είναι αρεστό, είτε όχι – έχει μετασχηματισθεί σε γραφειοκρατικό καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής. Αν αυτό το αντιληφθούμε και δεν αποπειρώμεθα να το κρύψουμε, τότε θα μπορέσουμε να ερμηνεύσουμε και το τι συμβαίνει γύρω μας, δίχως ιδεολογικές – δηλαδή ψευδοσυνειδησιακές – φενάκες. Και αυτό το γράφω επειδή είδα κάποιες αναφορές περί «σοσιαλισμού»).
Πράγματι, με μια τάξη μεγέθους κυμαινόμενη από άνω του 50%, έως 92% του ΑΕΠ των αναπτυγμένων καπιταλιστικών κοινωνιών της Ε.Ε., το κράτος ασκεί μια καθοριστικής σημασίας επίδραση στην οικονομική ζωή των κοινωνιών αυτών, έτσι ώστε ουδείς μπορεί να φανταστεί τις οικονομίες των κοινωνιών αυτών, χωρίς το κράτος, ή με ένα κράτος μικρότερου μεγέθους και – πολύ περισσότερο -με ένα κράτος, το οποίο δεν θα ασκεί δημοσιονομική πολιτική.
Ας δούμε από το FACTBOOK της αμερικανικής CIA, με υπολογιστικά στοιχεία του 2008 (εν αναμονή των στοιχείων του 2009, που θα είναι σημαντικότερα, αφού θα συνυπολογισθούν και οι εξελίξεις της οικονομικής ύφεσης, η ένταση της οποίας ξέσπασε εφέτος στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές οικονομίες), τα μεγέθη του ΑΕΠ, των κρατικών εσόδων δαπανών και τα ποσοστά τους επί του ΑΕΠ των παρακάτω αναπτυγμένων καπιταλιστικών χωρών και βλέποντας τα μεγέθη αυτά, θα αντιληφθούμε ότι πολλά από τα στερεότυπα, που δημιουργήθηκαν όλα τα προηγούμενα χρόνια της επικράτησης των νεοφιλελεύθερων ιδεών, δεν έχουν καμμία βάση :
ΕΛΛΑΔΑ :
ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗΝ ΑΕΠ : 32.100 $.
ΑΕΠ : 343,8 δισ. $
ΕΣΟΔΑ : 126,5 δισ.$
ΕΞΟΔΑ : 144,4 δισ. $
ΕΣΟΔΑ / ΑΕΠ : 36,79%
ΕΞΟΔΑ / ΑΕΠ : 42,00%.
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/gr.html
ΓΕΡΜΑΝΙΑ :
ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗΝ ΑΕΠ : 35.500 $.
ΑΕΠ : 2,925 τρισ. $
ΕΣΟΔΑ : 1,591 τρισ. $
ΕΞΟΔΑ : 1,591 τρισ. $
ΕΣΟΔΑ / ΑΕΠ : 54,39%
ΕΞΟΔΑ / ΑΕΠ : 54,39%
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/gm.html
ΓΑΛΛΙΑ :
ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗΝ ΑΕΠ : 33.300 $.
ΑΕΠ : 2,133 τρισ. $
ΕΣΟΔΑ : 1,407 τρισ. $
ΕΞΟΔΑ : 1,506 τρισ. $
ΕΣΟΔΑ / ΑΕΠ : 65,82%
ΕΞΟΔΑ / ΑΕΠ : 70,60%
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/fr.html
ΒΡΕΤΑΝΙΑ :
ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗΝ ΑΕΠ : 36.700 $.
ΑΕΠ : 2,236 τρισ. $
ΕΣΟΔΑ : 1,056 τρισ. $
ΕΞΟΔΑ : 1,204 τρισ. $
ΕΣΟΔΑ / ΑΕΠ : 47,04%
ΕΞΟΔΑ / ΑΕΠ : 53,85%
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uk.html
ΣΟΥΗΔΙΑ :
ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗΝ ΑΕΠ : 38.200 $.
ΑΕΠ : 345,1 δισ. $
ΕΣΟΔΑ : 259,9 δισ. $
ΕΞΟΔΑ : 248,1 δισ. $
ΕΣΟΔΑ / ΑΕΠ : 75,31%
ΕΞΟΔΑ / ΑΕΠ : 71,89%
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sw.html
ΟΛΛΑΝΔΙΑ :
ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗΝ ΑΕΠ : 40.500 $.
ΑΕΠ : 673,5 δισ. $
ΕΣΟΔΑ : 405,9 δισ. $
ΕΞΟΔΑ : 397,3 δισ. $
ΕΣΟΔΑ / ΑΕΠ : 60,27%
ΕΞΟΔΑ / ΑΕΠ : 58,99%
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/nl.html
ΔANΙΑ :
ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗΝ ΑΕΠ : 37.200 $.
ΑΕΠ : 204,1 δισ. $
ΕΣΟΔΑ : 188,6 δισ. $
ΕΞΟΔΑ : 176,3 δισ. $
ΕΣΟΔΑ / ΑΕΠ : 92,46%
ΕΞΟΔΑ / ΑΕΠ : 86,38%
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/da.html
ΙΡΛΑΝΔΙΑ:
ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗΝ ΑΕΠ : 45.500 $.
ΑΕΠ : 189 δισ.
ΕΣΟΔΑ : 92,57 δισ.
ΕΞΟΔΑ : 109,9 δισ.
ΕΣΟΔΑ / ΑΕΠ : 48,98%
ΕΞΟΔΑ / ΑΕΠ : 58,15%
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ei.html
ΙΤΑΛΙΑ:
ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗΝ ΑΕΠ : 31.400 $.
ΑΕΠ : 1,827 τρισ. $
ΕΣΟΔΑ : 1,066 τρισ. $
ΕΞΟΔΑ : 1,132 τρισ. $
ΕΣΟΔΑ / ΑΕΠ : 58,34%
ΕΞΟΔΑ / ΑΕΠ : 61,96%
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/it.html
ΙΣΠΑΝΙΑ:
ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗΝ ΑΕΠ : 34.600 $.
ΑΕΠ : 1,402 τρισ. $
ΕΣΟΔΑ : 598,1 δισ. $
ΕΞΟΔΑ : 659,1 δισ. $
ΕΣΟΔΑ / ΑΕΠ : 42,66%
ΕΞΟΔΑ / ΑΕΠ : 47,01%
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sp.html
ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ:
ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗΝ ΑΕΠ : 22.200 $.
ΑΕΠ : 237,3 δισ. $
ΕΣΟΔΑ : 105,5 δισ. $
ΕΞΟΔΑ : 111,9 δισ. $
ΕΣΟΔΑ / ΑΕΠ : 44,45%
ΕΞΟΔΑ / ΑΕΠ : 47,16%
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/po.html
Τώρα, για τον έλεγχο του τραπεζοπιστωτικού συστήματος :
Αυτός είναι απαραίτητος, μόνο και μόνο, για να μπορέσουμε να ασκήσουμε την οικονομική πολιτική, που θα στηρίξει την ανάταξη της ανάπτυξης της οικονομίας. Και τούτο διότι, αν τα πράγματα αφεθούν στην τύχη τους, δηλαδή αν αφεθούν στα χέρια των τραπεζιτών, η πορεία είναι προδιαγεγραμμένη : Η ύφεση θα αποκτήσει χρόνιο χαρακτήρα και όλα τα μακροοικονομικά μεγέθη της ελληνικής οικονομίας θα συνεχίσουν την καθοδική τους πορεία.
Ο λόγος είναι απλούστατος : Η όλη διαδικασία της μείωσης των κρατικών δαπανών (που στην Ελλάδα είναι μικρές, σχετικά με το μέγεθος της οικονομίας της χώρας και δεν μπορούν να παίξουν τον εξισορροπιτικό τους ρόλο, για την σταθεροποίηση και την ανάπτυξη της οικονομίας - αυτός είναι ο ρόλος της δημοσιονομικής πολιτικής στις σύγχρονες οικονομίες του γραφειοκρατικού καπιταλισμού και είναι φυσικά η μεγαλύτερη προσφορά του Κέϋνς –) θα όδηγήσει σε δραστική μείωση όλα τα μεγέθη της οικονομίας και θα εντείνει την ύφεση, χωρίς καμμία ελπίδα επανόδου της σε αναπτυξιακή τροχιά.
Ευτυχώς, κάτι τέτοιο δεν θα συμβεί, στην έκταση τουλάχιστον που θα συνέβαινε αν η χώρα ακολουθούσε την πολιτική που προτείνει η ατόφια νεοφιλελεύθερη σχολή, (θα συμβεί, εν μέρει, λόγω της «ήπιας» αντιαναπτυξιακής πολιτικής του ΓΑΠ).
Η αύξηση των κρατικών δαπανών, πρέπει φυσικά να συνοδευτεί από αναδιάταξή τους (το κράτος, σήμερα, είναι ίδιο και όμοιο, με την πολιτικοκοινωνική ελίτ της χώρας), διότι η δομή τους είναι αντιαναπτυξιακή, αφού πρόκειται περί δαπανών ενός κράτους, που είναι ανοργάνωτο, σπάταλο, αντιαναπτυξιακό, αντιπαραγωγικό, αναποτελεσματικό, ανίκανο και γραφειοκρατικό. Και η αναδιάταξη αυτή πρέπει να έχει επενδυτικό προσανατολισμό.
(Π.χ. η προσπάθεια του απελθόντος πρωθυπουργού Κ. Καραμανλή, με το ταμείο εγγυοδοσίας – αυτά τα 28 δισ. ευρώ, που δεν απέδωσαν ως προς την ανάκαμψη της κίνησης στην αγορά – ήταν ορθή στην σύλληψή της, αλλά εσφαλμένη στην εφαρμογή της, διότι είχε επιτρεπτικό και όχι αποφασιστικό χαρακτήρα. Τα χρήματα έμειναν στις τράπεζες – χρησιμοποιήθηκαν τα 13 δισ. ευρώ και τα υπόλοιπα έμειναν αποθηκευμένα στα ταμεία των τραπεζών και λόγω των τσιγγούνικων και γραφειοκρατικών πρακτικών των τραπεζών, αλλά και επειδή το να δανειστεί κάποιος σε μια οικονομία, που παρακμάζει, ευρισκόμενη σε ύφεση, είναι κάτι το παρακινδυνευμένο και δεν το πράττει όσο οι δείκτες της κατανάλωσης βρίσκονται σε καθοδική πορεία και δεν υφίσταται προοπτική γοργής εξόδου από την ύφεση. Την εκταμίευση των ποσών αυτών έπρεπε να την κάνει το κράτος, με μια δημοσιονομική πολιτική επεκτατική, βασισμένη σε δημόσιες επενδύσεις και με αναδιάταξη των καταναλωτικών του δαπανών, έτσι ώστε οι όποιες καταναλωτικές του δαπάνες να εξασφαλιστεί ότι θα τζιραριστούν άμεσα στην παρακμάζουσα αγορά και θα στηρίξουν την κατανάλωση. Και αυτό θα γινόταν όταν οι κρατικές καταναλωτικές δαπάνες στραφούν σε τομείς, που εξασφαλίζουν αυτήν την άμεση είσοδό τους στην κατανάλωση, απομακρυνόμενες από εκείνους τους τομείς, οι οποίοι απευθύνονται σε εισοδηματικές κατηγορίες και δραστηριότητες, οι οποίες οδηγούν το χρήμα εκτός Ελλάδος – π.χ. αμυντικές δαπάνες – ή στα θησαυροφυλάκια των τραπεζών. Ο Καραμανλής δεν το τόλμησε αυτό, πελάγωσε και τα παράτησε, φεύγοντας νύχτα).
Φυσικά, δεν πρόκειται, εδώ, για τα χρήματα του γερο-λαδά! Μπορεί να τα κρατήσει όσο θέλει (δεν θα έχει, όμως, την τοκοφορία, που είχε πριν από την έλευση της ύφεσης. Ούτε, άλλωστε και ο ίδιος περιμένει κάτι τέτοιο. Αν θέλει, όμως, μπορεί να πάει να καταθέσει τα χρήματά του στο FED. Αν και εκεί δεν νομίζω ότι θα βρει καλύτερες αποδόσεις).
Ο κορπορατισμός πρέπει να αντιμετωπισθεί. Αυτό όμως πρέπει να γίνει στην ώρα του και να ξεκινήσει από την αναδιάταξη των αυξημένων κρατικών δαπανών. Πρέπει να ολοκληρωθεί, όμως, μετά την επάνοδο της ελληνικής οικονομίας σε αναπτυξιακή τροχιά, για να αποφευχθούν κοινωνικές εντάσεις – αλλά και επιπτώσεις αρνητικού χαρακτήρα στην συναθροιστική ζήτηση, την συνολική κατανάλωση και στα λοιπά μακροοικονομικά μεγέθη της ελληνικής οικονομίας.
Οι αγαπητοί και αξιότιμοι συνομιλητές, δυσανασχετούν, διότι δεν προτάσσεται το αναγκαίο κτύπημα στον κορπορατισμό, ο οποίος έβλαψε την ελληνική οικονομία (σε αυτό έχουν δίκιο πλήρως) και επειδή τον ταυτίζουν με την προτεινόμενη αύξηση των κρατικών δαπανών. Και σε αυτήν την ταύτιση δεν έχουν δίκιο. Άλλο το ένα και άλλο το άλλο.
Η αύξηση των κρατικών δαπανών, αν συνδυαστεί με τον κορπορατισμό (και αυτό πάει να γίνει, κατά κάποιον τρόπο, από την κυβέρνηση του ΓΑΠ, αλλά με μειωμένες δαπάνες!) θα βλάψει την ίδια την διαδικασία της ανάταξης της ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας – αν και ο ΓΑΠ δεν έχει αναπτυξιακούς στόχους.
Και υπάρχει και ένα άλλο σκέλος των βλαπτικών επιπτώσεων του κορπορατισμού, το οποίο οι φίλοι συνομιλητές, ουδόλως το έθιξαν.
Αυτό έχει να κάνει με την στρέβλωση που έχει επιφέρει στην ελληνική αγορά εργασίας και την δημιουργία μιας προνομιούχας κάστας εργαζομένων, οι οποίοι απολαμβάνουν τα μύρια όσα, ενώ άλλοι εργαζόμενοι στο δημόσιο με την ίδια εργασία, δεν έχουν ούτε τα ελάχιστα των απολαβών αυτών. π.χ. για τα επιδόματα στα οποία αναφέρεται ο αξιότιμος κ. Χασαπογιάννης. Στην κατηγορία αυτών των εργαζομένων, που δεν απολαμβάνουν τίποτε είναι οι εργαζόμενοι σε ασφαλιστικά ταμεία και ουκ ολίγοι άλλοι. Αλλά περισσότερο όλων είναι οι εργαζόμενοι στα STAGE στο Δημόσιο, τους οποίους απέλυσε ο ΓΑΠ, προς … εξοικονόμηση πόρων, την στιγμή, που οι άνθρωποι αυτοί έβγαζαν όλη την «λάντζα» στο Δημόσιο και ελάμβαναν μισθό 400 ή 500 €, χωρίς ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και ασφάλιση! Να μια χαρακτηριστικά βλακώδης περικοπή κρατικών δαπανών. Ο ΓΑΠ κράτησε τους κορπορατιστές εργαζόμενους – οι οποίοι είναι αλήθεια ότι λίγα προσφέρουν -, ενώ αυτοί λαμβάνουν μισθούς οι οποίοι οδεύουν περισσότερο προς την αποταμίευση και σε δραστηριότητες, που στήριζαν φούσκες και έδιωξε ανθρώπους οι οποίοι ελάμβαναν μισθούς πείνας και οι οποίοι, λόγω των υποχρεώσεών τους και του απαράδεκτα χαμηλού επίπέδου των μισθών τους, έριχναν όλα τα εισοδήματά τους στην κατανάλωση, την οποία και στήριζαν, δι’ αυτού του τρόπου και μάλιστα ιδιαίτερα τώρα σε καιρούς χαλεπούς. Πέρα από το γεγονός ότι έβγαζαν, όπως είπα, όλη την δουλειά. Χαρακτηριστική, λοιπόν, είναι αυτή η περίπτωση περικοπής λειτουργικής και παραγωγικής κρατικής δαπάνης και δείχνει το πόσο απροετοίμαστο είναι αυτό το κράτος, για να αντιμετωπίσει την ύφεση και το πόσο ανίκανη είναι η πολιτική ελίτ του τόπου, η οποία αδυνατεί να προβεί στην διάκριση λειτουργικών και μη λειτουργικών κρατικών δαπανών! Γι΄ αυτό είναι και επικίνδυνη και μη εμπιστεύσιμη.
Η βλαπτικότητα του κορπορατισμού δεν αφορά μόνον αυτούς τους εργαζόμενους των STAGE, που πετάχτηκαν στον δρόμο, παρά την λειτουργικότητά τους και ως προς το αντικείμενο της εργασίας τους και ως προς την σχέση μισθού / κατανάλωσης. Αφορά, πολύ περισσότερο, τους μεσο / μακροπρόθεσμα ανέργους, οι οποίοι έχουν μείνει σε αυτήν την κατάσταση επειδή τα μέλη του δημόσιου (και όχι μόνο του δημόσιου, αλλά και του ιδιωτικού) κορπορατισμού δεν τους επιτρέπουν την πρόσβασή τους στην αγορά εργασίας, με την επιβάρυνση του μισθωτικού κόστους, που έχει απομακρύνει την όποια πιθανότητα απασχόλησής τους, καταδικάζοντάς τους στην ανεργία. Αυτοί οι άνθρωποι είναι εκείνοι, οι οποίοι υφίστανται την διπλή καταπίεση (ο όρος χρησιμοποιείται με την κοινωνιολογική και οικονομική του έννοια), που απορρέει, αφ’ ενός μεν από την ίδια την λειτουργία της αγοράς – παρά τους όποιους επανορθωτικούς κοινωνικούς μηχανισμούς, που στην χώρα μας οι παρελθούσες κυβερνήσεις των «σοσιαλιστών» του Κώστα Σημίτη και των «φιλελεύθερων» του Κώστα Καραμανλή φρόντισαν να αποδυναμώσουν – και αφ’ ετέρου από την ασφυκτική παρουσία των κορπορατιστών, οι οποίοι, με τους μηχανισμούς τους (συνδικαλιστικούς, εργασιακούς, κοινωνικοασφαλιστικούς και άλλους), κατέστησαν αδύνατη την πρόσβαση των ανέργων στην ενεργό αγορά εργασίας, καθιστώντας τους, ως ένα σημαντικό «εφεδρικό βιομηχανικό στρατό», για να θυμηθούμε μια παλιά ορολογία, η οποία, όμως, παραμένει χρήσιμη, ακριβώς επειδή εκφράζει μια εν τοις πράγμασι κοινωνική κατάσταση. Και φυσικά, αυτός ο εφεδρικός βιομηχανικός στρατός των ανέργων, που είναι πολύ περισσότεροι από τα επίσημα στατιστικά στοιχεία της χώρας, τα οποία είναι για γέλια και για κλάματα, βρισκόταν σε υψηλά επίπεδα όλα τα προηγούμενα 15 χρόνια (1994 – 2008) των παχειών αγελάδων και αυτό δεν ήταν κάτι τυχαίο, αφού αυτό το φαινόμενο ήταν προϊόν και του κορπορατισμού, που περιγράφει ο κ. Αβραντίνης, ένα φαινόμενο, το οποίο δείχνει ότι στον σύγχρονο γραφειοκρατικό καπιταλισμό το πρόβλημα δεν έχει να κάνει απλώς με την αναδιάταξη της σχέσης υπεραξίας/μεταβλητού κεφαλαίου, όπως αφελώς νομίζουν οι μαρξιστές, αλλά αφορά, σε πολύ σημαντικό βαθμό και την ίδια την κατηγορία των μισθών, η εσωτερική κλιμάκωση των οποίων πρέπει να αναδιαταχθεί, μέσα από μια μαζική ανακατανομή τους, διότι το ακραίο άνοιγμα της ψαλίδας εντός των μισθωτικών στρωμάτων του πληθυσμού, έχει και αυτή συμβάλλει τα μάλα, στην διαδικασία της απότομης συρρίκνωσης της κατανάλωσης, που ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 2008 και οδήγησε στην επιμένουσα ύφεση, που έφθασε και στην χώρα μας. Και η ενδομισθωτική διεύρυνση του ανοίγματος της ψαλίδας έπαιξε τον ρόλο της στην συρρίκνωση της κατανάλωσης, διότι – όπως και ο … γερολαδάς του αγαπητού φίλου pelerin – οι κορπορατιστές μισθωτοί του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα, ως ανήκοντες σε υψηλές εισοδηματικές κατηγορίες, διεύρυναν την ροπή τους προς αποταμίευση, εξασθενόντας την ροπή τους προς κατανάλωση και τζόγαραν τις αποταμιεύσεις τους σε φρούδες «επενδύσεις» – οι λιγότεροι εντός και οι περισσότεροι εκτός Ελλάδας -, οι οποίες πηγαίνοντας στα χέρια του σαθρού χρηματοπιστωτικού συστήματος του εξωτερικού και ολιγότερο της χώρας μας, παρήγαγαν την παρούσα ύφεση, η οποία ναι μεν, χάρη στα κλασσικά κεϋνσιανά νομισματικά και δημοσιονομικά όπλα, που χρησιμοποίησαν οι νεοσυντηρητικοί πολιτικοί των Η.Π.Α., απετράπη από το να εξελιχθεί σε κατακλυσμιαία οικονομική κρίση και να οδηγήσει σε παταγώδη πτώση το σύστημα, αλλά απεδείχθη επίμονη και λόγω των σύγχρονων μηχανισμών της παγκοσμιοποίησης (που δεν υπήρχαν π.χ. το 1987 όταν η οικονομική πολιτική των Βόλκερ και Ρήγκαν έφερε την ύφεση εκείνης της εποχής), αλλά και λόγω των διστακτικών μέτρων, που πάσχουν από έντονο μονεταρισμό, περισσότερο των κεντροτραπεζιτών της Ε.Κ.Τ. και λιγότερο του FED.
Ο κορπορατισμός, λοιπόν, είναι πρόβλημα, το οποίο πρέπει να αντιμετωπισθεί στην ώρα του. Πρέπει να αντιμετωπισθεί, μαζύ με το τεράστιο πρόβλημα, που έχει η χώρα και αφορά το σκέλος των κρατικών εσόδων, τα οποία παραείναι λίγα, για να επιτελέσουν το έργο, που πρέπει να γίνει και που αφορά την όσο το δυνατόν αυτοδύναμη στήριξη – μέσω της κλασσικής δημοσιονομικής πολιτικής των κρατικών δαπανών – των μακροοικονομικών μεγεθών της εληνικής οικονομίας (συναθροιστικής ζήτησης, ολικής κατανάλωσης και επένδυσης, Α.Ε.Π. κλπ), ήτοι με μικρότερη εξάρτηση, μεσομακροπρόθεσμα, από τον δημόσιο δανεισμό, για να μειωθεί σε μεσομακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα και το δημόσιο χρέος της χώρας.
Πρέπει, δηλαδή, να αντιμετωπισθεί η φοροδιαφυγή, η εισφοροδιαφυγή, η παραοικονομία και η διαφθορά, προκειμένου να βρεθούν τα κατάλληλα έσοδα για να στηρίξουν την παραπάνω διαδικασία.
Αλλά όλα αυτά (η αντιμετώπιση του κορπορατισμού στο δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα, η φοροδιαφυγή κλπ) πρέπει να γίνουν στο κατάλληλο timing. Όχι τώρα πάνω στην ένταση της ύφεσης, διότι θα αποδυναμώσουν την ήδη σε πτωτική πορεία ευρισκόμενη συναθροιστική ζήτηση και συνολική κατανάλωση και θα βλάψουν την διαδικασία επαναφοράς της ελληνικής οικονομίας σε αναπτυξιακή τροχιά.
Αυτά πρέπει να γίνουν όταν η ελληνική οικονομία μπει σε αναπτυξιακή τροχιά, κάτι που για να συμβεί, πρέπει να έλθει, έστω και αμυδρά, η ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας – αν και τα μηνύματα, κυρίως από την Ε.Ε. δεν είναι ενθαρρυντικά, λόγω του πείσματος των Γερμανών και των ευρωτραπεζιτών (με σημαντικές αντιφάσεις και επαναπροασανατολισμούς, είναι η αλήθεια) στην μονεταριστική πολιτική του σκληρού ευρώ.
Και όπως, ήδη, έχω γράψει όλα αυτά έπρεπε να είχαν αντιμετωπισθεί στην περίοδο των παχειών αγελάδων, αλλά οι αγκυλώσεις του πολιτικού μας συστήματος και τα συμφέροντα, που αυτό εξυπηρετούσε και εξυπηρετεί, μαζύ με την ενδημούσα παραβατική συμπεριφορά της ελληνικής κοινωνικοοικονομικής ελίτ (σε αυτήν συμπεριλαμβάνονται και οι συνδικαλιστές), απέτρεψαν τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις.
Η μόνη λύση στην παρούσα φάση είναι – όσο και αν δεν αρέσει αυτό – η σταδιακή έναρξη των μεταρρυθμίσεων, η οποία πρέπει να είναι στοχευμένη σε λειτουργικά τμήματα των κρατικών δαπανών και εσόδων και βραχυμεσοπρόθεσμη αύξηση του δημόσιου δανεισμού, έτσι ώστε αυτά τα δύο μέτρα να βοηθήσουν στην μαζική στήριξη της αγοράς, προκειμένου να ανακάμψει και να δημιουργήσει εισόδημα το οποίο θα την ανατροφοδοτήσει και θα την θέσει σε σταθερή αναπτυξιακή τροχιά, έτσι, ώστε στην συνέχεια να περάσουμε στην εφαρμογή των μέτρων, για την αντιμετώπιση των χρόνιων διαρθρωτικών προβλημάτων της ελληνικής οικονομίας και στην σταδιακή μείωση του δημόσιου χρέους της χώρας.
Ποιός θα τα κάνει αυτά; Το ελληνικό πολιτικό σύστημα, που δεν έκανε τόσα χρόνια αυτό που έπρεπε να κάνει; Οι λόγοι που με κάνουν να αμφιβάλλω είναι πολλοί και εύλογοι. Και όλοι έχουν να κάνουν και με την ανικανότητα των ανθρώπων αυτών να πράξουν το σωστό, αλλά και με τα κατεστημένα συμφέροντα, με τα οποία αυτοί είναι συνδεδεμένοι και τα οποία τους οδηγούν στην διαρκή αναβλητικότητα, επειδή δεν επιθυμούν να βλαφθούν.
Από την άλλη, η αλήθεια είναι ότι η ανάγκη, πολλές φορές, οδηγεί εκ των πραγμάτων στην λήψη αναγκαίων μέτρων και μεταρρυθμίσεων.
Αν και προσωπική μου εντύπωση είναι ότι το ελληνικό πολιτικό προσωπικό, μετά από το συντριπτικό κτύπημα που δέχτηκε η Ν.Δ. του Κώστα Καραμανλή στις βουλευτικές εκλογές της 4/10/2009, δεν θεωρεί ότι υφίσταται τέτοιας έκτασης ανάγκη.
Ο ΓΑΠ, μάλλον, ετοιμάζεται για μια τρέχουσα εμβαλωματική οικονομική πολιτική, που θα συμμαζέψει την τρέχουσα διαχείριση, η οποία είναι η αλήθεια ότι είχε ξεφύγει από το τραγελαφικό επιτελείο των Σουφλιά – Παπαθανασίου (όχι τόσο από τον Αλογοσκούφη, στον οποίο καταμαρτυρούνται και πράγματα για τα οποία δεν ευθύνεται – π.χ. δεν ευθύνεται για το γεγονός ότι του προέκυψε η … παγκόσμια ύφεση τον Σεπτέμβριο του 2008, ούτε για το γεγονός ότι ο Καραμανλής αρνήθηκε να ακολουθήσει την πολιτική που του πρότεινε για το συμμάζεμα των δημοσιονομικών μεγεθών, ήτοι των εσόδων) και θα περιμένει την ανάκαμψη της αμερικανικής και της παγκόσμιας οικονομίας, προκειμένου να στηριχθούν οι ελληνικές εξαγωγές και – κυριότατα – ο ελληνικός τουρισμός και συνακόλουθα η ελληνική εσωτερική ζήτηση.
Μπορεί και να μην κάνει λάθος σε αυτόν τον τακτικισμό του – πολύ περισσότερο όταν γνωρίζει ότι οι Ευρωτραπεζίτες και η Κομισσιόν μπλοφάρουν με τις απειλές που εκτοξεύουν.
Μπορεί, όμως και να κάνει λάθος. Όχι στο αν μπλοφάρουν οι ευρωτραπεζίτες και ο Αλμούνια. Μπορεί να κάνει λάθος στην αναμονή μιας γρήγορης ανάκαμψης της παγκόσμιας οικονομίας, διότι τα τωρινά στοιχεία είναι αντιφατικά και η εξέλιξη ακόμα απρόβλεπτη και ασταθής.
John Kenneth Galbraith
Milton Friedman
(Όσον αφορά τους οικονομολόγους :
Υπάρχουν οικονομολόγοι και οικονομολόγοι. Υπάρχουν από την μια (ως κληρονομιά, διότι έχουν και οι δύο πεθάνει) ο Τζων Κέννεθ Γκαλμπραίηθ και ο Μίλτον Φρήντμαν, ως κορυφές και ως σκαπανείς ιδεών και εφαρμοσμένων πολιτικών και αξίζουν κάθε σεβασμού και αναγνώρισης.
Αλλά πέρα από αυτούς, υπάρχει και το πλήθος των αγοραίων οικονομολόγων της τρέχουσας χρηματοπιστωτικής λειτουργίας του συστήματος, που όπως έγραψα στο προηγούμενο σημείωμά μου, έπαιξαν τον ρόλο του «κράχτη» σε έναν τζόγο επιπέδου παπατζήδων της Ομόνοιας, ή του «γκρουπιέρη» στον «καπιταλισμό – καζίνο», επιπέδου καζίνο Μον Παρνές και στις φούσκες, που αυτή η χρηματοπιστωτική λειτουργία δημιούργησαν κοροϊδεύοντας «επενδυτές» και «καταναλωτές».
Σε αυτούς τους οικονομολόγους δεν έχω καμμία απολύτως εκτίμηση, αγαπητοί συνομιλητές και αξιότιμε pelerin, ή για την ακρίβεια, έχω την ίδια εκτίμηση, που έχω και για τα τσιράκια των τζογαδόρων, διότι περί αυτού πρόκειται. Και μπορώ να σας αποκαλύψω ότι, όταν θέλω να γελάσω, τους διαβάζω στις οικονομικές στήλες του ελληνικού και ξένου τύπου.. Και όχι μόνον για όσα γράφουν τώρα. Πολύ περισσότερο ξεκαρδίζομαι στα γέλια όταν διαβάζω π.χ. το τι έγραφαν, πριν από την έλευση της ύφεσης, στην «Wall Street Journal», ή στον «Economist», για την χρηματοπιστωτική λειτουργία του συστήματος, τα «επενδυτικά τραπεζοπιστωτικά ιδρύματα», την Λήμαν Μπράδερς, την A.I.G. και ούτω καθεξής.
Ή διαβάζω το τι εκτιμούσαν οι διεθνείς «Οίκοι Αξιολόγησης» – που έχουν γίνει τελευταία της μόδας και στην Ελλάδα – για την Λήμαν Μπράδερς).
Πάντα φιλικά και καλοπροαίρετα, σε όλη την ομήγυρι…"
Το κείμενο αυτό γράφτηκε στις 12/1/2010 στο e-rooster.gr, ( http://e-rooster.gr/01/2010/2061#comment-127503 ) στην συζήτηση, που ακολούθησε το άρθρο του κ. Τάσου Αβραντίνη, με τίτλο : "Αντιπαράθεση με τις συντεχνίες" και είναι αναδημοσίευση απάντησής μου στον καλό και άγνωστο φίλο pelerin, για όσα έγραψε απαντώντας μου στο κείμενό μου, που δημοσίευσα και στο μπλογκ μου (δείτε το θέμα : http://tassosanastassopoulos.blogspot.com/2010/02/j-k-galbraith-wall-street.html . Δείτε, επίσης, και το κείμενο του pelerin στο : http://e-rooster.gr/01/2010/2061#comment-127481 ).
Σχόλια