"Adults in the room" (4) : Η ουτοπία της αναδιάρθρωσης του χρέους. Γυρνώντας, από 2015 και τον Γιάννη Βαρουφάκη, στο 1913 και την Rosa Luxemburg, μέσα από το βιβλίο της, για την "Συσσώρευση του κεφάλαιου". [Γιατί οι προτάσεις του πρώην υπουργού Οικονομικών, αν και ρεαλιστικές, υπήρξαν ανεδαφικές, μέσα και από το παράδειγμα της Αιγύπτου, την περίοδο 1863-1882].

Σε συνέχεια των προηγούμενων τριών δημοσίευμάτων μου, σε αυτό, εδώ, το μπλογκ, για το βιβλίο του Γιάννη Βαρουφάκη "Adults in the room" και όσα έγιναν το 2014-2015, ήλθε η ώρα να δούμε και να εξετάσουμε την πρόταση του πρώην υπουργού Οικονομικών, για την αναδιάρθρωση (και όχι την διαγραφή) του ελληνικού δημόσιου χρέους, το οποίο, πολύ πριν, από τότε που λέει ο Βαρουφάκης, δηλαδή ευθύς εξ αρχής, από την είσοδο της Ελλάδας, το 2002, στο ευρώ και την ζώνη του και την κατάργηση της δραχμής, ως εθνικού νομίσματος, είχε καταστεί μη βιώσιμο, ήτοι ήταν αδύνατο να εξυπηρετηθεί. Το γιατί συμβαίνει αυτό, το έχω περιγράψει πολλές φορές (από το 2009 - 2010), σε αυτό το μπλογκ.

Απλούστατα, το ελληνικό δημόσιο χρέος  μέχρι την ένταξη της Ελλάδας  στην ευρωζώνη, ήταν εκφρασμένο, κατά 85%, σε δραχμές και κατά 15%, σε ξένα νομίσματα και ως εκ τούτου, με δεδομένο ότι υπαγόταν στο ελληνικό δίκαιο και αρμόδια ήσαν τα ελληνικά δικαστήρια, το χρέος αυτό ήταν ακίνδυνο και εξυπηρετήσιμο.

Με την μετατροπή του, σε ένα χρέος, καθ' ολόκληρίαν, εκφρασμένο, σε ευρώ, το ελληνικό δημόσιο χρέος κατέστη μη βιώσιμο, αφού το ευρώ λειτουργεί ως ξένο νόμισμα, διότι δεν βρίσκεται, κάτω από τον έλεγχο του ελληνικού κράτους, αλλά εκδίδεται και ελέγχεται, από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, στην Φραγκφούρτη, με βάση τα δικά της κριτήρια και όχι, με βάση τις ανάγκες του ελληνικού κράτους και της ελληνικής οικονομίας. 

Σε αυτή την κυρίαρχη αιτία της μετατροπής ενός, εύκολα, εξυπηρετήσιμου χρέους, όπως ήταν, επί δραχμής, το ελληνικό δημόσιο χρέος, σε ένα δημόσιο χρέος, που κατέστη αδύνατο να εξυπηρετηθεί, με την μετατροπή του, σε ευρώ, το οποίο λειτουργεί, ως ξένο νόμισμα ο Γιάννης Βαρουφάκης, ουδόλως, κάνει την παραμικρή αναφορά. 

Δεν το ξέρει; Προφανώς και το ξέρει, αλλά αποφεύγει να μιλήσει, γι' αυτό το θέμα, επειδή αποδομεί, ή, έστω, δυσχεραίνει, την αφήγησή του, για το ευρώ και την πρότασή του, για την αναδιάρθρωση του ελληνικού δημόσιου χρέους.

Αλλά, ας αφεθούμε στην περιγραφή του ίδιου του Γιάννη Βαρουφάκη, στις σελίδες 192, έως 197, του βιβλίου του, των προτάσεων και του σχεδίου του, για την αναδιάρθρωση του ελληνικού δημόσιου χρέους :

"  Στις 17 Ιανουαρίου 2015, μια εβδομάδα πριν από τις εκλογές, εξέδωσα δελτίο Τύπου, υπό την επίσημη ιδιότητά μου πλέον ως υποψήφιου βουλευτή στη Β' Αθηνών, στο οποίο σκιαγραφούσα τις προτάσεις μου για την αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους της Ελλάδας. Κατ' αρχάς θα έπρεπε να διαχωρίσουμε το συνολικό χρέος στα πέντε βασικά συστατικά του και να βρούμε μια λύση για το καθένα ξεχωριστά :

1. Χρέος προς την ΕΚΤ λόγω των ομολόγων που είχε αγοράσει το 2010/11 υπό το πρόγραμμα SMP, τα οποία ομόλογα θα είχαν κουρευτεί κατά 90% αν δεν τα είχε αγοράσει η ΕΚΤ (λίγο πάνω από το 8% του συνολικού χρέους). 

2. Χρέος που οφείλαμε στους Ευρωπαίους φορολογούμενους στο πλαίσιο των διακρατικών δανείων του 1ου μνημονίου (34% του συνολικού χρέους). 

3. Χρέος στο EFSF (European Financial Stability  Facility - Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας) για το δάνειο του 2ου μνημονίου (περίπου 41% του συνολικού χρέους).

4. Δάνεια προς το ΔΝΤ της τάξης του 8% του συνολικού χρέους, τα οποία είχαμε έτσι κι αλλιώς αρχίσει να αποπληρώνουμε από τα χρήματα που μας είχαν δώσει τα ευρωπαϊκά κράτη το 2012/13 (βλ. 3 πιο πάνω). 

5. Ομόλογα που κατείχαν ιδιώτες ως "ανταμοιβή" για τη συμμετοχή τους στο κούρεμα (PSI) του 2012 - ένα ποσό λίγο μεγαλύτερο του 10% του συνολικού χρέους. 

Ιδού τί πρότεινα να κάνουμε με καθένα από αυτά τα κομμάτια του δημόσιου χρέους :

1. Ανταλλαγή των ομολόγων SMP με αέναα διαρκείας (perpetual bonds) νέας έκδοσης του ελληνικού δημόσιου. 

Τα χρήματα που χρωστούσαμε στην ΕΚΤ, η Κληρονομιά Τρισέ όπως τα ονόμασα, ήταν ένα παράλογο χρέος. Τα χρωστούσαμε μόνο και μόνο επειδή η ΕΚΤ είχε κάνει το λάθος να αγοράσει ελληνικά ομόλογα αφότου το κράτος μας πτώχευσε, περίπου στο 70% της ονομαστικής αξίας τους, την ώρα που η αγοραία αξία τους δεν ξεπερνούσε το 10% της ονομαστικής αξίας τους. Έκτοτε εκτελούσαμε το αξιοθρήνητο τελετουργικό που περιγράφεται στο κεφάλαιο 3 (βλ. "Success Story"), δηλαδή δανειζόμασταν μέσω των ιδιωτικών τραπεζών από την ΕΚΤ εξοφλώντας υποτίθεται αυτά τα ομόλογα, ενώ στην πραγματικότητα το χρέος τόσο του Δημοσίου όσο και των ελληνικών τραπεζών μεγάλωνε. Αυτό το γαϊτανάκι των λαθροχειριών έπρεπε να τελειώσει. 

Αν στην Ευρώπη επικρατούσε ο ορθολογισμός, αυτό το παράλογο χρέος απλώς θα διαγραφόταν. Αλίμονο, όμως, το καταστατικό της ΕΚΤ δεν το επιτρέπει. Προκειμένου να σεβαστούμε το καταστατικό της ΕΚΤ, δανείστηκα μια ιδέα από το βρετανικό υπουργείο Οικονομικών. Η βρετανική κυβέρνηση ακολουθούσε επί αιώνες την πρακτική της έκδοσης αέναων ομολόγων απεριόριστης διάρκειας ή λήξης. Αυτά αποδίδουν τόκους στον ιδιοκτήτη - δανειστή, αλλά η κυβέρνηση μπορεί να αποπληρώσει το κεφάλαιο αν και όποτε το επιλέξει. Πράγματι, αέναα ομόλογα που είχαν εκδοθεί τον καιρό της φούσκας της South Sea, τη δεκαετία του 1720 και πολύ αργότερα από τους Νέβιλ Τσάμπερλαιν και Ουίνστον Τσόρτσιλ κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου και αμέσως μετά, αποπληρώθηκαν από το βρετανικό υπουργείο Οικονομικών στα τέλη του ... 2014 και στις αρχές του 2015. Πρότεινα λοιπόν το εξής : Η κυβέρνησή μας θα νέα αέναα ομόλογα, με την ίδια ονομαστική αξία με τα ομόλογα SMP που κατείχε η ΕΚΤ και με ένα χαμηλό επιτόκιο, αλλά χωρίς ημερομηνία λήξης ή εξαγοράς. Έπειτα αυτά τα ομόλογα θα ανταλλάσσονταν με εκείνα της ΕΚΤ, για να παρκαριστούν όμορφα και ωραία και για πάντα στα βιβλία της ΕΚΤ  αποδίδοντας εσαεί έναν μικρό τόκο στην Κεντρική Τράπεζα, γεγονός που θα επέτρεπε στον Μάριο Ντράγκι να σεβαστεί το καταστατικό του, αφού το ελληνικό χρέος ούτε θα διαγραφόταν ούτε θα κουρευόταν και στο κράτος μας να αναπνεύσει.

2 & 3. Ανταλλαγές με νέα ομόλογα των  οποίων οι αποπληρωμές θα συνδέονταν με τον ρυθμό ανάκαμψης του ονομαστικού εισοδήματος της χώρας (ΑΕΠ).

Όσον αφορά τα κύρια συστατικά του χρέους (βλ. 2 και 3 πιο πάνω), δηλαδή το κομμάτι που είχε συσσωρευθεί εξ αιτίας των δύο μνημονίων, πρότεινα ένα άλλο είδος ανταλλαγής. Οι υφιστάμενες δανειακές υποχρεώσεις απέναντι στο ευρωπαϊκό ταμείο διάσωσης θα ανταλλάσσονταν με νέα τριακονταετή ομόλογα του ελληνικού κράτους και πάλι της ίδιας ονομαστικής αξίας με το υφιστάμενο χρέος (άρα όχι με επίσημο κούρεμα), υπό δύο όμως όρους : πρώτον, οι ετήσιες πληρωμές θα αναστέλλονταν ώσπου το ονομαστικό εισόδημα της χώρας να ανακάμψει πέρα από ένα ορισμένο κατώφλι και δεύτερον, το επιτόκιο θα συνδεόταν με τον ρυθμό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας. Κατ' αυτόν τον τρόπο οι πιστωτές μας θα γίνονταν συνέταιροι στην ανάκαμψη της Ελλάδας και αντίθετα με αυτά που συμβαίνουν στα Eurogroup από το 2010 έως σήμερα, θα είχαν κίνητρο να επιθυμούν να μεγαλώνει η πίτα από την οποία θα έπαιρναν πίσω τα χρήματά τους. 

4 & 5. Πλήρης αποπληρωμή του ΔΝΤ. 

Ως προς τα χρέη μας προς το ΔΝΤ και τους ιδιώτες η πρότασή μου ήταν να αποπληρωθούν στο ακέραιο. Ο λόγος ήταν διττός. 

Πρώτον, το χρέος αυτό έφτανε μόλις στο 18% του συνολικού χρέους. Ήταν δηλαδή πολύ μικρό για να αξίζει τον κόπο να ανοίξουμε μέτωπο στα hedge funds, στο ΔΝΤ και στις ομοσπονδιακές αρχές των ΗΠΑ, που θα έφεραν βαρέως μια στάση πληρωμών απέναντι στα χαϊδεμένα τους παιδιά - το ΔΝΤ και τα hedge funds. Πραγματικά δεν άξιζε τον κόπο μια διεθνής διαμάχη τύπου Αργεντινής, με λιγοστά δυνητικά οφέλη. 

Δεύτερον, υπήρχε κι ένα ηθικό επιχείρημα για τους λόγους, που έπρεπε να αποπληρωθούν αυτά τα χρέη. Οι ιδιώτες είχαν ήδη "κουρευτεί" το 2012 χάνοντας το 90% των οφειλόμενων σε αυτούς χρημάτων. Όσον αφορά το ΔΝΤ, παρότι είχε παίξει τον αποκρουστικό ρόλο πλασιέ άστοχων αναλύσεων και προβλέψεων στη βάση των οποίων είχαν κτιστεί τα δύο μνημόνια (και ως εκ τούτου  αποτελούσε συνένοχο στην επιβολή των δεσμών του χρέους στην Ελλάδα από τις Βρυξέλλες και το Βερολίνο), ένα κούρεμα των δανείων του θα έπληττε και μη ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Μαλαισία και η Ιαπωνία, που δεν είχαν καμία ευθύνη για τις απάνθρωπες ανοησίες που έπραττε το ευρωπαϊκό κατεστημένο εναντίον των λαών της Ευρώπης. Γιατί να στεναχωρήσουμε κυβερνήσεις και λαούς που διέκειντο ευνοϊκά απέναντι στην κυβέρνησή μας, όπως πχ η Ιαπωνία;

Αυτές ήταν οι προτάσεις μου για ανταλλαγές χρέους προεκλογικά. Αυτές ήταν και οι προτάσεις που κατέθετα στους δανειστές και σε διεθνή φόρα ως υπουργός λίγες μέρες αργότερα. Ήταν μετριοπαθείς και φιλικές προς τους πιστωτές, καθώς δεν περιελάμβαναν κανένα ρητό κούρεμα. Περνούσαν το μήνυμα στους πολίτες και σε δυνητικούς επενδυτές ότι η ΕΕ αποδεχόταν έναν νέο ρόλο : όχι πλέον εκείνον του μόνιμου πιστωτή ενός μονίμου αφερέγγυου κράτους  αλλά τον ρόλο του συνεταίρου για την ανάπτυξη της Ελλάδας  καθώς οι αποπληρωμές θα ήσαν ανάλογες με την ονομαστική αύξηση του ελληνικού εισοδήματος. Η αποδοχή εκείνων των προτάσεων αναμφίβολα θα οδηγούσε σε μεγάλη και άμεση εισροή επενδύσεων στη διψασμένη για επενδυτικά κεφάλαια Ελλάδα. Θα τερμάζε την ελληνική ύφεση, προς όφελος όλων, με εξαίρεση τις "κατσαρίδες" που ακμάζουν στη βρομιά της παρατεινομένης δυστυχίας την οποία εγγυάται η χρεοδουλοπαροικία. Όλους τους μήνες που ήμουν στην κυβέρνηση, αλλά και κατόπιν, κανείς αξιωματούχος της ΕΕ ή του ΔΝΤ, ποτέ, δεν αμφισβήτησε τη λογική των προτάσεων εκείνων. Πώς θα μπορούσαν; Όπως παρατήρησε ο διευθύνων σύμβουλος μιας από τις μεγαλύτερες επενδυτικές τράπεζες (της JP Morgan) όταν τις άκουσε, "τους προσφέρεις που θα πρότεινε κάποιος δικηγόρος χρεωκοπιών - bankruptsy lawer - της Γουόλ Στριτ". Πράγματι. Χρειάστηκε η εκλογή μιας ριζοσπαστικής αριστερής κυβέρνησης στην Ελλάδα για να κομίσει η Αθήνα στις Βρυξέλλες, στη Φραγκφούρτη και στο Βερολίνο μετριοπαθείς προτάσεις για το χρέος. Αυτό μόνο του αποτελεί ένδειξη, αν όχι απόδειξη, της οργανωμένης τρέλας στην οποία είχε περιέλθει η Ευρωπαϊκή Ένωση αφότου την έπληξε η αναπόφευκτη κρίση του ευρώ.

Ωστόσο, ούτε για μια στιγμή δεν πίστεψα τον Ιανουάριο του 2015 ότι η αδιάβλητη λογική και η εξόφθαλμη μετριοπάθεια των προτάσεών μου θα επειθαν τους δανειστές. Όπως έλεγα στον Αλέξη από το 2012, οποιαδήποτε πρότασή μας αντέκειτο στο πρόγραμμα της τρόικας θα συναντούσε ωμή επιθετικότητα και την απειλή του κλεισίματος των τραπεζών. Η λογική είχε ελάχιστη σημασία. Το αμοιβαίο οικονομικό όφελος ήταν εκτός θέματος. Οι πιστωτές δεν ήθελαν πίσω τα χρήματά τους. Σημασία γι' αυτούς είχε η εξουσία τους, η εικόνα τους ως κυβερνώντων που δε δέχονται την παραμικρή αμφισβήτηση  ιδίως από εκλεκτορικά σώματα που τολμούν να εκλέξουν άτομα σαν κι εμένα. Μια επιτυχημένη διαπραγμάτευση, μια νέα βιώσιμη συμφωνία για την Ελλάδα, συνιστούσε τον χειρότερο εφιάλτη τους, καθώς μια τέτοια επιτυχία ενδεχομένως να έβαζε ιδέες και σε άλλους λαούς της Ευρώπης που υπέφεραν από την ίδια κρίση και τις ίδιες ανορθολογικές πολιτικές. 

Οι μετριοπαθείς, λογικές, εφικτές σε τεχνικό επίπεδο προτάσεις ανταλλαγής χρέους ήταν σημαντικές, αλλά όχι αρκετές. Για να έχουν αντίκρισμα, για να υπάρξει περίπτωση να εφαρμοστούν, έπρεπε, προτού περάσω το κατώφλι του Υπουργείου Οικονομικών, να σταλεί το μήνυμα στην άλλη πλευρά ότι η επιθετικοτητά τους θα κόστιζε - ότι τη στιγμή που θα επιχειρούσαν να κλείσουν τις ελληνικές τράπεζες θα ενεργοποιούσαμε το βασικό αποτρεπτικό μέσο μας (το κούρεμα των ομολόγων SMP - βλ. 1 πιο πάνω και το παράλληλο σύστημα πληρωμών, όπως είχαμε συμφωνήσει  με τον Αλέξη, τον Παππά και τον Δραγάσακη εκείνο το βράδυ του Νοέμβρη). Το μήνυμα αυτό εστάλη υπό τη μορφή δήλωσης που έκανα στο BBC τον Ιανουάριο του 2015.

"Η συμβουλή μου προς τον επόμενο υπουργό Οικονομικών [της Ελλάδας] είναι η εξής. Αν η ΕΚΤ απειλήσει να κλείσει τις τράπεζες της χώρας, ο νέος υπουργός θα πρέπει να αντιδράσει αμέσως, κουρευοντας τα ελληνικά κρατικά ομόλογα που κατέχει η ΕΚΤ. Αυτά εξακολουθούν να διέπονται από το ελληνικό δίκαιο, οπότε η ΕΚΤ θα είναι αναγκασμένη να προσφύγει κατά της Ελλάδας στα ελληνικά δικαστήρια, όχι στο Λονδίνο ή στο Λουξεμβούργο. Συγχρόνως θα πρέπει ο υπουργός να  θέσει σε εφαρμογή ένα σύστημα πληρωμών που να μπορεί να λειτουργήσει παράλληλα με τις τράπεζες, έτσι ώστε να δημιουργήσει αυτοδύναμη ρευστότητα σε ευρώ και επίσης σημαντικό, να επιτρέψει στην οικονομία να συνεχίσει να λειτουργεί στην περίπτωση που η ΕΚΤ αποφασίσει να κλείσει τις τράπεζες".

Οπως θα εξακρίβωνα δύο εβδομάδες αργότερα, το μήνυμα ελήφθη. Το πεδίο της μάχης είχε οριστεί."

Αλλά πώς και γιατί η Ελλάδα οδηγήθηκε στην χρεωδουλεία; 

Αυτό είχε και έχει να κάνει, εξ αρχής, με την καταρρέουσα αποδοτικότητα των επενδυμένων τεραστίων κεφαλαίων των γαλλικών και των γερμανικών τραπεζών, στο ελληνικό δημόσιο χρέος, αλλά και στα χρέη της ευρωζωνικής περιφέρειας, κυρίως, του νότου, αφού η νομισματική ένωση της ευρωζώνης λειτουργεί, με βάση το σχήμα των αρχουσών μητροπόλεων, κυρίως, του βορρά  με την καθοριστική πρωτοκαθεδρία του Βερολίνου και των εξαρτημένων και με λειψή ανταγωνιστικότητα, των περιφερειακών καπιταλιστικών οικονομιών, στην βάση της ανισόμετρης ανάπτυξης, στον χώρο των χωρών του σύγχρονου καπιταλισμού και της δανειστικής εξαγωγής των πλεονασμάτων των χωρών της μητρόπολης, στην, υπό το σύγχρονο καθεστώς της νεοαποικιακής χρεωδουλείας, οφελέτρια και ως εκ τούτου, ασφυκτικά, εξαρτώμενη ευρωζωνική περιφέρεια. 

Η ύπαρξη αυτής της κατάστασης είναι που καθιστά τις παραπάνω προτάσεις του Γιάννη Βαρουφάκη, για την αναδιάρθρωση του ελληνικού δημόσιου χρέους, ανεδαφικές, αν και πάρα το γεγονός ότι είναι ρεαλιστικές. Δεν λειτουργεί η ευρωπαϊκή νομισματική ένωση, με αυτόν τον τρόπο, που επιθυμεί ο πρώην υπουργός Οικονομικών της Ελλάδας. Η λειτουργία της βασίζεται στην παλαιά αποικιακή λογική της εποχής του κλασικού χρηματιστικού καπιταλισμού, εκσυγχρονισμένη και προσαρμοσμένη στην τωρινή νεοαποικιακή λογική και πρακτική, ήτοι, στα δεδομένα της εποχής μας, που δεν έχει την πολιτική των κανονιοφόρων, στην πρώτη γραμμή αμυνας και επίθεσης. 

Έτσι ερχόμαστε, τώρα, στην παλαιά, από το 1913, ανάλυση της Ρόζας Λούξεμπουργκ, για τις αποικιακές σχέσεις εξάρτησης, που εξυφαίνονται, από τον διεθνή δανεισμό, που κατέστρεφε τις παλαιές προκαπιταλιστικές κοινωνίες, υποτάσσοντάς τες, στον, υπό δόμηση, αποικιακό ιστό της δανειστικής, χρεωδουλείας, με την επιβολή των ελεύθερων και ανεμπόδιστων, από κάθε μορφή προστατευτισμού, τοπικών αγορών, στις προκαπιταλιστικές χώρες της περιφέρειας, εκείνης της εποχής, όπως, εξαιρετικά, περιγράφει, στο βιβλίο της, για την "Συσσώρευση του κεφάλαιου", η Ρόζα Λούξεμπουργκ, πολύ πριν τον Σαμίρ Αμίν, αλλά και τον Β. Ι. Λένιν.

Αναπροσαρμοσμένη αυτή η ανάλυση της Ρόζας Λούξεμπουργκ, στα σύγχρονα δεδομένα της νομισματικής ένωσης της ευρωζώνης, που έχει δημιουργήσει και στην πράξη, λειτουργεί, με βάση τις σχέσεις δανειστικής και λοιπής εξάρτησης και χρεωδουλείας, ανάμεσα, στην σύγχρονη ευρωπαϊκή μητρόπολη και την σύγχρονη ευρωπαϊκή περιφέρεια, μας εξηγεί, πλήρως, την υπαγωγή της Ελλάδας και της λοιπής περιφέρειας, στο ανοικτό και πλήρες και στο σημερινό - υποτίθεται, ως κεκαλυμένο - καθεστώς της σύγχρονης και φυσικά, επικαιροποιημενης χρεωδουλείας, υπό το νεοαποικιακό σύστημα, που έχει κατασκευαστεί, από τον τωρινό ευρωζωνικό γραφειοκρατικό καπιταλισμό, εντός της ίδιας της ευρωπαϊκής νομισματικής ένωσης, με εργαλεία, την ανισόμετρη ανάπτυξη και αποανάπτυξη (με την τελευταία να ισούται, ουσιαστικά, με υπανάπτυξη, αν πάρουμε υπόψη, πχ τις περιπτώσεις της Ελλάδας και της Ιταλίας) και την σκληρή δόμηση του ευρώ, ως κοινού νομίσματος, η εσωτερική λειτουργία του οποίου ευνοεί την ανταγωνιστικότητα των χωρών της ευρωζωνικής μητρόπολης, για τις οποίες το κοινό νόμισμα είναι, επαρκώς, υποτιμημένο, ενώ είναι, ασφυκτικά, ανατιμημένο, για τις χώρες της ευρωζωνικής περιφέρειας - συμπεριλαμβανομένης και της Γαλλίας -, των οποίων το κοινό νόμισμα (το ευρώ) καταστρέφει την ανταγωνιστικότητά τους, στις εσωτερικές και τις εξωτερικές αγορές. 

Μετά από όλα αυτά, περνώντας, στην ανάλυση της προκαπιταλιστικής και προαποικιακής αιγυπτιακής χρεωδουλείας, ως εργαλείου της ευρωπαϊκής χρηματιστικής ελίτ, από την Ρόζα Λούξεμπουργκ, πρέπει να ομολογήσω ότι η ανάλυση αυτή είναι αφοπλιστική. 

Ας δούμε την ανάλυση αυτή, αρχικά, μέσα από το ευρύτερο πλαίσιο του διεθνούς δανεισμού και στην συνέχεια, μέσα από τα γεγονότα, που έλαβαν χώρα, τότε, στην ίδια την Αίγυπτο : 

"Παρ’ όλες τις περιοδικές κρίσεις, το ευρωπαϊκό κεφάλαιο έβγαζε τεράστια κέρδη, από την τρέλα αυτή, που, το 1875, κατέκλυσε το χρηματιστήριο του Λονδίνου, με πυρετώδεις χορηγήσεις δανείων, στο εξωτερικό. Από το 1870 ως το 1875, τα δάνεια που χορηγήθηκαν, από το Λονδίνο, έφτασαν τα 260 εκατομμύρια λίρες στερλίνες - πράγμα, που οδήγησε, αμέσως, σε γρήγορη ανάπτυξη των εξαγωγών αγγλικών προϊόντων, προς τις υπερπόντιες χώρες".

Έτσι, όπως, ορθότατα, λέει η Ρόζα Λούξεμπουργκ, "τα δάνεια αποτελούν τον πιο σίγουρο τρόπο, για να μπορούν οι παλιές καπιταλιστικές χώρες να κρατούν, υπό κηδεμονία, τις νέες χώρες, να ελέγχουν τα χρηματοοικονομικά τους και να ασκούν πίεση, στην εξωτερική, στην δασμολογική και στην εμπορική τους πολιτική". 

Όπως, επίσης, σωστά, λέει η Ρόζα Λούξεμπουργκ "Το μη απασχολούμενο κεφάλαιο δεν είχε την δυνατότητα συσσώρευσης, μέσα στην χώρα προέλευσής του, ελλείψει ζήτησης, για πρόσθετα προϊόντα. Αλλά στο εξωτερικό, εκεί όπου η καπιταλιστική παραγωγή δεν ήταν, ακόμα, αναπτυγμένη, μια πρόσθετη ζήτηση αναδύθηκε, με ή χωρίς, σπρώξιμο, από χώρους, που δεν ήσαν καπιταλιστικοί". 

Η περίπτωση της Αιγύπτου, την οποία εξετάζει η Ρόζα, είναι χαρακτηριστική. 

Εδώ, η Ρόζα Λούξεμπουργκ υποδεικνύει το φαινόμενο της χρεωδουλείας/χρεωδουλοπαροικίας, που, τότε, επικράτησε, μέσα από μια μακρά διαδικασία διεθνούς τοκογλυφικής συσσώρευσης του κεφάλαιου. 

Για να αποπληρώσει το εξωτερικό χρέος, που είχε συνάψει, με τους τραπεζίτες του Λονδίνου και του Παρισιού, η καταχρεωμένη αιγυπτιακή κυβέρνηση υποβάλλει την αιγυπτιακή αγροτική κοινωνία, σε υπερεκμετάλλευση, είτε εξαναγκάζοντάς την να δουλεύει, δωρεάν, στην κατασκευή της διώρυγας του Σουέζ, είτε επιβάλλοντας φόρους, που καταστρέφουν την ζωή των αγροτών.

Η Ρόζα Λούξεμπουργκ αποδεικνύει, με τον τρόπο αυτόν, ότι η βαθύτατη εκμετάλλευση της αιγυπτιακής (και όχι, μόνον, αυτής) αγροτικής κοινωνίας, μέσα από, μη καθαρά, καπιταλιστικές μεθόδους, ωφελεί την συσσώρευση του κεφαλαίου και αναλύει ότι "η αιγυπτιακή εργατική δύναμη απετελείτο, ακόμη, από φελάχους, που υποβάλλονται, εισέτι, στο σύστημα της αγγαρείας, με το κράτος να μπορεί να τους χρησιμοποιεί, χωρίς όρια. Φελάχοι χρησιμοποιούνται, ήδη, σε εξαναγκαστική εργασία, κατά χιλιάδες, στην κατασκευή του φράγματος του Καλιούμπ και της διώρυγας του Σουέζ. Τώρα, χρησιμοποιούνται, στην κατασκευή αρδευτικών έργων και σε καλλιέργειες στις ιδιοκτησίες του υποσουλτάνου. Ο υποσουλτάνος χρειαζόταν, τώρα, για τον εαυτό του, τους 20.000 δουλοπάροικους, που είχε διαθέσει, στην Εταιρεία του Σουέζ, γι' αυτό και υπήρξε και η πρώτη διένεξη, με το γαλλικό κεφάλαιο. Μια διαιτητική απόφαση του Ναπολέοντα του 3ου κατακύρωσε, στην Εταιρεία του Σουέζ, αποζημίωση 67 εκατομμυρίων μάρκων. Ο υποσουλτάνος αποδέχτηκε την απόφαση αυτή, ακόμη περισσότερο ευχάριστα, καθώς μπορούσε να αντλήσει το ποσόν, από τους ίδιους τους φελάχους, που ήσαν το μήλον της έριδος. Ξεκίνησαν, λοιπόν, τα αρδευτικά έργα. Παράγγειλαν στην Αγγλία και στην Γαλλία  έναν μεγάλο αριθμό, από μηχανές, με ατμό, κεντρόφυγες αντλίες και ατμομηχανές. Κατά εκατοντάδες, οι μηχανές αυτές στέλνονταν, από την Αγγλία, στην Αλεξάνδρεια και μετά μεταφέρονταν, με πλοία, από τα κανάλια και τον Νείλο και με καμήλες, στα ενδότερα της χώρας. Για να δουλευτεί η γη, χρειάζονταν, επίσης, ατμομηχανές, ακόμη περισσότερο, που, το 1864, μια επιδημία είχε αποδεκατίσει τα ζώα. Και αυτές οι μηχανές προέρχονταν οι περισσότερες, από την Αγγλία". 

 Η Ρόζα  κατόπιν, υποβάλλει το ερώτημα : "Ποιος δίνει το κεφάλαιο, για τις επιχειρήσεις αυτές;". Και δίνει την απάντηση : "Ο διεθνής δανεισμός". Όλα αυτά γίνονταν, για να τελειώσει η κατασκευή της διώρυγας του Σουέζ, για να ευνοηθεί το παγκόσμιο εμπόριο, στο οποίο κυριαρχούσε η Βρετανία.

Η Ρόζα Λούξεμπουργκ περιγράφει, με λεπτομερή τρόπο, τα διαδοχικά διεθνή δάνεια, που οδηγούν την Αίγυπτο, στο δανειστικό τοκογλυφικό αδιέξοδο και στην χρεωδουλεία. Υποδεικνύει οτι οι όροι, που επέβαλαν οι τραπεζίτες, στην Αίγυπτο, καθιστούν αδύνατη την αποπληρωμή του κεφαλαίου, γιατί πρέπει να δανείζονται, εις τον αιώνα τον άπαντα, για να πληρώνουν τους τόκους. 

"Το 1863, λίγο πριν πεθάνει, ο Σαΐντ Πασάς σύναψε το πρώτο δάνειο ονομαστικής αξίας 68 εκατομμυρίων μάρκων, που, όμως, αν αφαιρεθούν οι προμήθειες, οι προεξοφλήσεις, κλπ., ανερχόταν, σε 50 εκατομμύρια μάρκα, καθαρά. Το χρέος αυτό το κληροδότησε, στον Ισμαήλ, μαζί με την σύμβαση του Σουέζ, που επέβαλε, στην Αίγυπτο, μια συμβολή 340 εκατομμυρίων μάρκων. Το 1864, ο Ισμαήλ σύναψε ένα πρώτο δάνειο ονομαστικής αξίας 114 εκατομμυρίων, με 7% και πραγματικής αξίας 97 εκατομμυρίων, με 8,25%. Το ποσό αυτό δαπανήθηκε, σε ένα χρόνο, με τα 67 εκατομμύρια να δοθούν ως αποζημίωση στην Εταιρεία του Σουέζ" .....

"Το 1865, η Αγγλοαιγυπτιακή Τράπεζα" συνεχίζει η Ρόζα," χορήγησε το πρώτο “δάνειο Ντάιρα”, όπως το είπαν. Οι ιδιωτικές ιδιοκτησίες του υποσουλτάνου αποτελούσαν εγγύηση, για το δάνειο αυτό, που ήταν ονομαστικής αξίας 68 εκατομμυρίων, προς 9% και πραγματικής αξίας 50 εκατομμυρίων, προς 12%. Το 1866, οι Frühling και Göschen έδωσαν ένα νέο δάνειο, ονομαστικής αξίας 60 εκατομμυρίων και πραγματικής αξίας 52 εκατομμυρίων. Το 1867 η Οθωμανική Τράπεζα χορήγησε ένα δάνειο, ονομαστικής αξίας 40 εκατομμυρίων και πραγματικής αξίας 34 εκατομμυρίων. Το ανεξόφλητο χρέος ανερχόταν, τότε, σε 60 εκατομμύρια. 

Για να εξυγειανθεί ένα τμήμα του χρέους, χορηγήθηκε ένα δάνειο, από την τράπεζα Oppenheim & Neffen, αξίας 238 εκατομμυρίων, προς 4%, αλλά, στην πραγματικότητα, ο Ισμαήλ πήρε, μόνο, 162 εκατομμύρια, προς 13,5%. Με το ποσόν αυτό, οργανώθηκε η μεγάλη γιορτή των εγκαινίων της διώρυγας του Σουέζ, με προσωπικότητες, από τον κόσμο των τραπεζών και από τις αυλές της Ευρώπης. Μια ξέφρενη πολυτέλεια επιδείχτηκε, με την ευκαιρία αυτή. Επιπλέον, προσφέρθηκε και μια νέα προμήθεια 20 εκατομμυρίων, στον Τούρκο αρχηγό, τον Σουλτάνο. Το 1870, δόθηκε ένα δάνειο, από τον οίκο Bischoffshein & Goldschmidt, με ονομαστική αξία 242 εκατομμυρίων, προς 7% και με πραγματική αξία 100 εκατομμυρίων, προς 13%. 

Κατόπιν, η Oppenheim χορήγησε δύο δάνεια, το ένα μικρό, 80 εκατομμυρίων προς 14%, και το άλλο, πολύ σημαντικό, ονομαστικής αξίας 640 εκατομμυρίων, προς 8%. Το τελευταίο κατάφερε να μειώσει, στο μισό, το ανεξόφλητο χρέος, αλλά, καθώς χρησιμοποιήθηκε, για να εξαγοράσει τις συναλλαγματικές, που ήσαν, στα χέρια Ευρωπαίων τραπεζιτών, απέδωσε στην πράξη, 220 εκατομμύρια. Το 1874, επιχειρήθηκε και πάλι, ένα δάνειο 1.000 εκατομμυρίων μάρκων, έναντι ετήσιας προσόδου 9%. Αλλά απέδωσε 68 εκατομμύρια. Τα αιγυπτιακά χαρτιά βρίσκονταν, κατά 54%, κάτω της ονομαστικής τους αξίας. Σε 13 χρόνια, από το θάνατο του Σαΐντ Πασά, το δημόσιο χρέος πέρασε, από τις 3.293.000 λίρες στερλίνες, στις 94.110.000 λίρες στερλίνες, δηλαδή κάπου 20 δισεκατομμύρια μάρκα. Η χρεοκοπία ήταν στο κατώφλι". 

 Η Ρόζα Λούξεμπουργκ λέει ότι αυτή η παράλογη τοκογλυφική διαδικασία από δάνεια, "από πρώτη ματιά, οι χρηματοπιστωτικές αυτές συναλλαγές μοιάζουν, ως το αποκορύφωμα του παράλογου. Πληρώνουμε τις τεράστιες βιομηχανικές παραγγελίες, προς το αγγλικό και το γαλλικό κεφάλαιο, με τα λεφτά που δανειζόμαστε, από το αγγλικό και γαλλικό κεφάλαιο. Στην πραγματικότητα, όμως, παρόλο, που όλοι  στην Ευρώπη, κατηγορούσαν την αλόγιστη διαχείριση του Ισμαήλ, το ευρωπαϊκό κεφάλαιο πραγματοποίησε, στην Αίγυπτο, πρωτόγνωρα κέρδη - μια νέα έκδοση της βιβλικής παραβολής των παχιών αγελάδων, μοναδική, στην παγκόσμια ιστορία του καπιταλισμού. Και, κυρίως, το κάθε δάνειο ήταν και η ευκαιρία μιας τοκογλυφικής επιχείρησης, που απέδιδε στους ευρωπαίους τραπεζίτες το 1/5, ή ακόμη και το 1/3, ή και περισσότερο του ποσού, που υποτίθεται ότι δάνειζαν". 

Η Ρόζα, στην συνέχεια, δείχνει ότι είναι ο αιγυπτιακός λαός, ιδιαίτερα η μάζα των φτωχών αγροτών, των φελάχων, αυτοί που αποπληρώνουν το χρέος. 

"Τα τοκογλυφικά αυτά κέρδη έπρεπε, ωστόσο, να πληρωθούν, με τον έναν, ή τον άλλον τρόπο. Από πού να βρεθούν οι πόροι; Είναι η Αίγυπτος, που έπρεπε να τους δώσει και η πηγή ήταν ο Αιγύπτιος φελάχος. Είναι η αγροτική οικονομία που, σε τελευταία ανάλυση, προσέφερε όλα τα στοιχεία των θαυμαστών καπιταλιστικών επιχειρήσεων. Αυτή προσέφερε την γη, αφού οι υποτιθέμενες ιδιοκτησίες του υποσουλτάνου, που είχαν αποκτηθεί, σε βάρος των χωριών, χάρη στην καταλήστευση και στους εκβιασμούς, είχαν, ήδη, πάρει τεράστιες διαστάσεις, από πολύ καιρό. Οι ιδιοκτησίες αυτές αποτελούσαν την βάση των αρδευτικών καναλιών, των φυτειών βαμβακιού και ζάχαρης. Η αγροτική οικονομία, επίσης, προσέφερε, δωρεάν, εργατικά χέρια, που, επιπλέον, έπρεπε να φροντίσουν τα ίδια τα δικά τους έξοδα για την συντήρησή τους, για όλον τον καιρό, που τους εκμεταλλεύονταν. 

Τα τεχνικά θαύματα, που δημιούργησαν οι Ευρωπαίοι μηχανικοί και οι ευρωπαϊκές μηχανές, στον τομέα των αρδεύσεων, των μεταφορών, της γεωργίας και της βιομηχανίας, στην Αίγυπτο, πραγματοποιήθηκαν χάρη στην εξαναγκαστική εργασία των χωρικών. Τεράστιες μάζες χωρικών δούλευαν, στο φράγμα του Καλιούμπ και στην διώρυγα του Σουέζ, στην κατασκευή σιδηροδρόμων και φραγμάτων, στις φυτείες βαμβακιού και στις ζαχαροκαλλιέργειες. Τους εκμεταλλεύονταν, χωρίς όρια, ανάλογα, με τις ανάγκες της στιγμής και περνούσαν, από την μια δουλειά, στην άλλη, συνεχώς. Παρόλο, που τα τεχνικά όρια της χρήσης εξαναγκαστικής εργασίας, για τους στόχους του σύγχρονου κεφαλαίου, ήσαν, συνεχώς, έκδηλα, η ανεπάρκεια αυτή αντισταθμιζόταν, από την απόλυτη κυριαρχία, που είχε επιβληθεί στην εργατική δύναμη : η ποσότητα της εργατικής δύναμης, η διάρκεια της εκμετάλλευσης, οι συνθήκες ζωής και εργασίας της εργατικής δύναμης, ήσαν, αποκλειστικά, στο έλεος της καλής θέλησης του κεφαλαίου. 

Επιπλέον, η αγροτική οικονομία δεν προσέφερε, μόνο, γη και εργασία, αλλά και χρήμα, μέσα από το φορολογικό σύστημα. Με την επιρροή της καπιταλιστικής οικονομίας, οι φόροι, που παίρνοντας, από τους μικρούς αγρότες, γίνονταν όλο και πιο βαριοί. Οι φόροι περιουσίας αύξαιναν, ασταμάτητα : στα τέλη της δεκαετίας του 1860, είχαν φτάσει, στα 55 μάρκα το εκτάριο, ενώ οι μεγάλες ιδιοκτησίες δεν φορολογούνταν, παρά μόνο, με 18 μάρκα, ανά εκτάριο και η υποσουλτανική οικογένεια δεν πλήρωνε κανέναν φόρο, για τα τεράστια εδάφη της.

Σε αυτά, προστίθεντο και άλλοι ειδικοί φόροι, για παράδειγμα, για την συντήρηση των εργασιών άρδευσης, οι οποίες χρησίμευαν, σχεδόν, αποκλειστικά, στις ιδιοκτησίες του υποσουλτάνου : αυτός ο φόρος ανερχόταν, σε 2,50 μάρκα το εκτάριο. Ο φελάχος έπρεπε να πληρώνει, για κάθε φοίνικα, στην κατοχή του, φόρο 1,25 μάρκα, για κάθε δωμάτιο, όπου ζούσε, 75 πένες. Επιπλέον, είχε να πληρώνει και κεφαλικό φόρο 6,5 μάρκα, για κάθε άτομο ανδρικού φύλου, άνω των δέκα ετών". 

"Όσο αυξανόταν το χρέος, απέναντι στο ευρωπαϊκό κεφάλαιο", γράφει η Ρόζα Λούξεμπουργκ,"τόσο έπρεπε να αντληθούν και περισσότερα χρήματα, από την αγροτική οικονομία. Το 1869, όλοι οι φόροι αυξήθηκαν, κατά 10% και προπληρώθηκαν, για το έτος 1870. Το 1870, ο φόρος περιουσίας αυξήθηκε, κατά 10 μάρκα, ανά εκτάριο. Τα χωριά της Άνω Αιγύπτου άρχισαν να αδειάζουν, διέλυαν τις καλύβες και άφηναν τα χωράφια, σε αγρανάπαυση, για να αποφύγουν τους φόρους. Το 1876, ο φόρος για τους φοίνικες, αυξήθηκε, κατά 50 πένες. Οι άνδρες βγήκαν, από τα χωριά, για να κόψουν τους φοίνικες και για να εμποδιστούν, χρησιμοποιήθηκαν πυροβολισμοί. Λένε ότι, το 1879, κάπου, 10.000 φελάχοι πέθαναν από πείνα στην βόρειο Σιούτ, καθώς δεν μπόρεσαν να μαζέψουν τα λεφτά, για να πληρώσουν τους φόρους άρδευσης των γαιών τους και αφού είχαν σκοτώσει τα ζώα τους, για να αποφύγουν τους φόρους".  

Από όλα αυτά, η Ρόζα Λούξεμπουργκ οδηγείται, στην διαπίστωση ότι : "Τώρα, πλέον, είχε ισοπεδωθεί ο φελάχος. Το αιγυπτιακό κράτος είχε παίξει τον ρόλο του, στην συλλογή χρημάτων, για το ευρωπαϊκό κεφάλαιο και πλέον, του ήταν άχρηστο. Ο υποσουλτάνος Ισμαήλ Πασάς μπορούσε να απολυθεί. Το κεφάλαιο μπορούσε, πλέον, να κλείσει την ιστορία". 

Η Ρόζα Λούξεμπουργκ δείχνει πώς το βρετανικό κεφάλαιο ιδιοποιείται σε εξευτελιστικές τιμές, ό,τι ανήκε, ακόμη, στο κράτος και μετά από αυτό, πώς καταφέρνει να βρει κάποιο πρόσχημα για να εισβάλει  στρατιωτικά, η Βρετανία, στην Αίγυπτο και να εγκαθιδρύσει την αποικιακή κυριαρχία της, η οποία κράτησε, ουσιαστικά, μέχρι το 1952. 

"Το μόνο που περίμεναν", αναφέρει η Ρόζα, "είναι ένα πρόσχημα, για το τελευταίο χτύπημα. Αυτό το προσέφεραν η εξέγερση του αιγυπτιακού στρατού, ο οποίος λιμοκτονούσε, εξαιτίας του ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού ελέγχου, την ίδια ώρα, που οι Ευρωπαίοι υπάλληλοι έπαιρναν τεράστιους μισθούς και μια εξέγερση, που είχε ετοιμαστεί, από τα έξω, του πληθυσμού της Αλεξάνδρειας, ο οποίος λιμοκτονούσε. Το 1882, ο αγγλικός στρατός κατέλαβε την Αίγυπτο και δεν ξανάφυγε. Η υποταγή της χώρας ήταν η κατάληξη των θαυμαστών επιχειρήσεων του κεφαλαίου, στην Αίγυπτο, από 20 χρόνια πριν, και ήταν και το τελευταίο στάδιο της διάλυσης της αιγυπτιακής αγροτικής οικονομίας, από το ευρωπαϊκό κεφάλαιο. 

Έτσι, συνειδητοποιεί κανείς ότι η, φαινομενικά, παράλογη συναλλαγή, ανάμεσα στο δανεικό κεφάλαιο, που έδιναν οι ευρωπαϊκές τράπεζες και στο ευρωπαϊκό βιομηχανικό κεφάλαιο, στηριζόταν, σε μια σχέση πολύ λογική και πολύ υγιή, από την πλευρά της καπιταλιστικής συσσώρευσης, έστω και αν οι αιγυπτιακές παραγγελίες πληρώνονται, με δανεικό κεφάλαιο και αν οι τόκοι του ενός δανείου καλύπτονται, από το κεφάλαιο του άλλου δανείου. 

Εάν κάνουμε αφαίρεση όλων των ενδιάμεσων κρίκων, που κρύβουν την πραγματικότητα, τότε, μπορούμε να αναγάγουμε την σχέση αυτή, στο γεγονός ότι η αιγυπτιακή οικονομία βρισκόταν πνιγμένη, σε μεγάλο βαθμό, από το ευρωπαϊκό κεφάλαιο. Τεράστιες εκτάσεις γης, σημαντικός όγκος εργατικής δύναμης και μια μεγάλη μάζα, από προϊόντα, που μεταφέρονταν, στο κράτος, με την μορφή φόρων, μετατράπηκαν, τελικά, σε ευρωπαϊκό κεφάλαιο, στο οποίο και συσσωρεύτηκαν".

Η περίπτωση της επιβολής, στην Αίγυπτο του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα, του καθεστώτος της χρεωδουλείας, από το ευρωπαϊκό - κυρίως, το βρετανικό, αλλά όχι, μόνον, αυτό - χρηματιστικό κεφάλαιο και η ανοικτή και ευθεία αποικιοποίηση της χώρας αυτής, από την Βρετανία, μέσα από την γλαφυρή περιγραφή και την πρωτοποριακή ανάλυση της Ρόζας Λούξεμπουργκ, μας παραπέμπει, στο σύγχρονο καθεστώς της νεοαποικιακής χρεωδουλείας, στην σύγχρονη ευρωζώνη, παρά το γεγονός ότι, αν και είναι ένα περιστατικό αντίστοιχο, με αυτό το παλαιό υπόδειγμα της προκαπιταλιστικής Αιγύπτου στην σύγχρονη ευρωζώνη επικρατούν, πλήρως, οι μοντέρνες παραγωγικές και κοινωνικές σχέσεις του γραφειοκρατικού καπιταλισμού της εποχής μας, χωρίς να επιβιώνει καμία προκαπιταλιστική μορφή παραγωγής και κοινωνικής οργάνωσης. Μιας χρεωδουλείας, που έχει επιβληθεί, στην περιφερειακή ελληνική κοινωνία της εποχής μας, από το μητροπολιτικό κέντρο της ηπειρωτικής Ευρώπης, που εδράζεται, κυρίως, στο Βερολίνο και στην μπατιροτραπεζοκρατία της Φραγκφούρτης, αλλά και στην ευρωγραφειοκρατία των Βρυξελλών, όπως και στις ευρωπαϊκές πολιτικές μαζορέτες τους. 

Έχοντας στον νου ότι το ευρώ και η ζώνη του, ως τυπική νομισματική ένωση, με κοινό νόμισμα και χωρίς πραγματική και ουσιαστική Κεντρική Τράπεζα, έχουν παγιοποιήσει και εμβαθύνει την εξάρτηση, κυρίως, της ευρωζωνικής περιφέρειας, από το μητροπολιτικό κέντρο, δηλαδή το Βερολίνο και την γερμανική ελίτ, ας δούμε πώς η ευρωμπατιροτραπεζοκρατία και οι πολιτικές μαζορέτες τους, τα έκαναν θάλασσα και έφεραν την χρεωδουλεία, όχι μόνο, στην Ελλάδα, αλλά και σε όλη την ευρωζωνική περιφέρεια, μέσα από τις σελίδες 58, έως 68 του βιβλίου του Γιάννη Βαρουφάκη αφού το παλαιό παράδειγμα της αιγυπτιακής χρεωδουλείας ορίζει τους λόγους που οι προτάσεις του πρώην υπουργού Οικονομικών, για την αναδιάρθρωση του ελληνικού δημόσιου χρέους χρέους, αν και ρεαλιστικές  υπήρξαν και είναι ανεδαφικές, με δεδομένη την επιδίωξη των δανειστών, για υπερμεγέθη και μακράς χρονικής διάρκειας, ελληνικά πρωτογενή πλεονάσματα, στους κρατικούς προϋπολογισμούς, προκειμένου να να αποπληρωθούν, από την ελληνική κοινωνία, τα χρέη αυτά, τουλάχιστον, όσο περισσότερο γίνεται :

" Ήταν οι (γαλλικές και οι γερμανικές) τράπεζες, ανόητε! 

Φίλοι δημοσιογράφοι και αντίπαλοι μου ζητούν συχνά να περιγράψω τη χειρότερη πτυχή των διαπραγματεύσεών μου με τους πιστωτές της Ελλάδας. Υπήρξαν πολλές στιγμές που πραγματικά ένιωθα να πνίγομαι από τη σκέψη ότι δεν μπορούσα να πω στον κόσμο τι μου έλεγαν κατ' ιδίαν οι "σπουδαίοι και ισχυροί" της Ευρώπης. Όμως, το χειρότερο ήταν ότι βρισκόμουν με δανειστές που στην πραγματικότητα δεν ήθελαν πίσω τα χρήματά τους! Διαπραγματευόμενος μαζί τους, προσπαθώντας να τους πείσω με λογικά επιχειρήματα, ένιωθα σαν να διαπραγματευόμουν κατάπαυση του πυρός, συνθήκη εκεχειρίας, με στρατηγούς αποφασισμένους να συνεχίσουν πάση θυσία τον πόλεμο, βέβαιοι ότι οι ίδιοι και τα παιδιά τους δε διέτρεχαν κίνδυνο. 

Ποια ήταν η φύση αυτού του πολέμου; Γιατί οι δανειστές της Ελλάδας συμπεριφέρονταν σαν να μην ήθελαν πίσω τα χρήματά τους; Τι τους είχε κάνει να επινοήσουν την παγίδα στην οποία τώρα είχαν πέσει; Η απάντηση στον μέγα γρίφο είναι υπόθεση δευτερολέπτων, αρκεί να ρίξει κανείς μια γρήγορη ματιά στην κατάσταση των γαλλικών και των γερμανικών τραπεζών κατά τις αρχές του 2010, τότε που έγινε πασιφανές ότι το ελληνικό δημόσιο χρέος είχε κοκκινήσει επικίνδυνα : Αν το κράτος μας δεν τις αποπλήρωνε, πολύ σύντομα θα είχαν κλείσει, εκτός και αν ο πρόεδρος Σαρκοζύ επικουρούμενος από την καγκελάριο Μέρκελ έβαζαν (για δεύτερη φορά εντός έτους) βαθιά το χέρι τους στις τσέπες των Γάλλων και των Γερμανών φορολογουμένων ώστε να διασώσουν τις τράπεζες των Παρισίων και της Φραγκφούρτης. Το μέγα ερώτημα όμως είναι : Πώς έγινε οι γαλλογερμανικές τράπεζες να δανείσουν τόσα χρήματα στην Ελλάδα τη δεκαετία 1998 - 2008; Δεν έβλεπαν την υπανάπτυξη, την κακοδιαχείριση και τη διαφθορά  που αποτελούν ενδημικά φαινόμενα στη χώρα μας και που εξηγούν τη μόνιμη οικονομική μας αδυναμία; 

Η απάντηση κρύβεται στα σαθρά θεμέλια, στον απαράδεκτο σχεδιασμό, της νομισματικής ένωσης, του ευρώ. Το 1950 η Ευρωπαϊκή Ένωση ξεκίνησε ως καρτέλ μεγάλων επιχειρήσεων, με σκοπό τον περιορισμό του ανταγωνισμού ανάμεσα στις κεντροευρωπαϊκές βαριές βιομηχανίες και την εξασφάλιση αγορών διάθεσης των προϊόντων τους σε περιφερειακές χώρες όπως η Ιταλία και αργότερα, η Ελλάδα. Όπως εξηγώ στο αμέσως προηγούμενο βιβλίο μου, την Αρπαγή της Ευρώπης, τα ελλείμματα των χωρών όπως η Ελλάδα αντικατοπτρίζονταν στα πλεονάσματα χωρών όπως η Γερμανία. Όσο υπήρχε η δυνατότητα υποτίμησης της δραχμής, τα ελλείμματα ήταν ελεγχόμενα, καθώς οι ξένοι τραπεζίτες ήταν επιφυλακτικοί απέναντι προς τα συμφέροντα του ελληνικού δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα. Από τη στιγμή, όμως  που η δραχμή αντικαταστάθηκε από το ευρώ, οι γαλλικές και οι γερμανικές τράπεζες θεώρησαν πως, καθώς ο ελληνικός ιδιωτικός και δημόσιος τομέας συναλλάσσονται πλέον σε σκληρό νόμισμα, ο δανεισμός τους έγινε ασφαλής. Έτσι κατέκλυσαν τη χώρα με τεράστια δάνεια τα οποία, με τη σειρά τους, εκτόξευσαν τα ελληνικά ελλείμματα στη στρατόσφαιρα.

Η πιστωτική κρίση του 2008 που ακολούθησε την κατάρρευση της Γουόλ Στριτ οδήγησε στη χρεοκοπία τους τραπεζίτες της Ευρώπης, οι οποίοι, αμέσως, το 2009, έπαψαν να δανείζουν τον οποιονδήποτε - πόσο μάλιστα τη βαθιά ελλειμματική Ελλάδα! Η Ελλάδα δεν μπορούσε πλέον να μετακυλίει τα χρέη της και γρήγορα έπεσε στον λάκκο της χρεοκοπίας. Ξάφνου τρεις γαλλικές τράπεζες βρέθηκαν αντιμέτωπες με το ενδεχόμενο ζημιών από περιφερειακό χρέος,  που ήταν τουλάχιστον διπλάσιο από το μέγεθος της γαλλικής οικονομίας. Οι αριθμοί που αναφέρει η "διεθνής" των κεντρικών τραπεζών, η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (Bank of International Settlements), αποκαλύπτουν μια πραγματικά τρομακτική εικόνα : Οι τρεις αυτές τράπεζες είχαν πρόσβαση μόνο σ' ένα ευρώ για κάθε τριάντα ευρώ που είχαν στοιχηματίσει ή δανείσει. Αυτό σήμαινε ότι, αν μόλις το 3% των δανείων τους γίνονταν κόκκινα (αν, δηλαδή κάποιοι δανειολήπτες χρεοκοπούσαν και δεν κατάφερναν να αποπληρώσουν συνολικά το 3% των ανοιγμάτων των τραπεζών αυτών), οι τρεις μεγαλύτερες τράπεζες της Γαλλίας θα χρειάζονταν διάσωση από τη γαλλική κυβέρνηση. Σε ευρώ αυτό σήμαινε κάτι απλό : Αν 106 δισεκατομμύρια ευρώ από τα δάνεια που είχαν χορηγήσει σε περιφέρειας κυβερνήσεις, σε νοικοκυριά και εταιρείες δεν αποπληρώνονταν, το ίδιο το πιεσμένο (δημοσιονομικά) γαλλικό κράτος έπρεπε να διασώσει τις μεγάλες γαλλικές τράπεζες. 

Μόνο τα δάνεια των τριών γαλλικών τραπεζών προς τις κυβερνήσεις της Ιταλίας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας ισοδυναμούσαν με το 34% του συνόλου της γαλλικής οικονομίας - 627 δισεκατομμύρια ευρώ, για να είμαστε ακριβείς. Επιπλέον, οι τράπεζες αυτές είχαν δανείσει 102 δισεκατομμύρια ευρώ στο ελληνικό κράτος. Αν η ελληνική κυβέρνηση δεν κατάφερνε να αντεπεξέλθει στην αποπληρωμή των δόσεων των δανείων εκείνων, οι ανά τον κόσμο επενδυτές θα τρόμαζαν και θα έπαυαν να το πορτογαλικό κράτος κι ενδεχομένως το ιταλικό και το ισπανικό, από τον φόβο μήπως αφήσουν και αυτά απλήρωτα τα χρέη τους. Οι κυβερνήσεις της Ιταλίας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας δε θα είχαν πλέον τη δυνατότητα να αναχρηματοδοτήσουν, με προσιτά επιτόκια τα χρέη τους, που, αθροιστικά, έφταναν περίπου, στα 1,76 τρισεκατομμύρια ευρώ και θα δυσκολεύονταν να εξυπηρετήσουν τα δάνειά τους από τις τρεις μεγαλύτερες γαλλικές τράπεζες, αφήνοντας μια μαύρη τρύπα στα λογιστικά βιβλία των τελευταίων. Εν μια νυκτί οι κύριες γαλλικές τράπεζες θα έρχονταν αντιμέτωπες με την απώλεια του 19% του "ενεργητικού" τους, τη στιγμή που αρκούσε μια ζημιά του, της τάξης του 3% για να καταστούν αφερεγγυες.

Σε τέτοια περίπτωση η γαλλική κυβέρνηση θα χρειαζόταν, προκειμένου να καλύψει το κενό, ούτε λίγο ούτε πολύ 562 δισεκατομμύρια ευρώ, επίσης, εν μια νυκτί. Η Γαλλία, όμως, αντίθετα από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών, που έχει τη δυνατότητα να μεταφέρει τέτοιες ζημιές στην κεντρική της τράπεζα (τη FED) είχε διαλύσει τη δική της κεντρική τράπεζα το 2000, προκειμένου να υιοθετήσει το κοινό νόμισμα και ήταν αναγκασμένη να βασίζεται στις καλές διαθέσεις της κοινής Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Αλίμονο, όμως, η ΕΚΤ είχε συσταθεί με τη ρητή απαγόρευση οποιασδήποτε μεταφοράς ελληνολατινικών κακών χρεών, είτε ιδιωτικών είτε δημοσίων, στα βιβλία της. Τελεία. Αυτός ήταν ο όρος της Γερμανίας για να μοιραστεί το μονάκριβο μάρκο της, μετονομαζοντάς το σε ευρώ, με την σάρα και τη μάρα της Ευρώπης. 

Δεν είναι δύσκολο να συλλάβει κάνεις τον πανικό που κυρίευσε τον Γάλλο πρόεδρο Σαρκοζύ και την υπουργό Οικονομικών του Κριστίν Λαγκάρντ, όταν συνειδητοποίησαν ότι ενδεχομένως να εμφανίσουν, με κάποιο ταχυδακτυλουργικό κόλπο, 562  δισεκατομμύρια ευρώ. Και δεν είναι δύσκολο να συλλάβει κάποιος το άγχος που κατέλαβε έναν από τους προκατόχους της Λαγκάρντ στο γαλλικό υπουργείο Οικονομικών, τον περιβόητο Ντομινίκ Στρος-Καν, ο οποίος ήταν τότε γενικός διευθυντής του ΔΝΤ και είχε σκοπό να χρησιμοποιήσει εκείνη τη θέση για να διεκδικήσει δύο χρόνια αργότερα τη γαλλική προεδρία. Οι κορυφαίοι αξιωματούχοι της Γαλλίας γνώριζαν ότι η χρεοκοπία της Ελλάδας θα ανάγκαζε το γαλλικό κράτος να δανειστεί έξι φορές το συνολικό ετήσιο εισόδημά του από φόρους, απλώς και μόνον για να παραδώσει αυτά τα χρήματα σε τρεις ιδιωτικές τράπεζες! 

Ήταν κάτι απλώς αδιανόητο. Αν οι αγορές είχαν την παραμικρή υπόνοια τέτοιου ενδεχομένου, τα επιτόκια του γαλλικού δημόσιου χρέους θα εκτοξεύονταν σε δυσθεώρητα ύψη και μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα τα 1,29 τρισεκατομμύρια ευρώ του χρέους της γαλλικής κυβέρνησης θα κοκκίνιζαν, θα γίνονταν, επισήμως, "μη εξυπηρετούμενα"! Αυτό για μια χώρα που έχει απεμπολήσει το δικαίωμά της να τυπώνει χαρτονομίσματα και άρα δεν είναι σε θέση να παράγει χρήμα εκ του μη όντος θα σήμαινε έσχατη ανέχεια, η οποία, με τη σειρά της, θα γκρέμιζε όλο το οικοδόμημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το κοινό νόμισμά της, τα πάντα. 

Εν τω μεταξύ στη Γερμανία η καγκελάριος είχε εξίσου σοβαρά προβλήματα. Το 2008, καθώς κατέρρεαν οι τράπεζες στη Γουόλ Στριτ και στο Σίτι του Λονδίνου, η Άγκελα Μέρκελ εξακολουθούσε να καλλιεργεί την εικόνα της ως οικονομικά συνθέτης Σιδηράς Καγκελαρίου. Ένας λόγος της στη Στουτγάρδη είχε γίνει πρώτη είδηση παγκοσμίως, τότε που οι αμερικανικές τράπεζες της Γουόλ Στριτ ήταν στο στόχαστρο της κοινής γνώμης και στη δίνη του χρηματοπιστωτικού κυκλώνα. Από τη Στουτγάρδη η κ. Μέρκελ κούνησε επικριτικά το δάχτυλο στους άσωτους τραπεζίτες του αγγλοσαξωνικού κόσμου, λέγοντας ότι καλά θα είχαν κάνει να είχαν συμβουλευτεί μια νοικοκυρά από τη Σουαβία για να μάθουν ένα - δυο πράγματα γύρω από τη συνετή διαχείριση των οικονομικών τους. Φανταστείτε τον τρόμο της όταν, λίγο αργότερα, δέχτηκε ομοβροντία αγχωμένων τηλεφωνημάτων από τον υπουργό Οικονομικών της, την κεντρική της τράπεζα και τους οικονομικούς συμβούλους της, τα οποία συνοψίζονταν σε ένα μήνυμα που παρέπεμπε σε αβυσσαλέα προοπτική : Καγκελάριε, έχουν μείνει πανί με πανί και οι δικές μας τράπεζες! Για να συνεχίσουν να λειτουργούν τα ΑΤΜ τους, χρειαζόμαστε μια ένεση 406 δισεκατομμυρίων από εκείνες τις νοικοκυρές από τη Σουαβία - χθες κιόλας! 

Επρόκειτο για τον ορισμό του πολιτικού κωνείου. Πώς να αντικρίσει πια τους ίδιους της τους βουλευτές στους οποίους επί σειρά ετών έκανε κήρυγμα γύρω από τις αρετές της αυστηρής εξοικονόμησης δαπανών για νοσοκομεία, σχολεία, υποδομές, κοινωνική ασφάλιση, περιβάλλον; Πώς να τους κοιτάξει στα μάτια ικετεύοντάς τους να προσυπογράψουν μια κολοσσιαία επιταγή με δικαιούχους τους τραπεζίτες που μέχρι προ ολίγων δευτερολέπτων έπλεαν σε πελάγη κερδών; Καθώς η ανάγκη λυγίζει ακόμη και τους θεούς, πόσο μάλλον μια Σιδηρά Κυρία, η καγκελάριος Μέρκελ πήρε μια βαθιά ανάσα, εισήλθε στο εξαίσιο αρχιτεκτόνημα του Νόρμαν Φόρστερ όπου στεγάζεται το ομοσπονδιακό κοινοβούλιο, γνωστό ως Μπούντεσταγκ, στο Βερολίνο, μετέφερε στους αποσβολωμένους βουλευτές της τα κακά μαντάτα και απήλθε με την επιταγή που είχε ζητήσει. "Τουλάχιστον έληξε το θέμα", πρέπει να σκέφτηκε. Μόνο που δεν είχε λήξει. Λίγους μήνες αργότερα μια άλλη ομοβροντία τηλεφωνημάτων απαίτησε παρόμοιο αριθμό δισεκατομμυρίων για τις ίδιες τράπεζες. 

Γιατί χρειάζονταν επιπλέον χρήματα η Deutsche Bank, η Finanzbank και οι άλλοι Γολιάθ της οικονομικής ανικανότητας με έδρα την Φραγκφούρτη; Διότι η επιταγή των 406 δισεκατομμυρίων που είχαν λάβει από την κ. Μέρκελ το 2009 μόλις και μετά βίας επαρκούσε για να καλύψει τις συναλλαγές τους σε αμερικανικά τοξικά παράγωγα. Σίγουρα δεν επαρκούσε για να καλύψει τα δάνεια που είχαν χορηγήσει στις κυβερνήσεις της Ιταλίας, της Ιρλανδίας, της Πορτογαλίας, της Ισπανίας και της Ελλάδας, τα οποία έφταναν συνολικά τα 477 δισεκατομμύρια, με τα 102 διόλου ευκαταφρόνητα από αυτά να έχουν δοθεί στην Αθήνα. Αν η Ελλάδα έχανε την ικανότητά της να μετακυλίει τα χρέη της, οι γερμανικές τράπεζες θα έρχονταν αντιμέτωπες με επιπλέον ζημιές, που θα εξανάγκαζαν την κ. Μέρκελ να εξασφαλίσει άλλη μια επιταγή μεταξύ 340 και 406 δισεκατομμυρίων για τους Γερμανούς τραπεζίτες. Η καγκελάριος γνώριζε, ως ικανή πολιτικός, ότι θα ήταν πολιτική αυτοκτονία να επιστρέψει στην Μπούντεσταγκ ζητώντας τέτοιο, επιπλέον, ποσό από τους βουλευτές της εκ μέρους των τραπεζιτών της Φραγκφούρτης.

Στα μάτια των ηγετών της Γαλλίας και της Γερμανίας η χρεοκοπία του ελληνικού δημοσίου φάνταζε ως ένα φάντασμα της τάξης του ενός, περίπου, τρισεκατομμυρίου ευρώ. Δεν μπορούσαν να επιτρέψουν στην ελληνική κυβέρνηση να πει την αλήθεια, δηλαδή να ομολογήσει τη χρεοκοπία της. Έπρεπε να βρουν τρόπο να βοηθήσουν τους τραπεζίτες τους για δεύτερη φορά, χωρίς να αποκαλύψουν στα κοινοβούλιά τους τις πραγματικές προθέσεις τους. Όπως είπε κάποτε ο Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ, τότε πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου, πρόεδρος του Eurogroup και μετέπειτα πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, "όταν σφίγγουν τα πράγματα, αναγκάζεσαι να πεις ψέματα".

Μετά από λίγες εβδομάδες είχαν έτοιμο το παραμύθι τους : θα παρουσίαζαν τη δεύτερη διάσωση των τραπεζών τους ως χειρονομία αλληλεγγύης προς τους σπάταλους και οκνηρούς Έλληνες, οι οποίοι, αν και ανάξιοι και ανυπόφοροι, παρέμεναν μέλη της ευρωπαϊκής οικογένειας και έπρεπε να ... διασωθούν. Αυτό απαιτούσε τη δανειοδότηση του ελληνικού δημόσίου με γιγαντιαίο πόσο από το οποίο θα εξοφλούνταν οι γαλλογερμανικές προβληματικές τράπεζες. Πρώτα, όμως, έπρεπε να ξεπεραστεί ένα τεχνικό εμπόδιο : η ρήτρα της ιδρυτικής συνθήκης της ευρωζώνης που απαγόρευε τη χρηματοδότηση κυβερνητικού χρέους από την ΕΕ. Πώς θα την παρέκαμπταν; Το πρόβλημα λύθηκε με μια κλασική υπεκφυγή των Βρυξελλών  αυτό το άνοστο πιάτο που οι Ευρωπαίοι, ιδίως οι Βρετανοί, έχουν μάθει να σιχαίνονται.

Πρώτον, τα νέα δάνεια δε θα ήταν ευρωπαϊκά, αλλά διεθνή, μέσω της συμμετοχής του ΔΝΤ. Αυτό θα απαιτούσε το ΔΝΤ να παραβεί τον πιο ιερό κανόνα του : κανένα δάνειο σε χρεωκοπημένη κυβέρνηση, χωρίς πρώτα να έχει κουρευτεί - αναδιαρθρωθεί - το χρέος της. Ο τότε γενικός διευθυντής του ΔΝΤ, Ντομινίκ Στρος-Καν, στη δίνη της απόγνωσής του να σώσει τους φίλους Γάλλους τραπεζίτες, γνωρίζοντας ότι έπρεπε να τους έχει με το μέρος του αν ήταν σε μια διετία (το 2012) να κατέβει με καλές προϋποθέσεις στις γαλλικές προεδρικές εκλογές, ανέλαβε να πείσει την εσωτερική γραφειοκρατία του ΔΝΤ, καθώς και το διοικητικό συμβούλιο, να κάνουν τα στραβά μάτια. Με το ΔΝΤ στο κόλπο, το πιάτο του δανεισμού - "διάσωσης" της Ελλάδας θα σερβιριζόταν στους Ευρωπαίους ως υπόθεση που αφορούσε όχι μόνο την ΕΕ αλλά και ολόκληρη τη διεθνή κοινότητα με σκοπό τη στήριξη του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος. Μια διάσωση των γαλλικών και των γερμανικών τραπεζών θα παρουσιαζόταν ως διάσωση, από την μία, των ... Ελλήνων πολιτών και από την άλλη, του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Δεύτερον, το μεγαλύτερο μέρος των δανείων που θα προέρχονταν από την Ευρώπη δε θα έβγαινε από τα ταμεία της ΕΕ αυτής καθαυτήν. Θα έπαιρνε μια μορφή διμερών δανείων, δηλαδή από τη Γερμανία προς την Ελλάδα, από την Ιρλανδία προς την Ελλάδα, από τη Σλοβενία προς την Ελλάδα κ.ο.κ., με το κάθε διμερές δάνειο να έχει μέγεθος ανάλογο με τη σχετική οικονομική ισχύ του δανειστή - μια περίεργη εφαρμογή του ρητού του Καρλ Μαρξ : "Από τον καθένα σύμφωνα με τις δυνατότητές του, στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του". 

Έτσι, λοιπόν, από κάθε 1.000 ευρώ που θα δίνονταν στην Αθήνα, για να μεταβιβαστουν τελικά στις γαλλικές και στις γερμανικές τράπεζες, η Γερμανία θα εγγυόταν 270, η Γαλλία 200, με τις μικρότερες και ασθενέστερες χώρες να παρέχουν εγγυήσεις για τα υπόλοιπα 530 ευρώ. Αυτό ήταν το ωραίο της "διάσωσης" της Ελλάδας, τουλάχιστον από τη σκοπιά της Γαλλίας και της Γερμανίας : εναπόθετε το μεγαλύτερο βάρος της διάσωσης των γαλλικών και των γερμανικών τραπεζών στις πλάτες φορολογουμένων πολιτών από χώρες που ήταν ακόμη πιο φτωχές από την Ελλάδα, όπως η Πορτογαλία και η Σλοβακία. Αυτοί οι πολίτες μαζί με τους ανυποψίαστους φορολογούμενους από τους συγχρηματοδότες του ΔΝΤ, όπως η Βραζιλία και η Ινδονησία, θα εξαναγκάζονταν να χρηματοδοτησουν τις τράπεζες του Παρισιού και της Φραγκφούρτη. Αριστουργηματικό! 

Σλοβάκοι και Φινλανδοί, όπως και Γερμανοί και Γάλλοι, αγνοώντας την πραγματικότητα πλήρωναν τα λάθη των Γάλλων και των Γερμανών τραπεζιτών, πίστεψαν οτι βοηθούν να ξελασπώσει μια χώρα που τα δάνεια αυτά την βουλιαζαν  βαθύτερα στον βούρκο της χρεοκοπίας. Ετσι, πολλοί Σλοβάκοι, Φινλανδοί, Ολλανδοί μίσησαν εμάς τους Έλληνες επειδή κάποιοι τους είπαν ότι ας διέσωζαν. Και επειδή κάποια δράση φέρνει αντίδραση και κάθε προσβολή ανταποδίδεται, ο γάλλογερμανικός άξονας στην προσπάθειά του να σώσει τους Συντρόφους Γάλλογερμανούς τραπεζίτες, εν ονόματι πάντα της αλληλεγγύης προς τους ανυπόφορους Έλληνες, έριξε τον σπόρο της απέχθειας ανάμεσα σε υπερήφανους λαούς.

Από την "Επιχείρηση Ξεφόρτωμα" σην Πτωχοτραπεζοκρατία

Με το που συνέρευσαν τα δάνεια της διάσωσης στο ελληνικό υπουργείο Οικονομικών, ξεκίνησε η" πιχείρηση Ξεφόρτωμα" : Η διαδικασία διοχέτευσης των χρημάτων στις γαλλικές και τις γερμανικές τράπεζες. Ήδη από τον Οκτώβριο του 2011 η έκθεση των γερμανικών τραπεζών στο ελληνικό δημόσιο χρέος είχε μειωθεί θεαματικά από τα 91,4 δισεκατομμύρια ευρώ στα 27,8. Πέντε μήνες αργότερα, τον Μάρτιο του 2012, είχε πέσει κάτω από τα 795 εκατομμύρια. Εν τω μεταξύ οι γαλλικές τράπεζες ξεφόρτωναν ακόμη πιο γρήγορα : τον Σεπτέμβριο του 2011 είχαν απαλλαγεί από ελληνικά κρατικά ομόλογα 63,6 δισεκατομμύρια ευρώ και τον Δεκέμβριο του 2012 τα βιβλία τους ήταν καθαρά από τέτοια ομόλογα. Η όλη επιχείρηση, λοιπόν, ολοκληρώθηκε μέσα σε λιγότερο από μια διετία. Αυτός υπήρξε ο λόγος της ελληνικής "διάσωσης". 

Ήταν η Κριστίν Λαγκάρντ, ο Νικολά Σαρκοζύ και η Άνγκελα Μέρκελ τόσο αφελείς  ώστε να προσδοκούν ότι το χρεοκοπημένο ελληνικό κράτος θα επέστρεφε αυτά τα χρήματα και μάλιστα τοκισμένα; Φυσικά όχι. Αυταπάτες δεν έτρεφαν. Ηξεραν ότι αυτό που έκαναν δεν ήταν παρά μια κυνική μεταφορά ζημιών από τα βιβλία των γαλλογερμανικών τραπεζών στις πλάτες των πιο αδύναμων φορολογουμένων της Ευρώπης. Να γιατί προηγουμένως έγραφα ότι διαπραγματευόμουν με δανειστές που δεν περίμεναν να πάρουν τα χρήματά τους πίσω : στην πραγματικότητα, δεν ήταν δικά τους.

Η Μάργκαρετ Θάτσερ συνήθιζε να λέει ότι οι σοσιαλιστές αναπόφευκτα τα κάνουν θάλασσα στα οικονομικά, αφού κάποια στιγμή ξεμένουν από τα χρήματα των άλλων. Πώς θα ένιωθε η Σιδηρά Κυρία για το γεγονός ότι η ρήση της ταιριάζει γάντι στους αυτοανακηρυγμένους μαθητές της, τους ζηλωτές του νεοφιλελευθερισμού, που διαχειρίστηκαν τη χρεοκοπία της Ελλάδας; Μήπως δεν ήταν η ελληνική τους διάσωση μια κοινωνικοποίηση των ζημιών των γαλλικών και των γερμανικών τραπεζών, δηλαδή μια πληρωμή αυτών των ζημιών με χρήματα άλλων τα οποία κάποια στιγμή τελειώνουν; 

Στο βιβλίο μου Παγκόσμιος Μινώταυρος, το οποίο άρχισα να γράφω του 2010, ενόσω η Ελλάδα βυθιζόταν σε βαθιά κρίση, υποστήριζα ότι η φιλελεύθερη ιδεολογία της καπιταλιστικής αγοράς εξέπνευσε το 2008, δεκαεπτά χρόνια αφότου τα τίναξε ο κομμουνισμός. Πριν από το 2008 οι θιασώτες της ελεύθερης αγοράς παρουσίαζαν τον καπιταλισμό ως δαρβινική ζούγκλα στην οποία εκτυλίσσεται η διεργασία φυσικής επιλογής που επιτρέπει μόνο στους ηρωικούς  επιτυχημένους επιχειρηματίες να επιβιώνουν. Όμως την επαύριον της οικονομικής κατάρρευσης του 2008 η διεργασία δαρβινικής φυσικής επιλογής είχε αντιστραφεί : όσο πιο αφερέγγυος ήταν ένας τραπεζίτης, ειδικά στην Ευρώπη, τόσο περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας είχε να να αρπάξει μεγάλα κομμάτια εισοδήματος από όλους τους άλλους - από τους σκληρά εργαζόμενους, τους καινοτόμους, τους φτωχούς και φυσικά τους πολιτικά αδύναμους. Αυτό το νέο καθεστώς το ονόμασα Πτωχοτραπεζοκρατία. 

Οι Ευρωπαίοι στην πλειονότητά τους προτιμούν να πιστεύουν ότι η αμερικανική Πτωχοτραπεζοκρατία είναι χειρότερη από την Ευρωπαία ξαδέλφη της, λόγω της ισχύος της Γουόλ Στριτ και της περιβόητης περιστρεφόμενης πόρτας που συνδέει τις τράπεζες των ΗΠΑ με την κυβέρνηση των ΗΠΑ. Κάνουν πολύ μα πάρα πολύ μεγάλο λάθος! Τα διευθυντικά στελέχη των τραπεζών της Ευρώπης επέδειξαν τόσο στυγνή συμπεριφορά τα χρόνια πριν το 2008 ώστε σχεδόν να ωχριούν μπροστά τους οι κουφιοκέφαλοι τραπεζίτες της Γουόλ Στριτ. Όταν χτύπησε η κρίση, η έκθεση των τραπεζών της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ολλανδίας και του Ηνωμένου Βασιλείου υπερέβαινε τα 30 τρισεκατομμύρια δολάρια, ποσό διπλάσιο του εθνικού εισοδήματος των ΗΠΑ, οκταπλάσιο του εθνικού εισοδήματος της Γερμανίας και σχεδόν τριπλάσιο των εθνικών εισοδημάτων της Βρετανίας, της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Ολλανδίας μαζί. Μια επίσημη ελληνική χρεοκοπία το 2010 θα απαιτούσε με άλλα λόγια άμεση τραπεζική διάσωση από τη γερμανική, τη γαλλική, την ολλανδική και τη βρετανική κυβέρνηση, με κόστος περίπου 10.000 δολάρια ανά κάτοικο αυτών των τεσσάρων χωρών. Μια αντίστοιχη αρνητική συγκυρία στη Γουόλ Στριτ θα απαιτούσε σχετικά λιλιπούτεια διάσωση  που δε θα ξεπερνούσε τα 258 δολάρια ανά πολίτη των ΗΠΑ. Αν η Γουόλ Στριτ άξιζε μια φορά την οργή του αμερικανικού λαού, οι τράπεζες της Ευρώπης άξιζαν την οργή των Ευρωπαίων 38,8 φορές! 

Όμως έχει και συνέχεια το πράγμα. Η Ουάσιγκτον θα μπορούσε να παρκάρει τα κακά περιουσιακά στοιχεία της Γουόλ Στριτ στα βιβλία της Ομοσπονδιακής Τράπεζας και να τα αφήσει εκεί ώσπου αυτά είτε να αρχίσουν να αποδίδουν εκ νέου είτε να περιπέσουν σε λήθη μέχρι να ανακαλυφθούν από τους αρχαιολόγους του μέλλοντος. Για να το πω απλά : Οι Αμερικανοί δεν ήταν αναγκασμένοι να πληρώσουν το σχετικά ασήμαντο κατά κεφαλήν ποσό των 258 δολαρίων μέσω της φορολογίας ή μέσω περικοπών συντάξεων, επιδομάτων κτλ. Όμως στην Ευρώπη, όπου χώρες όπως η Γαλλία και η Ελλάδα είχαν καταργήσει την κεντρική τους τράπεζα από το 2000 και όπου απαγορευόταν στην ΕΚΤ να απορροφήσει κόκκινα χρέη, τα απαιτούμενα μετρητά για τη διάσωση των τραπεζών έπρεπε να προέλθουν από τους πολίτες της. 

Αν αναρωτήθήκατε ποτέ γιατί το ευρωπαϊκό κατεστημένο έχει τόση μεγάλη εμμονή με τη λιτότητα, σε σύγκριση με το αμερικανικό ή το ιαπωνικό, αυτός είναι ο λόγος : Δεν επιτρέπεται η ΕΚΤ να θάψει τις αμαρτίες των τραπεζών στα δικά της βιβλία και άρα οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν έχουν άλλη επιλογή παρά να χρηματοδοτούν τις τραπεζικές διασώσεις μέσω περικοπών επιδομάτων και φοροεπιδρομών. 

Υπήρξε προϊόν συνωμοσίας η ανίερη μεταχείριση της Ελλάδας; Αν όντως υπήρξε συνωμοσία, αυτή δεν ήταν προμελετημένη, τουλάχιστον αρχικά και έγινε άνευ συνωμοτών. Η Κριστίν Λαγκάρντ και οι όμοιοί της δεν είχαν στόχο να ιδρύσουν την ευρωπαϊκή Πτωχοτραπεζοκρατία. Από τη στιγμή όμως που οι γαλλικές τράπεζες βρέθηκαν αντιμέτωπες με βέβαιο θάνατο, απέκτησε ισχυρό κίνητρο, ως υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας, μαζί με τους Ευρωπαίους ομολόγους της και το ΔΝΤ, να πράξει ό,τι χρειαζόταν για να τις σώσει, ακόμη και αν αυτό συνεπαγόταν να πει ψέματα, αναφορικά με τον σκοπό των ελληνικών δανείων, σε δεκαεννέα κοινοβούλια ταυτόχρονα. Από τη στιγμή, όμως, που είπαν εκείνα τα ψέματα και σε τέτοια κλίμακα, σύντομα αναγκάστηκαν να δώσουν ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις στην απάτη, προσπαθώντας να την καλύψουν με νέα τεχνάσματα. Η αποκάλυψη της αλήθειας θα ισοδυναμούσε με επαγγελματική, πολιτική αυτοκτονία. Πρωτού καλά καλά το συνειδητοποιήσουν, είχαν πιαστεί στα δίχτυα της Πτωχοτραπεζοκρατίας και ήταν το ίδιο ανήμποροι να ξεφύγουν από αυτά με τους outsiders, τους εκτός των τειχών της Ευρώπης. 

Αυτό υπονοούσε η Κριστίν όταν μου εκμυστηρεύτηκε σε τρίτο πληθυντικό πρόσωπο ότι είχαν επενδυθεί πάρα πολλά στο ελληνικό πρόγραμμα για να υπάρξει οποιαδήποτε υπαναχώρηση. Θα μπορούσε να κάλλιστα να το θέσει με τον, πιο κομψό, τρόπο της Λαίδης Μάκμπεθ : "Ο χρόνος δε γυρίζει πίσω". "

Ο Γιάννης Βαρουφάκης, παρά τις όποιες αυταπάτες και αδυναμίες του - δεν ήσαν τόσο άβουλοι, όπως τους παρουσιάζει, όλοι αυτοί  αφού ήσαν οι εκπρόσωποι και οι εκφραστές της  ευρωπαϊκής και της ευρύτερης μπατιροτραπεζοκρατίας της Δύσης - περιγράφει, παραστατικά, την πραγματικότητα, στην ευρωζώνη, ως μια νομισματική ένωση, η οποία, μη όντας ομοσπονδιακό κράτος (όπως είναι το αμερικανικό κράτος), αποσκοπεί στην, όσο το δυνατόν, μεγαλύτερη αποδοτικότητα του επενδυόμενου χρηματιστικού και λοιπού κεφάλαιου, μέσα από μια δεδομένη κατανομή των εισοδημάτων, που να καθιστά αυτό το κεφάλαιο ικανό να ανταγωνιστεί τα αλλότρια διεθνή κεφάλαια, τα οποία κάνουν την δική τους δουλειά, εκτός και εντός της δυτικής και κεντρικής Ευρώπης και στην παγκόσμια οικονομική σκηνή, είτε μιλάμε, για τις ΗΠΑ, είτε μιλάμε, κυρίως, για την Κίνα, και κατόπιν την Ινδία και τις άλλες ανερχόμενες οικονομικές δυνάμεις της παλαιάς προκαπιταλιστικής και λοιπής παγκόσμιας περιφέρειας. 

Για τους λόγους αυτούς, έγινε η ευρωπαϊκή νομισματική ένωση, με βασικό εργαλείο το κοινό νόμισμα, το σκληρό ευρώ, το οποίο αποτελεί τον σύγχρονο "χρυσό κανόνα" της παλαιάς προπολεμικής και αποικιακής εποχής, σε υποτιθέμενες και εν μέρει, πραγματικές συνθήκες ελεύθερου ανταγωνισμού, που ευνοούν την διευθύνουσα γραφειοκρατία του σύγχρονου χρηματιστικού κεφάλαιου και την εταιρική μεγαλογραφειοκρατία των πολυεθνικών και λοιπών μεγάλων επιχειρήσεων. 

Υπό τις συνθήκες αυτές η άρνηση της αμοιβαιοποίησης των δημοσίων χρεών και η υποβάθμιση των συνθηκών της ζωής των μεσαίων και κατωτέρων κοινωνικών στρωμάτων, αποτελούν τον ικανό και αναγκαίο κανόνα, για την επιβίωση των ευρωπαϊκών οικονομικών ελίτ, μέσα στα πλαίσια του αδυσώπητου διεθνούς ανταγωνισμού, μέσα στο παρόν παγκοσμιοποιημένο οικονομικό σύστημα, έστω και αν αυτό συρρικνώνεται. 

Ως εκ τούτου, υπάρχει επαρκής αιτιολογία,  για τις ταχυδακτυλουργικές και συνάμα, ανορθολογικές ενέργειες της γερμανικής ελίτ και της ευρωγραφειοκρατίας, που οδηγούν, στην επιβολή ενός καθεστώτος εκσυγχρονισμένης νεοαποικιακής χρεωδουλείας, στην Ελλάδα, αλλά και στις χώρες της ευρωζωνικής περιφέρειας. 

Έτσι, ο ισχυρισμός του Γιάννη Βαρουφάκη ότι οι δανειστές συμπεριφερονται, σαν να μην θέλουν τα χρήματά τους πίσω, αν και περιέχει μια βασιμότητα, μένει μετέωρος. 

Αλλά περισσότερα, επί του θέματος αυτού και στην χαμένη ευκαιρία της απεμπλοκής της χώρας μας, από την χρεωδουλεία, την οποία ευκαιρία κλώτσησαν ο Αλέξης Τσίπρας και ο Γιάννης Βαρουφάκης, θα γράψω, στο επόμενο δημοσίευμα. 

[Όσοι επιθυμούν καλό και χρήσιμο είναι να διαβάσουν, σε αυτό το μπλογκ και τα προηγούμενα δημοσιεύματα : "Adults in the room" (1) : Οι τρεις επιλογές. (Μελετώντας και κριτικάροντας το εξαιρετικό και πολυσέλιδο ιστορικό ανάγνωσμα του Γιάννη Βαρουφάκη). και "Adults in the room" (2). Το Grexit, ως μόνη ρεαλιστική λύση του ελληνικού προβλήματος, έναντι της συνέχισης της επιβολής του καθεστώτος της χρεωδουλείας. (Πάρα και ενάντια, στις κοσμοπολιτικές αυταπάτες του Γιάννη Βαρουφάκη, περί δυνατότητας βιώσιμης συμφωνίας, με παραμονή της Ελλάδας, στην ζώνη του ευρώ). και  "Adults in the room" (3) : Τί θα συνέβαινε, εάν η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα, είχε υιοθετήσει και εφαρμόσει το πρόγραμμα του Γιάννη Βαρουφάκη, για την δημιουργία του παράλληλου συστήματος πληρωμών, μέσω του TAXIS και για αθέτηση του χρέους, προς την ΕΚΤ, το EFSF, τον ESM και το ΔΝΤ; Μπορούσε να συμβεί κάτι τέτοιο; (Ναι, μπορούσε. Άξιζε, όμως; Ναι, άξιζε).].