1936 - 1939 : La revolución española : Ένα οδοιπορικό στην ιστορία του ισπανικού αναρχισμού, μέχρι την συγκρότηση της C.N.T. και της F.A.I. και την καταστολή της εξέγερσης των Αστουριών.

Ο πατέρας του ισπανικού αναρχισμού, ο Ιταλός αναρχικός Giuseppe Fanelli - εικονιζόμενος, δεξιά -, σε μια ιστορική φωτογραφία του 1869, που τραβήχτηκε, στην Ισπανία, με τους Fernando Garrido, Elias Reclus, Jose Maria Orense και Aristides Rey.



Η ισπανική επανάσταση δεν ήταν μια αλληλουχία γεγονότων, που προέκυψε, από το πουθενά. Από όποια πλευρά και αν την εξετάσουμε, όπως και να την δούμε, όλη αυτή η πυκνή και πρωτοφανής διαδικασία των γεγονότων, που έφθασε, στα ακραία όρια των κοινωνικοαπελευθερωτικών δυνατοτήτων των ανθρώπων, ως κοινωνικών όντων και που κατέδειξε, επίσης και τους πολλούς και ποικίλους κοινωνικούς, αλλά και βιολογικούς περιορισμούς, που τίθενται, στην ολοκλήρωση της κοινωνικής χειραφέτησης, δεν θα ήταν δυνατό να υπάρξει, χωρίς την παρουσία του αναρχοσυνδικαλιστικού κινήματος, το οποίο άφησε την ανεξίτηλη σφραγίδα του, στα γεγονότα εκείνης της εποχής και στα όποια διδάγματα και συμπεράσματα, που προκύπτουν, από την εξέταση και την ανάλυση του περιεχομένου τους.

Ο ισπανικός αναρχισμός και η έμπρακτη μορφοποίηση του, ως αναρχοσυνδικαλισμού, με την C.N.T. και ως πολιτικού σχηματισμού, με την F.A.I., ήταν εκείνος, που εμφύσησε, στις εργαζόμενες τάξεις των πόλεων και της υπαίθρου, τον πολιτικό ριζοσπαστισμό, που απέπνεαν οι επεξεργασμένες ιδέες του Πιέρ-Ζόζεφ Προυντόν, για τον μουτουαλισμό και το επαναστατικό πρόγραμμα δράσης του Μιχαήλ Μπακούνιν. Με αυτόν τον πολιτικό ριζοσπαστισμό και με αυτό το επαναστατικό πρόγραμμα δράσης, ήταν, που συναντήθηκε και έδεσε ο διάχυτος κοινωνικός ριζοσπαστισμός, που επικρατούσε και ήταν, άμεσα, ορατός, στην ισπανική κοινωνία.

Καταλυτικό ρόλο, σε αυτή την διαδικασία της μεταφύτευσης των μπακουνινικών και εν γένει, των αναρχικών ιδεών, στο ισπανικό ριζοσπαστικό εργατικό κίνημα και στον χώρο των ριζοσπαστών Ισπανών διανοουμένων, έπαιξε ο Ιταλός αναρχικός Τζιουζέπε Φανέλλι, ένας παλαιός γαριβαλδινός, ο οποίος πήρε μέρος, στην εξέγερση της Σικελίας, το 1860 και στον πολωνικό ξεσηκωμό του 1863.

Ο Φανέλλι, που υπήρξε και βουλευτής, το 1865 και το 1866, πολέμησε τους Αυστριακούς, ακολούθησε τις ιδέες του Μιχαήλ Μπακούνιν, ο οποίος, το 1868, τον έστειλε, στην Ισπανία, προκειμένου να μυήσει, στις ιδέες του αναρχισμού και να εντάξει, στην Πρώτη Διεθνή, τους ριζοσπάστες εργάτες και διανοούμενους της Βαρκελώνης και της Μαδρίτης.

Πράγματι, ο Φανέλλι, πήγε στην Βαρκελώνη, όπου συνδέθηκε, με την τοπική Διεθνή Ένωση των Εργατών και στην συνέχεια, πήρε τον δρόμο για την Μαδρίτη, ενσπείροντας τις επαναστατικές ιδέες, στους κύκλους των ριζοσπαστών εργατών, διανοουμένων και αγροτών, σημαδεύοντας, ανεξίτηλα, με την δραστηριότητά του, την ιστορία του εργατικού και του αγροτικού κινήματος της χώρας, αφού με τις παροιμιώδεις διαλέξεις του και χρησιμοποιώντας ένα χείμαρρο από ομόηχες, με τα ισπανικά - τα οποία δεν γνώριζε -, ιταλικές, γαλλικές και λατινικές λέξεις, κατάφερε να συνεπαίρνει τα ακροατήριά του, τα οποία, κυριολεκτικά, κρέμονταν, από τα χείλη του.

Από εκεί και πέρα τα πράγματα πήραν τον δρόμο τους.

'' Οι φιλοδοξίες των ισπανών αναρχικών, το 1931, σε γενικές γραμμές, είχαν μείνει οι ίδιες, από την άφιξη του πρώτου απεσταλμένου του Μπακούνιν, στην Ισπανία. Λίγο πριν, δεν είχε ισπανούς οπαδούς η επαναστατική σοσιαλιστική ιδεολογία. Θετικά, μικρά συνεργατικά σωματεία υπήρχαν, μόνο, στην Σεβίλλη και στην Βαρκελώνη. Πολλοί, όμως, διανοούμενοι, από τις τάξεις των κληρικών και των τεχνικών, είχαν εντυπωσιαστεί, από τις ιδέες του φεντεραλισμού και του μεταβιβασμού (μουτουαλισμού), που είχαν εισηγηθεί ο Προυντόν και ο Φουριέ - ο Προυντόν είχε μεταφραστεί, στα ισπανικά, από τον φεντεραλιστή Πι ύ Μαργκάλ, έναν από τους ηγέτες (και για ένα διάστημα, πρωθυπουργό) της Πρώτης Δημοκρατίας...

Το 1873 υπήρχαν 50.000 οπαδοί του Μπακούνιν, στην Ισπανία, γνωστοί στην αρχή, σαν ''διεθνιστές'' κι' αργότερα, με την πιο σωστή επωνυμία "αναρχικοί". Σ' αυτούς αποκαλύφθηκε μιά μεγάλη καινούρια αλήθεια. Το κράτος δεν είχε ηθική υπόσταση, αφού βασιζόταν, πάνω στις αρχές της υποταγής. Στην θέση του, έπρεπε να υπάρχουν αυτοκυβέρνητα σώματα - δήμοι, ειδικότητες, ή άλλες κοινωνικές ομάδες - που θα έκαναν, κατά την κρίση τους, συμβάσεις μεταξύ τους. Οι εγκληματίες θα καταδικάζονταν ύστερα, από κρίση της κοινής γνώμης.

Αναμφίβολα, ο Μπακούνιν, στην συγκρότηση των απόψεών του, ήταν επηρεασμένος, σαν τον Τολστόϋ, από μιά νοσταλγία, για την ζωή, στα ρωσικά χωριά, όπου είχε περάσει τα παιδικά του χρόνια. Οι Ισπανοί εκείνοι, που, ανάμεσά τους, διαδόθηκαν τόσο πλατιά οι ιδέες τους, ίσως να αντιπροσώπευαν μιάν υποσυνείδητη λαχτάρα, για κάτι σχετικό, με τις απλές μεσαιωνικές αγροτικές κοινότητες και τα επαρχιακά αυτόνομα συγκροτήματα, που είχαν ανθίσει, στην Ισπανία, καθώς και στην υπόλοιπη Ευρώπη, πριν επικρατήσει η αρπαχτική διάθεση του μοντέρνου κράτους.

Για τον προσηλυτισμό των ισπανικών εργατικών τάξεων, στις επαναστατικές ιδέες, η Εκκλησία, που ήταν φυσικό να υποφέρει, από το γεγονός, άνοιξε, εντελώς, παράδοξα, τον δρόμο. Η εκκλησιαστική αυτοδιοίκηση, η πουριτανική της εχθρότητα, στο ανταγωνιστικό ένστικτο, ιδιαίτερα, των επιστημόνων και των θεωρητικών, έκαναν τις ιδέες του Φανέλλι να φαίνονται απλά, σαν μιά τίμια προέκταση της παλιάς πίστεως.

Ήταν μιά εποχή, όπου οι γαιοκτήμονες (ιδιαίτερα οι νέοι, που είχαν αποκτήσει γη, από τις εκκλησιαστικές ιδιοκτησίες) περιόριζαν, όλο και περισσότερο, τις υποχρεώσεις τους, στους χωρικούς, που, από μέρα σε μέρα, μεταβάλλονταν, σ΄ένα προλεταριάτο, χωρίς ελπίδες και δικαιώματα. Ακόμα, ο θρησκευτικός χαρακτήρας της Ισπανίας, έκανε τους οπαδούς του νέου κολλεκτιβισμού, όπως είχε κάνει και τους φιλελεύθερους, πιό παθιασμένους και πιό ασυμβίβαστους, πιό ισχυρογνώμονες, από οποιαδήποτε άλλη ανάλογη ομάδα, στην Ευρώπη.

Mikhail Aleksandrovich Bakunin (30/5/1814 - 1/7/1876) Πορτραίτο του Nikolai Nikolaevich Ge, φιλοτεχνημένο το 1871.



Το 1871 η διαμάχη στην (Πρώτη) Διεθνή, ανάμεσα στον Καρλ Μαρξ και στον Μιχαήλ Μπακούνιν, δημιούργησε ένα σχίσμα, στην Ισπανία. Οι μάζες του ισπανικού κινήματος συνέχισαν (και ήταν σχεδόν οι μόνοι στην Ευρώπη) να ακολουθούν τον Μπακούνιν, ενώ μιά μειονότητα, οι σοσιαλιστές, σχημάτισαν ένα δικό τους κόμμα, ακολουθώντας τον Μαρξ.

Οι πρώτοι αναρχικοί, που μυήθηκαν - βασικά τυπογράφοι, δάσκαλοι και φοιτητές - άρχισαν μιά επιμελημένη εκπαιδευτική τακτική, που στράφηκε, ιδιαίτερα, στους Ανδαλουσιανούς εργάτες. Στρατευμένοι επαναστάτες πήγαιναν, από χωριό σε χωριό, ζώντας, σαν περιπλανώμενοι ασκητές. Οργάνωναν νυκτερινά σχολειά, όπου οι χωρικοί μάθαιναν να διαβάζουν, να γίνονται αφοσιωμένοι, φυτοφάγοι, να είναι πιστοί, στις γυναίκες τους και ίσως, να συζητούν την ηθική ζημιά, που κάνει ο καπνός και ο καφές.

Αν και η κυβέρνηση αποκήρυξε την Διεθνή, το 1872, στην ανήσυχη περίοδο της πρώτης Δημοκρατίας, ξέσπασαν πολλές βίαιες αναταραχές, δοκιμάζοντας, στην πράξη, τις θεωρίες του Μπακούνιν. Στην μεγάλη απεργία του Αλικάντε, μιά χούφτα αναρχικών εργατών κυρίεψε την πόλη, σκότωσε τον δήμαρχο και την πολιτοφυλακή και τριγύριζε, στην πόλη, θριαμβευτικά, με τα κεφάλια τους - χτυπητός υπαινιγμός, για τις βιαιότητες, που επρόκειτο να επακολουθήσουν.

Η παλινόρθωση (της μοναρχίας) του 1874 κατάφερε να περιορίσει, αποτελεσματικά, τους Διεθνιστές και το κίνημα συνεχίστηκε, μυστικά. Αριθμητικά, μειώθηκαν, αλλά ο προσηλυτισμός εξακολούθησε. Μερικοί αστοί ριζοσπάστες, σαν τον ηρωικό Φερμίν Σαλβοετσέα, έγιναν αναρχικοί. Κηρύσσοντας την ελευθερία, οι περισσότεροι, από τους ανθρώπους αυτούς, στάθηκαν, εκπληκτικά, αυτοπειθαρχημένοι. Απόστολοι του ελεύθερου έρωτα (όσο και της καταργήσεως όλων των ηθικών κανόνων της μεσαίας και ανωτέρας τάξεως) ζούσαν, σαν άγιοι. Οι οπαδοί τους μοχθούσαν να τους συναγωνιστούν, με κάποιες βίαιες, αλλά αυθόρμητες πράξεις, που καταστέλλονταν, με μιάν αφάνταστη σκληρότητα, φέρνοντας, ακόμα, πιο μεγάλη απελπισία.

Σ' όλη τη νότια Ισπανία, οπωσδήποτε στην διάρκεια του 18ου, του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα, ο αναρχισμός συνέχισε να εξαπλώνεται σαν θρησκεία, που, μπορεί να της έκοβε, μερικές φορές, τον δρόμο η καταδίωξη της πολιτοφυλακής, ή η στέρηση, αλλά, που, ποτέ, δεν έφτανε, ως την ήττα.

Οι αγρότες, που, όλο και περισσότεροι, μαζεύονταν, στις τάξεις του αναρχισμού, πίστευαν, πως μιά μέρα, ίσως, από την επόμενη πράξη βίας, ή την επόμενη κατάσχεση γης, όλο το οικοδόμημα της παλιάς Ισπανίας, με τους παπάδες και τους τσιφλικάδες, θα γκρεμίζονταν, σαν από θαύμα, για να δώσει την θέση του, σ' έναν καινούργιο κόσμο, στον κόσμο της τέλειας αγάπης και της μοιρασμένης γης.

Πολλοί χωρικοί έμαθαν να διαβάζουν, με την καθοδήγηση των αναρχικών κι' έμοιαζε να πιστεύουν, απεριόριστα, τα περισσότερα, απ' όσα διάβαζαν, στα κακοτυπωμένα φυλλάδια, με κείμενα του Μπακούνιν και του Προυντόν. Όταν ανακάλυψαν ότι ο Μπακούνιν είχε πει πως ''ο νέος κόσμος θα κερδιζόταν, μόνον, όταν ο τελευταίος βασιλιάς θα στραγγαλιζόταν, με τα έντερα του τελευταίου παπά'', πολύ θα ήθελαν να δοκιμάσουν, αν θα γινόταν έτσι. Μ' ένα πιστόλι και μιά εγκυκλοπαιδεία δεν θα μπορούσαν να πετύχουν τα πάντα;

Οι γαιοκτήμονες και η πολιτοφυλακή (Guardia Civil), που βρίσκονταν σε μιά κατάσταση, σχεδόν, μόνιμου πανικού, μπροστά, στην απειλή της επαναστατημένης Ανδαλουσίας, άρχισαν να κινούνται κι' αυτοί, ζώντας μακριά, από την πραγματικότητα, σαν τους εχθρούς τους, που τον βαθμό της οργανώσεώς τους υπερτιμούσαν, συχνά, τόσο, ώστε ν' απομακρύνονται, από την αλήθεια.

Το πιό γνωστό περιστατικό ήταν της - όπως την έλεγαν - συνομωσίας της ''Mano Negra'' (Μαύρης Χειρός), το 1883, όπου η Πολιτοφυλακή αξίωσε την διάλυσή της, για να προλάβει την σφαγή ολόκληρης της ανώτερης τάξεως - αν και είναι πολύ αμφίβολο, αν υπήρχε, καν, τέτοιο σχέδιο. Δεκατέσσερεις επίστρατοι στραγγαλίστηκαν, στην κεντρική πλατεία του Κάδιξ. Ήταν το αποτέλεσμα μιάς σκηνοθετημένης δίκης. Το γεγονός αυτό έβαλε ένα τέλος, στην αναρχική δράση της Ανδαλουσίας.

Εννέα χρόνια, αργότερα, ξέσπασε μιά καινούργια μεγάλη κρίση :

4.000 χωρικοί, οπλισμένοι, με δρεπάνια, έκαναν παρέλαση, στο Χερέθ, κραυγάζοντας ''Ζήτω η αναρχία'' και σκότωσαν ορισμένους φιλάργυρους καταστηματάρχες. Η εξέγερση διαλύθηκε, από το ιππικό, τέσσερεις άνδρες εκτελέστηκαν και πολλοί καταδικάστηκαν, σε φυλάκιση, ανάμεσα σ΄αυτούς, και ένας - ο Σαλβοετσέα -, που την ώρα της μεγάλης πορείας ήταν, στην φυλακή.

Στο μεταξύ, η ''ιδέα'' είχε, από τότε, εξαπλωθεί, στην Βαρκελώνη, όπου είχαν ζητήσει δουλειά πολλοί Ανδαλουσιανοί εργάτες, σ' αυτό το κέντρο, που, τόσο ξαφνικά, είχε μεγαλώσει και εκβιομηχανιστεί (μέσα στον τελευταίο αιώνα, αυξήθηκε ο πληθυσμός του, από εκατό χιλιάδες, σε ένα εκατομμύριο). Τόσον εκεί, όσο και στην Ανδαλουσία, η καταπίεση συνεχίστηκε, με αφορμή τον εξτρεμισμό, που έπαιρνε διαστάσεις, αν και η τρομοκρατία είχε, πάντοτε, πολλούς, ανάμεσα στους συνδικαλιστές και στους φιλελεύθερους, που της εναντιώνονταν. Δεν υπάρχει αμφοβολία ότι η τρομοκρατία συγκράτησε το κίνημα. Ακόμα και οι πιό πουριτανοί και υψηλόφρονες δεν μπορούν να αρνηθούν την σημασία της ''έμπρακτης προπαγάνδας'', κάποιες πράξεις, χτυπητά, αποτρόπαιες, που έφερναν πανικό, στους αστούς...

Από την εποχή εκείνη, αν και υπήρχαν φιλικές σχέσεις, ανάμεσα στους ισπανούς αναρχικούς και στους συντρόφους τους, πέρα από τα Πυρηναία (συμπεριλαμβανομένων και των Ρώσων), το κίνημα άρχισε να παίρνει ένα ισπανικό χρώμα, βασικά, με την απορρόφησή του, από τον φεντεραλισμό του Πι ύ Μαργκάλ, που υποσκέλισε ένα μεγάλο μέρος από τις ισπανικές πολιτικές θεωρίες (ακόμα και το 1937 η διανοούμενη Φεντερίκα Μοντσένυ, ηγετικό στέλεχος των αναρχικών, δήλωσε ότι βρίσκεται πιό κοντά, στον Πι, παρά στον Μπακούνιν).

Στα πρώτα χρόνια του εικοστού αιώνα, παράλληλα, με την παλίρροια της βίας που υψώνονταν, άρχισαν να δημιουργούνται, στην Βαρκελώνη, ορθολογιστικές σχολές, με το σκοπό να δώσουνε μιά πιό σοβαρή χροιά, στον αναρχισμό. Η πιό φημισμένη, απ' αυτές, ήταν η ''Escuela Moderna'' στην Βαρκελώνη, με διευθυντή τον Φρανσίσκο Φερρέρ.

Αρχικά οι σχολές αυτές ήταν ριζοσπαστικά εκπαιδευτικά πειράματα, που ακολουθούσαν τις αρχές του Τολστόϋ, ή ακόμη του Λ. Σ. Νηλ και που, για την στενά καθολική και δεμένη, με την παράδοση ατμόσφαιρα της Ισπανίας, στάθηκαν ένα σκάνδαλο. Παράδειγμα, ο Φερρέρ χλεύαζε, επιδεικτικά, τα καθιερωμένα, πηγαίνοντας την Μεγάλη Παρασκευή, για πικ - νικ, με τους μαθητές του.

Αλλά ήταν ένα από τα σπάνια ατυχήματα ότι εκείνος, που προσπάθησε να δολοφονήσει τον βασιλέα και την βασίλισσα, το 1906, την ημέρα των γάμων τους, κάποιος Ματέο Μοράλ, ήταν, κάποτε, βιβλιοθηκάριος, στην σχολή Φερρέρ. Από την άλλη μεριά, ο ίδιος ο Φερρέρ δεν είχε, σίγουρα, καμμία σχέση, με την απροσδόκητη εβδομάδα βίας και αναταραχής, που είναι γνωστή, σαν ''Semana Tragica'' της Βαρκελώνης, το 1909. Παρ' ολ' αυτά, χωρίς καμμιάν απόδειξη, τουφεκίστηκε, σαν οργανωτής της, συγκλονίζοντας, έτσι την Ευρώπη και χαρίζοντας, στους αναρχικούς έναν, ακόμα, μάρτυρα.

Η ''Σεμάνα Τράχικα'' οδήγησε, στον σχηματισμό της πρώτης πανεθνικής αναρχικής ομοσπονδίας, της ''Εθνικής Συνομοσπονδίας Εργασίας'', της (C.N.T.), το 1911, με τον σκοπό να δώσει μιάν εθνική συνοχή στις διασκορπισμένες, σε ολόκληρη την χώρα, αναρχικές ομοσπονδίες.

Παίρνοντας, σαν πρότυπο, την γαλλική C.G.T., συνόδεψε την ίδρυσή της ένα κύμα από καινούριες γαλλικές ιδέες, που είχαν πλημμυρίσει, με ενθουσιασμό, τις εργαζόμενες τάξεις και τους διανοούμενους, για τον συνδικαλισμό του Ζωρζ Σορέλ. Η βασική διαφορά, ανάμεσα σ' αυτή και το γαλλικό πείραμα, ήταν η διατήρηση του τοπικού χαρακτήρα, σαν αποφασιστικού παράγοντα, για την οργάνωση της δουλειάς :

Η ''Εθνική Συνομοσπονδία Εργασίας'' προσπάθησε να δημιουργήσει μιάν ενότητα όλων των εργατών μιάς τέχνης σε μιά πόλη, ή σ' ένα pueblo. Αυτό ήταν μιά καινούργια ώθηση για το καλό της ανεξάρτητης κοινότητας.

Η απεργία και πάνω απ' όλα, η γενική απεργία, προσεκτικά, οργανωμένη, μπαίνοντας, σε εφαρμογή, στιγμιαία και ανελέητα, έγινε η βασική, η μοναδική ελπίδα χιλιάδων Ισπανών εργατών, για να πετύχουν την πολιτική τους αποκατάσταση.

Από τότε, που κατάλαβαν ότι η οργανωμένη, στον κατάλληλο χρόνο, απεργία θα ήταν άμεσα αποτελεσματική, δεν πιέζονταν να συγκεντρώσουν χρήματα, για την απεργία. Στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι αναρχικοί εργάτες δεν ήσαν, σε θέση να κάνουν συνεισφορές...

Η ρωσική επανάσταση ξεσήκωσε το ενδιαφέρον, στο έπακρο. Οι αδιάκοπες κυβερνητικές κρίσεις της μοναρχίας, στην ίδια περίοδο, έδειχναν καθαρά στους αναρχικούς ηγέτες ότι πλησίαζε η ώρα τους. Τα μέλη της C.N.T. (Εθνικής Συνομοσπονδίας Εργασίας) λέγεται ότι είχαν φτάσει, το 1918, τις 700.000, ενώ πάνω από 200 εφημερίδες και περιοδικά κυκλοφορούσαν - μόνο, στην Βαρκελώνη, ανάμεσα, στο 1900 και 1923, έγιναν είκοσι εννέα εκδόσεις. '' (σελ. 65 - 72).


Χιού Τόμας : ''ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΙΣΠΑΝΙΚΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ'' Εκδόσεις Αφοι ΤΟΛΙΔΗ (1971)

Francesc - Francisco - Sabaté Llopart (30/3/1915 - 5/1/1960). Ένοπλο μέλος της F.A.I., πριν και κατά τον εμφύλιο πόλεμο και ακούραστος αγωνιστής, κατά της δικτατορίας του στρατηγού Francisco Franco.



Μετά την συγκρότηση της C.N.T., οι απηνείς διώξεις, κατά των δραστηριοτήτων των μελών της και η συστηματική ένοπλη βία των εργοδοτών και τους κράτους, καθώς και η ανάγκη, για την συγκρότηση ενός πολιτικοϊδεολογικού και οργανωτικού κέντρου, οδήγησε στην συγκρότηση της Ιβηρικής Αναρχικής Ομοσπονδίας (Federacion Anarquista Iberica, F.A.I.).

Η F.A.I. ιδρύθηκε, μυστικά, τον Ιούλιο του 1927 στην Βαλένθια, ως συντονιστικό όργανο όλων των ομάδων και οργανώσεων του αναρχικού χώρου, με κεντρικούς πυρήνες τις αποκαλούμενες "ομάδες συγγένειας" (grupos de afinidad) - ανάμεσα σε αυτές και αυτή του "Εμείς" (Nosotros), στην οποία συμμετείχε ο Μπουεναβεντούρα Ντουρούτι -, με αδιάλλακτους αγωνιστές της C.N.T., οι οποίοι, δεν είχαν κανέναν δισταγμό να χρησιμοποιήσουν την ανελέητη ένοπλη βία (την οποία και χρησιμοποιούσαν), κατά των εργοδοτών, των μπράβων τους και των οργάνων του κράτους, με πρώτο και καλύτερο, μεταξύ όλων, τον Francesc (Francisco) Sabaté Llopart.

Ένα σχόλιο που χρειάζεται εδώ αφορά το γεγονός της κακής μετάφρασης στα Ελληνικά, του εν λόγω βιβλίου, μία μετάφραση, που καθιστά δυσνόητα κάποια κομμάτια του, ή που, ουδόλως, αποδίδει το νόημα των γραφομένων, από τον συγγραφέα. Παρ' όλ' αυτά, νομίζω ότι, ανάγλυφα, ξετιλύγεται η ιστορία του ισπανικού εμφυλίου πολέμου και της επαναστατικής εξέλιξής του. Μιά ιστορία, που πολλοί δεν την γνωρίζουν και που πιστεύω ότι, για τους ανθρώπους της γενιάς μου, έχει ένα επικό και συνάμα, συγκινητικό περιεχόμενο.

Για την ιστορία αυτή, ελάχιστα, μιλούν οι σύγχρονοι Ισπανοί, ενώ οι μη Ισπανοί, οι ξένοι, όταν μιλούν γι' αυτήν, αναλίσκονται, σε δακρύβρεκτες περιγραφές υπεράσπισης της δημοκρατίας, απέναντι στον φασισμό και φυσικά, ουδεμία αναφορά κάνουν, στην κοινωνική επανάσταση, που ξέσπασε, με αφορμή το στρατιωτικό πραξικόπημα, προφανώς, επειδή ξεφεύγει, από τις πολιτικές ταξινομήσεις, που στοιχειώνουν, στα μυαλά των συγγραφέων.

Φυσικά, δεν υποτιμώ την υπεράσπιση της Δημοκρατίας και τον αγώνα, ενάντια στον φασισμό, που υπήρξε σημαντικότατο κεφάλαιο, στον ισπανικό εμφύλιο. Η υπεράσπιση της Δημοκρατίας είναι πάντα απαραίτητη, όταν κινδυνεύει από μούτρα, σαν τον Φράνκο, τον Παπαδόπουλο, τον Πινοσέτ, τον Στάλιν, τον Πολ Ποτ και τους ομοίους τους, αλλά το μεγαλείο και η αιτία (ως φόβος των αρχουσών παρασιτικών τάξεων και των καπιταλιστών) του ισπανικού εμφυλίου πολέμου, ήταν η κοινωνική επανάσταση, που ξέσπασε μετά το πραξικόπημα του Φράνκο και η ελευθεριακή κοινωνική τεχνολογία, που αυτή η κοινωνική επανάσταση ανέδειξε.


''Στο μεταξύ, στις αρχές Μαϊου (1936), η C.N.T. έκανε το ετήσιo συνέδριό της στην Σαραγόσα, .... η πoλιτική της F.Α.Ι., για τα τμηματικά επιτεύγματα του ανεξάρτητου κομμουνισμού, με την δραστηριοποίηση των «ελίτ», στα διάφορα, «πουέμπλος», έμεινε η πιο αγαπημένη της τακτική. Το συνέδριο απαίτησε την συνέχιση των ακαριαίων απεργιών, καινούριες προσπάθειες, για την επίτευξη μιας συνεργασίας, με την U.G.T., ικανοποίηση των αιτημάτων, για 36ωρη εβδομάδα, μηνιαία άδεια, με αποδοχές, μεγαλύτερους μισθούς και πάνω απ' όλα, «ανεξάρτητο κομμουνισμό». (Οι αντιπρόσωποι των ψαράδων, από το Παβάχε ['Άγιος Σεβαστιανός] διακήρυξαν, οπωσδήπoτε, ότι δεν πιστεύουν, στο νέο επαναστατικό πνεύμα του Λάργκo Καμπαλιέρο).

Συζητήθηκε πολύ η αγρoτική μεταρρύθμιση και οι απαιτήσεις της C.N.T. διατυπώθηκαν έτσι:

Κατάσχεση, χωρίς να καταβληθεί αποζημίωση, σ' εκείνους, που είχαν, πάνω από πενήντα εκτάρια γης. Δήμευση των, επί πλέoν, ζώων.

Να δοθούν «κοινωνικά αγαθά», στις ενώσεις των χωρικών, για κοινή εκμετάλλευση και χρήση.

Κατάργηση διάφορων φόρων καλλιέργειας, κατάργηση των ενοικίων, εξέλιξη και ανάπτυξη των δημόσιων έργων και άμεση λύση του πρoβλήματoς της ανεργίας.

Ένα έγγραφο της συνδιασκέψεως, οπωσδήπoτε προετοιμασμένο από τον δόκτορα της F.Α.Ι. Ισαάκ Πουέντε, από την Ριάχα, δίνει μιά καθαρή εικόνα, για το τί έλπιζαν οι αναρχικοί ότι θα επακολουθούσε, μετά την επανάσταση :

«Όταν τελειώσει το βίαιο στάδιο της επαναστάσεως, θα πρέπει να καταργηθoύν τ' ακόλουθα : η ατομική ιδιοκτησία, το κράτος, η αρχή της εξουσίας, επομένως και οι τάξεις, που χωρίζουν τους ανθρώπους, σε εκμεταλλευτές και εκμεταλλευόμενους, καταπιεστές και καταπιεζόμενους.

Κάποτε ο πλούτος θα γίνει κοινός, οι παραγωγοί, ελεύθεροι, πια, θα αναλάβουν, άμεσα, να ρυθμίσουν την παραγωγή και την κατανάλωση. Όταν, σε κάθε τόπο, αρχίσει να λειτoυργεί η ελεύθερη κοινωνία, θα βάλουμε μπροστά τον καινούριο, κοινωνικό μηχανισμό. Οι παραyωyoί θα αποφασίζουν, ελεύθερα, για τον τρόπο, που θα οργανωθούν. Η «κομμούνα λίμπρε» θα δημεύσει την ιδιοκτησία των αστών, τα είδη διατροφής, ρουχισμού, τα εργαλεία, τις πρώτες ύλες κλπ. Όλ’ αυτά θα περάσουν, στα χέρια των παραγωγών, έτσι που να μπορούν να τα διαχειριστούν, για το καλό του συνόλου.

Αρχικά, η «κομμούνα» θα πρoμήθευε το μάξιμoυμ των αναγκαίων, για τον κάθε πολίτη, εξασφαλίζοντας την περίθαλψη, για τους άρρωστους και την εκπαίδευση, για τους νέους... Όλοι οι ικανοί, για εργασία, θα έκαναν, με την θέλησή τους, το καθήκον τους, απέναντι στην κοινότητα, ο καθένας, ανάλογα, με την δύναμη και την ικανότητά του. Όλ' αυτά τα λειτουργήματα δεν θα είχαν εκτελεστικό και γραφειοκρατικό χαρακτήρα. Ξέχωρα από εκείνους, που θα ανήκαν, σε τεχνικές υπηρεσίες, οι υπόλοιποι θα έκαναν το καθήκον τους, σαν παραγωγοί κι' όταν θα τέλειωνε η μέρα, θα συγκεντρώνoνταν, για να συζητήσουν, με λεπτομέρειες, τα θέματα, που δεν θα απαιτούσαν την επιδοκιμασία των γενικοτέρων συνεδρίων. Κάθε ανoικοδόμηση χρειάζεται θυσία...».

 Η βάση, στην διοίκηση, θα ήταν οι κoινότητες, που θα είχαν αυτονομία, αν και ομoσπoνδιακά, θα συνδέoνταν, περιφερειακά και εθνικά. «Το δικαίωμα της αυτονομίας δεν θα απάλλασε, από το καθήκον της εκπληρώσεως των συμφωνιών, για την κοινή ωφέλεια». Μιά ομάδα μικρών χωριών θα μπορούσε να ενωθεί, σε μιά κοινότητα. Οι συνεταιρισμoί βιoμηχανικών και αγροτικών παραγωγών κάθε κoινότητας … θα συνδέovταν, εθνικά. Οι διάφοροι επαγγελματικοί και άλλοι συνεταιρισμοί θα επιφορτίζονταν να πετύχουν την ανταλλαγή των αγαθών, ανάμεσα στις «κομμούνες».

Η επανάσταση δεν θα επενέβαινε, εναντίον της «οικογένειας», αλλά θα εξαφάνιζε την διαφορετική μεταχείριση, κοινωνική ή επαγγελματική, για τις γυναίκες. Ο ανεξάρτητος κομμουνισμός διακηρύσσει τον ελεύθερον έρωτα, χωρίς περισσότερες διατυπώσεις, έξω από την ίδια την θέληση του άντρα και της γυναίκας, παρέχοντας την εγγύηση της προστασίας της κοινότητας, στα παιδιά τους».

Κι' ακόμα, με μια καλή σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, που θα άρχιζε, από το σχολείο, θα γινόταν συνείδηση η ευγονία, έτσι ώστε τα ανθρώπινα όντα, από δώ και πέρα, να μπορούσαν να γεννούν, ενσυνείδητα, για να δημιουργούν γερά και όμορφα παιδιά. Για τα προβλήματα της «ηθικής ιδιoσυγκρασίας», που μπορεί να δημιουργήσει ο έρωτας, στην κοινωνία του ανεξάρτητου κομμουνισμού, η κοινότητα και η ελευθερία έχουν μόνο δύο δρόμους ανοιχτούς... την απουσία.

Για πολλές αρρώστιες, συνιστούν την αλλαγή κλίματος. Για την αρρώστια του έρωτα, την αλλαγή κοινότητας. Η «θρησκεία», αυτή η καθαρά υποκειμενική εκδήλωση, μπορούσε να υπάρχει, όσο βρισκόταν περιορισμένη, στο ιερό της ατομικής συνειδήσεως, αλλά δεν θα επιτρεπόταν, με κανένα τρόπο, σαν μορφή δημόσιου θεάματος, ούτε σαν ηθική και πνευματική καταπίεση.

Η «αγραμματωσύνη» θα χτυπιώταν, αλύπητα. Θα ξανάδιναν την μόρφωση, σ' εκείνους, που είχαν αποκλειστεί, απ' αυτήν (με τον καπιταλισμό. …). Θα δημιουργούσαν μία εθνική εκπαιδευτική ομοσπονδία, που θα είχε, σαν αποστολή της, να εκπαιδεύσει μια καινούρια ανθρωπότητα, ελεύθερη, καλλιεργημένη, ίση και για τα δυο φύλα. Θέματα ανταμοιβών και ποινών θα έπρεπε ν' αποκλειστούν...

Ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, οι εκπαιδευτικές αποστολές... θα ήταν η καλύτερη και η πιο αποτελεσματική βοήθεια, για μια γρήγορη πνευματική και ηθική ανάταση, στις υπάρχουσες γενιές...

Η είσοδος, στον χώρο της επιστήμης και των τεχνών, θα ήταν ελεύθερη. Δεν θα υπήρχε διάκριση, ανάμεσα στους ανθρώπους του πνεύματος και στους χειρώνακτες, αφού ο καθένας θα μπορούσε να είναι και τα δυό.

Καθώς η εξέλιξη ακολουθεί μιαν ασταμάτητη πορεία, αν και συχνά, όχι ευθεία, τα άτομα θα έχουν, πάντα, φιλοδοξίες, να κάνουν κάτι καλύτερο, από τους προγόνους τους και τους σύγχρονούς τους. Όλες εκείνες οι ανησυχίες της δημιουργίας - στην τέχνη, στην επιστήμη, στη λογοτεχνία - θα βρουν την θέση τους, στην ελεύθερη κοινωνία, που θα τις καλλιεργεί... Θα ‘ρθουν ημέρες γενικής αναδημιουργίας. Θα υπάρχουν ώρες, καθημερινά, για επισκέψεις, σε εκθέσεις, θέατρα και κινηματογράφους.

Όσο η κοινωνική επανάσταση δεν θριαμβεύει παγκόσμια, θα είναι αναγκαίο ν’ αγωνιζόμαστε, γι' αυτήν.

Ένας τακτικός στρατός θα ήταν, πάντα, ένας κίνδυνος. Ο οπλισμένος λαός θα ήταν η καλύτερη εγγύηση, εναντίον της επιστροφής, στην παλιά κοινωνία.

Η σημασία αυτού του εγγράφου βασίζεται στο γεγονός ότι, σε δύο μήνες, οι αρχές αυτές νομοθετήθηκαν, σε χιλιάδες πόλεις της Ισπανίας...''


Χιου Τόμας ''ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΙΣΠΑΝΙΚΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ'' (σελ. 190 - 194)



ΣΕ ΔΙΑΡΚΗ ΠΡΟΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ Η ΙΣΠΑΝΙΑ.

Η ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΤΩΝ ΑΣΤΟΥΡΙΩΝ (ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 1934).

Οι εκλογές του Νοεμβρίου του 1933, για την ανανέωση των Κόρτες - που τα είχε διαλύσει ο Αλκαλά Θαμόρα, υστέρα από διαδοχικές κυβερνητικές κρίσεις - σημειώνουν στροφή, στην πολιτική ζωή της χώρας. Τα κόμματα της δεξιάς, με επικεφαλής την CEDA του Χιλ Ρόμπλες (που προήλθε από τη συγχώνευση της Action Popular, με ένα πλήθος μικρών καθολικών κομμάτων) και τους ριζοσπαστικούς του Κέντρου, του Λερρού, κερδίζουν μεγάλη πλειοψηφία, χάρη, κυρίως, στον εκλογικό νόμο, που ευνοεί τους συνασπισμούς, εις βάρος των μεμονωμένων κομμάτων.

Η αριστερά είχε διαπράξει το σφάλμα να κατέβει, στις εκλογές, διασπασμένη και με οξύτατες εσωτερικές διαμάχες. Οι ισχυρότατες, εξάλλου, αναρχοσυνδικαλιστικές ομοσπονδίες (C.N.T. - F.A.I) είχαν αποφασίσει αποχή, από τις εκλογές. Το κομμουνιστικό κόμμα, που είχε ιδρυθεί, το 1921 και ήταν ακόμα, αριθμητικά, ασήμαντο, επέτυχε να καταλάβει, μόνο, μια έδρα, στην Βουλή.

Με την άνοδο, στην εξουσία, της δεξιάς, αρχίζει η περίοδος, που θα μείνει, στην ιστορία, με το όνομα Bienio Negro (Μαύρη Διετία). Την κυβέρνηση αναλαμβάνει ο Λερρού, με την υποστήριξη της CEDA. Όλος ο προσανατολισμός της προηγουμένης νομοθεσίας ανατρέπεται. Τα διατάγματα, κατά της Εκκλησίας, μένουν νεκρό γράμμα, οι απαλλοτριώσεις ακυρώνονται και οι γαιοκτήμονες ξαναπαίρνουν τα κτήματα τους. Ο στρατός ενισχύεται, οι αρχηγοί του κινήματος του 1932 αμνηστεύονται (ο στρατηγός Σανχούρχο φεύγει στην Πορτογαλία).

Η αντίδραση της αριστεράς είναι άμεση. Οι σοσιαλιστές ηγέτες, με την μεγαλύτερη επιρροή, από τον μετριοπαθή Πριέτο, ως τον αδιάλλακτο Λάργκο Καμπαλλέρο, προπαγανδίζουν την ένοπλη εξέγερση. Και όταν τρία μέλη της CEDA, που είχε κατηγορηθεί ότι ήταν παραφασιστικός συνασπισμός, μπήκαν, στην κυβέρνηση, ξέσπασε σ’ ολόκληρη την Ισπανία, μια επαναστατική γενική απεργία.

Στην Βαρκελώνη, οι αυτονομιστές, με αρχηγό τον Luis Companys ανακήρυξαν την ανεξαρτησία της Καταλωνίας. Εκείνες, ακριβώς, τις ημέρες, ο στρατηγός Φράνκο βρίσκεται στην Μαδρίτη, αφού είχε συνοδέψει τον υπουργό των στρατιωτικών Ντιέγκο Ιντάλγκο, στα γυμνάσια, που είχαν διεξαχθεί, στην επαρχία Λεόν. Ο Ιντάλγκο τρέφει μεγάλη εκτίμηση, για τον νεαρό στρατηγό και αποφασίζει να του ανάθεση το έργο της αποκαταστάσεως της τάξεως. Ο Φράνκο εγκαθίσταται, στο υπουργείο στρατιωτικών, όπου μεταφέρει και τον κοιτώνα του. Επί δεκαπέντε μέρες, ανεπίσημα, τουλάχιστον, αρχηγός του Γενικού Επιτελείου του στρατού είναι αυτός. Η απεργία καταπνίγεται, πολύ γρήγορα, σ' ολόκληρη την Ισπανία. Οι καταλανοί αυτονομιστές αναγκάζονται να εκπατριστούν, ή φυλακίζονται.

Μόνο, στις Αστουρίες, η επανάσταση συνεχίζεται : με τους σοσιαλιστές μεταλλωρύχους συμμαχούν οι αναρχικοί, που, στην Καταλωνία, δεν είχαν κατέβει, στον αγώνα, για να υποστηρίξουν τους αυτονομιστές. Οι επαναστάτες είναι κύριοι του Οβιέντο. Για να τους χτυπήσει, ο Φράνκο φέρνει, από το Μαρόκο, το «Τέρσιο» και τους Μαυριτανούς του Στρατού της Αφρικής. Δεν έχει εμπιστοσύνη, στον τακτικό στρατό, στους κληρωτούς : Φοβάται ότι οι στρατιώτες μπορεί να συναδελφωθούν, με τους επαναστάτες. Διοικητή του εκστρατευτικού σώματος τοποθετεί έναν παλιό σύντροφο του, τον αντισυνταγματάρχη Χουάν Γιαγκούε. Μέσα σε δεκαπέντε μέρες, η εξέγερση καταπνίγεται.

Στις 24 Οκτωβρίου, ο Φράνκο συνοδεύει τους υπουργούς των στρατιωτικών, της δικαιοσύνης και της εργασίας, στην επίσκεψη τους, στο «ειρηνευμένο» Οβιέντο. Ο Φρανσίσκο Φράνκο είναι ο ήρωας της ημέρας, ο «σωτήρας της πατρίδας. Παρασημοφορείται, με τον Μεγαλόσταυρο στρατιωτικής αξίας. Τον Φεβρουάριο του 1935, παίρνει μια σημαντική προαγωγή : ανώτατος διοικητής των ενόπλων δυνάμεων του Μαρόκου. Και δεν περνούν, ούτε τρεις μήνες όταν, χάρη, στον Χιλ Ρόμπλες, που είχε μπει, στην κυβέρνηση, σαν υπουργός των στρατιωτικών, γίνεται αρχηγός του Γενικού Επιτελείου. Είναι το επιστέγασμα μιας σταδιοδρομίας, με πολύ γοργή εξέλιξη. 

ΑΣΤΟΥΡΙΕΣ : πρώτη πράξη του εμφυλίου πολέμου.

Κατά τον Μπρέναν, το πιο σημαντικό γεγονός της εξεγέρσεως του 1934 είναι ότι, για πρώτη φορά, «κυκλοφόρησαν, στην Ισπανία, σαφείς οδηγίες, με την προοπτική μιας κοινωνικής επαναστάσεως». Μετά την αποτυχία των επαναστατικών κινητοποιήσεων της Βαρκελώνης και της Μαδρίτης έμειναν, στον αγώνα, μόνο οι Αστουριανοί μεταλλωρύχοι, που η εποποιία τους «τρομοκράτησε τους αστούς και σκόρπισε τον ενθουσιασμό, σ' όλες τις εργαζόμενες τάξεις της Ισπανίας. Μπορεί να θεωρηθεί, σαν η πρώτη μάχη του εμφυλίου πολέμου».

Στην εξέγερση, έλαβαν μέρος, περίπου, 70.000 εργαζόμενοι. 40. 000 ανήκαν, στην σοσιαλιστική U.G.T., 20.000 στην αναρχική C.N.T. και 9.000, στο κομμουνιστικό κόμμα.

ΑΛΦΡΕΝΤΟ ΜΕΝΤΙΘΑΜΠΑΛ : καθολικός, καθηγητής του Δικαίου («Το μαρτύριο της Ισπανίας: οι αρχές ενός εμφυλίου πολέμου», Λονδίνο 1938). «Ύστερα από σκληρές μάχες, τα κέντρα της εξεγέρσεως εξουδετερώθηκαν με κτηνώδη βία, χωρίς κανέναν σεβασμό, για τους νόμους του πολέμου. Αμέσως, μετά το τέλος των εχθροπραξιών, οι φυλακισμένοι εκτελέσθηκαν, πολλοί χωρίς δίκη, και σε αριθμό, ασύγκριτα, μεγαλύτερο, από αυτούς, που έπεσαν, στην μάχη».

ΡΑΜΙΡΕΘ : «Περισσότεροι από 4000 οι νεκροί, περισσότεροι από 30.000 οι πολιτικοί κρατούμενοι, και μια ατέλειωτη σειρά, από βασανιστήρια, τουφεκισμούς και καταπιέσεις, κατά των εργατών. Επιπλέον, η δολοφονία του δημοσιογράφου Σιρβάλ — που είχε καταγγείλει τα γεγονότα —, από τρεις αξιωματικούς της Λεγεώνας, που και οι τρεις ήταν μαθητές του Φράνκο, τρεις από τους ανθρώπους, που εκείνος είχε διαπλάσει, με τόση υπομονή».

 Νεκροί και τραυματίες

Οι επίσημοι αριθμοί…

Οι αριθμοί των απωλειών του Στρατού, που έδωσαν οι επίσημες πηγές και που τους αναφέρει ο Χίλλς («Φράνκο») είναι οι εξής : νεκροί 22 αξιωματικοί, 25 υπαξιωματικοί, 173 στρατιώτες• τραυματίες 743 (συνολικά)• αγνοούμενοι 46.

«Ο αριθμός των πολιτών νεκρών ποικίλλει, από 855, που δήλωσαν οι κυβερνητικές πηγές, ως 14.000, περίπου, κατά τους υπολογισμούς των επαναστατών, οι οποίοι, οπωσδήποτε, δίνουν εξογκωμένο τον αριθμό των θυμάτων». Οι αριθμοί, που έδωσε, στην δημοσιότητα, το υπουργείο των Εσωτερικών είναι, για όλη την Ισπανία, οι εξής : 1.335 νεκροί, 2.951 τραυματίες, 730 κτίρια κατεστραμμένα. Στα χέρια των επαναστατών, κατασχέθηκαν 90.000 τουφέκια, 33.000 πιστόλια, 10.000 κιβώτια δυναμίτιδας, 30.000 χειροβομβίδες και 330.000 βλήματα.

... και οι αριθμοί της Αριστεράς.

ΑΡΘΟΥΡ ΛΟΝΤΟΝ : Τα θύματα των μαχών, στις χώρες των Αστουριών, είναι 3.000 νεκροί και 7.000 τραυματίες. Εξ άλλου, οι φυλακές της Ισπανίας «γέμισαν, από 30.000 και περισσότερα άτομα, που υποβλήθηκαν, σε βασανιστήρια και σε κακοποιήσεις.., Η Ξένη Λεγεώνα και οι Μαυριτανοί χτυπούν, με λύσσα, τον πληθυσμό : για την κυβέρνηση, όλα τα μέσα είναι επιτρεπτά».

Ο ΧΙΟΥ ΤΟΜΑΣ θεωρεί υπερβολικό τον αριθμό των 5.000 νεκρών, που ανακοίνωσαν οι πηγές της αριστεράς και δίνει τους εξής αριθμούς : 1.300 νεκροί, από τους οποίους 100 της Guardia Civil, 98 στρατιώτες και 86 Ασάλτος και Καραμπινέρος, 3.000 οι τραυματίες και 30.000 οι φυλακισμένοι.

ΝΤΟΛΟΡΕΣ ΙΜΠΑΡΡΟΥΡΙ : «Τα κατασταλτικά μέτρα ήσαν περισσότερο από βίαια, ήσαν θηριώδη. Περισσότεροι, από 4.000 νεκροί, ήταν ο απολογισμός του αγώνα και των κατασταλτικών μέτρων του 1934». 



Η εξέγερση των Αστουριών, τον Οκτώβριο του 1934, πνίγηκε στο αίμα, αλλά έδειξε, για μία ακόμη φορά, ότι το επαναστατικό κίνημα, στην Ισπανία, ήταν ετοιμοπόλεμο και ικανό να ανατρέψει τις παρασιτικές ιθύνουσες τάξεις της χώρας, (φεουδάρχες γαιοκτήμονες, στρατό, Καθολική Εκκλησία) και τους μεγαλοαστούς. Η εξέγερση ήλθε, σαν αντίδραση, στην πολιτική της ακροδεξιάς κυβέρνησης, που αναδείχτηκε νικήτρια στις εκλογές, αλλά αποτέλεσε την πρώτη πράξη του εμφύλιου, που ακολούθησε δύο χρόνια, αργότερα και ήταν γέννημα της μακρόχρονης προεπαναστατικής περιόδου, που σερνόταν, στην Ισπανία, ως απότοκο της τυφλής άρνησης των παρασιτικών κυρίαρχων τάξεων να αποδεχτούν οποιαδήποτε μεταρρύθμιση, που θα περιόριζε, έστω και κατ’ ελάχιστον, τα προνόμιά τους.

Με λίγα λόγια, η Ισπανία δεν ήταν σε θέση να ολοκληρώσει την ‘‘αστικοδημοκρατική’’ φάση του κοινωνικού μετασχηματισμού της – για να μιλήσουμε, με μαρξιστικούς όρους και σε κοινωνικό επίπεδο και σε εθνικό, όσον αφορά τις εθνότητες, που την συναπάρτιζαν, από την εποχή ακόμα του Φερδινάνδου και της Ισαβέλλας και της αποικιοκρατικής επέκτασης, στην Αμερική.

Με την νίκη του Φράνκο, οι παρασιτικές τάξεις θα εξακολουθήσουν να παραμένουν, στο προσκήνιο, μέχρι λίγο, μετά τα μέσα της δεκαετίας του 1970, με το βαρύ τίμημα του αιματηρού εμφύλιου πολέμου και τους, σχεδόν, 1.000.000 (αριθμός είναι συμβολικός, αλλά όχι πολύ μακριά, από την πραγματικότητα) νεκρούς.

Αποτελεί ιστορικό παράδοξο η μακροχρόνια παραμονή του καθεστώτος, στην Ισπανία, ιδιαίτερα, όταν, μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ήλθε η συντριβή των υποστηρικτών και ομογάλακτών του, δηλαδή της ναζιστικής Γερμανίας και της φασιστικής Ιταλίας. Τότε, το καθεστώς του Φράνκο εθεωρείτο τελειωμένη υπόθεση, αλλά η εμφάνιση του Ψυχρού Πολέμου και ο "σοβιετικός" επεκτατισμός, που, στο πετσί της, τον είχε νοιώσει η δημοκρατική Ισπανία, έδωσαν μια μακρά παράταση βίου, στο φασιστικό καθεστώς, το οποίο οι δυτικοί σιχαίνονταν, αλλά το ανέχθηκαν, επειδή δεν υπήρχε εναλλακτική λύση, που να μην ενείχε τον κίνδυνο της κοινωνικής εκτροπής, από την μία, ή την επικράτηση των "Σοβιετικών", από την άλλη.

Πολύ αργότερα και μετά τον θάνατο του Φράνκο (1975), αφού η ισπανική κοινωνία είχε μετασχηματιστεί, άρχισε ο εκδημοκρατισμός της χώρας, που δεν υπήρξε ανώδυνος.

Και μια και μιλάμε, για τον νικητή του εμφυλίου πολέμου, τον στρατηγό Φράνκο, καλό είναι να αναφέρουμε, εδώ και το ακατασίγαστο μίσος του, για τον Έλληνα δικτάτορα, τον ηγέτη του, οιονεί, φασιστικού καθεστώτος της 4ης Αυγούστου, τον παλαιό στρατηγό και εκείνη την εποχή, πρωθυπουργό Ιωάννη Μεταξά, ο οποίος υπήρξε ένας, από τους μεγαλύτερους εφιάλτες του ηγέτη του ισπανικού φασισμού.

Το πως και το γιατί, συνέβη και ο Ιωάννης Μεταξάς υπήρξε ένα, κατ' εξοχήν, μισητό πρόσωπο, για τον Φράνκο και το καθεστώς του, αυτό είναι κάτι, που θα το δούμε, στο επόμενο αφιέρωμα, στον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο.