Από την μάχη της Ιμέρας, το 480 πΧ, στον Μαραθώνα, το 490 πΧ, στην φυλακισμένη, στο σπίτι της, στο Παρίσι (1874-1909), στο μεσαιωνικό σπίτι, στην Γερμανία, το 1899, στην Πάτρα, το 1910, στο ανάθεμα, κατά του Ελευθερίου Βενιζέλου, το 1916, στον Πειραιά (1916-2025), στον Αρμένη Μπολσεβίκο Σιμόν Αρσάκι Τερ-Πετροσιάν (1822-1922), στον Ελευθέριο Βενιζέλο και τον Mustafa Kemal, στην Άγκυρα, στις 30/10/1930, στον Ιωάννη Μεταξά και τον Αριστείδη Δημητράτο (1936-1940), στην χαμένη γενιά της γερμανικής νεολαίας, στον Β’ παγκόσμιο πόλεμο, στην πολιορκία του Λένινγκραντ (9/1941 - 1/1944), στο Βερολίνο (1942-2025), στον κινεζικό εμφύλιο πόλεμο (1945-1949), στον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο (1946-1949) και μετέπειτα (153).
480 πΧ Ιμέρα, Σικελία. Σκελετοὶ Ἑλλήνων πολεμιστῶν στὴν μάχη τῆς Ἰμέρας, κὸντὰ, στὸ Palermo (Πάνορμος), στὴν βόρεια Σικελία, ὅπου ἔπεσαν μαχόμενοι ἐναντίον των Καρχηδονίων τὸ 480 πΧ, τὴν ἴδια, ἀκριβῶς, ἡμέρα τῆς ναυμαχίας τῆς Σαλαμίνας, ὅπου ἄλλοι Ἕλληνες νίκησαν τοὺς Πέρσες! Τὴν ἴδια - υποτίθεται -, ἀκριβῶς, ημέρα, σὲ δύο διαφορετικὰ μέρη, σὲ ἀπόσταση 1344 χλμ μεταξύ τους, οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες νίκησαν τὶς δύο ὑπερδυνάμεις τοῦ τότε κόσμου.
Ἡ μάχη της Ἰμέρας διεξήχθη τὸ 480 π.Χ. ἀνάμεσα στὸ συνασπισμὸ τῶν ἑλληνικῶν πόλεων τῆς Σικελίας καὶ τῶν Καρχηδονίων. Οἱ Ἕλληνες τῆς Σικελίας πέτυχαν μιὰ σημαντικὴ νίκη, ἡ ὁποία σήμανε τὸν τερματισμὸ τῶν ἐπιθετικῶν ἐνεργειῶν των Καρχηδονίων στὴν εὐρύτερη περιοχὴ τῆς Ἰταλίας, προσφέροντας σταθερότητα στὴν περιοχὴ γιὰ τὸν ἑπόμενο αἰῶνα.' ὅλη τὴν διάρκεια τοῦ 6ου αἰ. π.Χ. Ἕλληνες καὶ Φοίνικες, ἀποικία τῶν ὁποίων ἦταν ἡ Καρχηδόνα, ἐπιδίδονταν, σὲ ἕναν ἀγῶνα, γιὰ τὴν κυριαρχία στὴν δυτικὴ Μεσόγειο, ἀπὸ τὶς ἀκτὲς τῆς Ἱσπανίας, μέχρι τὶς ἀκτὲς τῆς Ἰταλίας καὶ ἀπὸ τὴν Ἀφρικὴ, ἕως τὴ Γαλατία. Στὴν προσπάθειά τους νὰ ἐπιβληθοῦν, ὡς ναυτικὴ δύναμη, οἱ Φοίνικες σύναψαν συμμαχία, μὲ τοὺς πειρατὲς, ἀπὸ τὴν περιοχή της Ἐτρουρίας καὶ ὀργάνωσαν ἕνα σύστημα πόλεων κρατῶν, στὶς ἀκτὲς τῆς Σικελίας, μὲ σκοπὸ νὰ ἀποτελέσουν ἀνασχετικὴ δύναμη, στὸν ὁλοένα καὶ ἐντονότερα, αὐξανόμενο ἐπεκτατισμὸ τῶν Ἑλλήνων. Ἀρχικά, γύρω στὸ 580 π.Χ., ὁμάδα Ἑλλήνων ἀποικιστὼν, ὑπό τον Πένταθλο, προσπάθησε νὰ ἀποικήσει μία περιοχὴ, στὰ δυτικὰ τῆς Σικελίας, πολὺ κοντὰ, στὶς φοινικικὲς ἀποικίες. Οἱ Φοίνικες ἐπιτέθηκαν, στὴν ἑλληνικὴ ἀποστολὴ καὶ ὁ Πένταθλος σκοτώθηκε, κατὰ τὴν διάρκεια τῆς μάχης. Οἱ ἄντρες, που σώθηκαν, ἀναγκάστηκαν νὰ ἀποσυρθοῦν, πρὸς τὴν βόρεια ἀκτὴ τοῦ νησιοῦ, ὅπου καὶ ἵδρυσαν τὴν πόλη Λιπάρα. Ἡ δημιουργία της Λιπάρας, σὲ συνδυασμὸ καὶ μὲ τὸν ἀποικισμό του Ἀκράγαντα, προκάλεσαν τὴν ἐπέμβαση τῆς Καρχηδόνας, ἡ ὁποία, τὸ 560-550 π.Χ., ἐκστρατεύει, κατὰ τῆς Σικελίας, μὲ στρατηγό τον Μάλχο. Δυστυχῶς, δὲν σώζονται πολλὰ στοιχεῖα, γιὰ τὴν ἐκστρατεία, γνωρίζουμε, ὡστόσο, ὅτι ἦταν ἐπιτυχὴς καὶ οἱ Καρχηδόνιοι κατάφεραν νὰ θέσουν, ὑπὸ τὸν ἔλεγχό τους, τὴν περιοχὴ τῆς βορειοδυτικῆς Σικελίας. Στὴν συνέχεια, τὰ στρατεύματα τοῦ Μάλχου κατέλαβαν καὶ τὴν Σαρδηνία, νησὶ πλούσιο, σὲ σιτηρὰ καὶ μέταλλα. Ἀνάλογες συγκρούσεις πραγματοποιοῦνταν, σὲ ὅλη τὴν λεκάνη τῆς δυτικῆς Μεσογείου. Οἱ Φωκεὶς τῆς Μασσαλίας ὀργάνωσαν ἕνα σύστημα ἀποικιῶν, θέτοντας, ἔτσι, ὑπὸ τὸν ἔλεγχό τους, τὶς ἀκτὲς τῆς Ἱσπανίας. Ἐπίσης, ἵδρυσαν, στὴν Κορσικὴ, νέα πόλη, τὴν Ἀλαλία. Οἱ Καρχηδόνιοι, που εἶχαν ἰσχυρὴ παρουσία, στὸ νησὶ, ἀντέδρασαν, ἄμεσα. Ἔπειτα ἀπὸ συνεννόηση, μὲ τοὺς πειρατές της Ἐτρουρίας, ἐπιτέθηκαν, ἐναντίον τῆς νέας ἀποικίας καὶ καταβύθισαν τὸν φωκικὸ στόλο. Ὅσοι ἄνδρες κατάφεραν νὰ ἐπιβιώσουν τῆς μάχης, μπόρεσαν νὰ περισώσουν τὶς οἰκογένειές τους καὶ τὰ ἀγαθά τους. Ἡ Ἀλαλία καταστράφηκε, ὁλοσχερῶς, μὲ ἀποτέλεσμα ἡ Κορσικὴ νὰ περιέλθει, στοὺς Ἐτρουροὺς, ἐνῷ, μὲ ἀνάλογες ἐπιδρομὲς, οἱ Καρχηδόνιοι κατάφεραν νὰ ἐξασφαλίσουν τὴν κυριαρχία τους, στὴν Σαρδηνία, ἀνακόπτοντας, ἔτσι, τὴν δημιουργία μιᾶς ἁλυσίδας ἑλληνικῶν πόλεων, ἀπὸ τὴν Μασσαλία, ἕως τὴν Σικελία. Πλέον, γινόταν φανερὸ πως ὁ πόλεμος βρισκόταν, πρὸ τῶν πυλῶν. Ὅλες αὐτὲς οἱ ἁψιμαχίες καὶ οἱ ἔριδες θὰ λύνονταν, μὲ τὴν ὁλοκληρωτικὴ ἐπικράτηση τῆς μίας, ἔναντι τῆς ἄλλης πλευρᾶς. Τὰ ἀλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα Ἑλλήνων καὶ Καρχηδονίων, στὴν περιοχὴ, θὰ ὁδηγοῦσαν, ἀπὸ κοινοῦ, μαζὶ καὶ μὲ ἄλλους παράγοντες, στὸν Σικελικὸ πόλεμο, ὁ ὁποῖος θὰ καθυστεροῦσε, γιὰ λίγα χρόνια, ἐξ αἰτίας κάποιων πολεμικῶν ἐπιχειρήσεων τῶν Καρχηδονίων, στὴν Σαρδηνία καὶ στὴν Λιβύη. Οἱ ἑλληνικὲς πόλη-κράτη τῆς Σικελίας βρίσκονταν, κάτω ἀπὸ τὴν σφαῖρα ἐπιρροῆς δύο οἰκογενειῶν, οἱ ὁποῖες διοικοῦσαν, ὑπὸ τὰ πρότυπα τοῦ τυραννικοῦ καθεστῶτος. Στὴν βόρεια Σικελία, τὴν ἐξουσία ἀσκεῖ ὁ Ἀναξίλαος τοῦ Ρηγίου ποὺ ἦταν τύραννος τῆς Ζάγκλης (μετέπειτα θὰ μετονομαστεῖ σὲ Μεσσήνη), καὶ ὁ πεθερός του Τήριλλος, τύραννος τῆς Ἰμέρας. Στὸν ἀντίποδα, στὴν νότια Σικελία, ὁ Γέλων τῶν Συρακουσῶν, μαζὶ μὲ τὸν πεθερό του Θήρωνα τοῦ Ἀκράγαντα εἶχαν ἑδραιώσει τὴν ἐξουσία τους. Ὁ Γέλων ἦταν στρατηγὸς τοῦ τυράννου της Γέλας Ἱπποκράτη καὶ ἀρχηγὸς τοῦ ἱππικοῦ. Μετὰ τὸν θάνατο τοῦ τυράννου, προφασιζόμενος, ἀρχικὰ, ὅτι θὰ ὑποστηρίξει τοὺς νεαροὺς διαδόχους, ἀλλὰ, τελικῶς, ἐκμεταλλευόμενος τὴν κατάσταση ποὺ ἐπικρατοῦσε στὴν πόλη, παραμέρισε τοὺς κληρονόμους τοῦ Ἱπποκράτη ἀνακηρύσσοντας ἑαυτὸν τύραννο τῆς πόλης. Σὲ μικρὸ χρονικὸ διάστημα, κατάφερε ὅ,τι δὲν μπόρεσαν οἱ προκάτοχοί του, τὴν ὑποταγὴ δηλαδὴ τῆς πόλης τῶν Συρακουσῶν. Θέλοντας νὰ ἐπεκτείνει καὶ νὰ ἐνισχύσει τὴν θέση του, ὁ Γέλων μεταφέρει την πρωτεύουσα, ἀπὸ τὴν Γέλα, στὶς Συρακοῦσες, οἱ ὁποῖες, λόγῳ τῆς στρατηγικῆς τους θέσεως, θὰ ἀποδεικνύονταν λιμάνι κομβικῆς σημασίας. Ὀργανώνει τὴν πόλη, περιβάλλοντάς την, μὲ τεῖχος καὶ οἰκοδομεῖ νέα κτήρια. Ἐπιπλέον, γιὰ νὰ αὐξηθεῖ ὁ πληθυσμὸς τῆς πόλης καὶ νὰ καλυφθοῦν οἱ νέες ἀνάγκες, μεταφέρονται μεγάλα τμήματα πληθυσμῶν, ἀπὸ γειτονικὲς πόλεις, ὅπως τὰ Μέγαρα καὶ ἡ Εὔβοια. Ἐπίσης, ἡ πόλη της Γέλας ἔχασε τὸ μισό της πληθυσμό, ἐνῷ ἡ Καμαρίνα πλήρωσε βαρύτερο τίμημα, ἀφοῦ ὅλοι οἱ πολῖτες της μεταφέρθηκαν, στὶς Συρακοῦσες. Τέλος, προσκάλεσε ἀποίκους, ἀπὸ τὴν, κυρίως, Ἑλλάδα καὶ ἔδωσε πολιτικὰ δικαιώματα, σὲ μισθοφόρους. Ἡ στάση του, ἀπέναντι στοὺς πολίτες, δὲν ἦταν ἑνιαία. Ἔτσι, δίνει τὸ δικαίωμα τοῦ Συρακούσιου πολίτη, στοὺς ἀριστοκράτες τῶν Μεγάρων καὶ τῆς Εὔβοιας ποὺ ἔρχονται, ἐν ἀντιθέσει, μὲ τὸν ἁπλὸ λαό, ὁ ὁποῖος γίνεται ἀντικείμενο ἀγοραπωλησιῶν, στὸ σκλαβοπάζαρο. Ἀφορμὴ, γιὰ τὴν Καρχηδονιακὴ εἰσβολὴ, στάθηκε ἡ διαμάχη, μεταξὺ τοῦ τυράννου του Ἀκράγαντα Θήρωνα καὶ τοῦ Τήριλλου, τυράννου της Ἰμέρας. Νικητὴς τῆς σύρραξης ἀναδείχθηκε ὁ Θήρων, ὁ ὁποῖος καὶ ἐκδίωξε τὸν Τήριλλο, ἀπὸ τὴν Ἰμέρα. Παρὰ τὶς φιλικές τους σχέσεις, ὅμως, ὁ Ἀναξίλαος τοῦ Ρηγίου δὲν μποροῦσε νὰ ἀντιπαρατεθεῖ, μὲ τὸν συνασπισμὸ τῶν δυνάμεων τοῦ Ἀκράγαντα καὶ τῶν Συρακουσῶν. Ἔτσι, ὁ Τύριλλος κατέφυγε, στοὺς Καρχηδονίους, ἀπὸ τοὺς ὁποίους ζήτησε βοήθεια, γιὰ νὰ ἀνακτήσει τὴ θέση του. Τὸ γεγονὸς αὐτὸ ἐπέτρεψε, στοὺς Καρχηδονίους, νὰ χρησιμοποιήσουν, ὡς πρόφαση, τὴν ἐπαναφορά του Τήριλλου, στὸν θρόνο καὶ νὰ ἐκστρατεύσουν, ἐναντίον τῆς Σικελίας. Οἱ προπαρασκευές τους, γιὰ τὴν ἐπερχόμενη σύγκρουση εἶχαν, ἤδη, ξεκινήσει καὶ ἡ πρόσκληση τοῦ ἔκπτωτου τυράννου νὰ ἀναμιχθοῦν, στὰ πράγματα, ἔδωσε τὸ ἔναυσμα, γιὰ τὴν ἐκστρατεία. Ὁ Τήριλλος λειτούργησε σ' αὐτὴν τὴν περίπτωση, ὡς ἕνας ἄλλος Ἰππίας. Ὅπως, δηλαδὴ, ὁ Ἰππίας παρακινοῦσε, συνεχῶς, τὸν Πέρση βασιλιᾶ νὰ ἐκστρατεύσει, ἐναντίον τῆς πόλης τῶν Ἀθηνῶν, ἔτσι καὶ ὁ Τύριλλος προσκαλοῦσε τους Καρχηδονίους νὰ ἐμπλακοῦν, στὶς ἐσωτερικὲς ὑποθέσεις τῶν πόλεων τῆς Σικελίας. Σύμφωνα μὲ τὸν Διόδωρο Σικελιώτη, ὑπῆρξε ἕνας κοινὸς δίαυλος ἐπαφῆς μεταξὺ τοῦ Πέρση βασιλιᾶ καὶ τῶν Καρχηδονίων, ὥστε νὰ πραγματοποιηθεῖ μία συντονισμένη ἐπίθεση, ἐναντίον τοῦ ἑλληνικοῦ κόσμου καὶ ἀπὸ τὴν Ἀνατολὴ καὶ ἀπὸ τὴν Δύση. Μολονότι ἡ πληροφορία αὐτὴ ἀμφισβητεῖται, ὡς πρὸς τὴν ἐγκυρότητά της, εἶναι πιθανὸ οἱ Φοίνικες νὰ διαμεσολάβησαν, στὴν συνεννόηση τῶν δύο μερῶν, ἀποτελῶντας τὸ συνδετικὸ κρίκο τῶν συνομιλιῶν. Ἴσως, ὁ ἡγεμών της Περσίας νὰ μὴν ἀντιμετώπιζε τὶς ἑλληνικὲς πόλεις τῆς Κάτω Ἰταλίας, ὡς ἐνδεχόμενη ἀπειλή, ἐν τούτοις, ἕνας πόλεμος θὰ τὶς κρατοῦσε μακριὰ, ἀπὸ τὰ γεγονότα, ποὺ συνέβαιναν στὴν, κυρίως, Ἑλλάδα καὶ δὲν θὰ τοὺς ἐπέτρεπαν νὰ ἐνισχύσουν, πολεμικὰ, τὴν μητρόπολή τους. Μὲ τὴν ὁλοκλήρωση τῶν προπαρασκευῶν, ὁ Ἀμίλκας ἐκλέγεται, ἐπί κεφαλῆς τοῦ στρατοῦ των Καρχηδονίων καὶ ἐκστρατεύει, μὲ 300.000 ἄνδρες, οἱ ὁποῖοι ἦταν κατὰ κύριο λόγο Φοίνικες, Λίβυοι, Ἴβηρες, Λίγυες, Ἐλισύκοι, Σαρδήνιοι καὶ Κύρνιοι, περισσότερες ἀπὸ 200 τριήρεις καὶ 3.000 μεταγωγικὰ πλοῖα, σύμφωνα μὲ ὅσα παραδίδει ὁ Διόδωρος. Κατὰ τὴ διάρκεια τῆς ἐκστρατείας του, ὁ στόλος ἀφοῦ διέσχισε τὸ Λιβυκὸ Πέλαγος ἔπεσε σὲ τρικυμία μὲ ἀποτέλεσμα νὰ χαθεῖ μεγάλο μέρος τῶν ἱππέων καὶ τῶν ἁρμάτων. Ὁ στόλος προσορμίζεται στὴν Πάνορμο, ὅπου ὁ Ἀμίλκας ξεκουράζει τὸν στρατὸ καὶ διορθώνει τὶς ζημιὲς, ποὺ εἶχαν προκληθεῖ, στὰ πλοῖα. Στὴν συνέχεια, ὁ στρατὸς κινεῖται, διὰ ξηρᾶς, ἐναντίον της Ἰμέρας, συνοδευόμενος, παράκτια, ἀπὸ τὸν στόλο. Ὅταν ἔφθασε, ἔξω ἀπὸ τὴν πόλη της Ἰμέρας, ὁ Ἀμίλκας ἀποφάσισε νὰ στήσει δύο στρατόπεδα, ἕνα χαμηλὸ, κοντὰ στὴν θάλασσα, ὅπου εἶχε τραβήξει τὰ πλοῖα καὶ ἕνα ἄλλο, ἀπέναντι ἀπὸ τὴν πόλη, καταλαμβάνοντας τὴν δυτικὴ πλευρά. Ἀφοῦ ξεφόρτωσε ὅλες τὶς προμήθειες, διέταξε τὰ πλοῖα νὰ ἀποπλεύσουν, μὲ κατεύθυνση τὴν Λιβύη καὶ τὴν Σαρδηνία, μὲ τὴν ἐντολὴ νὰ φέρουν σιτάρι ,γιὰ τὸν στρατό. Μία πρώτη ἔφοδος τῶν πολιορκημένων, κατὰ τῶν Καρχηδονίων στάθηκε ἀτυχής, κάτι ποὺ τρομοκράτησε τὸν λαὸ, ποὺ βρισκόταν, ἐντὸς τῶν τειχῶν τῆς πόλης. Ὁ Θήρων ἀπέστειλε μήνυμα, στὸ Γέλωνα νὰ ἐπισπεύσει τὴν ἄφιξή του. Πράγματι, ὁ Γέλων, ἀφοῦ συγκέντρωσε στρατὸ 50.000 ἀνδρῶν καὶ περίπου 5.000 ἱππεῖς, βάδισε, ταχύτατα, πρὸς τὴν πόλη της Ἰμέρας. Μόλις φθάνει, στὴν πόλη, ἀποφασίζει νὰ στήσει τὸ στρατόπεδό του, στὴν δεξιὰ ὄχθη τοῦ ποταμοῦ, ἐκμεταλλευόμενος τὴν τοποθεσία καὶ τὰ περάσματα, ὥστε νὰ περιορίσει, σημαντικά, τους Καρχηδονίους. Ἐπιπροσθέτως, διατάζει τὸ ἱππικό του νὰ ἐφορμήσει, στὴν ὕπαιθρο καὶ νὰ συλλέξει αἰχμαλώτους. Οἱ ἱππεῖς ἐπέστρεψαν ἔχοντας συλλάβει 1.000 Καρχηδονίους, οἱ ὁποῖοι καὶ ὁδηγήθηκαν σιδηροδέσμιοι ἐντὸς τῆς πόλης, κάτι ποὺ ἀναπτέρωσε τὸ ἠθικὸ τῶν κατοίκων. Λίγες μέρες ἀργότερα οἱ ἱππεῖς τοῦ Γέλωνα συνέλαβαν ἕνα γραμματοκομιστή των Σελινούντιων, ὁ ὁποῖος κατευθυνόταν πρὸς τὸ στρατόπεδο τῶν Καρχηδονίων. Ὁ Ἀμίλκας εἶχε ζητήσει ἀπὸ τὴ σύμμαχο πόλη του Σελινούντα νὰ ἀποστείλει ἱππεῖς πρὸς ἐνίσχυση τοῦ στρατοῦ του. Τὴ μέρα μάλιστα ποὺ ἐπρόκειτο νὰ φθάσει τὸ ἱππικὸ θὰ πραγματοποιοῦσε θυσία πρὸς τὸ θεὸ Ποσειδῶνα σὲ μιὰ προσπάθεια ἐξευμενισμοῦ τῶν θεῶν τοῦ ἐχθροῦ. Ὁ Γέλων ὀργάνωσε ἕνα τολμηρὸ σχέδιο σύμφωνα μὲ τὸ ὁποῖο Συρακούσιοι ἱππεῖς θὰ προσποιοῦνταν τους Σελινούντιους, θὰ σκότωναν τὸν Ἀμίλκα καὶ θὰ ἔκαιγαν τὰ πλοῖα των Καρχηδονίων. Ἐπίσης, τοποθέτησε σκοποὺς σὲ λόφους, τοὺς ὁποίους διέταξε νὰ σηκώσουν τὸ καθορισμένο σημάδι, ὅταν οἱ ἱππεῖς θὰ βρίσκονταν ἐντὸς τοῦ καρχηδονιακοῦ στρατοπέδου γιὰ τὴν τελικὴ ἐπίθεση. Τὴν ἑπόμενη ημέρα, μὲ τὴν ἀνατολὴ τοῦ ἥλιου οἱ Συρακούσιοι ἱππεῖς ἐμφανίστηκαν στὸ στρατόπεδο τῆς θάλασσας καὶ ἔγιναν δεκτοὶ ἀπὸ τοὺς φρουρούς. Στὴ συνέχεια, κατευθύνθηκαν πρὸς τὸ μέρος ὅπου ὁ Ἀμίλκας τελοῦσε τὴ θυσία. Ἐκεῖ σκότωσαν τὸ βασιλιᾶ καὶ ἔβαλαν φωτιὰ στὰ πλοῖα. Οἱ σκοποὶ τῶν λόφων σήμαναν πρὸς τὸ Γέλωνα, ὁ ὁποῖος καὶ βάδισε μὲ τὸ στρατὸ ἐναντίον τοῦ στρατοπέδου των Καρχηδονίων. Ἡ μάχη ποὺ ἀκολούθησε ἦταν σκληρὴ ἀλλὰ ἡ εἴδηση τοῦ θανάτου τοῦ στρατηγοῦ Ἀμίλκα σὲ συνδυασμὸ μὲ τὴν πυρκαγιὰ ποὺ κατέκαιγε τὰ πλοῖα ἐνθάρρυνε τοὺς Ἕλληνες καὶ φόβισε τοὺς Καρχηδονίους μὲ ἀποτέλεσμα οἱ τελευταῖοι νὰ τραποῦν σὲ ἄτακτη φυγή. Ἡ νίκη ἦταν ὁλοκληρωτικὴ γιὰ τοὺς Ἕλληνες, οἱ ὁποῖοι ἐκμηδένισαν τὸν καρχηδονιακὸ στρατό. Ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρά, οἱ Καρχηδόνιοι παρέδιδαν μιὰ διαφορετική, πιὸ μεγαλοπρεπῆ, ἐκδοχὴ γιὰ τὴ μάχη καὶ τὸ θάνατο τοῦ Ἀμίλκα τὴν ὁποία διασώζει ὁ Ἡρόδοτος. Σύμφωνα μὲ τὴν ἱστορία αὐτή, ἐνῷ ἡ μάχη μαίνονταν καὶ ὁ Ἀμίλκας θυσίαζε στὸ βωμὸ τὰ σφάγια, οἱ οἰωνοὶ ἀποδεικνύονταν εὐνοϊκοὶ γιὰ τοὺς Καρχηδονίους. Ὡστόσο, βλέποντας τὸ στρατό του νὰ ἔχει τραπεῖ σὲ ἄτακτη φυγή, ρίχνεται ὁ ἴδιος στὴ φωτιὰ καὶ ἐξαφανίστηκε. Οἱ Καρχηδόνιοι ἔχτισαν πρὸς τιμήν του κενοτάφια καὶ ἐξακολουθοῦσαν νὰ τὸν τιμοῦν γιὰ τὰ ἀνδραγαθήματά του. Ἡ παράδοση ἤδη ἀπὸ τὴν ἀρχαιότητα εἶχε συνδέσει τὴ ναυμαχία τῆς Σαλαμίνας μὲ τὴ μάχη της Ἰμέρας θεωρῶντας πὼς καὶ οἱ δύο διεξήχθησαν τὴν ἴδια ἡμέρα. Ὁ Ἡρόδοτος ποὺ στὸ ἔργο του καταγράφει τὴ σύγκρουση μεταξὺ Ἑλλήνων καὶ Περσῶν εἶναι ὁ πρῶτος ποὺ ὑποστήριξε τὴν ἄποψη αὐτή, τὴν ὁποία υἱοθετοῦν τόσο ὁ Ἀριστοτέλης στὸ ἔργο του «Περὶ Ποιητικῆς» ὅσο καὶ ὁ Πίνδαρος στὸν πρῶτο «Πυθιόνικο», γιὰ διαφορετικοὺς λόγους ὁ καθένας. Ἀργότερα, ὁ Ἔφορος, ἱστορικὸς τοῦ 4ου αἰῶνα π.Χ. ποὺ ἀποτέλεσε καὶ πηγή του Διόδωρου Σικελιώτη, θεωροῦσε πὼς ἡ μάχη της Ἰμέρας πραγματοποιήθηκε τὴν ἴδια μέρα μὲ τὴν μάχη τῶν Θερμοπυλῶν. Ἡ μικρὴ χρονικὴ ἀπόσταση, ποὺ χωρίζει τὶς μάχες, σὲ συνδυασμὸ, μὲ τὸν κοινὸ χαρακτῆρα καὶ τὴν σημασία τῶν νικῶν τοῦ ἑλληνικοῦ κόσμου, σὲ Ἀνατολὴ καὶ Δύση, ἐναντίον τῶν βαρβάρων, συνέβαλε, στὸν παραλληλισμὸ τῶν δύο νικῶν τῶν Ἑλλήνων. Πιθανόν, ἡ αὐλὴ τοῦ τυράννου τῶν Συρακουσῶν νὰ εἶχε σημαντικὸ ρόλο, στὴν διάδοση αὐτῆς τῆς πανελλήνιας προπαγάνδας ποὺ βρῆκε ἄμεση ἀπήχηση, στὴν συνείδηση τῶν Ἑλλήνων. Οἱ Καρχηδόνιοι ἀναγκάστηκαν νὰ συνάψουν εἰρήνη, μὲ τὸν Γέλωνα, ὁ ὁποῖος, ὅμως, ἐπέδειξε μετριοπαθῆ στάση καὶ δὲν ἐπέβαλε δυσβάσταχτους ὅρους, μολονότι οἱ Συρακούσιοι εἶχαν νικήσει τοὺς ἀντιπάλους τους, κατὰ κράτος.Ἔτσι, τὰ κυριότερα μέτρα προέβλεπαν τὰ ἑξῆς:
Οἱ Καρχηδόνιοι ὑποχρεώθηκαν νὰ καταβάλουν ἀποζημίωση στὸν τύραννο τῶν Συρακουσῶν ὕψους 2.000 ταλάντων. Ἐπίσης, ὑποχρεώνονταν νὰ ἀνοικοδομήσουν δύο ναοὺς, στοὺς ὁποίους θὰ χαράσσονταν ἐπιγραφὲς, μὲ τὰ κείμενα τῆς συνθήκης.
Οἱ Καρχηδόνιοι διατήρησαν τὶς κτήσεις καὶ τοὺς συμμάχους τους στὴν Σικελία, ὡστόσο, αὐτοὶ ἦλθαν, σὲ συμβιβασμὸ, μὲ τὸν Γέλωνα.
Ἡ πόλη τῆς Ἰμέρας ἐντάσσονταν, στὸν ἄξονα ἐπιρροῆς τῶν Συρακουσῶν καὶ τοῦ Ἀκράγαντα.
Ὁ Γέλων κατάφερε νὰ ἑδραιωθεῖ καὶ νὰ ἐνισχύσει τὴν ἐξουσία του, στὴν Σικελία. Ἡ νίκη, κατὰ τῶν Καρχηδονίων, ἔλαβε πανελλήνιο χαρακτῆρα καὶ τοῦ προσέδωσε αἴγλη καὶ ἰσχύ. Μὲ τὴν πάροδο τῶν ἐτῶν, οἱ Συρακοῦσες ἔγιναν τὸ πολιτικὸ καὶ πνευματικὸ κέντρο, ὄχι μόνο τῆς Σικελίας ἀλλὰ ὁλόκληρης τῆς Κάτω Ἰταλίας. Τὰ λάφυρα ποὺ συγκεντρώθηκαν, μετὰ τὴν νίκη, χρησιμοποιήθηκαν, γιὰ τὴν οἰκοδόμηση ναῶν καὶ τὴν ἀποστολὴ ἀναθημάτων, στὰ ἱερὰ κέντρα τῆς, κυρίως, Ἑλλάδος, ὅπως ἡ Ὀλυμπία καὶ οἱ Δελφοί. Ὁ λυρικὸς ποιητὴς Σιμωνίδης συνέθεσε τὸ ἐπίγραμμα τοῦ τρίποδα, ποὺ στάλθηκε, στὸ ἱερὸ τῶν Δελφῶν, μὲ τὸ ὁποῖο οἱ Ἕλληνες τῆς Σικελίας ἐξέφραζαν τὴν εὐγνωμοσύνη τους, στοὺς θεούς :
Φημὶ Γέλων' , Ἱέρωνα, Πολύζηλον, Θρασύβουλον,
παῖδας Δεινομένευς, τὸν τρίποδ' ἀνθέμεναι,
ἐξ ἑκατὸν λιτρὼν καὶ πεντήκοντα ταλάντων
Δειμαρετίου χρυσοῦ, τὰς δεκάτας δεκάταν,
βάρβαρα νικήσαντες ἔθνη• πολλὴν δὲ παρασχεῖν
σύμμαχον Ἔλλησιν χείρ' ἐς ἐλευθερίην.
Ἀκόμη, ἕνα μέρος τῶν λαφύρων χρησιμοποιήθηκε γιὰ τὴν κοπὴ ἀργυρῶν νομισμάτων ποὺ ὀνομάστηκαν «Δαμαρέτεια» πρὸς τιμὴν τῆς συζύγου του Γέλωνα. Ἀνάλογες ἦταν καὶ οἱ κινήσεις του Θήρωνα, ὁ ὁποῖος χρησιμοποίησε τὸν πλοῦτο ποὺ ἄφησαν πίσω τους οἱ Καρχηδόνιοι κτίζοντας λαμπρὰ οἰκοδομήματα καθιστῶντας τον Ἀκράγαντα τὴν ὀμορφότερη πόλη τῆς Σικελίας. Στὸν ἀντίποδα, οἱ ἡττημένοι τοῦ πολέμου Καρχηδόνιοι περιορίστηκαν στὶς νοτιοδυτικές τους κτήσεις στὴ Σικελία καὶ ἀφιερώθηκαν στὴν καθιέρωση τῆς αὐτοκρατορίας τους στὶς βόρειες ἀκτὲς τῆς Ἀφρικῆς καὶ τὸ ἐμπόριο στὴ δυτικὴ Μεσόγειο.
Πρωτογενεῖς Πηγές
Ἀριστοτέλης, Περὶ Ποιητικῆς.
Διόδωρος Σικελιώτης, Ἱστορικὴ Βιβλιοθήκη ΙΑ'.
Ἡροδότου, Ἱστορίαι Πολύμνια.
Πίνδαρος, Πυθιόνικος I.
Ἑλληνόγλωσση βιβλιογραφία :
Παπαρρηγόπουλος Κωνσταντῖνος, Ἱστορία τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους, τ. 3 (500 - 479 π.Χ.), ἐκδ. National Geographic Society, 2009 - 2010.
Ξενόγλωσση βιβλιογραφία :
Asheri David, Cambridge Ancient History (ἐπιμ. J.Boardman, N.G.L.Hammond, D.M.Lewis, M.Ostwald), 2η ἔκδοση, τ. IV, Cambridge University Press, 1988.
Bury J.B. Meiggs Russwell, Ἱστορία τῆς Ἀρχαίας Ἑλλάδας, 3η ἔκδοση, τ. Α' - Β', ἐκδ. Καρδαμίτσα, Ἀθήνα 1998.
490 πΧ Μαραθώνας. Κορινθιακό κράνος, από την Μάχη, βρέθηκε, με το κρανίο του αρχαίου πολεμιστή, μέσα. Το συγκεκριμένο εύρημα βρίσκεται, στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών (Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο), όπου εκτίθεται, ως ένα από τα πιο εντυπωσιακά πολεμικά κτερίσματα της Αρχαϊκής Περιόδου. Πρόκειται, για συγκλονιστικό αρχαιολογικό τεκμήριο της Μάχης του Μαραθώνα και της αυτοθυσίας των Ελλήνων πολεμιστών.
1874 Η Blanche Monnier (πριν τον εγκλωβισμό της, το 1883 και μετά από αυτόν, το 1909), ήταν μια παριζιάνα κοσμική, που ήταν γνωστή, για την ομορφιά της και από πλούσια και σεβαστή οικογένεια, από το Πουατιέ. Στην Γαλλία, αναφέρεται ως "La Séquestrée de Poitiers" που σημαίνει "Η Περιορισμένη Γυναίκα του Πουατιέ". Ο λόγος, για τον οποίο πήρε αυτόν τον τίτλο, είναι τραγικός, και όλα ξεκίνησαν, με μια ιστορία αγάπης, που δεν είχε, ποτέ, ευτυχισμένο τέλος. Όταν ήταν 25, ερωτεύτηκε, βαθιά, έναν «άφραγκο δικηγόρο». Αυτό αναστάτωσε την μητέρα της, Louise Monnier, η οποία ήθελε η Blanche να παντρευτεί έναν άντρα πλούσιο, με φήμη.
Ωστόσο, η Blanche αρνήθηκε να εγκαταλείψει τον εραστή της, έτσι, η μητέρα της την παγίδευσε, σε ένα δωμάτιο, στον επάνω όροφο, στην έπαυλή τους . Η Blanche, θα παρέμενε, σε αυτό το κρεβάτι για τα επόμενα 26 χρόνια. Κατά την διάρκεια της παραμονής της, σε αυτό το δωμάτιο, ο αδερφός της, προσποιούταν ότι το έσκασε και εξαφανίστηκε. Η οικογένεια είχε καλή φήμη, καθώς έκανε δωρεές, σε φιλανθρωπίες και θεωρούνταν έξυπνοι και σκληρά εργαζόμενοι άνθρωποι. Τον Μάιο του 1909, ο γενικός εισαγγελέας του Παρισιού έλαβε μια επιστολή, που έλεγε λεπτομέρειες, για την κατάσταση της Blanche. Ήταν τόσο τρομοκρατημένος, που διέταξε την αστυνομία να πάει, αμέσως, στην έπαυλη Monnier. Πηγαίνοντας στον επάνω όροφο, μια άσχημη μυρωδιά ερχόταν, από ένα δωμάτιο, με κλειδωμένη πόρτα. Έσπασαν την πόρτα, για να βρουν την Blanche, που ήταν, σε ένα κρεβάτι περιτριγυρισμένη από τα δικά της περιττώματα, σάπιο φαγητό, έντομα και τρωκτικά. Η μυρωδιά ήταν τόσο άσχημη, που η αστυνομία έσπασε το παράθυρο, το οποίο ήταν καλυμμένο τα τελευταία 26 χρόνια, πράγμα, που σημαίνει ότι η Blanch ζούσε, σχεδόν, στο απόλυτο σκοτάδι, για όλο αυτό το διάστημα. Ο αδερφός της κρίθηκε ανίκανος, διανοητικά, να δικαστεί. Η μητέρα της πέθανε, από καρδιακή προσβολή, 2 εβδομάδες, μετά την ανακάλυψη της κόρης της. Η άτυχη γυναίκα μεταφέρθηκε, σε ψυχιατρικό ίδρυμα, όπου υπέφερε, από ψυχικές διαταραχές, όλη της την ζωή. Πέθανε το 1913. Ποτέ δεν ανακαλύφθηκε ποιος έστειλε το σημείωμα, στον Γενικό Εισαγγελέα.
1895 - 2025 Τσίτσεν Ίτζα, Γιουκατάν, Μεξικό. Η εμβληματική Κεφαλή του Κουκουλκάν, τοποθετημένη, στην βάση της μεγάλης σκάλας του Ελ Καστίγιο—του Ναού του Κουκουλκάν—στην αρχαία πόλη. Η πάνω εικόνα, που τραβήχτηκε το 1895, προσφέρει μια σπάνια ματιά, στο παρελθόν, δείχνοντας πώς εμφανιζόταν το γλυπτό, πριν από 130 χρόνια. Αντίθετα, η κάτω εικόνα αποκαλύπτει την τρέχουσα κατάστασή του, όπως διαμορφώθηκε, από τον χρόνο, τον καιρό και τις προσπάθειες αποκατάστασης. Είναι συναρπαστικό να βλέπεις πώς η ιστορία αφήνει το στίγμα της—τόσο διατηρημένη όσο και μεταμορφωμένη.
1899 Γερμανία. Αυτό ήταν, κάποτε, το παλαιότερο κτίριο στη χώρα. Η απεικονιζόμενη κατασκευή, δείχνει ένα ιστορικό κτίριο, που θεωρούνταν το παλαιότερο γνωστό κτίριο, στην Γερμανία, την εποχή του.
Τέτοια κτίρια δεν είναι, μόνο, αρχιτεκτονικά αριστουργήματα, αλλά σιωπηλοί μάρτυρες της ιστορίας, που άντεξε αιώνες. Συχνά, τέτοια κτίρια ήσαν ρωμαϊκά λείψανα, πρώιμες μεσαιωνικές εκκλησίες, ή κτήρια του Μεσαίωνα, κτισμένα, από πέτρα, ξύλο και πηλό και διατηρημένα, για γενεές. Το κτίριο της φωτογραφίας θα μπορούσε για παράδειγμα να είναι πύλη ρωμαϊκής πόλης, μοναστήρι ή πρώιμη μεσαιωνική κατοικία, που χτίστηκε τον 9ο αιώνα. Η φωτογραφία του 1899 είναι, ιδιαίτερα, πολύτιμη, καθώς παρέχει μια σπάνια εικόνα της κατάστασης του κτιρίου, πριν από 126 χρόνια. Πριν από τους πολέμους, η αστικοποίηση και τα δόντια του χρόνου κατέστρεψαν πολλές τέτοιες κατασκευές. Σήμερα, εικόνες, σαν αυτή, μας θυμίζουν την σημασία της προστασίας των μνημείων και της τεκμηρίωσης της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Ακόμη και αν το κτίριο δεν υπάρχει, πλέον, η ιστορία του ζει, μέσα από αυτή την φωτογραφική καταγραφή· ένα παράθυρο, σε μια μακρινή εποχή, που μας συνδέει, με την προέλευση της γερμανικής ιστορίας και αρχιτεκτονικής.
1906 Αθήνα. Άλμα, επί κοντώ, στο Στάδιο, στην Μεσολυμπιάδα. Φωτογραφία του Fernand Gonder.
1925 Θεσσαλονίκη.Το ρωσικό νοσοκομείο λειτούργησε, ως μαιευτική γυναικολογική κλινική, μέχρι το 1975.
1929 Königsberg (σήμερα, Καλίνινγκραντ), Ανατολική Πρωσία. Ιστορικά πλάνο, από τον κεντρικό σταθμό.
30/10/1930 Άγκυρα. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και ο Mustafa Kemal, στην δεξίωση, που ακολούθησε την υπογραφή του ελληνοτουρκικού Συμφώνου Φιλίας.
1931-1932 Δραπετσώνα. Ο προσφυγικός συνοικισμός της Ανάστασης, υπό κατασκευή. Βρισκόταν κοντά στο παλαιό νεκροταφείο του Πειραιά Ανάσταση και περικλειόταν, από τις οδούς Αναλήψεως, Γραβιάς (σήμερα Α. Μιαούλη), Αϊβατζίδη και Μεσολογγίου (σήμερα Αδριανού). Κατασκευάστηκε, με μέριμνα του Υπουργείου Προνοίας, από τον εργολήπτη Π. Αθανασάκη. Αποτελείτο από 25 πέτρινες κεραμοσκεπείς τετρακατοικίες, με 2 διαμερίσματα ισόγεια και 2 διαμερίσματα, στον επάνω όροφο, με ανεξάρτητες εισόδους. Στο σύνολο, δηλαδή, 100 διαμερίσματα των 2 δωματίων. Κάποια από τα κτίρια υπάρχουν και σήμερα, διάσπαρτα, ανάμεσα σε μεταγενέστερα διώροφα και πιο πρόσφατες πολυκατοικίες.
1936 - 1940 Αθήνα. Ο υφυπουργός εργασίας Αριστείδης Δημητράτος και ο πρωθυπουργός (και υπουργός Εργασίας) Ιωάννης Μεταξάς, στο υπουργείο. Ο Αριστείδης Δημητράτος υπήρξε κομμουνιστής, με προϊστορία, σε διώξεις, φυλακίσεις και εξορίες , από τα προ της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου 1936, "δημοκρατικά" καθεστώτα, έφθασε να γίνει, ουσιαστικά, υπουργός Εργασίας.
Την νύκτα της κήρυξης της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου 1936 και αφού σχηματιζόταν η νέα δικτατορική, πλέον κυβέρνηση, ο Ιωάννης Μεταξάς έστειλε κάποιον αξιωματικό της προσωπικής φρουράς του, να πάει, αμέσως, στο σπίτι του Αριστείδη Δημητράτου και να τον φέρει, στο γραφείο του. Έτσι, η φρουρά του Μεταξά πήγε, στο σπίτι του Δημητράτου, και του κτύπησε την πόρτα. Ο Δημητράτος άνοιξε και είδε πολλούς αστυνομικούς. Τρομοκρατήθηκε, νόμισε ότι θα τον πήγαιναν, στο κρατητήριο, ή, στην εξορία όπως, στο παρελθόν, από τα προηγούμενα καθεστώτα και πήγε να πάρει μια μικρή βαλίτσα, με μερικά ρούχα. Ο αξιωματικός του Μεταξά του είπε : ”κάνε γρήγορα και έλα όπως είσαι”. Τον πήραν, τον έβαλαν, σε ένα αμάξι και με αστυνομική συνοδεία, κατευθύνθηκαν, με ταχύτητα, στον Μεταξά. Ο Μεταξάς ανυπόμονος να τον γνωρίσει, αφού είχε ακούσει, πολλά από αυτά, που έλεγε, για το εργατικό δίκαιο, τον περίμενε όρθιος και χαμογελαστό και μόλις, τον φέρνει ο αξιωματικός της φρουράς μπροστά του, τον ρωτάει, αμέσως. ”Είσαι ο αρχικουμουνιστής ο Αριστείδης Δημητράτος"; Ο Δημητράτος του λέει : ”Ναι, εγώ είμαι, αλλά, πλέον, έχω διαφωνήσει και έχω αποχωρίσει, από το ΚΚΕ.” και ο Μεταξάς του απαντάει : ”Ε, λοιπόν, από αυτή την στιγμή, σε χρίζω υπουργό μου, αναλαμβάνεις το Υπουργείο Εργασίας, ευθύς αμέσως”. Και συνεχίζει ο Μεταξάς : ”Εάν είναι αλήθεια όλα αυτά, που έχω ακούσει ότι λες και πραγματικά, αγαπάς τον εργατοϋπαλληλικό απλό λαό και θέλεις το καλό του, κάνε το καλύτερο, που πιστεύεις ,εσύ για την καλύτερη και αξιοπρεπή βελτίωση του εργαζόμενου λαού, και εγώ θα προσυπογράφω, για σένα..” Ο Δημητράτος δέχτηκε και έγινε υφυπουργός εΕργασίας της δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά, και της 4ης Αυγούστου. Υπήρξε παραγωγικός και κατά την διάρκεια της θητείας του, πολλά από τα φιλεργατικά ευεργετήματα, που ισχύουν μέχρι, σήμερα, πχ ολοκλήρωση εφαρμογής του ΙΚΑ, το οποίο ιδρύθηκε, με τον Ν. 5733/1932, που ψηφίστηκε, επί κυβερνήσεως Ελευθερίου Βενιζέλου, με πρόνοια να εφαρμοσθεί, έπειτα από πέντε μήνες. Δεν εφαρμόστηκε ποτέ. Το 1934, νέος νόμος διόρισε, ως πρώτο πρόεδρο του Δ.Σ. του ΙΚΑ, τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο. Ούτε ο νόμος αυτός εφαρμόσθηκε λόγω των εργοδοτικών αντιδράσεων. Ο Κανελλόπουλος παραιτήθηκε, ανέλαβε ο Χρήστος Αγαλλόπουλος, όμως, παραιτήθηκε και αυτός. Χρειάστηκε το αμείλικτο χέρι του Ιωάννη Μεταξά, το 1936, που εξόπλισε το ΙΚΑ, με πόρους και αρμοδιότητες, το κατέστησε κυρίαρχο παράγοντα, στην εργατική ζωή - ο εορτασμός της εργατικής πρωτομαγιάς, το 8ωρο, οι καλοκαιρινές άδειες, η ίδρυση του σώματος επιθεώρησης εργασίας κλπ, έγιναν, από τον Αριστείδη. Δημητράτο. Τότε, με αποφάσεις του Δημητράτου, πολλά επαγγέλματα κηρύχθηκαν «κλειστά» και «κατοχυρωμένα». Δεν επιτρεπόταν η πρόσβαση καινούργιων, και κυρίως, νέων, ή γυναικών, με χαμηλότερες αμοιβές. Επίσης, απαγορευόταν, στις επιχειρήσεις, να απολύουν προσωπικό, χωρίς κυβερνητική άδεια και ταυτοχρόνως, εφαρμοζόταν η, εκ περιτροπής, εργασία, ώστε να μη σηκώνουν μερικοί, μόνο, τις συνέπειες της δυσπραγίας. Καθιερώθηκε, όμως, ένα ελάχιστο μεροκάματο, ανεξαρτήτως ημερών απασχόλησης. Τότε, συστηματοποιήθηκαν οι κλαδικές συμβάσεις εργασίας, συμπληρώθηκε η εφαρμογή του οκταώρου, και εφαρμόστηκε, τυπικότερα, η εργατική νομοθεσία. Βέβαια, οι εργοδότες δεν συμφωνούσαν και έβρισκαν δαπανηρή την πολιτική αυτή. Το καθεστώς, όμως, τους πρόσφερε, ως αντάλλαγμα, την κατάργηση των απεργιών, πράγμα που ικανοποιούσε τους εργοδότες. Ο Αριστείδης Δημητράτος γεννήθηκε, στην Κεφαλλονιά. Ήταν αδερφός του σοσιαλιστή Νίκου Δημητράτου και ξάδερφος του Παναγή Δημητράτου. Κατά τα γυμνασιακά του χρόνια, εντάχθηκε, στην Σοσιαλιστική Νεολαία Ελλάδας, που, αργότερα, θα συγχωνευτεί, με το ΣΕΚΕ (ΚΚΕ). Μετά την ολοκλήρωση των γυμνασιακών του σπουδών δραστηριοποιήθηκε στο συνδικαλιστικό κίνημα. Στις αρχές της δεκαετίας του 1920, ανέλαβε σημαντικές καθοδηγητικές θέσεις, στην ΟΚΝΕ, ενώ πρωταγωνίστησε και στους αγώνες των καπνεργατών της Καβάλας. Το 1925 εκλέχθηκε Γενικός Γραμματέας του Εργατικού Κέντρου Θεσσαλονίκης. Ταυτόχρονα, αποχώρησε από το ΚΚΕ.
1939 Νέο Φάληρο. Ο Ατμοηλεκτρικός Σταθμός Νέου Φαλήρου, πλαισιωμένος από τον Κηφισό και την σιδηροδρομική γραμμή Αθηνών – Πειραιώς. Στην βάση της αεροφωτογραφίας, φαίνεται ο οικισμός του Μοσχάτου και στο βάθος, τα εργοστάσια της οδού Πειραιώς, ο οικισμός Απόλλων και ο οικισμός του Αγίου Ιωάννη Ρέντη.
1941 Γαλλία. Κατοχή. Γερμανός στρατιώτης ποζάρει, στον φακό, χαμογελαστός.
4/1941 Ναύπλιο. Καμιόνια της RAF, κατά την οπισθοχώρηση των αγγλικών στρατευμάτων, με φόντο το Παλαμήδι.
1942 Ρωσία, “ΕΣΣΔ”, ανατολικό μέτωπο. Ταχυδρόμος του γερμανικού στρατού οδηγεί μοτοσικλέτα.
1941/42 χειμώνας. Περιφέρεια Βιτέμπσκ, Λευκορωσία, “Ε.Σ.Σ.Δ.”. Γερμανοί αλεξιπτωτιστές, με χειμερινές στολές, πραγματοποιούν επίθεση, σε αντάρτες. Στο βάθος, υπάρχει ένα καμένο σπίτι, στο χωριό.
9/1941 - 1/1944 Λένινγκραντ. Η πολιορκία της πόλης, από τους Γερμανούς εισβολείς.
1942 Βερολίνο. Αναχώρηση, ή επιστροφή…
8/1942 Βόρεια Αφρική.Το ατσάλι λάμπει, στην άμμο της ερήμου, μετά από μια μάχη τεθωρακισμένων.
1945 Βερολίνο.
1947 Βερολίνο. Νέα ξεκινήματα μετά τον πόλεμο. Οι εργαζόμενοι ετοιμάζουν τον χώρο, μπροστά από το κατεστραμμένο Reichstag, για την «Εθνική Ημέρα Εργασίας».
1945 - 2025. Βερολίνο. Η γωνία Oranienburger Straße και Friedrichstraße, τότε και τώρα.
1945 - 2025. Weeze, Ρηνανία, Γερμανία. Τότε και τώρα.
4/1945 Φραγκφούρτη. Γερμανοί κρατούμενοι σε χώρο κράτησης, έξω από την πόλη.
27/4/1945 Φρανκφούρτη. Ένα Messerschmitt Me262 A-1a/Jabo (αριθμός εργασίας 170312) ή I. /KG 51 παρκαρισμένο, στον αυτοκινητόδρομο.
1949 Κίνα. Η επικράτηση του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος, στον εμφύλιο πόλεμο.
Τυπικά η Κίνα ανήκε, στο στρατόπεδο των νικητών του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου. Ήταν η χώρα, που βρισκόταν, σε πόλεμο με την Ιαπωνία, από το 1937, όταν τα ιαπωνικά στρατεύματα εισέβαλαν, για να την κάνουν κομμάτι της αυτοκρατορίας της. Όταν η Ιαπωνία παραδόθηκε, τον Αύγουστο του 1945, στο έδαφος της Κίνας υπήρχαν, ακόμη, σχεδόν, ένα εκατομμύριο Ιάπωνες στρατιώτες, που κατείχαν τις περισσότερες μεγάλες πόλεις.
Το Eθνικιστικό κόμμα Κουομιτάνγκ, με επικεφαλής τον αρχιστράτηγο Τσιανγκ Καϊ Σεκ έσπευσε να καλύψει το κενό. Όμως, υπήρχε και μια άλλη δύναμη που διεκδικούσε τον ίδιο ρόλο και είχε παίξει σημαντικότερο ρόλο, στον πόλεμο και την Αντίσταση : ο Κινεζικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός (ΚΛΑΣ, όπως είχε μετονομαστεί, το 1937, ο Κόκκινος Στρατός) του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας. Το 1945, διέθετε 1 εκατομμύριο μαχητές/τριες στις τακτικές μονάδες του, έλεγχε το 25% του εδάφους της αχανούς χώρας, στο οποίο κατοικούσε το 1/3 του πληθυσμού της.
Ο Τσιανγκ Καϊ Σεκ προσπάθησε να εξασφαλίσει τον έλεγχο ολόκληρης της Κίνας με τη βοήθεια των Αμερικανών . Η συμφωνία παράδοσης της Ιαπωνίας πρόβλεπε ρητά ότι οι ιαπωνικές μονάδες θα παραδοθούν, μόνο, στον στρατό του ΚΜΤ. Και εκεί, που δεν υπήρχε τέτοια παρουσία, ανέλαβαν να την εξασφαλίσει ο αμερικάνικος στρατός. Αμερικάνικα μεταγωγικά μετέφεραν μονάδες του ΚΜΤ, στην βόρεια Κίνα και τον Οκτώβρη του 1945, περίπου, 50 χιλιάδες Αμερικάνοι πεζοναύτες βρέθηκαν, στην βόρεια Κίνα, στο Πεκίνο και στο Τσιεντσέν. Οι μάχες άρχισαν να κλιμακώνονται, από τα μέσα του 1946. Το κύριο θέατρό τους ήταν η Μαντζουρία. Στα τέλη του 1947, ήταν πλέον φανερό ότι τα στρατεύματα του ΚΜΤ βρίσκονταν, σε απελπιστική κατάσταση. Έλεγχαν κάποιες μεγάλες πόλεις και ανεφοδιάζονταν, από αερογέφυρες, που εξασφάλιζε η αμερικάνικη αεροπορία και δολάρια. Τον Νοέμβριο του 1948, η τελική επίθεση του ΚΛΑΣ, με επικεφαλής τον Λιν Πιάο, έφερε την αρχή του τέλους, για το καθεστώς του ΚΜΤ.
Μια άλλη αποφασιστική εκστρατεία ξεκίνησε τον ίδιο μήνα, με επίκεντρο την πόλη Σουτσού στα ανατολικά της χώρας και βόρεια του θρυλικού «Κίτρινου Ποταμού». Η εκστρατεία που τα μέτωπά της εκτείνονταν σε 1.300 χιλιόμετρα και ενέπλεξε δυο εκατομμύρια στρατιώτες, τέλειωσε με την πανικόβλητη εκκένωση του Σουτσού τον Γενάρη του 1949. Κρίσιμο ρόλο σε αυτή την επιχείρηση έπαιξε ο Ντενγκ Χσιάο Πινγκ, που τριάντα χρόνια μετά, ως ηγέτης του ΚΚ Κίνας θα την έβαζε στο δρόμο των «μεταρρυθμίσεων» της αγοράς που την έφεραν να παίζει το σημερινό ρόλο στο παγκόσμιο σύστημα. Ο δρόμος για την Νανκίνγκ, την πρωτεύουσα του ΚΜΤ και την Σαγκάη ήταν ουσιαστικά ανοιχτός. Τον Γενάρη η φρουρά του Πεκίνου παραδόθηκε ουσιαστικά χωρίς μάχη - στην πραγματικότητα, προσχώρησε -, στον ΚΛΑΣ.
Την 1 Οκτώβρη 1949 ο Μάο Τσε Τουνγκ μίλησε, μπροστά σε ένα μεγάλο πλήθος, στην πλατεία Τιενανμέν του Πεκίνου, ανακοινώνοντας και τυπικά, την ίδρυση της “Λαϊκής Δημοκρατίας” της Κίνας. Ήταν η επισφράγιση της νίκης του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας, στον εμφύλιο πόλεμο, που είχε ξεκινήσει, το 1945. Αλλά ήταν κάτι, πολύ παραπάνω, από μια στρατιωτική επικράτηση. Σηματοδότησε την νίκη μιας επανάστασης, που άλλαξε, εκ βάθρων, την κινέζικη κοινωνία και τάραξε όλες τις μεγάλες δυνάμεις της εποχής. Η ανακήρυξη της "Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας" ήταν ένα σημάδι έμπνευσης και ελπίδας, για εκατομμύρια ανθρώπους, σε ολόκληρο τον πλανήτη. Ιδιαίτερα, για τα κινήματα, που πάλευαν, ενάντια, στην αποικιοκρατία και τον ιμπεριαλισμό, στην Ασία και όλο το κόσμο. Μια τεράστια χώρα, με μακραίωνη ιστορία και πολιτισμό, που βρισκόταν, για δεκαετίες σε καθεστώς ημιαποικίας των ιμπεριαλιστών, σήκωνε το ανάστημά της.
2025 Γράμμος. Το ΚΚΕ είναι, εκεί.
1948 Ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος, στα ελληνοαλβανικά σύνορα, στον νομό Καστοριάς. Ο Δρ Σταύρος Ντάγιoς είναι ένας από τους κορυφαίους, αν όχι ο κορυφαίος γνώστης του θέματος «oι Ελληνοαλβανικές σχέσεις διαχρονικά». Πριν λίγο καιρό κυκλοφόρησε το νέο του βιβλίο, με τίτλο «100 χρόνια Ελληνοαλβανικές σχέσεις» (Ιστορικό, διπλωματικό, δημοσιογραφικό αρχείο 1900-2000), με 137 αρχειακά τεκμήρια (τηλεγραφήματα, επιστολές, ομιλίες, σε διεθνείς οργανισμούς, δημοσιεύματα εφημερίδων κ.λπ.), πολλά από τα οποία δημοσιεύονται, για πρώτη φορά, φέρνοντας, στο φως, όχι, μόνο, απλά, άγνωστες, αλλά και εντυπωσιακές πληροφορίες και λεπτομέρειες. Υπάρχουν δύο επιστολές, από το μακρινό 1948. Η πρώτη είναι γραμμένη από το ηγετικό στέλεχος του ΚΚΕ Γιάννη Ιωαννίδη (στην πρώτη φωτογραφία είναι, το 1948, στο βουνό, με τον Βασίλη Μπαρτζιώτα), στις 5/8/1948 και απευθύνεται, στον Αντιπρόεδρο της αλβανικής κυβέρνησης Κότσι Τζότζε. Του ζητά βλήματα πυροβολικού, χειροβομβίδες και φάρμακα. Η δεύτερη επιστολή, δύο μήνες, σχεδόν αργότερα (12/10/1948), προέρχεται από το ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ και απευθύνεται, στην ΚΕ του ΚΚ Αλβανίας (πρόκειται, για το Κόμμα Εργασίας της Αλβανίας). Με αυτήν, το ΚΚΕ ζητά, από την Αλβανία, να σταλούν, εκεί, κάποιοι αεροπόροι, καπετάνιοι και μηχανικοί καραβιών και πολιτικοί μηχανικοί του ΔΣΕ, που δεν μπορούν να αξιοποιηθούν, στην εμφύλια σύγκρουση και ειδικά, οι αεροπόροι, να εκπαιδευτούν, από τους Αλβανούς, μέχρι να αποκτήσει ο ΔΣΕ Αεροπορία και Ναυτικό. Δεν πρόκειται, για ανεπίσημα έγγραφα, αλλά για επιστολές, από το Αρχείο του ΚΚΕ. Τα πλήρη στοιχεία, θα τα παραθέσουμε, στο τέλος των επιστολών.
Επιστολή του Γιάννη Ιωαννίδη προς τον Κότσι Τζότζε Αντιπρόεδρο της αλβανικής κυβέρνησης.
Ο Γιάννης Ιωαννίδης (1900-1967) ήταν ηγετικό στέλεχος του ΚΚΕ, ως το 1952, οπότε στάλθηκε, στην Τασκένδη της “ΕΣΣΔ” (πρωτεύουσα του Ουζμπεκιστάν σήμερα), για «δουλειά, στη βάση». Από το 1952, ως το 1961, όμως, εξακολουθούσε να είναι μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ. Στο 8ο Συνέδριο του κόμματος, το 1961, δεν επανεξελέγη στην ΚΕ. Ο Γ. Ιωαννίδης πέθανε, στο Βουκουρέστι, τον Αύγουστο του 1967. Στις 5/8/1948, στέλνει την ακόλουθη επιστολή, προς τον Αντιπρόεδρο της αλβανικής κυβέρνησης Κότσι Τζότζε :
«Σύντροφε Κότση,
Όπως θα ξέρετε, στις 3 του μηνός πήρα ένα σημείωμα από το σ(ύντροφο) Νίκο (Ζαχαριάδη), που με καλούσαν να πάω αμέσως στο Γ(ενικό) Α(ρχηγείο). Πήγα αμέσως και γύρισα χθες το βράδυ (σημείωση του Σ. Ντάγιου: «Ο Γιάννης Ιωαννίδης είχε εγκατασταθεί, στα Τίρανα της Αλβανίας και καθ’ όλη την διάρκεια του εμφυλίου λειτουργούσε, ως σύνδεσμος του ΚΚΕ/ΔΣΕ, με τις χώρες του ανατολικού μπλοκ»). Ο βασικός λόγος της μετάβασής μου εκεί ήταν η καινούργια στρατιωτική κατάσταση, που δημιουργήθηκε ύστερα από την κατάληψη του Κάμενικ απ’ τους μοναρχοφασίστες (σημ: άνδρες του Εθνικού Στρατού) και την πτώση του Γκόλιου, που περιμένονταν (προφανώς, εννοεί ότι αναμενόταν, αλλά καθώς ο Γ. Ιωαννίδης είχε πάει, στο σχολείο, μέχρι την 6η Δημοτικού, θα ήταν λίγο δύσκολο να χρησιμοποιήσει μια λέξη του απαιτητικού λεξιλογίου).
Η κατάληψη του Κάμενικ (είναι το βουνό, στην δεύτερη φωτογραφία και θα αναφερθούμε, εκτενώς, στην συνέχεια, σε αυτή) οφείλεται κυρίως στην επίθεση του μοναρχοφασιστικού στρατού που έγινε μέσα απ’ το αλβανικό έδαφος και στο ότι δεν διαθέταμε, από καιρό τώρα, βλήματα πυροβολικού. Περισσότερο λεπτομερειακά θα σας μιλήσω όταν θα έλθω εκεί στις 10/8 για να συνεχίσω το ταξίδι μου στις Λαϊκές Δημοκρατίες.
Τώρα σας παρακαλούμε, να σταλούν αμέσως τα βλήματα πυροβολικού που μου είπατε ότι θα δώσετε, τους βαρειούς και ελαφριούς όλμους με τα βλήματα. Δεν πρέπει να έχουμε καμμιά καθυστέρηση γιατί ύστερα κι απ’ την κατάληψη της Αμούδας (ορθή γραφή Αμμούδας, πρόκειται για κορυφή τους όρους Αλεβίτσα ή Αλεβίτσι του νομού Καστοριάς, με υψόμετρο 1.546 μ.) και Νικολέρι (κορυφή του όρους Αλεβίτσα του νομού Καστοριάς, με υψόμετρο 1.349 μ,) πρέπει να αντιμετωπίσουμε κεραυνοβόλα την προσπάθεια του εχθρού, στο μέτωπο της Αλεβίτσας (όρος του ν. Καστοριάς, υψόμετρο 1.583 μ.). Σχετικά με τις 40.000 χειροβομβίδες του παληού γιουγκοσλαβικού στρατού αποφασίσαμε να τις πάρουμε. Συνεπώς παρακαλούμε να σταλούν κι αυτές.
Σας στέλνω σήμερα την απόφαση της Ολομέλειας της Κεντρικής Επιτροπής μας μεταφρασμένη στα γαλλικά και ένα ελληνικό αντίτυπο. Επίσης το γράμμα για τα αδελφά κόμματα μεταφρασμένο στα γαλλικά. Παρακαλώ να μου στείλετε τα υπόλοιπα 5 αντίτυπα της απόφασης της Ολομέλειας που δακτυλογραφήθηκε.
Επίσης να στείλετε τα φάρμακα που ανέλαβε να βρει ο Αντισυνταγματάρχης (σημ. Σ. Ντάγιου: Πρόκειται για τον Αντισυνταγματάρχη Ασφαλείας Σοτίρ Βουλκάνι (Sotir Vullkani), υπεύθυνο των αποθηκών, ο οποίος προμήθευε τα υψηλόβαθμα στελέχη της κομματικής και στρατιωτικής ηγεσίας του ΚΚΕ/ΔΣΕ με φαρμακευτικά σκευάσματα από τις ανατολικές χώρες). Μέχρι σήμερα δεν στάλθηκαν.
05/08/48
Συντροφικά
Γιάννης (Ιωαννίδης)
Ας δούμε όμως λεπτομέρειες, για την κατάληψη του Κάμενικ (ή Καμενίκ), από τον ΕΣ. Να σημειώσουμε ότι το Κάμενικ είναι όρος της Ηπείρου, με υψόμετρο 2.042 μ, ενώ το Γκόλιο (ή Γκόλο) είναι μία από τις κορυφές του, με υψόμετρο 1.934 μ. Στο Γκόλιο (η λέξη σημαίνει άδεντρο, δίχως βλάστηση), βρίσκεται και η πυραμίδα 10 των ελληνοαλβανικών συνόρων. Συνεπώς, μιλάμε για οριακά σημεία, πάνω στα ελληνοαλβανικά σύνορα, στην περιοχή της Κόνιτσας, στον νομό Ιωαννίνων. Ο Χ. Συμεωνίδης ονομάζει το όρος Καμενίκος και επισημαίνει ότι η λέξη Κάμενικ είναι σλαβική, βουλγαρικής προέλευσης και σημαίνει πετρότοπος. Μάλιστα, στον νομό Πέλλας, υπάρχει ο οικισμός Πετραία, που, ως το 1928, ονομαζόταν Κάμενικ. Τέλος, για να κλείσουμε την γεωγραφική παρένθεση, στο αλβανικό έδαφος, υπάρχει η κορυφή Maja Kamenicut, με υψόμετρο 2.044 μ.
Σύμφωνα με τον Σταύρο Ντάγιο, στην αρχή Αυγούστου 1948, στο Καμενίκ, μία φάλαγγα του ΔΣΕ κινήθηκε, εντός του αλβανικού εδάφους, με σκοπό να ενεργήσει πλευρική επίθεση, προς ενίσχυση των ανταρτών, που είχαν αναπτύξει επιθέσεις, κοντά στην Κόνιτσα. Τα αντάρτικα τμήματα συμπτύχθηκαν, εντός της αλβανικής επικράτειας, χωρίς να παρεμποδίζονται, από τους Αλβανούς φρουρούς. Τα τμήματα του Ελληνικού Στρατού βλήθηκαν, από το αλβανικό έδαφος. Στην συνέχεια, ελιγμούς μέσω του αλβανικού εδάφους, διενήργησε και ο κυβερνητικός στρατός. Η κατάρρευση του Γκόλιου και η κατάληψη του Καμενίκ αποδίδεται, στον έξυπνο ελιγμό του Ελληνικού Στρατού, μέσα στο αλβανικό έδαφος, αιφνιδιάζοντας και περισφίγγοντας τον κλοιό, γύρω από τον ΔΣΕ.
Να προσθέσουμε, ότι οι Αλβανοί στρατιώτες, όχι μόνο δεν εμπόδισαν τον ΔΣΕ να δράσει, στο έδαφός τους, αλλά πολλοί, από αυτούς, πολεμούσαν, μαζί με τους αντάρτες του ΔΣΕ, εναντίον του Ελληνικού Στρατού. Όλοι αυτοί στάλθηκαν, από τον Ενβέρ Χότζα, στην Τασκένδη του Ουζμπεκιστάν (τότε, ανήκε, στην “ΕΣΣΔ”). Αυτό έγινε, γιατί, προφανώς, αν αποκαλυπτόταν κάτι τέτοιο, η Ελλάδα θα μπορούσε να αξιώσει πολλά, από την Αλβανία. Για την ιστορία, οι Αλβανοί στρατιώτες, όσοι ήσαν, εν ζωή, ακόμη, επέστρεψαν, στην πατρίδα τους, μετά από πολλές δεκαετίες.
Πηγή της επιστολής Ιωαννίδη : Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ) (Αρχείο ΚΚΕ), Κ. 353,φ.20/3/2.
Επιστολή του Πολιτικού Γραφείου της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας προς την Κεντρική Επιτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος Αλβανίας.
«Αγαπητοί σύντροφοι,
Στο ΔΣΕ έχουμε ορισμένους τεχνικούς αξιωματικούς (μηχανικούς και καπετάνιους καραβιών, πολιτικούς μηχανικούς) και αεροπόρους που δεν μπορούμε για την ώρα να τους χρησιμοποιήσουμε στις ειδικότητές τους. Γι’ αυτό κάνουμε την πρόταση να τους στείλουμε στη χώρα σας όπου μπορούν να προσφέρουν πολύτιμες υπηρεσίες και, όταν θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις να αποκτήσει ο ΔΣΕ το αεροπορικό και το ναυτικό όπλο, να ξαναγυρίσουν στην Ελλάδα. Θα μας βοηθούσε πολύ αν οι αεροπόροι θα μπορούσαν να εκπαιδευτούν, στο διάστημα που θα παραμείνουν στη χώρα σας.
Περιμένουμε απάντηση
12/10/48
Για το Π.Γ. της ΚΕ του Κ.Κ.Ε.»
Πηγή: ΑΣΚΙ (Αρχείο ΚΚΕ), Κ353, Φ.20/3/10.
Πηγή: Σταύρος Γ. Ντάγιος, «100 χρόνια Ελληνοαλβανικές σχέσεις», Ιστορικό, διπλωματικό, δημοσιογραφικό αρχείο 1900-2000, Εκδόσεις LITERATUS, 2025.
1950 (δεκαετία). Κοζάνη. Λεωφορείο, στο χιόνι.
1952 Αθήνα, Κολωνάκι. Η οδός Δημοκρίτου.
1966 Τηλεόραση «ZENITH”. Διαφήμιση.
20/5/1967 Αθήνα. “ΝΤΟΜΙΝΟ” (ΤΕΥΧΟΣ 482). Μίμης Δομάζος, Βίκυ Μοσχολιού.
1970. Ελληνική παραλία. Ο Νίκος Γαλανός είναι 25 ετών. Η Βίκυ Βανίτα 22. Ήσαν τα δύο πιο φρέσκα και όμορφα πρόσωπα, στον ελληνικό κινηματογράφο καθώς άλλαζε η δεκαετία. Ο πρώτος πρωταγωνιστής της Φίνος Φιλμς, η δεύτερη της Καραγιάννης-Καρατζόπουλος.
1973 Αθήνα, Μοναστηράκι. Οδός Ηφαίστου.
23/5/1976 «ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗ» ΤΕΥΧΟΣ 328. Νάσος Αθανασίου.
22/5/1979 Αθήνα. «ΦΑΝΤΑΖΙΟ» (Τεύχος 531). Βανέσσα.
1989 Πειραιάς. Η Πλατεία Λουδοβίκου, σημερινή Οδησσού. Έλαβε την ονομασία Λουδοβίκου, στις 21 Δεκεμβρίου 1851 και για τον προσδιορισμό της, καθώς δεν υπήρχε, ακόμη, ούτε σιδηροδρομικός σταθμός, ούτε άλλο σχετικό τοπόσημο χρησιμοποιήθηκε μια ιδιωτική κατοικία, που υπήρχε, κοντά. Έτσι, στην απόφαση 446 του Δημοτικού Συμβουλίου εκείνης της χρονιάς, η πλατεία καταχωρήθηκε, ως αυτή, που βρίσκεται, "κατά την μεσημβρίαν της οικίας Δημητρίου Κρεοπούλου".
2025 Πειραιάς.
2025 Επίκαιρο σκίτσο εποχής.
Σχόλια