Ολιγαρχία (φιλελεύθερη, ή μη) : Γιατί και με ποιούς τρόπους πρέπει να ξεριζωθεί αυτή η πολυσχιδής γάγγραινα, αυτό το σάπιο σώμα του σύγχρονου γραφειοκρατικού καπιταλισμού. Απλούστατα, επειδή χωρίς οικονομική δημοκρατία, δεν μπορεί να υπάρξει κοινωνική δημοκρατία.

Σε αυτό το tweet του, ο γνωστός Αμερικανός οικονομολόγος Robert Reich, που είναι μέλος της ελίτ των ΗΠΑ, είναι, σημαντικά, περιγραφικός, όσον αφορά το τεράστιο πρόβλημα, ως προς την ουσιαστική λειτουργία και την πραγματική και ασφυκτική δυσλειτουργία των αστικών δημοκρατικών ατομικών και κοινωνικών ελευθεριών, εξ αιτίας της συσσωρευόμενης και συγκεντροποιούμενης επικοινωνιακής και λοιπής κυριαρχίας της οικονομικής ολιγαρχίας, στην χώρα του. Και πράττει ορθά. Μόνο, που το πρόβλημα της, γιγαντιαία, αυξανόμενης ισχύος της οικονομικής ολιγαρχίας δεν είναι, απλώς εθνικό. Είναι διεθνές και παγκόσμιο. Και φυσικά, δεν απομονώνεται, στην σφαίρα της οικονομίας, αλλά εξαπλώνεται, ως πολιτικό και κοινωνικό πρόβλημα, που αφορά, κυρίως, την άσκηση της εξουσίας, καθιστάμενο, έτσι, ως ένα αμιγές εξουσιαστικό φαινόμενο.

Ξαφνικά, λοιπόν, στην ζωή μας και στην δημόσια συζήτηση, τέθηκε, στην πρώτη γραμμή των προτεραιοτήτων, το ζήτημα της ύπαρξης της ολιγαρχίας. Μιας ολιγαρχίας την οποία, κυρίως, οι δυτικές κυβερνήσεις, με επικεφαλής την αμερικανική, παρουσιάζουν ως κάτι κακό, το οποίο μάλιστα πρέπει να τιμωρηθεί και να συντριβεί. 

Προφανώς, πρόκειται, περί αστείου, διότι οι δικαιολογίες τις οποίες προβάλλουν δεν έχουν να κάνουν, με την ουσία του φαινομένου της ύπαρξης της πολιτικής και οικονομικής ολιγαρχίας, στον σύγχρονο γραφειοκρατικό καπιταλισμό των δυτικών χωρών. Το πρόβλημα, με αφορμή τον πόλεμο, στην Ουκρανία, η Δυτική προπαγάνδα το περιορίζει, στην ύπαρξη της ρωσικής πολιτικής και οικονομικής ολιγαρχίας και στο ρωσικό καθεστώς, που, στο σύνολό τους, ταυτίζονται και αποτελούν την ίδια την έννοια της ολιγαρχίας, η οποία πρέπει να καταπολεμηθεί, ως ένα επικίνδυνο τοπικό φαινόμενο.

Εννοείται και όλοι γνωρίζουν ότι δεν είναι έτσι τα πράγματα. Το σύγχρονο φαινόμενο της ολιγαρχίας δεν ταυτίζεται, με το ρωσικό καθεστώς και φυσικά δεν έχει μια αποκλειστική εθνική ταυτότητα. Αφορά όλον τον σύγχρονο γραφειοκρατικό καπιταλιστικό κόσμο, σε όλες του τις εκδοχές, είτε αυτή είναι η δυτική εκδοχή φιλελεύθερη ολιγαρχική εκδοχή του, είτε είναι οι αυταρχικές και οι ολοκληρωτικές ολιγαρχικές ανατολικές μορφές του, όπως αυτές υπάρχουν, στην σύγχρονη κομμουνιστική Κίνα, αλλά και σε άλλες χώρες, κυρίως, του αναπτυσσόμενου κόσμου.

Για το φαινόμενο της ολιγαρχίας - οικονομικής και πολιτικής -, έχω γράψει, στο παρελθόν και μάλιστα συνεχώς, σε μια χρονική έκταση, που ξεπερνά την δεκαετία και σταχυολογώντας μερικά, από αυτά τα παλαιά κείμενα, σε αυτό εδώ το μπλογκ, παραθέτω, ενδεικτικά, τα παρακάτω άρθρα μου, με τίτλους :  1988 - 2008 Οι κερδισμένοι και οι χαμένοι της παγκοσμιοποίησης. (Η άνοδος της νεοπαγούς μεσαίας τάξης των χωρών του Τρίτου Κόσμου, η κερδοσκοπία του πλουσιότερου 1%, που προέρχεται από τις χώρες του αναπτυγμένου καπιταλισμού και η υποβάθμιση των μεσαίων και των κατώτερων τάξεων της Δύσης). και Η κατοχή της εξουσίας, στις επιχειρηματικές και τις λοιπές κοινωνικές οργανώσεις και οι ανισοβαρείς και ανισόμετρες διαφοροποιήσεις στην κλίμακα των μισθών και των εισοδημάτων, μέσα και από ένα διάγραμμα των Christoph Lakner και Branko Milanović. και  Η χρησιμότητα της θεωρίας του Τζων Μαίηναρντ Κέϋνς, για την πτώση της οριακής και της μέσης ροπής προς κατανάλωση (marginal and average propensity to consume) στην εξέταση της παρούσας καπιταλιστικής ύφεσης. (Η ανισοκατανομή του εισοδήματος και η ανάγκη για την "ευθανασία των εισοδηματιών")  και 1929 - 2018 Η.Π.Α. και "Ευρωπαϊκή Ένωση" : Η αυξανόμενη εισοδηματική ανισότητα, η φθίνουσα ροπή προς κατανάλωση οι λιμνάζουσες επενδύσεις, ως αιτίες για την κοινωνική δυσαρέσκεια και τα αντισυστημικά κινήματα. (Μια ματιά στην κοινωνική σύνθεση των Κίτρινων Γιλέκων).  και 1890 - 2013 : Η ακραία ανισοκατανομή του εισοδήματος, ως αιτία των οικονομικών κρίσεων. Ένα οδοιπορικό στις ακραίες εισοδηματικές ανισότητες στην αμερικανική κοινωνία, πριν και μετά τις κρίσεις του 1929 και του 2008 και η περίπτωση της Ελλάδας.  και  Η ανισοκατανομή του εισοδήματος, η πτώση της ροπής προς κατανάλωση και η GREAT DEPRESSION της δεκαετίας του 1930. (Η εξίσωση του Irving Fisher, τα αδιέξοδα της νομισματικής πολιτικής και τα διδάγματα για το σήμερα). 

Τα κείμενα αυτά είναι πολύ χρήσιμο, καλό και απαραίτητο οι αναγνώστες να τα διαβάσουν και να τα μελετήσουν, διότι, σε αυτά εντοπίζονται οι αιτίες όπως και προκύπτουν τα μέτρα, που πρέπει να ληφθούν, προκειμένου να αντιμετωπιστεί, από ένα πλειοψηφικό ριζοσπαστικό, επαναστατικό και μεταρρυθμιστικό κοινωνικό κίνημα, το φαινόμενο της ολιγαρχίας, το οποίο, στην βάση του, πηγάζει, από την τεράστια, άμετρη και άνευ ορίων ανισοκατανομή του εισοδήματος και του ατομικού και συλλογικού πλούτου, ανάμεσα στις εισοδηματικές κατηγορίες των εθνικών πληθυσμών και φυσικά, του παγκόσμιου πληθυσμού, στο σύνολο του και κυρίως, εντοπίζεται και επεκτείνεται, με την σύγχρονη τεράστια και χαώδη ανισοκατανομή, ως προς την πρόσβαση και την άσκηση της πολιτικής και της κοινωνικής εξουσίας, κάθε άλλου μέλους των ανθρωπίνων κοινωνιών, που βρίσκεται εκτός των εξουσιαστικών αυτών μηχανισμών, ή συμμετέχει, ως εκτελεστικό, κυρίως, όργανο, των αποφάσεων, που λαμβάνουν οι ελίτ και οι ολιγαρχίες, είτε, στην ιδιωτική σφαίρα της ζωής των πολιτών, είτε, ως κρατική ελίτ και πολιτική ολιγαρχία, με την - δημοκρατικοφανή, ή μη - μεταβίβαση των εξουσιών, ως μηχανισμών της λήψης των αποφάσεων, που αφορούν τις κοινωνικές και τις, εν τοις πράγμασι, κοινωνικοποιημένες συλλογικές οικονομικές και λοιπές δραστηριότητες, στις πολιτικές, κομματικές και λοιπές κοινωνικές ελίτ και ολιγαρχίες, είτε αυτές αφορούν τα αστικά φιλελεύθερα ολιγαρχικά πολιτεύματα της Δύσης, είτε τις κομμουνιστικές και λοιπές αυταρχικές και ολοκληρωτικές ολιγαρχίες της Ανατολής.

Για να είμαι ακριβής, ο σκληρός πυρήνας της παγκόσμιας ολιγαρχίας του πλούτου είναι μετρήσιμος και μετράται, περίπου, στους 2153 δισεκατομμυριούχους, σε ευρώ, ή δολάρια και σε αυτούς, προστίθενται κάποια εκατομμύρια ανθρώπων, οι οποίοι έχουν περιουσίες κάποιων δεκάδων εκατομμυρίων, αποτιμημένες, σε αυτά τα νομίσματα και αποτελούν τις ευρύτερες οικονομικές ελίτ. 

Σε αυτόν τον σκληρό πυρήνα της ολιγαρχίας εμπλέκεται, διασυνδέεται και συνεργεί το σύνολο των πολιτικών και κομματικών εξουσιαστικών ολιγαρχιών και ελίτ, οι οποίες, ως προσωποποίηση των βουλήσεων των κρατών, αποτελούν τον αποφασιστικό και τον εκτελεστικό βραχίονα, δηλαδή, εν ολίγοις, την εκτελεστική επιτροπή των αρχόντων κοινωνικών στρωμάτων, που προσδιορίζονται από τις οικονομικές και λοιπές κοινωνικές ολιγαρχίες και ελίτ και ασκούν την εξουσία, στην κοινωνία, την οποία εξουσία ιδιοποιούνται. 

Έτσι, καθίσταται, σαφέστατα, κατανοητό ότι το πρόβλημα της σαρωτικής κυριαρχίας της ολιγαρχίας, σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο, είναι τεράστιο και πολύπλοκο, γεγονός το οποίο καθιστά δυσχερή (ίσως και αδύνατη) την πλήρη επίλυση του προβλήματος αυτού, με ριζικό τρόπο, η οποία πλήρης επίλυση είναι η εκρίζωση της ύπαρξης της οικονομικής και πολιτικής ολιγαρχίας. 

Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να γίνει τίποτε. Μπορούν να γίνουν πολλά, στην κατεύθυνση του ασφυκτικού περιορισμού αυτής της κυριαρχίας, έως - ει δυνατόν - την κατάργησή της. Αυτό απαιτεί ένα επαναστατικό, ριζοσπαστικό, μεταρρυθμιστικό και λεπτομερές πρόγραμμα, το οποίο θα καταφέρει να περιορίσει, ασφυκτικά, την οικονομική και την πολιτική ισχύ της ολιγαρχίας και των ελίτ. Και φυσικά, όπως, ήδη, έχω γράψει, αυτό το πρόγραμμα πρέπει να το εγκολπωθεί η μεγάλη πλειοψηφία του ανθρώπινου πληθυσμού, η οποία θα πρέπει να υποχρεώσει την ολιγαρχία και τις διάφορες οικονομικές και πολιτικές ελίτ, να χάσουν τα κεκτημένα και τις εξουσίες, που απορρέουν, από την οικονομική, την πολιτική και την κοινωνική τους κυριαρχία.

Εδώ, μπορώ να περιγράψω τις γενικές γραμμές αυτού του αναγκαίου λεπτομερειακού επαναστατικού ριζοσπαστικού μεταρρυθμιστικού προγράμματος, προκειμένου να ανατραπεί αυτή η γαγγραινώδης κοινωνική κατάσταση, που έχει διαμορφωθεί, από και με την άσκηση των εξουσιών και την κυριαρχία της ολιγαρχίας και των διαφόρων οικονομικών και πολιτικών ελίτ, μέσα στις κοινωνίες και επί αυτών των κοινωνιών.

Έτσι, στο οικονομικό πεδίο, αυτό το λεπτομερειακό επαναστατικό ριζοσπαστικό μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα πρέπει να περιλαμβάνει ένα κατώτατο και ένα ανώτατο όριο εισοδημάτων και οικονομικού πλούτου που μπορεί να διαθέτει κάθε άτομο και να προβλέπει την ύπαρξη ενός κόφτη, ως προς την μεγαλύτερη, από αυτά τα όρια, αύξηση των εισοδημάτων και του πλούτου του κάθε ατόμου. 

Εννοείται, βέβαια, ότι δεν ομιλώ και δεν αναφέρομαι, για μια εξίσωση των εισοδημάτων και του πλούτου, ανάμεσα στα μέλη των κοινωνιών και τούτο διότι είναι σαφές ότι είναι δεδομένη η ανισότητα των ικανοτήτων και των προσόντων των διαφόρων ανθρώπων, μέσα στις κοινωνίες και στις κοινωνικές δραστηριότητες. Όμως όλα αυτά έχουν ένα όριο και κινούνται, μέσα σε ένα περιθώριο, το οποίο μπορεί να έχει ένα εύλογο εύρος, αλλά να είναι, σχετικά, μικρό, σε σχέση με τις χαώδεις διαφορές των ανισοκατανομών των εισοδημάτων και του σωρευμένου πλούτου. 

Κάπως έτσι και με ένα, κοινωνικά, ολοκληρωμένο λεπτομερειακό ριζοσπαστικό οικονομικό σχέδιο, μπορεί να εκριζωθεί η οικονομική ολιγαρχία και να περιορισθεί, ασφυκτικά, η ανάδειξη των οικονομικών ελίτ. 

Αλλά, φυσικά, αυτό δεν είναι αρκετό, όσο περιορίζεται, στην οικονομική σφαίρα των κοινωνικών δραστηριοτήτων, διότι αυτό το επαναστατικό ριζοσπαστικό και μεταρρυθμιστικό σχέδιο μπορεί και είναι απαραίτητο να περιλαμβάνει και λύσεις, όσον αφορά το τεράστιο πρόβλημα, που, σήμερα, υφίσταται, ως προς την, επίσης, χαώδη ανισοκατανομή, στην πρόσβαση και στην άσκηση των εξουσιών, μέσα στις ανθρώπινες κοινωνίες.

Έτσι, το τεράστιο πρόβλημα της άσκησης των εξουσιών και της κατανομής τους, μέσα στους κοινωνικούς ιστούς, μπορεί και πρέπει να λυθεί, όπως έχω γράψει και στο παρελθόν [δείτε το κείμενο μου τα κείμενα μου στο παρόν blog με τίτλους :  Liberté, égalité, fraternité : Οι τρεις στόχοι της γαλλικής επανάστασης, που παραμένουν, έως σήμερα και έως το απρόβλεπτο μέλλον, ανεκπλήρωτοι και ζητούμενοι, όπως και τα αιτήματα, για οικονομική ισότητα και για την μη ελιτιστική διάχυση της εξουσίας, στην κοινωνία, που τέθηκαν και θεσμικά, στην ρωσική και στην ισπανική επανάσταση. (Χωρίς οικονομική δημοκρατία δεν μπορεί να υπάρξει πολιτική και κοινωνική δημοκρατία). και Η χρόνια και διαρκής κρίση αντιπροσώπευσης, στην σύγχρονη αστική δημοκρατία, μιλώντας για το ελληνικό παράδειγμα και η επικαιρότητα των αντιεξουσιαστικών ιδεών και πρακτικών. ], με την διάχυση και την απορρόφηση των ατομικών, των κοινωνικών και κοινωνικοποιημένων εξουσιών, στα και από τα μέλη των κοινωνιών, είτε μέσα από τις διαδικασίες της κυκλικής εναλλαγής των καθηκόντων από κάθε μέλος των απαραίτητων και συγκεκριμένων κοινωνικών οργανώσεων και οικονομικών οργανώσεων είτε - όταν και εφόσον, με την απαραίτητη φειδώ χρειάζεται -, μέσα από τις διαδικασίες της εκλογής των αντιπροσώπων, που θα κληθούν να λάβουν τις σχετικές αποφάσεις, που αφορούν την κοινωνία και οι οποίες διαδικασίες εκλογής θα είναι ελεγχόμενες και θεσμικά, σαφώς οριοθετημένες, με στενούς περιορισμούς και κοινωνικούς ελέγχους και ως προς το πόσες φορές μπορεί κάποιος να εκλεγεί, σε ένα συγκεκριμένο αξίωμα, ή - ορθότερα - σε μια συγκεκριμένη θέση ευθύνης και ως προς το αυτονόητο δικαίωμα των μελών των κοινωνικών σωμάτων να προτείνουν και να απαιτούν, ανά πάσα στιγμή, με την συλλογή ενός συγκεκριμένου μίνιμουμ αριθμού ψήφων, ή υπογραφών, την ανάκληση και αντικατάσταση των εκλεγμένων αντιπροσώπων, όπως και των συλλογικών εκτελεστικών επιτροπών - ανάμεσα στις οποίες είναι και αυτές, που αποκαλούμε κυβερνήσεις - και των διαφόρων και ποικίλων συλλογικών κοινωνικών και κοινωνικοποιημένων, λειτουργικά, οργάνων, ακόμη και πριν να λήξει η, οπωσδήποτε, καθορισμένη και χρονικά, περιορισμένη θητεία τους. 

Υποβάλλοντας την προσωπική εκτίμησή μου ότι η διαδικασία της κυκλικής εναλλαγής των καθηκόντων, στα μέλη των συλλογικών κοινωνικών οργάνων είναι προτιμότερη - και μάλιστα πολύ προτιμότερη - από την διαδικασία της εκλογής αντιπροσώπων (και τούτο διότι κάθε διαδικασία εκλογής, που εμπλέκεται, με την άσκηση της όποιας εξουσίας, συνδέεται με την κοινωνική διαίρεση - η οποία, βέβαια, από μόνη της, δεν είναι κάτι το κακό, αντίθετα μάλιστα, πολλές φορές αποτελεί ένα σπέρμα γονιμοποιό - και την εξυπηρέτηση ιδιοτελών ιδιωτικών συμφερόντων, που συνασπίζονται, όπως συμβαίνει στις σύγχρονες, αστικού τύπου, ολιγαρχικές κοινοβουλευτικές και λοιπές εκλογικές διαδικασίες, για την κατοχή της εξουσίας και την εξυπηρέτηση των ιδιοτελών αυτών συμφερόντων), πρέπει να σημειώσω ότι όλη αυτή η υπόθεση της επαναστατικής ριζοσπαστικής μεταρρυθμιστικής κοινωνικής αναδιοργάνωσης είναι μια υπόθεση, η οποία παρουσιάζει τεράστιες και ίσως μη πεπερασμένες δυσχέρειες, οι οποίες, εν πολλοίς, οφείλονται και στην ιδιοτροπία της ανθρώπινης φύσης, αφού ο άνθρωπος, ως βιολογικό τέρας, που είναι, έχει, μέσα στο DNA του, μαζί με τα γονίδια, για την δημιουργικότητα και τον αυτοκαθορισμό και τα γονίδια εκείνα, που τον οδηγούν, στην παθητικότητα και στην υποταγή, στην εξουσία των άλλων. 

Και κάπου εδώ, επανέρχομαι, στον γνωστό οικονομολόγο, που αναφέρθηκα, στην αρχή αυτού του αναγνώσματος, τον Robert Reich και την μνεία του, για τον διαρκή κίνδυνο, που ελλοχεύει, από την ύπαρξη της σύγχρονης ολιγαρχίας και την διαχρονική επιδίωξή της να ελέγχει, επικοινωνιακά τις κοινωνίες, μέσα από την πλήρη κατοχή και τον πλήρη έλεγχο των μέσων μαζικής ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης, προκειμένου να μπορεί να καλλιεργεί αυτή την παθολογική γονιδιακή κατάσταση, μέσα στην ανθρώπινη φύση, που οδηγεί τα άτομα και τις κοινωνίες, στην παθητικότητα και στην υποταγή στην εξουσία των άλλων· δηλαδή την εξουσία την δική της.

Ως εκ τούτου, το σύνολο αυτών των υπαρκτών κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών καταστάσεων καθιστά την εφαρμογή ενός επαναστατικού ριζοσπαστικού μεταρρυθμιστικού σχεδίου αναδιάρθρωσης των κοινωνιών πρόβλημα, το οποίο είναι, εξαιρετικά, δυσχερές έως και ανυπέρβλητο.

Αυτή η ωμή και ρεαλιστική διαπίστωση, όμως, δεν πρέπει να μας οδηγεί, στην απαξίωση της λεπτομερειακής κατάστρωσης και της προσπάθειας και της απόπειρας εφαρμογής ενός τέτοιου σχεδίου δράσης και οργάνωσης των κοινωνιών.

Κάθε άλλο. Μια τέτοια προσπάθεια πρέπει να αποπειραθεί - και προφανώς, μέσα από την αλληλοδιαδοχή των ανθρωπίνων γενεών, θα συνεχίσει να αποπειράται - να επιτευχθεί και μπορεί να παραγάγει μια ατέρμονη σειρά βελτιώσεων και ριζοσπαστικών μεταρρυθμίσεων της κακής παρούσας κατάστασης.