Η ύφεση, η ανισοκατανομή των εισοδημάτων, η κρατική επιχειρηματικότητα και ο έλεγχος της αλυσίδας μισθών - τιμών - κερδών - εισοδημάτων. (Μια συζήτηση με τον καλό φίλο κ. Νίκο Χαραλάμπους).
Στο e-rooster.gr και στο ενδιαφέρον θέμα, που άνοιξε εκεί ο κ. Αντώνης Βακιρτζής, με τίτλο : "Αναδιανομή : Συμφέρει τους φτωχούς;" http://e-rooster.gr/12/2009/1969 υπάρχει ανάμεσα στους άλλους διαλόγους, που έγιναν στα πλαίσια του σχολιασμού, που ακολούθησε και το παρακάτω κείμενό μου, στα πλαίσια του διαλόγου μου, με τον καλό φίλο κ. Νίκο Χαραλάμπους. Το κείμενο αυτό (δείτε τα : http://e-rooster.gr/12/2009/1969#comment-127267 και http://e-rooster.gr/12/2009/1969#comment-127269 ) γράφτηκε στις 2/1/2010, αποτελεί απάντηση σε προηγούμενο κείμενο του κ. Χαραλάμπους (δείτε το : http://e-rooster.gr/12/2009/1969#comment-127257 ) και έχει ως ακολούθως :
''Αγαπητέ και καλέ φίλε κύριε Χαραλάμπους.
Οι συγκεκριμένες προτάσεις που αναφέρετε στο σχόλιό σας είναι πολύ ενδιαφέρουσες. Προφανώς, τις χαρακτηρίζετε, ως προτάσεις «αναδιανομής μη αριστερού τύπου», αλλά δεν είναι αυτό που έχει σημασία.
Δεν έχουν σημασία οι χαρακτηρισμοί των προτάσεων, αλλά το περιεχόμενό τους. Ως εκ τούτου, οι προτάσεις σας είναι σε ορθή κατεύθυνση και δεν δυσκολεύομαι καθόλου να τις υιοθετήσω και μάλιστα μετ’ επαίνων.
Η τεράστια ανισοκατανομή των εισοδημάτων έπαιξε τον ρόλο της μακροπρόθεσμα στην δημιουργία των όρων για την παρούσα ύφεση και αυτό είναι – όπως καταλαβαίνω – κάτι που και εσείς το αποδέχεσθε, ασχέτως από το γεγονός ότι διαφωνείτε στο μέγεθος του ρόλου αυτής της ανισοκατανομής στην εν λόγω ύφεση.
(Εν ολίγοις, μια μικρότερη ανισοκατανομή των εισοδημάτων – και σε αυτό δεν φταίει μόνον η αμερικανική χρηματοπιστωτική ελίτ. Ουκ ολίγον, φταίει και η νομενκλατούρα του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας, που έριξε τεράστια ποσά στο αμερικανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα, αντί π.χ. να τα επανεπενδύσει στην χώρα της – θα είχε φέρει μεγαλύτερη ισορροπία στην αγορά, αφού θα ικανοποιούσε τις άμεσες καταναλωτικές ανάγκες των χαμηλότερων εισοδηματικών στρωμάτων του πληθυσμού και δεν θα οδηγούσε στην στροφή των αποταμιεύσεων στα παιχνίδια με τις φούσκες και τα γνωστά τους αποτελέσματα).
Γι’ αυτό και το κυρίαρχο κριτήριο για την αναδιανομή του εισοδήματος θα μπορούσε πρώτ’ απ’ όλα να είναι η σχέση των κοινωνικών στρωμάτων με την εργασία, που συμμετέχει στην παραγωγή του κοινωνικού προϊόντος. Θα μπορούσε δηλαδή να είναι μεγαλύτερη η συμμετοχή των μισθών στην μοιρασιά (το πόσο είναι ένα άλλο θέμα και φυσικά είναι υπό διερεύνηση και υπό συζήτηση, με ανοικτή κατάληξη).
Μαζύ με αυτά, θα μπορούσαν να είναι και μέτρα για την μεγαλύτερη συμμετοχή των ανέργων (οι οποίοι θα είχαν μειωθεί δραματικά, αν κυρίαρχος στόχος του οικονομικού συστήματος ήταν η εξάλειψη της ανεργίας, ή έστω ή μείωσή της στα επίπεδα της ανεργίας τριβής) στην μοιρασιά του κοινωνικού προϊόντος – και φυσικά η έκταση μιας τέτοιας παρέμβασης είναι και αυτή συζητήσιμη και καθόλου δεδομένη.
Είμαι πολύ δύσπιστος όσον αφορά τον ρόλο του κράτους επιχειρηματία και αυτό και λόγω της γνωστής αποτυχίας του «σοβιετικού» μοντέλου της κρατικής επιχείρησης (το οποίο μοντέλο, όμως, δεν ήταν αποκλειστικά κρατικό μοντέλο επιχείρησης και τούτο επειδή κυρίαρχος διαμεσολαβητής στην διαμόρφωση της στρατηγικής και της διοίκησης της κρατικής επιχείρησης ήταν η σχέση των διοικούντων την επιχείρηση με το κυβερνόν Κομμουνιστικό Κόμμα).
Δεν τον αποκλείω, όμως, εκ προοιμίου, τον ρόλο αυτόν. Θα μπορούσα να τον δω ως συμπληρωματικό, σε μια πολύπλοκη οικονομία, όπως είναι η σύγχρονη οικονομία του γραφειοκρατικού καπιταλισμού της εποχής μας και μόνον στο μέτρο, που μπορέσει (αν και η πράξη μας έχει αποδείξει πως σε ένα κομματικό κράτος η δημόσια επιχείρηση διοικείται αναποτελεσματικά) να έχει ένα σωστό management.
Και τούτο, επειδή στην σύγχρονη γραφειοκρατική καπιταλιστική οικονομία των υπερώριμων μεγάλων επιχειρήσεων δεν είναι η ιδιοκτησία που παίζει ρόλο (αν δηλαδή μια επιχείρηση είναι κρατική ή ιδιωτική), αλλά το «κοουτσάρισμα», δηλαδή η διοίκηση της επιχείρησης (επαναλαμβάνω και πάλι, όταν η επιχείρηση έχει ένα κρίσιμο μέγεθος, αυτό δηλαδή που την καθιστά ώριμη να διοικηθεί από την διοικητική γραφειοκρατία, την νομενκλατούρα της τεχνοδομής των μεγάλων επιχειρήσεων. Δεν αναφέρομαι στις μη ώριμες μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Σε αυτές το κράτος δεν έχει ρόλο να παίξει, ως επιχειρηματίας).
Και για να αποδίδουμε τα του Καίσαρος τω Καίσαρι, πρέπει να πούμε ότι η παρούσα ύφεση είναι προϊόν, πρωτίστως, της αποτυχίας των «ιδιωτικών» γραφειοκρατικών αρμών του χρηματοπιστωτικού συστήματος των Η.Π.Α. αρχικώς και του παγκοσμιοποιημένου συστήματος στην συνέχεια και όχι του κράτους (έχει βάλει, βέβαια και το αμερικανικό κράτος την ουρά του στην όλη υπόθεση, αλλά περισσότερο μη κάνοντας αυτό που πρέπει και αποδιαρθρώνοντας – δια του Γκρήνσπαν – τους μηχανισμούς ελέγχου του συστήματος).
Θα μπορούσε να ειπωθεί ότι η κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού» ήταν προϊόν της αποτυχίας της κρατικής γραφειοκρατίας και ότι η παρούσα ύφεση είναι προϊόν της αποτυχίας των ιδιωτικών γραφειοκρατιών και αυτό θα ήταν αλήθεια, αρκεί αυτή η διαπίστωση να μην οδηγεί σε συμψηφισμούς και τούτο διότι τα δύο αυτά φαινόμενα ουδεμία σχέση έχουν μεταξύ τους.
Στην πρώτη περίπτωση είχαμε μία παταγώδη αποτυχία, που οδήγησε σε μια κατακλυσμιαία κατάρρευση, που αποδιάρθρωσε κοινωνίες ολόκληρες και εξαφάνισε ένα ολόκληρο κοινωνικό σύστημα, το οποίο ήταν ένα εξωπραγματικό ιδεολογικό κατασκεύασμα (που παρ’ όλ’ αυτά, κόντεψε να κυριαρχήσει).
Ενώ στην δεύτερη περίπτωση, η αποτυχία υπήρξε ουσιαστικά επιδερμική, ως προς τα αποτελέσματά της και πλήρως αναστρέψιμη, αφού η πορεία προς την παταγώδη πτώση του συστήματος απετράπη χάρη στις εφεδρείες και στο feedback του συστήματος, με την εφαρμογή των παλαιών καλών κεϋνσιανών συνταγών.
Το κράτος, ως εξισορροπιτικός μηχανισμός, όπως έχω γράψει, έχει να παίξει έναν σημαντικό ρόλο, πέραν από τον κλασσικό κεϋνσιανό του ρόλο (αυτόν με την κεϋνσιανής εμπνεύσεως δημοσιονομική πολιτική, που στηρίζει την συναθροιστική ζήτηση και την ολική κατανάλωση, κρατώντας την ισορροπία στην οικονομία, ως σύνολο).
Και ο ρόλος αυτός έχει να κάνει με την απαραίτητη δημιουργία (όπου δεν υπάρχουν) και την λειτουργία των ελεγκτικών εκείνων μηχανισμών, που θα αποτρέπουν την εκδήλωση τέτοιων φαινομένων, σαν αυτών, που οδήγησαν στην παρούσα ύφεση, η οποία έλαβε την έκταση, που έλαβε, λόγω και της διαδικασίας της ανεξέλεγκτης παγκοσμιοποίησης την οποίαν εκμεταλλεύτηκαν οι «πειρατές» του αμερικανικού και του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος και η οποία διέσπειρε γρήγορα την χρηματοπιστωτική αναστάτωση στις Η.Π.Α. και τα αποτελέσματά της, σε όλον τον κόσμο.
(Ο δάσκαλός μου στα οικονομικά ο Τζων Κέννεθ Γκαλμπραίηθ π.χ. έχει υποστηρίξει σταθερά και ανυποχώρητα την ανασύσταση ενός μηχανισμού ελέγχου (ή και προσδιορισμού) της αλυσίδας των μισθών – κερδών – τιμών – εισοδημάτων και αυτή η πρόταση θα μπορούσε να τεθεί στο τραπέζι. προς συζήτηση και με ανοικτά τα ζητήματα που αφορούν το εύρος του, την έκτασή του και τις διαδικασίες για την θέσπισή του , όσο και αν αυτό ενοχλεί τις «ιδιωτικές» γραφειοκρατίες, ως ένας σταθεροποιητικός μηχανισμός του οικονομικού συστήματος).
Και φυσικά όλα αυτά είναι ανοικτά προς συζήτηση και χωρίς την διεκδίκηση οιουδήποτε αλάθητου.
[Δείτε και τα : "29/10/1929 : Η ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΕΠΙΚΑΙΡΗ 80 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ" http://tassosanastassopoulos.blogspot.com/2009/10/29101929-80.html και "Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ 1929–1932 ΚΑΙ Η ΥΦΕΣΗ 2008-2009 : ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΔΥΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΜΕΓΕΘΩΝ" http://tassosanastassopoulos.blogspot.com/2009/04/1929-1932-2008-2009.html ].
Πάντα φιλικά και καλοπροαίρετα και χρόνια πολλά σε όλους τους αγαπητούς και αξιότιμους συνομιλητές…
Επίσης, για τον ρόλο του κράτους, έχει γίνει μια καλή συζήτηση στο θέμα : »Η Οικονομία-ελικόπτερο» http://e-rooster.gr/12/2009/2024/comment-page-1#comment-127070 .
Καλή χρονιά σε όλους.''
''Αγαπητέ και καλέ φίλε κύριε Χαραλάμπους.
Οι συγκεκριμένες προτάσεις που αναφέρετε στο σχόλιό σας είναι πολύ ενδιαφέρουσες. Προφανώς, τις χαρακτηρίζετε, ως προτάσεις «αναδιανομής μη αριστερού τύπου», αλλά δεν είναι αυτό που έχει σημασία.
Δεν έχουν σημασία οι χαρακτηρισμοί των προτάσεων, αλλά το περιεχόμενό τους. Ως εκ τούτου, οι προτάσεις σας είναι σε ορθή κατεύθυνση και δεν δυσκολεύομαι καθόλου να τις υιοθετήσω και μάλιστα μετ’ επαίνων.
Η τεράστια ανισοκατανομή των εισοδημάτων έπαιξε τον ρόλο της μακροπρόθεσμα στην δημιουργία των όρων για την παρούσα ύφεση και αυτό είναι – όπως καταλαβαίνω – κάτι που και εσείς το αποδέχεσθε, ασχέτως από το γεγονός ότι διαφωνείτε στο μέγεθος του ρόλου αυτής της ανισοκατανομής στην εν λόγω ύφεση.
(Εν ολίγοις, μια μικρότερη ανισοκατανομή των εισοδημάτων – και σε αυτό δεν φταίει μόνον η αμερικανική χρηματοπιστωτική ελίτ. Ουκ ολίγον, φταίει και η νομενκλατούρα του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας, που έριξε τεράστια ποσά στο αμερικανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα, αντί π.χ. να τα επανεπενδύσει στην χώρα της – θα είχε φέρει μεγαλύτερη ισορροπία στην αγορά, αφού θα ικανοποιούσε τις άμεσες καταναλωτικές ανάγκες των χαμηλότερων εισοδηματικών στρωμάτων του πληθυσμού και δεν θα οδηγούσε στην στροφή των αποταμιεύσεων στα παιχνίδια με τις φούσκες και τα γνωστά τους αποτελέσματα).
Γι’ αυτό και το κυρίαρχο κριτήριο για την αναδιανομή του εισοδήματος θα μπορούσε πρώτ’ απ’ όλα να είναι η σχέση των κοινωνικών στρωμάτων με την εργασία, που συμμετέχει στην παραγωγή του κοινωνικού προϊόντος. Θα μπορούσε δηλαδή να είναι μεγαλύτερη η συμμετοχή των μισθών στην μοιρασιά (το πόσο είναι ένα άλλο θέμα και φυσικά είναι υπό διερεύνηση και υπό συζήτηση, με ανοικτή κατάληξη).
Μαζύ με αυτά, θα μπορούσαν να είναι και μέτρα για την μεγαλύτερη συμμετοχή των ανέργων (οι οποίοι θα είχαν μειωθεί δραματικά, αν κυρίαρχος στόχος του οικονομικού συστήματος ήταν η εξάλειψη της ανεργίας, ή έστω ή μείωσή της στα επίπεδα της ανεργίας τριβής) στην μοιρασιά του κοινωνικού προϊόντος – και φυσικά η έκταση μιας τέτοιας παρέμβασης είναι και αυτή συζητήσιμη και καθόλου δεδομένη.
Είμαι πολύ δύσπιστος όσον αφορά τον ρόλο του κράτους επιχειρηματία και αυτό και λόγω της γνωστής αποτυχίας του «σοβιετικού» μοντέλου της κρατικής επιχείρησης (το οποίο μοντέλο, όμως, δεν ήταν αποκλειστικά κρατικό μοντέλο επιχείρησης και τούτο επειδή κυρίαρχος διαμεσολαβητής στην διαμόρφωση της στρατηγικής και της διοίκησης της κρατικής επιχείρησης ήταν η σχέση των διοικούντων την επιχείρηση με το κυβερνόν Κομμουνιστικό Κόμμα).
Δεν τον αποκλείω, όμως, εκ προοιμίου, τον ρόλο αυτόν. Θα μπορούσα να τον δω ως συμπληρωματικό, σε μια πολύπλοκη οικονομία, όπως είναι η σύγχρονη οικονομία του γραφειοκρατικού καπιταλισμού της εποχής μας και μόνον στο μέτρο, που μπορέσει (αν και η πράξη μας έχει αποδείξει πως σε ένα κομματικό κράτος η δημόσια επιχείρηση διοικείται αναποτελεσματικά) να έχει ένα σωστό management.
Και τούτο, επειδή στην σύγχρονη γραφειοκρατική καπιταλιστική οικονομία των υπερώριμων μεγάλων επιχειρήσεων δεν είναι η ιδιοκτησία που παίζει ρόλο (αν δηλαδή μια επιχείρηση είναι κρατική ή ιδιωτική), αλλά το «κοουτσάρισμα», δηλαδή η διοίκηση της επιχείρησης (επαναλαμβάνω και πάλι, όταν η επιχείρηση έχει ένα κρίσιμο μέγεθος, αυτό δηλαδή που την καθιστά ώριμη να διοικηθεί από την διοικητική γραφειοκρατία, την νομενκλατούρα της τεχνοδομής των μεγάλων επιχειρήσεων. Δεν αναφέρομαι στις μη ώριμες μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Σε αυτές το κράτος δεν έχει ρόλο να παίξει, ως επιχειρηματίας).
Και για να αποδίδουμε τα του Καίσαρος τω Καίσαρι, πρέπει να πούμε ότι η παρούσα ύφεση είναι προϊόν, πρωτίστως, της αποτυχίας των «ιδιωτικών» γραφειοκρατικών αρμών του χρηματοπιστωτικού συστήματος των Η.Π.Α. αρχικώς και του παγκοσμιοποιημένου συστήματος στην συνέχεια και όχι του κράτους (έχει βάλει, βέβαια και το αμερικανικό κράτος την ουρά του στην όλη υπόθεση, αλλά περισσότερο μη κάνοντας αυτό που πρέπει και αποδιαρθρώνοντας – δια του Γκρήνσπαν – τους μηχανισμούς ελέγχου του συστήματος).
Θα μπορούσε να ειπωθεί ότι η κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού» ήταν προϊόν της αποτυχίας της κρατικής γραφειοκρατίας και ότι η παρούσα ύφεση είναι προϊόν της αποτυχίας των ιδιωτικών γραφειοκρατιών και αυτό θα ήταν αλήθεια, αρκεί αυτή η διαπίστωση να μην οδηγεί σε συμψηφισμούς και τούτο διότι τα δύο αυτά φαινόμενα ουδεμία σχέση έχουν μεταξύ τους.
Στην πρώτη περίπτωση είχαμε μία παταγώδη αποτυχία, που οδήγησε σε μια κατακλυσμιαία κατάρρευση, που αποδιάρθρωσε κοινωνίες ολόκληρες και εξαφάνισε ένα ολόκληρο κοινωνικό σύστημα, το οποίο ήταν ένα εξωπραγματικό ιδεολογικό κατασκεύασμα (που παρ’ όλ’ αυτά, κόντεψε να κυριαρχήσει).
Ενώ στην δεύτερη περίπτωση, η αποτυχία υπήρξε ουσιαστικά επιδερμική, ως προς τα αποτελέσματά της και πλήρως αναστρέψιμη, αφού η πορεία προς την παταγώδη πτώση του συστήματος απετράπη χάρη στις εφεδρείες και στο feedback του συστήματος, με την εφαρμογή των παλαιών καλών κεϋνσιανών συνταγών.
Το κράτος, ως εξισορροπιτικός μηχανισμός, όπως έχω γράψει, έχει να παίξει έναν σημαντικό ρόλο, πέραν από τον κλασσικό κεϋνσιανό του ρόλο (αυτόν με την κεϋνσιανής εμπνεύσεως δημοσιονομική πολιτική, που στηρίζει την συναθροιστική ζήτηση και την ολική κατανάλωση, κρατώντας την ισορροπία στην οικονομία, ως σύνολο).
Και ο ρόλος αυτός έχει να κάνει με την απαραίτητη δημιουργία (όπου δεν υπάρχουν) και την λειτουργία των ελεγκτικών εκείνων μηχανισμών, που θα αποτρέπουν την εκδήλωση τέτοιων φαινομένων, σαν αυτών, που οδήγησαν στην παρούσα ύφεση, η οποία έλαβε την έκταση, που έλαβε, λόγω και της διαδικασίας της ανεξέλεγκτης παγκοσμιοποίησης την οποίαν εκμεταλλεύτηκαν οι «πειρατές» του αμερικανικού και του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος και η οποία διέσπειρε γρήγορα την χρηματοπιστωτική αναστάτωση στις Η.Π.Α. και τα αποτελέσματά της, σε όλον τον κόσμο.
(Ο δάσκαλός μου στα οικονομικά ο Τζων Κέννεθ Γκαλμπραίηθ π.χ. έχει υποστηρίξει σταθερά και ανυποχώρητα την ανασύσταση ενός μηχανισμού ελέγχου (ή και προσδιορισμού) της αλυσίδας των μισθών – κερδών – τιμών – εισοδημάτων και αυτή η πρόταση θα μπορούσε να τεθεί στο τραπέζι. προς συζήτηση και με ανοικτά τα ζητήματα που αφορούν το εύρος του, την έκτασή του και τις διαδικασίες για την θέσπισή του , όσο και αν αυτό ενοχλεί τις «ιδιωτικές» γραφειοκρατίες, ως ένας σταθεροποιητικός μηχανισμός του οικονομικού συστήματος).
Και φυσικά όλα αυτά είναι ανοικτά προς συζήτηση και χωρίς την διεκδίκηση οιουδήποτε αλάθητου.
[Δείτε και τα : "29/10/1929 : Η ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΕΠΙΚΑΙΡΗ 80 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ" http://tassosanastassopoulos.blogspot.com/2009/10/29101929-80.html και "Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ 1929–1932 ΚΑΙ Η ΥΦΕΣΗ 2008-2009 : ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΔΥΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΜΕΓΕΘΩΝ" http://tassosanastassopoulos.blogspot.com/2009/04/1929-1932-2008-2009.html ].
Πάντα φιλικά και καλοπροαίρετα και χρόνια πολλά σε όλους τους αγαπητούς και αξιότιμους συνομιλητές…
Επίσης, για τον ρόλο του κράτους, έχει γίνει μια καλή συζήτηση στο θέμα : »Η Οικονομία-ελικόπτερο» http://e-rooster.gr/12/2009/2024/comment-page-1#comment-127070 .
Καλή χρονιά σε όλους.''
Σχόλια