1923 - 2023 Η Συνθήκη της Λωζάνης 100 χρόνια, μετά : Οι εθνοκαθάρσεις, που ολοκλήρωσαν την γενοκτονία του μικρασιατικού Ελληνισμού (και των άλλων χριστιανικών πληθυσμών της Μικράς Ασίας), με αυτήν την άθλια και ιταμή Συνθήκη και οι βαρύτατες ευθύνες του Ελευθέριου Βενιζέλου (και φυσικά, των αντιβενιζελικών).
Η ιστορία της Συνθήκης της Λωζάνης, πριν 100 χρόνια, με την υπογραφή της, στις 24 Ιουλίου 1923, είναι μια πολύ κακή (χείριστη) ιστορία. Και είναι πολύ κακή και χείριστη ιστορία, διότι, με αυτήν την Συνθήκη ολοκληρώθηκε, με μια σειρά εθνοκαθάρσεων και έγινε αποδεκτή και επισημοποιήθηκε, από τις Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής, όπως και από το ελληνικό κράτος, η γενοκτονία των Ελλήνων της Μικράς Ασίας, αλλά και των άλλων χριστιανικών πληθυσμών αυτής της περιοχής, από το οθωμανικό και το μεταοθωμανικό κεμαλικό τουρκικό κράτος.
Και όμως, ο πρωταίτιος αυτού του κακού, ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε το απαραίτητο θράσος, εκείνη την αποφράδα ημέρα της 24/7/1923, να ισχυρισθεί ότι :
“Ευχαρίστως αγγέλλω υμίν ότι σήμερον μ.μ. Εις την μεγάλην αίθουσαν του Πανεπιστημίου της Λωζάννης υπεγράφη η συνθήκη της ειρήνης μετά πασών των σχετικών συμβάσεων, δηλώσεων και πρωτοκόλλων. Η συνθήκη αυτή, συναφθείσα μετά την Μικρασιατικήν Καταστροφήν, δεν σημειώνει, ατυχώς, Ελληνικόν θρίαμβον. Αλλ’ η Επανάστασις δύναται να είνε υπερήφανος ότι αναδιοργανώσασα τον εθνικόν στρατόν έδωκε τα μέσα εις την αντιπροσωπείαν της να επιτύχη την συνομολόγησιν εντίμου ειρήνης, ήτις επιτρέπει εις την Ελλάδα, ΝΑ ΕΠΙΣΤΡΕΨΗ ΕΙΣ ΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ ΚΑΙ ΝΑ ΑΦΟΣΙΩΘΗ ΕΙΣ ΤΟ ΕΡΓΟΝ ΤΗΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΣΥΛΛΟΓΗΣ Εάν διά της προσεχούς διεξαγωγής ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΕΚΛΟΓΩΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΘΗ ΟΡΙΣΤΙΚΩΣ Ο ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ, επανέλθη η κανονική λειτουργία του πολιτεύματος και λυθή το προσφυγικόν ζήτημα διά της οριστικής εγκαταστάσεως των προσφύγων, η Ελλάς δύναται ν’ αποβλέπη μετ’ εμπιστοσύνης εις καλλίτερον μέλλον. Εγώ προσωπικώς αισθάνομαι την ανάγκην να ευχαριστήσω την Βασιλικήν Κυβέρνησιν και την Επανάστασιν διότι με περιέβαλον διά της πλήρους εμπιστοσύνης των, ήτις μοι επέτρεψε να ανταποκριθώ εις το ανατεθέν μοι δυσχερές έργον”.
“Με ερωτάτε ποία είνε η εντύπωσίς μου εκ της υπογραφής της ειρήνης. Πώς να σας κρύψω την βαθείαν μελαγχολίαν με την οποίαν υπογράφω την συνθήκην της Λωζάνης, δι’ ης οριστικώς καταργείται η συνθήκη των Σεβρών; Εν τούτοις υπέγραψα με την συναίσθησιν ότι προσφέρω υπηρεσίαν εις την χώραν. Ηττήθημεν. Και μετά την πλήρη διπλωματικήν απομόνωσιν εις ην περιήλθομεν διά της πολιτικής η οποία ωδήγησεν εις την ήτταν, η επανάληψις του πολέμου ηδύνατο να οδηγήση εις πλήρη όλεθρον της Ελλάδος”.
Οκτώβριος 1924 : Ένα πλήθος Μικρασιατών Ελλήνων προσφύγων αποβιβάζεται, στην Κέρκυρα.
Η αλήθεια, όμως, είναι σκληρή και αμείλικτη, διότι, εκτός από την μικρασιατική καταστροφή, η οποία, πέραν των ευθυνών του Ελευθέριου Βενιζέλου, που έβαλε την χώρα μας, στην αμφίβολη περιπέτεια της μικρασιατικής εκστρατείας, οφείλεται και στην άθλια και απολύτως ερασιτεχνική διαχείριση του πολέμου, με τα αριθμητικά, ασθενή ένοπλα μπουλούκια (διότι περί αυτού επρόκειτο) των Τούρκων, τα οποία είχε, κακήν-κακώς, μετατρέψει ο πολύπειρος στρατηγός Mustafa Kemal, σε στρατό, που έκαναν οι αντιβενιζελικές κυβερνήσεις, μετά την νικη τους, στις ολέθριες βουλευτικές εκλογές της 1/11/1920, που προκήρυξε ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ως πρωθυπουργός, με την πεποίθηση ότι θα τις κέρδιζε.
Αυτό δεν συνέβη, με αποτέλεσμα την Μικρασιατική - και όχι, μόνο - Καταστροφή, η οποία δεν είναι, καθόλου, δεδομένο ότι και μια κυβέρνηση του Ελευθέριου Βενιζέλου θα μπορούσε να αποτρέψει, αν και δεν αποκλείεται να τα κατάφερνε.
Για την ελληνική συντριπτική ήττα, στο μικρασιατικό μέτωπο, τον Αύγουστο του 1922, έχω πραγματοποιήσει αρκετά αφιερώματα, σε αυτό εδώ το μπλογκ και ενδεικτικά, παραθέτω το δημοσίευμα, με τίτλο : Αύγουστος 1922 : Μια ματιά στις άμεσες αιτίες της ελληνικής συντριβής, στην Μικρά Ασία. (Η απόσυρση 20000 ανδρών, από το μέτωπο, με στόχο την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης, που, τελικά, ουδέποτε επιχειρήθηκε, αλλά αποδυνάμωσε, καίρια, την ελληνική στρατιά), το οποίο είναι σημαντικό, επειδή είναι χαρακτηριστικό, όσον αφορά τον χονδροειδή, ενσυνείδητο και αφασιακό ερασιτεχνισμό της τρέχουσας διαχείρισης του πολέμου, από την στρατιωτική ηγεσία και την κυβέρνηση (τις κυβερνήσεις) των αντιβενιζελικών, που οδήγησαν, στην άμεση κατάρρευση του μετώπου και σε μια συντριπτική ήττα, η οποία ήταν, τουλάχιστον, μη αναμενόμενη και σε κάθε περίπτωση, εκείνη την χρονική περίοδο, δεν έπρεπε να υπάρξει. Κάτι, που ήταν, τότε, πανεύκολο.
Όμως, τελικά, η συντριβή του ελληνικού εκστρατευτικού σώματος, στην Μικρά Ασία, τον Αύγουστο του 1922, που επέφερε τον ξεριζωμό του μικρασιατικού Ελληνισμού, από τις πατρογονικές του εστίες, δεν δικαιολογεί τις μεταγενέστερες εδαφικές απώλειες της Ελλάδας, τις οποίες εγκατέλειψε κυβέρνηση των βενιζελικών στρατιωτικών, που ανέτρεψε τους αντιβενιζελικούς, με πραξικόπημα, τον Σεπτέμβριο του 1922, ως αποτέλεσμα των ανεπίτρεπτων και ουδόλως, αναγκαίων παραχωρήσεων, προς την νέα Τουρκία του Mustafa Kemal πασά, της Ανατολικής Θράκης, της Ίμβρου και της Τενέδου, από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, που οι πραξικοπηματίες βενιζελικοί στρατιωτικοί, όρισαν, ως βασικό και κεντρικό διαπραγματευτή της ελληνικής πλευράς.
Δυστυχώς, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, υπακούοντας, στις υποδείξεις των Άγγλων και κυρίως, των Γάλλων, αποδέχτηκε τις απαιτήσεις του Τούρκου διαπραγματευτή Ismet Inonu και ουσιαστικά, χάρισε αυτές τις γεωγραφικές περιοχές, στην Τουρκία, η οποία, εκείνη την εποχή, δεν διέθετε στόλο, για να επιβάλει την κατοχή των δυο νησιών του Αιγαίου (Ίμβρο και Τένεδο), που είχαν καταληφθεί, από την Ελλάδα και προστατεύονταν, από το ελληνικό πολεμικό ναυτικό, ούτε επαρκείς στρατιωτικές δυνάμεις, για να καταλάβει την Ανατολική Θράκη, την οποία κατείχε η ελληνική στρατιά, η οποία δεν είχε θίγει, από την κατάρρευση του μικρασιατικού μετώπου.
Όλα αυτά, φυσικά, όπως προανέφερα, συνοδεύτηκαν, από εθνοκαθάρσεις, οι οποίες ολοκλήρωσαν την γενοκτονία του μικρασιατικού Ελληνισμού. Αν και οι αριθμοί είναι υποεκτιμημένοι, ας δούμε αυτές τις εθνοκαθάρσεις, αναλυτικά :
Α) Πάνω από 1.000.000 Ρωμιοί ορθόδοξοι χριστιανοί, υπήκοοι της Οθωμανίας υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν τις πατρογονικές τους εστίες, από την αρχή των βαλκανικών πολέμων, μέχρι τις αρχές του 1923. Η Συνθήκη οριστικοποίησε και επικύρωσε την εκδίωξή τους, με την απώλεια της ιθαγένειας και της ακίνητης ιδιοκτησίας τους.
Β) Περί τους 200.000 Ρωμιοί ορθόδοξοι χριστιανοί πολίτες του μεταοθωμανικού τουρκικού κράτους, με την Συνθήκη της Λωζάνης, υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν τις πατρογονικές τους εστίες, με συνέπεια, επίσης, την απώλεια της ιθαγένειας και της ακίνητης ιδιοκτησίας τους.
Γ) Περί τους 150.000 Τούρκοι/τουρκογενείς και άλλοι Μουσουλμάνοι πολίτες του ελληνικού κράτους, που εγκατέλειψαν τα πατρογονικά τους εδάφη, με την έλευση των βαλκανικών πολέμων και κατά την χρονική περίοδο 1912 - 1923, έχασαν και αυτοί την ιθαγένεια και την ακίνητη περιουσία τους.
Δ) 400.000 Τούρκοι/τουρκογενείς και άλλοι Μουσουλμάνοι, Έλληνες υπήκοοι απελάθηκαν, εξ αιτίας της Συνθήκης της Λωζάνης και έχασαν και αυτοί την ιθαγένεια και την ακίνητη περιουσία τους.
Έτσι, οριστικοποιήθηκε η υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών, δηλαδή η, εκατέρωθεν εθνοκάθαρση Ελλήνων και Τούρκων πολιτών, που έκτοτε, εφαρμόστηκε, διεθνώς, στον 20ο αιώνα, στην Ευρώπη και στην Ασία, στις περιπτώσεις του Ισραήλ, με την Παλαιστίνη και της μεταποικιακής διαίρεσης, ανάμεσα, στην σημερινή Ινδία και το Πακιστάν, αλλά και εμπράκτως - αν και ατύπως -, στην Κύπρο, μετά την τουρκική εισβολή, το 1974.
Αυτό που έγινε, με την Συνθήκη της Λωζάνης είναι ότι η Ελλάδα, η Τουρκία και οι Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής, τελικά, μετά από μήνες διαπραγματεύσεων, αποφάσισαν ότι η βίαιη πρακτική της εκδίωξης πληθυσμών, δηλαδή της εθνοκάθαρσης, ως μηχανισμός, που ολοκλήρωσε την γενοκτονία του μικρασιατικού Ελληνισμού και άλλων χριστιανικών πληθυσμών της περιοχής, συνιστά έννομο τρόπο λύσης κρατικών συγκρούσεων, δημιουργώντας σχετικό κανόνα διεθνούς δικαίου.
Η Συνθήκη της Λωζάνης έδωσε διεθνές κύρος, στην συμφωνία ανταλλαγής πληθυσμών, νομιμοποιώντας αυτή την βίαιη εθνοκαθάρσια πρακτική, Αυτή είναι η ουσία και η πραγματική τραγωδία αυτής της σκοτεινής ιστορικής περιόδου.
Τις πταίει;
Φταίνε όλα τα κράτη, που υπέγραψαν αυτή την Συνθήκη.
Και, σε, καθαρά, προσωπικό επίπεδο, ευθύνεται ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο οποίος επεξεργάσθηκε την ιδέα της αναγκαστικής ανταλλαγής των πληθυσμών, κατά την δεκαετία του 1910 και τελικά, την έφερε εις πέρας, με την Συνθήκη της Λωζάνης, τον Ιούλιο του 1923.
Δεν ήταν, λοιπόν, μια αναγκαστική επιλογή, για τον Ελευθέριο Βενιζέλο, η εθνοκάθαρση, όπως, άλλωστε, προκύπτει, από το αρχείο του, με την επιστολή του της 17/10/1922, προς τον υπουργό Εξωτερικών Νικόλαο Πολίτη, τον οποίο ήθελε να πείσει ότι είναι αναγκαίο να εκδιωχθούν, από την Ελλάδα, όλοι οι (και οι κάτοικοι της Δυτικής Θράκης), για να διευκολυνθεί η εγκατάσταση των προσφύγων από την Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος αποκαλούσε Τούρκους όλους τους μουσουλμάνους πολίτες του ελληνικού κράτους, γράφοντας ότι “Το έργον της αναγκαστικής απομακρύνσεως των Τούρκων εκ του Ελληνικού εδάφους πρέπει ν’ανατεθή από τούδε εις Επιτροπήν εμπιστευτικώς, διότι είναι ανάγκη να μη γνωσθή από τούδε η απόφασις ημών αύτη. Είμαι διατεθειμένος να εμφανισθώ διεκδικών δημοσία την πατρότητα της ιδέας και υπερασπίζων το μέτρον”.
Οι νομικοί εκείνης της εποχής, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, καταδίκασαν την αναγκαστική ανταλλαγή, δηλαδή την μεταχείριση των ανθρώπων, ως ζώων, που μπορούν να υπαχθούν, σε ανταλλαγή, η οποία, εκτός, από διεθνές έγκλημα, αποτελεί βαρβαρότητα, που εμπνεύστηκαν και πραγματοποίησαν το ελληνικό και το τουρκικό κράτος, με την συγκατάθεση των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής.
Αυτά είναι, που υπέγραψε και πραγματοποίησε ο Ελευθέριος Βενιζέλος.
Το δυστύχημα, στην τραγική αυτή υπόθεση, είναι ότι, έτσι όπως είχαν εξελιχθεί τα γεγονότα και δημιουργηθεί, οι καταστάσεις, εκείνη την εποχή, δηλαδή το 1923, οι εθνοκαθάρσεις, για να είμαστε ρεαλιστές, είναι εμφανές ότι δεν ήταν εφικτό, πρακτικά, να αποφευχθούν.
Στην πραγματικότητα, δυστυχώς, οι ελληνικοί πληθυσμοί της Μικράς Ασίας δεν θα μπορούσαν να επιβιώσουν, κάτω από το κεμαλικό καθεστώς. Αυτό είναι σαφές και ιστορικά, αναντίρρητο, όπως αποδεικνύεται και από την εξάλειψη του ελληνικού πληθυσμού, που απέμεινε, στην Τουρκία, μετά την Συνθήκη της Λωζάνης, τον οποίο το ελληνικό κράτος δεν θέλησε να προστατεύσει αυτόν τον αιώνα, που ακολούθησε, από την υπογραφή της Συνθήκης.
Άλλο όμως είναι το να διαπιστώνεις μια πραγματικότητα και άλλο, εντελώς, διαφορετικό είναι το να υπογράφεις μια Συνθήκη και να επισημοποιείς τις πραγματοποιηθείσες εθνοκαθάρσεις, ως την τελική κατάληξη της γενοκτονίας του μικρασιατικού Ελληνισμού, όπως και των άλλων χριστιανικών πληθυσμών της μικρασιατικής Ανατολής (Αρμενίων και Ασσυροχαλδαίων).
Αυτό σημαίνει, κατά τη γνώμη μου, ότι η Συνθήκη της Λωζάνης δεν έπρεπε να υπογραφεί, για να μην επισημοποιήσει, με αυτό τον τρόπο, τις εθνοκαθάρσεις και την γενοκτονία. Ακόμη περισσότερο, η Συνθήκη της Λωζάνης δεν έπρεπε να υπογραφεί και κυρίως, για τις ανεπίτρεπτες και ουδόλως, απαραίτητες εδαφικές παραχωρήσεις της Ελλάδας, προς την Τουρκία, διότι και η Ανατολική Θράκη και η Ίμβρος και η Τένεδος δεν αντιμετώπιζαν καμιά σοβαρή στρατιωτική απειλή από την κεμαλική Τουρκία.
“Σύντροφε Λένιν!
Απομένει να δώσουμε στους Τούρκους το προβλεπόμενο μέρος του "δεύτερου μισού της συνεισφοράς μας" (1 εκ. 100.000 ρούβλια).
Πέστε τους, σαφώς και οριστικά, ότι προς το παρόν, δυστυχώς, δεν είμαστε σε θέση να δώσουμε περισσότερα λόγω του λιμού που έπληξε τη Ρωσία.
Σε ότι αφορά, επίσης, τα όπλα, είναι έτοιμα να τους τα παραδώσουμε!
Στάλιν 7/11/1921”. Λίγοι γνωρίζουν την ύπαρξη αυτού του σημειώματος του Ιωσήφ Στάλιν, προς τον Β. Ι. Λένιν, για την οικονομική και στρατιωτική βοήθεια των Μπολσεβίκων, στους Κεμαλικούς, στην διάρκεια της ελληνικής μικρασιατικής εκστρατείας. Ήταν και αυτή η εξέλιξη, προϊόν της φιλοανταντικής και αντισοβιετικής πολιτικής του Ελευθέριου Βενιζέλου, από την εποχή της αποστολής ενός άλλου ελληνικού εκστρατευτικού σώματος, το οποίο έστειλε, ως πρωθυπουργός ο Ελευθέριος Βενιζέλος, στην Ουκρανία, εναντίον των Μπολσεβίκων, την εποχή του ρωσικού εμφυλίου πολέμου, για να εξυπηρετήσει την πολιτική των Αγγλογάλλων. Την ίδια πολιτική ακολούθησε ο Ελευθέριος Βενιζέλος, με την μικρασιατική εκστρατεία, την οποία συνέχισαν, υπό πολύ δυσμενέστερες συνθήκες, οι αντιβενιζελικοί. Και φυσικά, τα ίδια συμφέροντα εξυπηρέτησε ο Κρητικός πολιτικός, ως διαπραγματευτής, με την κατάρτιση και την υπογραφή της Συμφωνίας της Λωζάνης.
Δυστυχώς, ο Ελευθέριος Βενιζέλος προχώρησε, σε αυτές τις παραχωρήσεις (ουσιαστικά και με ψυχραιμία παρατηρούμενες, αυτές οι εδαφικές παραχωρήσεις ήσαν χαριστικές πράξεις, προς την κεμαλική Τουρκία), για να εξυπηρετήσει τα γαλλικά και κυρίως, τα αγγλικά συμφέροντα, στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, που συνοψίζονταν, στον κυριότερο στόχο των ευρωπαϊκών Μεγάλων Δυνάμεων, εκείνης της εποχής, να αποσπάσουν την κεμαλική Τουρκία, από την επιρροή της νεαρής “Σοβιετικής Ένωσης” του Λένιν, του Στάλιν και του Τρότσκι, δηλαδή των Μπολσεβίκων, που είχαν βοηθήσει, σημαντικά, τις κεμαλικές αντάρτικες δυνάμεις, εναντίον του ελληνικού εκστρατευτικού σώματος, στην Μικρά Ασία, κατά την περίοδο 1919 - 1922.
Αυτή την εξωτερική πολιτική ακολούθησε και εξυπηρέτησε ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Αυτές ήσαν οι επιλογές του και φυσικά, οι δεσμεύσεις του.
Και φυσικά, κρίνεται και πρέπει να κατακρίνεται, γι’ αυτές…
Σχόλια