2023 - 2024 : Οι εκλογές έρχονται, αλλά, μετεκλογικά, η λεγόμενη “δημοσιονομική χαλάρωση” τελειώνει και τα σαρωτικά μέτρα λιτότητας, με την αύξηση των φόρων και την μείωση των κρατικών δαπανών, επανέρχονται, στην ελληνική οικονομία, μέσα σε ένα περιβάλλον, όπου, κατά την περίοδο 2009 - 2023, έχουν χαθεί, πάνω από 100 δισεκ. € και τα μέσα εισοδήματα των μισθωτών έχουν πέσει, πολύ πιο πάνω, από 28,5% και 30%.

 

Και ενώ, στο, θεσμικά, ανύπαρκτο, ως όργανο και ως εκ τούτου, γενικώς ομολογημένο, ως κείμενο, εκτός της κείμενης ευρωνομοθεσίας, Eurogroup, που συνεδρίασε, για πολλοστή φορά, ως ανεπίσημο και άτυπο σώμα, στις 13/3/2023, προαναγγέλοντας, τα σαρωτικά μέτρα λιτότητας, που πρόκειται να ληφθούν, όσον αφορά την ελληνική οικονομία και κοινωνία, μετά τις επερχόμενες βουλευτικές εκλογές και που πρόκειται να κορυφωθούν, από το 2024 και μετά, σε εξακολουθητική βάση, η κατάσταση, που επικρατεί, στον ελλαδικό χώρο, ως προς την συνεχή πτώση των μισθών, από το 2009, μέχρι το 2022, αγγίζει και ξεπερνά τα όρια της απελπισίας, βλέποντας τον, παραπάνω, παρουσιαζόμενο, στο τωρινό δημοσίευμα, πίνακα της Eurostat, αν και αυτός παρουσιάζει το σημαντικότατο μειονέκτημα ότι αφορά, μόνον, τον μέσο πραγματικό μηνιαίο μισθό, που προκύπτει, για τους εργαζόμενους, υπό το καθεστώς της εργασιας, με πλήρες ωράριο εργασίας και φυσικά, δεν συμπεριλαμβάνει τον, ολοένα και διογκούμενο, αριθμό των εργαζόμενων, που βρίσκονται, υπό το καθεστώς των μειωμένων ωραρίων απασχόλησης, ο οποίος αριθμός και αλλοιώνει, σημαντικά, ουσιαστικά και πραγματικά, τον μέσο πραγματικό μισθό του συνόλου των μισθωτών.

Αλλά, ακόμη και αν μείνουμε, στην παραπάνω απεικόνιση των στοιχείων της Eurostat, καθίσταται σαφές ότι η, επί πολλά έτη, εξακολουθητική μείωση των εμφανιζόμενων, ως μέσων πραγματικών μισθών, στην Ελλάδα, από το 2009, έως το 2022, αθροίζεται, στο σύνολο του 27,7% και αν προστεθεί και η αναμενόμενη μείωση του μέσου μισθού πλήρους ωραρίου εργασίας, όσον αφορά το 2023, τότε, το σύνολο της μείωσης, του μέσου πραγματικού μισθού αυτής της κατηγορίας των μισθωτών, από το 2009, μέχρι το 2023, πρόκειται να πλησιάσει και να αγγίξει το 29%.

Κατά την μνημονιακή εποχή, που συνεχίζεται και στις ημέρες μας, στην χρονική περίοδο 2010 - 2022, η αγοραστική δύναμη του μισθού μειώθηκε κατά τα 10 έτη και αυξήθηκε κατά τα τρία, ήτοι το 2015, το 2017 και 2020). Στα 10 έτη μειώσεων μπορούμε να προσθέσουμε και το 2023, κατά το οποίο οι όποιες αυξήσεις δοθούν δεν πρόκειται να καλύψουν τον πληθωρισμό και θα μειώσουν, ακόμη περισσότερο, την αγοραστική δύναμη των μισθών και όπως και να το κάνουμε, η απαξίωση της εργασίας, στην Ελλάδα, είναι μοναδική περίπτωση. Δηλαδή, η χώρα μας αποτελεί μια κατηγορία μόνη της.

Αλλά τα πράγματα, στον χώρο των αμοιβών της μισθωτής εργασίας, στην Ελλάδα, είναι πολύ χειρότερη. Η πραγματικά, υφιστάμενη κατάσταση και απεικόνιση των ισορροπιών, μέσα στον χώρο της μισθωτής απασχόλησης, στην ελληνική οικονομία, κατά το 2022, παρουσιάζεται, στους δυο, αμέσως, παραπάνω, παρατιθέμενους πίνακες, τα στοιχεία των οποίων είναι αμείλικτα και φυσικά, λειτουργώντας, συμπληρωματικά, περιγράφουν ότι η μείωση του μέσου πραγματικού μισθού, όταν συμπεριληφθούν όλοι οι μισθωτοί, είναι, κατά πολύ μεγαλύτερη, λόγω της σαφέστατης και σημαντικής αλλοίωσης των ισορροπιών, όσον αφορά τα καθεστώτα μισθοδότησής τους. [Οι αναγνώστες μπορούν και τους προτρέπω να διαβάσουν και τα εξής δυο δημοσιεύματά μου, σε αυτό, εδώ το μπλογκ, με τους τίτλους : 2004 - 2022 : Η ελληνική κοινωνία εξέπεσε και συνεχίζει να εκπίπτει, προς την φτώχεια, δραματικά. (Παρατηρώντας και μιλώντας, για την, συντριπτικά, καθοδική πορεία του μέσου μισθού, στην ελληνική οικονομία) και 1975 - 2023 : Μια επισκόπηση της οικονομικής και παραγωγικής πορείας της Ελλάδας και της ευρωζώνης : Ας δούμε γιατί η ευρωζώνη πρέπει να διαλυθεί (και σε κάθε περίπτωση, η Ελλάδα πρέπει να θέσει τον εαυτό της εκτός ευρωζώνης, ακόμη και εκτός “EE”), μέσα από την παρουσίαση των στοιχείων για την καταστροφική καθίζηση του πραγματικού ΑΕΠ, του πραγματικού ακαθάριστου σχηματισμού παγίου κεφαλαίου και την δυσμενή εξελιξη των μισθών. Αξίζει να διαβαστούν].

Με δεδομένα, τα παραπάνω, η ευρωζώνη οδηγείται, στον περιορισμό των μέτρων στήριξης, για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης, με την πρόταξη των λεγόμενων «συνετών δημοσιονομικών πολιτικών», ενώ η η σκιά της νέας μίνι τραπεζικής κρίσης, που βρίσκεται σε εξέλιξη, με επίκεντρο την κατάρρευση δύο τραπεζών, στις ΗΠΑ και το πέρασμά της, στην Ευρώπη, οι κυβερνήσεις της ευρωζώνης οδηγούνται, στην αποφυγή μόνιμων μέτρων, που αυξάνουν τα ελλείμματα, καθώς, επίσης και στην κατάργηση, σταδιακά, από την ευρεία στήριξη, σε πιο στοχευμένα μέτρα και εάν δεν υπάρξουν νέοι κραδασμοί στις τιμές της ενέργειας,  πρόκειται να συνεχίσουν την σταδιακή κατάργηση των μέτρων ενεργειακής στήριξης, για να συμβάλουν, στην μείωση των κρατικών ελλειμμάτων. 

Ας δούμε την σχετική ανακοίνωση του Eurogroup της 13/3/2023, για να αντιληφθούμε, περί τίνος πρόκειται : 

«Η οικονομία της ευρωζώνης έχει καταγράψει ισχυρή ανάκαμψη, μετά την πανδημία και έχει ξεπεράσει τις επιπτώσεις, από τον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας, κατά της Ουκρανίας, ιδίως όσον αφορά το σοκ, στις τιμές της ενέργειας. Η οικονομία εισήλθε, στο 2023, σε πιο υγιή κατάσταση, από ό,τι αναμενόταν, προηγουμένως, παρά τον υψηλό πληθωρισμό. Οι τιμές της ενέργειας έχουν μειωθεί, σημαντικά, σε σύγκριση, με την κορύφωση του περασμένου καλοκαιριού, παρόλο που εξακολουθούν να είναι υψηλές, για τα ιστορικά δεδομένα. Ο γενικός πληθωρισμός φαίνεται να έχει κορυφωθεί, αλλά πρόκειται να παραμείνει υψηλός, για κάποιο χρονικό διάστημα, με τον δομικό να κινείται, ακόμη, ανοδικά. Οι αγορές εργασίας παρουσιάζουν υψηλές επιδόσεις, με το ποσοστό ανεργίας να βρίσκεται, σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Ωστόσο, η ανάπτυξη αναμένεται να παραμείνει υποτονική, το 2023 και να επιταχυνθεί, σταδιακά, το 2024. Ενώ η αβεβαιότητα, γύρω από τις προοπτικές της οικονομίας, ιδίως, σε σχέση με γεωπολιτικούς και ενεργειακούς παράγοντες, παραμένει αυξημένη, οι κίνδυνοι, για την ανάπτυξη, εμφανίζονται πιο ισορροπημένοι, από ό,τι στο παρελθόν. Αυτό ενισχύει την ανάγκη να παραμείνει ευέλικτη η δημοσιονομική πολιτική, στο μέλλον. Για την παροχή μελλοντικής καθοδήγησης, όσον αφορά την δημοσιονομική μας πολιτική, έχουμε λάβει υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής της 8ης Μαρτίου 2023, σχετικά με την δημοσιονομική καθοδήγηση, για το 2024. Συμφωνούμε ότι, κατά την περίοδο 2023-24, οι συνετές δημοσιονομικές πολιτικές θα πρέπει να στοχεύουν, στην διασφάλιση της μεσοπρόθεσμης βιωσιμότητας του χρέους, αυξάνοντας, παράλληλα, την δυνητική ανάπτυξη, με βιώσιμο τρόπο και αντιμετωπίζοντας την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση και τους στόχους ανθεκτικότητας, μέσω επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων. Η δημοσιονομική πολιτική θα συμβάλει, στην διασφάλιση της σταθερότητας της οικονομίας της ευρωζώνης και θα διευκολύνει την αποτελεσματική μετάβαση της νομισματικής πολιτικής, σε περιβάλλον υψηλού πληθωρισμού. Υπό το πρίσμα των προοπτικών της οικονομίας και σε ένα πλαίσιο υψηλού πληθωρισμού και σφιχτών χρηματοδοτικών συνθηκών, επαναλαμβάνουμε ότι η ευρεία δημοσιονομική τόνωση της συνολικής ζήτησης δεν μπορεί να δικαιολογηθεί. Ως εκ τούτου, θα παρακολουθούμε, στενά, τον αντίκτυπο στην συνολική ζήτηση και στον δημοσιονομικό προσανατολισμό των πρόσθετων μέτρων ενεργειακής στήριξης, ή την παράταση των υφιστάμενων, λαμβάνοντας, παράλληλα, υπόψη την αβεβαιότητα, για την εξέλιξη των τιμών της ενέργειας. Πρέπει να αποφύγουμε μόνιμα μέτρα, που αυξάνουν το έλλειμμα. Δεδομένων των ισχυρών δευτερογενών επιπτώσεων, στις αγορές ενέργειας και για τις οικονομίες της ευρωζώνης, θα συντονίσουμε τα μέτρα μας, για την διατήρηση των ίσων όρων ανταγωνισμού και της ακεραιότητας της ενιαίας αγοράς. Τα μέτρα μας, μέχρι στιγμής, έχουν μετριάσει τον, αρχικά, υπερβολικό αντίκτυπο του ενεργειακού πληθωριστικού σοκ, στις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές, ωστόσο, το δημοσιονομικό κόστος επιβαρύνει τα δημόσια οικονομικά. Περνάμε, σταδιακά, από την ευρεία υποστήριξη, σε πιο στοχευμένα μέτρα, με βελτιωμένο σχεδιασμό, αποτελεσματικότητα και με προσιτό κόστος. Ελλείψει νέων κραδασμών στις τιμές, θα συνεχίσουμε να καταργούμε, σταδιακά, τα μέτρα ενεργειακής στήριξης, τα οποία θα συμβάλουν, επίσης, στην μείωση των κρατικών ελλειμμάτων. Kοιτάζοντας προς τα εμπρός, είμαστε αποφασισμένοι να συνεχίσουμε τις προσπάθειες συντονισμού, ενόψει του επόμενου χειμώνα. Στον βαθμό, που απαιτούνται, περαιτέρω, προσπάθειες, θα συνεχίσουμε να προστατεύουμε τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά και τις βιώσιμες επιχειρήσεις, διατηρώντας, παράλληλα κίνητρα, για τον περιορισμό της κατανάλωσης ενέργειας και την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης. Η μόνη μόνιμη λύση, για την ενεργειακή κρίση, είναι η συνέχιση της μείωσης της εξάρτησης, από τα ορυκτά καύσιμα. Σε αυτό το πλαίσιο, θα επικεντρωθούμε, στην διασφάλιση της έγκαιρης υλοποίησης μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων, επίσης, στο πλαίσιο του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και του REPowerEU. Θα συνεχίσουμε τις συζητήσεις μας, για τον συντονισμό της δημοσιονομικής πολιτικής, στη ζώνη του ευρώ».

Αυτό, που, στην πραγματικότητα, περιγράφεται, στο, παραπάνω, κείμενο του κομμισαριάτου του Eurogroup, είναι, πολύ απλά και χωρίς πολλά λόγια, ότι μέσα, στο 2023 και σίγουρα, από την έναρξη του 2024, παύει η ισχύς της λεγόμενης “Ρήτρας Διαφυγής” και η ελληνική οικονομία και η ελληνική κοινωνία, οδηγούνται, σε έναν μακροχρόνιο μαρασμό και στην θέση αυτήν, που, γλαφυρά, τίθεται, στην, παραπάνω, γελοιογραφία. Δηλαδή να υποχρεωθεί, εκ νέου, να επιλέξει, ανάμεσα, στις σαρωτικές μακροχρόνιες περικοπές των δημοσίων δαπανών και στην έξοδο, από την ευρωζώνη. (με την επιλογή της εξόδου, από το ευρώ και την ζώνη του, να είναι η προτιμότερη και η μόνη ρεαλιστική λύση, αν και δεν υπάρχει κάποια αξιόλογη πολιτική δύναμη, που να στοχεύει, στην απαραίτητη αυτή λύση του τραγικού προβλήματος. Κάτι, που, δυστυχώς, συμβαίνει και στην Ιταλία, όπως και στις χώρες του ευρωπαϊκού νότου).

Έτσι, με τα νέα μέτρα, που, μετεκλογικά, πρόκειται να ληφθούν, από οποιαδήποτε κυβέρνηση προκύψει και όταν προκύψει, επιβάλλεται, στην Ελλάδα, “δημοσιονομικό πλεόνασμα” της τάξεως του 2% του ΑΕΠ, για το έτος 2024, κάτι που σημαίνει δραστικό περιορισμό των δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού, γύρω στα 4 δισεκ. ευρώ και φυσικά, απαιτείται, εάν υπάρχουν πλεονάσματα, μια αναλυτική τεκμηρίωση των όποιων σχεδίων, για στοχευμένες, έστω, παροχές, για να διασφαλισθεί η μείωση των δαπανών, προκειμένου η Ελλάδα και τα υπόλοιπα μέλη της ευρωζώνης, να εισέλθουν, υποτίθεται, σε “υγιές” και "βιώσιμο", δημοσιονομικό μονόδρομο και ειδικά, τα κράτη, με μεγάλο δημόσιο χρέος, όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, θα υποχρεωθούν, σε μακροχρόνια υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα, για να διασφαλιστεί η “βιωσιμότητα” των δημοσίων χρεών τους. 

Όσον αφορά τις εξαιρέσεις, για τις αμυντικές δαπάνες, τις επενδύσεις, για την ψήφιση και την ενεργειακη μετάβαση, αλλά και αε ορισμένες συγκυριακές περιπτώσεις, όπως και η σύνδεση των στόχων μείωσης του χρέους, με την πορεία της υποτιθέμενης ανάπτυξης και η διατήρηση του ανώτατου ορίου ελλείμματος στο 3% του ΑΕΠ, με βάση τις «καθαρές» πρωτογενείς δαπάνες, δηλαδή αυτές, οι οποίες υφίστανται, μετά από τον συνυπολογισμό εσόδων και τακτικών εξόδων, που θέτει η ελληνική κυβέρνηση, μέχρι στιγμής, όπως προκύπτει, από το, παραπάνω κείμενο του Eurogroup, αυτά τα ζητήματα δεν υφαίνεται να έχουν τεθεί, ή και αν τέθηκαν, από τον υπουργό Οικονομικών Χρήστο Σταϊκούρα, αγνοήθηκαν, προς το παρόν. Άλλωστε, οι βόρειες χώρες πιέζουν, ασφυκτικά, για την λήψη σκληρών δημοσιονομικών κανόνων και την υιοθέτηση αυστηρών και στοχευμένων πρακτικών, για πιθανά μέτρα στήριξης, σε διάφορες ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και όπως φαίνεται επέτυχαν τον στόχο τους, αφού όλα όσα ζητούν οι χώρες του νότου μένουν, στον αέρα, προς το παρόν. 

έναντι δημοσιονομικού ελλείμματος 1,6% του ΑΕΠ το 2022 (περίπου τρία δισ. ευρώ) ο ελληνικός προϋπολογισμός θα πρέπει να σχηματίσει “πρωτογενές πλεόνασμα” το 2023. Δηλαδή, προ τόκων και χρεωλυσίων, θα πρέπει να απορροφήσει ποσόν επτά δισ. ευρώ εντός της προσεχούς διετίας, με αύξηση δημοσίων εσόδων και μείωση παροχών και φορολογικών ελαφρύνσεων, για να τηρηθεί η υποχρέωση της Ελλάδος. Εκ των συμφραζόμενων των τριών προσωπικοτήτων της ΕΕ προκύπτουν ορισμένες διαπιστώσεις όπως: Το κόστος προσαρμογής ήταν πάνω από 100 δισ. ευρώ εισόδημα του ελληνικού λαού που χάθηκε. Ότι από τις δεσμεύσεις της κυβερνήσεως προκύπτει “αισιοδοξία για ένα καλύτερο μέλλον”-πράγμα αμφίβολον, όταν η δημοσία παρέμβαση περικόπτεται και Μέχρις σήμερον ζούσαμε a contrario εν…ανωμαλία! Μόλις τώρα πληροφορηθήκαμε ότι επανέρχεται η “ομαλή οικονομική ζωή” στη χώρα μας και πρέπει να αισθανόμαστε ικανοποιημένοι. 

Οι ευρωζωνίτες του βορρά εξακολουθούν να δυσπιστούν και φυσικά, τα 60 δισεκ. ευρώ, τα οποία δόθηκαν, από την κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη, ως παροχές, δηλαδή τα κονδύλια ατομικής και επιχειρηματικής στήριξης, από το 2020, λόγω της υγειονομικής κρίσης του COVID 2019 και της ενεργειακής κρίσης, έχουν τεθεί, στο μικροσκόπιο των ευρωθεσμών και ειδικά, αυτά που αφορούν κοινοτικά κονδύλια. Αυτό, που, πολύ απλά και κατηγορηματικά, έθεσαν και προειδοποίησαν την κυβέρνηση, για τις παροχές και ακόμη περισσότερο, για τις προεκλογικές παροχές, ζητώντας την κάλυψη των όποιων παροχών με αντίμετρα, στους προϋπολογισμούς του 2023 και του 2024. Αυτό, φυσικά, σημαίνει ότι, μετεκλογικά, πρόκειται να ληφθούν σκληρά φορολογικά μέτρα, για την μείωση του δημόσιου χρέους, αφού οι ευρωθεσμοί θεωρούν ότι η ανελέητη φοροεπιδρομή είναι το μόνο επιτυχημένο μέσον, για την επίτευξη των στόχων και οι πιέσεις, προς τις χώρες, να καταργήσουν συγκεκριμένα εφάπαξ μέτρα πρόκειται να αρχίσουν, από το δεύτερο εξάμηνο του 2023. 

Τώρα, λοιπόν, έρχεται η ώρα του λογαριασμού. Ο οποίος πρόκειται να είναι βαρύτατες.