Η διεθνής χρηματοπιστωτική φούσκα, το ελληνικό bailout και οι ανεπάρκειες του απρόβλεπτου ΓΑΠ, που έφεραν την νέα κατοχή.
''Για την φούσκα με τα χρηματοπιστωτικά προϊόντα (τα κρατικά ομόλογα, που είναι μια σημαντική πηγή χρηματοδότησης των κρατικών προϋπολογισμών, αλλά κυρίως τα παράγωγα) καλόν είναι να εξετάσουμε ορισμένα πράγματα, προκειμένου να βγάλουμε τα σωστά συμπεράσματα.
Και πρώτ' απ' όλα, αυτά, που είναι ουσιώδη και δείχνουν την παγκόσμια τάση που επικρατεί και η οποία, παρά την έλευση της οικονομικής ύφεσης (η ύφεση αυτή δεν είναι άσχετη και από το φαινόμενο αυτό και την χρηματοδότηση των κρατικών προϋπολογισμών από έναν αυξανόμενο όγκο από «χαρτιά», που έχουν ένα εικονικό περιεχόμενο), έχει πάρει έναν ολοένα και διογκούμενο ρυθμό, που απειλεί πλέον την παγκόσμια οικονομία (εξ ου και το καμουφλαρισμένο ελληνικό bailout - η επικαλυμένη πληρωμή του ελληνικού χρέους -, στο οποίο οδηγείται η ευρωπαϊκή και η διεθνής κοινότητα, με την ενεργοποίηση του υβριδικού ευρωπαϊκού μηχανισμού στήριξης, που αποφασίστηκε την 25/3/2010 και ο οποίος δεν είναι μηχανισμός του Δ.Ν.Τ., όπως θέλει η τρέχουσα πολιτικοδημοσιογραφική προπαγάνδα να ονοματίσει, αλλά κάτι το εντελώς διαφορετικό και πρωτόγνωρο, αφού το τελικό κόστος πιθανότατα θα ξεπερνάει τα 120 δισ. ευρώ), διότι κάποια στιγμή θα έλθει η ώρα της εκκαθάρισης των λογαριασμών :
Το 2006, με παγκόσμιο ΑΕΠ στα 47 τρισ. δολλάρια, είχαμε παγκόσμια χρηματιστηριακή αξία στις μετοχές 51 τρισ. δολλάρια, παγκόσμιο όγκο κρατικών ομολόγων, με αξία 68 τρισ. δολλάρια και παγκόσμια αξία στα παράγωγα … 473 τρισ. δολλάρια – σήμερα η χρηματιστηριακή «αξία» των παραγώγων έχει φθάσει στα 605.000.000.000.000 δολλάρια [ από αυτά πανω από 60%, ήτοι 437 τρισ. δολλάρια, αφορούν παράγωγα, που σχετίζονται με τις μεταβολές των επιτοκίων (interest rates swaps), άλλα 48 τρισ. δολλάρια αφορούν παράγωγα συμβολαίων σε ξένο συνάλλαγμα (foreign exchange contracts), άλλα 36 τρισ. δολλάρια σχετίζονται με τα ασφάλιστρα έναντι ρίσκου αθέτησης χρέους (cds), 3,7 τρισ. δολλάρια είναι τα συμβόλαια με τα πολύτιμα μέταλλα και τα άλλα εμπορεύματα, ενώ 72,255 τρισ., περίπου, αφορούν τα υπόλοιπα είδη παραγώγων ] -, ενώ η πραγματική τους αξία, σύμφωνα με την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS) ανέρχεται στα 15 έως 36 τρισ. δολλάρια!
Όλα αυτά, περιμένουν την διαδικασία απαξίωσής τους, η οποία δεν θα είναι καθόλου ομαλή και απαλή (διότι ο γερο-Κέϋνς είχε δίκιο).
Τώρα (το 2009) τα πράγματα έχουν αλλάξει, προφανώς, επί τα χείρω.
Το παγκόσμιο ΑΕΠ έχει φθάσει στα 57,53 τρισ δολλάρια (επίσημη συναλλαγματική τιμή) ή 70,24 τρις δολλάρια (σε μονάδες αγοραστικής δύναμης), οι ρυθμοί ανάπτυξης έχουν πέσει δραματικά και από 5% το 2007, φθάσαμε αισίως στο –1% το 2009 και έπεται συνέχεια https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/xx.html , ενώ ο παγκόσμιος όγκος των κρατικών ομολόγων, σε τρέχουσα και πραγματική αξία έχει αυξηθεί με μεγαλύτερους ρυθμούς.
Το ερώτημα, λοιπόν, δεν είναι το αν θα ξεσπάσει κάποια στιγμή κρίση γύρω από το ζήτημα της αποπληρωμής των κρατικών ομολόγων, ή όχι. Το ερώτημα είναι το πότε θα ξεσπάσει.
(Η έννοια της κρίσης δεν χρησιμοποιείται, εδώ, από εμένα, με το κλασσικό οικονομικό της περιεχόμενο – αυτό δηλαδή της εκτός ελέγχου ύφεσης -, αλλά με το τρέχον πολιτικό και κοινωνικό της περιεχόμενο, δηλαδή αυτό της διαχείρισης μιας κατάστασης, η οποία θα πρέπει κάποια στιγμή επειγόντως να αντιμετωπισθεί και η αντιμετώπιση της οποίας μπορεί, ανάλογα με τους χειρισμούς, να οδηγήσει σε οικονομική κρίση).
Σε συνθήκες οικονομικής ύφεσης, όπως η παρούσα, τα πράγματα γίνονται ακόμα χειρότερα, διότι η φούσκα των κρατικών ομολόγων μεγαλώνει, λόγω των αυξημένων και πιεστικών αναγκών, που αντιμετωπίζουν οι κυβερνήσεις, αλλά και εξ αιτίας του απλού γεγονότος ότι η μείωση του όγκου της συνολικής παραγωγής σε αγαθά και υπηρεσίες αυξάνει το ποσοστό του δημόσιου χρέους, ως προς το ΑΕΠ, όχι μόνον λόγω της αύξησης των άμεσων πρωτογενών δανειακών αναγκών των κρατών, αλλά και χωρίς αυτήν την αύξηση, απλά και μόνον λόγω της ιδιοτροπίας των επιτοκίων.
Ως εκ τούτου, γίνεται αντιληπτό ότι, σε συνθήκες ύφεσης δεν είναι δυνατή η έξοδος από τον φαύλο κύκλο που δημιουργείται από αυτήν την διαδικασία. Ακριβώς, επειδή είναι ένας αδιέξοδος κύκλος, ο οποίος έχει φθάσει σε μια φάση ολοκλήρωσης, η οποία σηματοδοτείται από την πτώση της συναθροιστικής ενεργού ζήτησης και την ύφεση την οποία αυτή επιφέρει και με όλα τα συμπαρομαρτούντα προβλήματα, τα οποία εντοπίζονται και συγκεκριμενοποιούνται στον τραπεζικό και τον ευρύτερο χρηματοπιστωτικό τομέα της οικονομίας, αφού, γρήγορα, η ύφεση φθάνει εκεί και οδηγεί στην πιστωτική ασφυξία της πραγματικής οικονομίας, αφού οι φορείς του χρηματοπιστωτικού τομέα αντιλαμβάνονται ότι έχει έλθει η ώρα της απαξίωσης του εικονικού χρήματος, που τροφοδότησε τον προηγηθέντα κύκλο ανάπτυξης και φυσικότατα προσπαθεί να τον αποφύγει.
Είναι, με λίγα λόγια, μπροστά στον κίνδυνο του ασφυκτικού θανάτου του εισοδηματία, λόγω αδυναμίας πληρωμής των χρεωστών, μια διαδικασία η οποία οδηγεί στον ολοένα και μεγαλύτερο αποπληθωρισμό και την πτώση της παραγωγής, λόγω της απαίτησης της αποκόμισης κερδών, τα οποία, απλούστατα, δεν μπορούν να αποκομιστούν.
Για να αλλάξει η κατάσταση, πρέπει να επανέλθει η αναπτυξιακή διαδικασία και να γίνει εκκαθάριση των πραγματικών από τα μη πραγματικά (τα εικονικά) κέρδη και εισοδήματα. Πρέπει, με λίγα λόγια, την διαδικασία του ασφυκτικού θανάτου του εισοδηματία, να την αντικαταστήσει η διαδικασία της ευθανασίας του εισοδηματία (ραντιέρη), μέσα από έναν ελεγχόμενο πληθωρισμό του εισοδήματός του, που έχει εισαγάγει, ως πρόταση, ο Τζων Μαίηναρντ Κέϋνς από το 1923 και ο οποίος πληθωρισμός του εισοδήματός του θα οδηγήσει στην προαναφερόμενη εκκαθάριση των πραγματικών από τα εικονικά εισοδήματα και κέρδη.
Αλλά ο χρηματοπιστωτικός μηχανισμός των γραφειοκρατικών αγορών, που είναι μαθημένος στην μεγιστοποίηση των, δια της τοκοφορίας, κερδών του, ακριβώς επειδή εκφράζει πλήρως και παραστατικώς την ανθρώπινη έμφυτη τάση της απληστίας (στους άλλους τομείς της πραγματικής οικονομίας οι εμπορικές, βιομηχανικές και λοιπές επιχειρήσεις το έμφυτο αυτό χαλιναγωγείται, λόγω της επαφής τους με τα προβλήματα της αγοράς και την εξέλιξη της κατανάλωσης), δεν φαίνεται ικανός να ανταποκριθεί στις επικρατούσες συνθήκες, ούτε να λάβει υπόψη του τις ανάγκες της πραγματικής οικονομίας.
Αυτήν την διαδικασία της ελεγχόμενης πληθωριστικής ευθανασίας του εισοδηματία πρέπει να την αναλάβει το κράτος στο εσωτερικό και ένας συνδυασμός κρατών και διεθνών θεσμών σε παγκόσμιο επίπεδο, με μια γκάμα μέτρων, τα οποία μπορούν να κυμαίνονται από αυστηρούς ελέγχους στην διεθνή κίνηση των κεφαλαίων και στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, του οποίου η εσωτερική και η διεθνής αρχιτεκτονική πρέπει να αλλάξει, μέσα από την επιβολή αυστηρών και εξειδικευμένων ρυθμιστικών κανόνων, φθάνοντας ακόμα και σε μια, ολική ή μερική, προσωρινή ή/και οριστική κρατικοποίηση του τραπεζικού συστήματος των χωρών, ούτως ώστε, να αποφεύγεται η διαδικασία της δημιουργίας χρηματοπιστωτικών φουσκών, που κάποια στιγμή σκάνε, με πολύ μεγαλύτερο πάταγο από αυτόν της δημιουργίας τους.
Και εδώ έρχομαι στα δικά μας και την μόλις λήξασα πιστωτική κρίση της χώρας, που ξεκίνησε, ως μια κόντρα ανάμεσα στην Αθήνα και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (και τους ευρωγραφειοκράτες των Βρυξελλών), γύρω από την ακολουθητέα οικονομική πολιτική της χώρας μας από τον Οκτώβριο του 2009 και μετά, που ανέλαβε ο ΓΑΠ την διακυβέρνησή της.
Οι συνθήκες πιστωτικής ασφυξίας στην ελληνική οικονομία, μέσω της απειλής – τον Νοέμβριο του 2009 -, περί μη αποδοχής των ελληνικών ομολόγων από τον Ε.Κ.Τ., που επέβαλαν ο Τρισέ και όλος ο κύκλος των ευρωτραπεζιτών πέτυχαν να κάνουν τον ΓΑΠ να υποκύψει πανικόβλητος σε όλες τις απαιτήσεις τους και οι οποίοι, από την δική τους την οπτική γωνία, παρακολουθούσαν με την δική τους αγωνία τις αντιδράσεις, όχι μόνον του ΓΑΠ και του επιτελείου του, αλλά κυρίως του πληθυσμού της χώρας μας, ο οποίος, μέσα από την ανηλεή κυβερνητική οικονομική τρομοκρατία (η οποία δεν ήταν, βέβαια, καθ’ ολοκληρίαν ψευδής, διότι, προφανέστατα, είχε και πολλά πραγματικά στοιχεία), ουσιαστικά, απεδέχθη την κυβερνητική πολιτική, με αποτέλεσμα να μην υπάρξει οποιοδήποτε ανασχετικό αντίβαρο στις επιδιώξεις τους κατά την διάρκεια της εξέλιξης της κόντρας τους, με τον ΓΑΠ.
Αλλά αυτή η κόντρα, έφερε στο προσκήνιο και τις διεθνείς αγορές. Δηλαδή, έφερε στην πρώτη γραμμή τους φόβους των διεθνών γραφειοκρατικών χρηματοπιστωτικών αγορών, για τον ασφυκτικό θάνατο των εισοδηματιών (φυσικών προσώπων και θεσμών), που έχουν επενδύσει σε ελληνικά κρατικά ομόλογα.
Την έκταση των αντιδράσεων (που εκτόξευσαν τα ελληνικά διαφορικά επιτόκια δανεισμού από τις 120 μονάδες βάσης σε 405 μ. β. και από εκεί και πέρα σε επίπεδα πάνω από τις 300 μ. β. – ακόμα και σήμερα αυτά είναι πάνω από τις 500 μ. β.) δεν την είχαν προβλέψει και οι δύο μεριές της σύγκρουσης, με σημαντική διαφορά απόκλισης προβλεπτικότητας, για κάθε έναν από τους εμπλεκόμενους.
Οι μεν ευρωτραπεζίτες πίστευαν ότι οι αγορές θα ελέγχονταν γρήγορα, επειδή πίστευαν ότι και ο ΓΑΠ θα υπέκυπτε γρήγορα, μπροστά στον κίνδυνο της πιστωτικής ασφυξίας της ελληνικής οικονομίας και έπεσαν έξω, επειδή ο ΓΑΠ κράτησε επί μήνες (η πρώτη υποχώρηση τον Φεβρουάριο του 2010 και η δεύτερη τον Μάρτιο του 2010).
Ο, δε, ΓΑΠ πίστεψε (σωστά) ότι οι ευρωτραπεζίτες μπλοφάρουν και ότι δεν θα κρατήσουν, σε μάκρος, την απειλή τους για την επιβολή πιστωτικής ασφυξίας στην ελληνική οικονομία και κράτησε επί μήνες τα πράγματα με τους αρχικούς του σχεδιασμούς, για να ανακρούσει πρύμναν, όταν περί τα τέλη Δεκεμβρίου 2009 – αρχές Ιανουαρίου 2010 είδε ότι οι διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές είχαν τρομάξει για τα καλά με τις απειλές των γραφειοκρατών των Βρυξελλών, οι οποίοι έβαλαν στο παιχνίδι και τους Οίκους Αξιολόγησης, με τις διαδοχικές υποβαθμίσεις της ελληνικής οικονομίας.
Από ένα σημείο και πέρα τα πράγματα έγιναν ασυμμάζευτα, όταν ο πρωθυπουργός εμφάνισε την Κίνα και το Δ.Ν.Τ., σαν εναλλακτικές λύσεις απέναντι στην Ε.Ε. και τις αγορές και πήραν τέτοιες διαστάσεις, που θα κάνουν ακόμα και τώρα, μετά την κρίση, πολύν καιρό να συμμαζευτούν, αν τελικά συμμαζευτούν, παρά τον πολύ κακό συμβιβασμό της 25.3.2010, γύρω από τον μηχανισμό στήριξης της Ελλάδας από την Ε.Ε. και παρά την πολύ χρήσιμη και ιστορική απόφαση των ευρωτραπεζιτών να κάνουν χωρίς περιορισμούς δεκτά τα ελληνικά κρατικά ομόλογα από την Ε.Κ.Τ.
Συμπέρασμα:
Πρώτον : Ποτέ δεν ξεκινάς ένα τέτοιο παιχνίδι υψηλού ρίσκου, έχοντας ένα ολιγόπειρο επιτελείο, και με τέτοιους αντίπαλους παίκτες, των οποίων, τις, μεν, αντιδράσεις πρέπει να έχεις προϋπολογίσει και τις, δε, ικανότητες και τις δυνατότητές τους οφείλεις να γνωρίζεις ότι δεν έχεις.
Δεύτερον : Ποτέ δεν ξεκινάς ένα τέτοιο επικίνδυνο παιχνίδι μόνο με μπλόφες. Αν έχεις, δύο – ή τρεις – κινήσεις στις οποίες βασίζεσαι, για να κάμψεις τον αντίπαλο, δεν μπορεί και οι τρεις σου κινήσεις να είναι μπλόφες. Θα πρέπει η μία σου κίνηση να είναι πραγματική, να έχει περιεχόμενο και να είναι υλοποιήσιμη.
Τρίτον : Πρέπει στον χώρο, εντός του οποίου κινείσαι και απευθύνεσαι, να έχεις οικοδομήσει τις κατάλληλες πολιτικές συμμαχίες.
Ο ΓΑΠ και στα τρία παραπάνω σκέλη των συμπερασμάτων υπήρξε ελλειμματικός.
Ξεκίνησε ένα παιχνίδι τέτοιου υψηλού ρίσκου, με ένα μη ικανό επιτελείο, διεκτραγωδώντας την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας, μιλώντας για χρεωκοπία της χώρας και διευρύνοντας το δημοσιονομικό έλλειμμα, από το 10% του ΑΕΠ, που το παρέλαβε στις 7/10/2009 από τον Κώστα Καραμανλή, στο 12,9% του ΑΕΠ (για να μας πει πριν λίγες ημέρες η Eurostat ότι το τελικό δημοσιονομικό έλλειμμα του 2009 έίναι 13,6%, με προοπτικές να φθάσει και να ξεπεράσει το 14%) εντός των, σχεδόν, τριών τελευταίων μηνών, χωρίς να αντιληφθεί ότι οι ευρωγραφειοκράτες θα τραβούσαν, για καιρό, την απειλή τους, για επιβολή πιστωτικής ασφυξίας στην ελληνική οικονομία, προκειμένου να ασκήσουν την εξουσία τους στην νομισματική πολιτική και μέσω αυτής στην δημοσιονομική πολιτική της χώρας και ως εκ τούτου δεν υπολόγισε την αντίδραση των διεθνών χρηματοπιστωτικών αγορών, που εκτόξευσαν στα ύψη τα ελληνικά διαφορικά επιτόκια δανεισμού, κάνοντας πράξη την απειλή της πιστωτικής ασφυξίας στην ελληνική οικονομία, επειδή έβλεπαν ότι η διαχείριση της όλης κατάστασης διαρκώς επιδεινώνεται.
Πανικόβλητος άρχισε τις μπλόφες στην αρχή με την Κίνα, στην συνέχεια με το Δ.Ν.Τ., για να χειροτερεύσει, κατά πολύ, την κατάσταση, διότι έγινε αντιληπτός και υπέκυψε, αμέσως, στην Μέρκελ που του είπε ότι δεν θα του επιτρέψει να ανοίξει την Κερκόπορτα της Ε.Ε. στους Κινέζους – αν και αυτή άνοιξε την πόρτα στο Δ.Ν.Τ. (την άλλη … μπλόφα του ΓΑΠ), παρά την έντονη αντίδραση των ευρωτραπεζιτών.
Για να υποκύψει στο τέλος, αμαχητί, χωρίς να έχει καμμία ουσιαστική πολιτική συμμαχία, αφού είναι η κεντροδεξιά, η οποία δίνει αυτόν τον καιρό στους πολιτικούς τόνους στην ευρωζώνη και στην Ε.Ε. και το γεγονός ότι ο ΓΑΠ ανήκει στην σοσιαλιστική πολιτική οικογένεια έπαιξε και αυτό τον όποιο ρόλο του στην όλη διελκυστίνδα που έλαβε χώρα στο ευρωπαϊκό τοπίο της σύγκρουσης, γύρω από το ελληνικό ζήτημα και γι’ αυτό η πολιτική νίκη της Μέρκελ ήταν καθολική και της δόθηκε, με βαριά καρδιά από τους άλλους Ευρωπαίους ηγέτες, προκειμένου να αντιμετωπίσει τους Γερμανούς ψηφοφόρους στην Βεστφαλία.
Τελικό συμπέρασμα:
Ο ΓΑΠ αποτελεί μια μεγάλη πηγή κινδύνου, λόγω των ερασιτεχνικών πρωτοβουλιών του και όσο κυβερνάει αποτελεί έναν παράγοντα απροσδιοριστίας, που κάνει χειρότερα τα πράγματα.
Η πρόσφατη ελληνική πιστωτική κρίση πέρασε, με σαφή ηττημένο τον έντρομο ΓΑΠ και το επιτελείο του, αλλά έχει αφήσει τόσες ουρές πίσω της και τέτοιες αρνητικές εμπειρίες, που θα πρέπει να περάσει πολύς καιρός πίσω της για να ξεχαστεί, ενώ, παράλληλα, επιβάρυνε τεράστια το ελληνικό χρέος και εκμηδένισε ουκ ολίγες (παρούσες, αλλά και μέλλουσες) οικονομικές θυσίες των Ελλήνων φορολογουμένων, που θα πρέπει να αποπληρώσουν το κόστος της αχρείαστης ανόδου των επιτοκίων δανεισμού της χώρας αυτήν την περίοδο που μας πέρασε και που θα ακολουθήσει για πολύν καιρό.
Και το χειρότερο είναι ότι οι χειρισμοί του ΓΑΠ έφθασαν τα πράγματα στα χειρότερα : Στην αδυναμία δανεισμού.
Σε αυτό, δηλαδή, που, μέχρι πρόσφατα, η χώρα δεν είχε ανάγκη.
Ήλπιζα ότι ο ΓΑΠ έχει βάλει μυαλό από την πρόσφατη εμπειρία του και ότι αυτό θα το αποφεύγαμε και η απόφαση της Ε.Κ.Τ. εκεί αποσκοπούσε : Στο να στηρίξει την ελληνική οικονομία και την ρευστότητά της, έτσι ώστε να μην φθάσουμε εκεί (διότι οι ευρωτραπεζίτες δεν θέλουν το καπέλο του Δ.Ν.Τ., που πήγε να τους φορέσει η Μέρκελ, με την αφελή συνεπικουρία του ΓΑΠ).
Αλλά με τον απρόβλεπτο ΓΑΠ, επικρατεί η αρχή της … απροσδιοριστίας του Χάϊζενμπεργκ και ως εκ τούτου, ουδείς μπορεί να ξέρει και να προγνώσει.
Δείτε στο μπλογκ μου και το θέμα : "Προς ελληνικό bailout, λόγω του φόβου ότι θα σκάσει η βραδυφλεγής βόμβα της φούσκας των προϊόντων (κρατικά ομόλογα, παράγωγα και μετοχές) του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος" http://tassosanastassopoulos.blogspot.com/2010/04/greekbailout.html ."
(Αναδημοσίευση άρθρου μου της 25/4/2010 στο "Petroupolis Forums", με τίτλο : " Η διεθνής χρηματοπιστωτική φούσκα και το ελληνικό bailout" http://www.phpbbserver.com/pfor/viewtopic.php?t=2024&mforum=pfor . Το άρθρο αυτό είναι επικαιροποιημένη αναδιατύπωση σχολίου μου http://e-rooster.gr/03/2010/2316#comment-130049 της 30/3/2010 στο άρθρο του κ. Στέφανου Αθανασιάδη στο e-rooster.gr, με τίτλο : "Πριν από την χρεωκοπία : Τα παράδοξα, το Δ.Ν.Τ. και η λύση της υποτίμησης" http://e-rooster.gr/03/2010/2316 ).
Και πρώτ' απ' όλα, αυτά, που είναι ουσιώδη και δείχνουν την παγκόσμια τάση που επικρατεί και η οποία, παρά την έλευση της οικονομικής ύφεσης (η ύφεση αυτή δεν είναι άσχετη και από το φαινόμενο αυτό και την χρηματοδότηση των κρατικών προϋπολογισμών από έναν αυξανόμενο όγκο από «χαρτιά», που έχουν ένα εικονικό περιεχόμενο), έχει πάρει έναν ολοένα και διογκούμενο ρυθμό, που απειλεί πλέον την παγκόσμια οικονομία (εξ ου και το καμουφλαρισμένο ελληνικό bailout - η επικαλυμένη πληρωμή του ελληνικού χρέους -, στο οποίο οδηγείται η ευρωπαϊκή και η διεθνής κοινότητα, με την ενεργοποίηση του υβριδικού ευρωπαϊκού μηχανισμού στήριξης, που αποφασίστηκε την 25/3/2010 και ο οποίος δεν είναι μηχανισμός του Δ.Ν.Τ., όπως θέλει η τρέχουσα πολιτικοδημοσιογραφική προπαγάνδα να ονοματίσει, αλλά κάτι το εντελώς διαφορετικό και πρωτόγνωρο, αφού το τελικό κόστος πιθανότατα θα ξεπερνάει τα 120 δισ. ευρώ), διότι κάποια στιγμή θα έλθει η ώρα της εκκαθάρισης των λογαριασμών :
Το 2006, με παγκόσμιο ΑΕΠ στα 47 τρισ. δολλάρια, είχαμε παγκόσμια χρηματιστηριακή αξία στις μετοχές 51 τρισ. δολλάρια, παγκόσμιο όγκο κρατικών ομολόγων, με αξία 68 τρισ. δολλάρια και παγκόσμια αξία στα παράγωγα … 473 τρισ. δολλάρια – σήμερα η χρηματιστηριακή «αξία» των παραγώγων έχει φθάσει στα 605.000.000.000.000 δολλάρια [ από αυτά πανω από 60%, ήτοι 437 τρισ. δολλάρια, αφορούν παράγωγα, που σχετίζονται με τις μεταβολές των επιτοκίων (interest rates swaps), άλλα 48 τρισ. δολλάρια αφορούν παράγωγα συμβολαίων σε ξένο συνάλλαγμα (foreign exchange contracts), άλλα 36 τρισ. δολλάρια σχετίζονται με τα ασφάλιστρα έναντι ρίσκου αθέτησης χρέους (cds), 3,7 τρισ. δολλάρια είναι τα συμβόλαια με τα πολύτιμα μέταλλα και τα άλλα εμπορεύματα, ενώ 72,255 τρισ., περίπου, αφορούν τα υπόλοιπα είδη παραγώγων ] -, ενώ η πραγματική τους αξία, σύμφωνα με την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS) ανέρχεται στα 15 έως 36 τρισ. δολλάρια!
Όλα αυτά, περιμένουν την διαδικασία απαξίωσής τους, η οποία δεν θα είναι καθόλου ομαλή και απαλή (διότι ο γερο-Κέϋνς είχε δίκιο).
Τώρα (το 2009) τα πράγματα έχουν αλλάξει, προφανώς, επί τα χείρω.
Το παγκόσμιο ΑΕΠ έχει φθάσει στα 57,53 τρισ δολλάρια (επίσημη συναλλαγματική τιμή) ή 70,24 τρις δολλάρια (σε μονάδες αγοραστικής δύναμης), οι ρυθμοί ανάπτυξης έχουν πέσει δραματικά και από 5% το 2007, φθάσαμε αισίως στο –1% το 2009 και έπεται συνέχεια https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/xx.html , ενώ ο παγκόσμιος όγκος των κρατικών ομολόγων, σε τρέχουσα και πραγματική αξία έχει αυξηθεί με μεγαλύτερους ρυθμούς.
Το ερώτημα, λοιπόν, δεν είναι το αν θα ξεσπάσει κάποια στιγμή κρίση γύρω από το ζήτημα της αποπληρωμής των κρατικών ομολόγων, ή όχι. Το ερώτημα είναι το πότε θα ξεσπάσει.
(Η έννοια της κρίσης δεν χρησιμοποιείται, εδώ, από εμένα, με το κλασσικό οικονομικό της περιεχόμενο – αυτό δηλαδή της εκτός ελέγχου ύφεσης -, αλλά με το τρέχον πολιτικό και κοινωνικό της περιεχόμενο, δηλαδή αυτό της διαχείρισης μιας κατάστασης, η οποία θα πρέπει κάποια στιγμή επειγόντως να αντιμετωπισθεί και η αντιμετώπιση της οποίας μπορεί, ανάλογα με τους χειρισμούς, να οδηγήσει σε οικονομική κρίση).
Σε συνθήκες οικονομικής ύφεσης, όπως η παρούσα, τα πράγματα γίνονται ακόμα χειρότερα, διότι η φούσκα των κρατικών ομολόγων μεγαλώνει, λόγω των αυξημένων και πιεστικών αναγκών, που αντιμετωπίζουν οι κυβερνήσεις, αλλά και εξ αιτίας του απλού γεγονότος ότι η μείωση του όγκου της συνολικής παραγωγής σε αγαθά και υπηρεσίες αυξάνει το ποσοστό του δημόσιου χρέους, ως προς το ΑΕΠ, όχι μόνον λόγω της αύξησης των άμεσων πρωτογενών δανειακών αναγκών των κρατών, αλλά και χωρίς αυτήν την αύξηση, απλά και μόνον λόγω της ιδιοτροπίας των επιτοκίων.
Ως εκ τούτου, γίνεται αντιληπτό ότι, σε συνθήκες ύφεσης δεν είναι δυνατή η έξοδος από τον φαύλο κύκλο που δημιουργείται από αυτήν την διαδικασία. Ακριβώς, επειδή είναι ένας αδιέξοδος κύκλος, ο οποίος έχει φθάσει σε μια φάση ολοκλήρωσης, η οποία σηματοδοτείται από την πτώση της συναθροιστικής ενεργού ζήτησης και την ύφεση την οποία αυτή επιφέρει και με όλα τα συμπαρομαρτούντα προβλήματα, τα οποία εντοπίζονται και συγκεκριμενοποιούνται στον τραπεζικό και τον ευρύτερο χρηματοπιστωτικό τομέα της οικονομίας, αφού, γρήγορα, η ύφεση φθάνει εκεί και οδηγεί στην πιστωτική ασφυξία της πραγματικής οικονομίας, αφού οι φορείς του χρηματοπιστωτικού τομέα αντιλαμβάνονται ότι έχει έλθει η ώρα της απαξίωσης του εικονικού χρήματος, που τροφοδότησε τον προηγηθέντα κύκλο ανάπτυξης και φυσικότατα προσπαθεί να τον αποφύγει.
Είναι, με λίγα λόγια, μπροστά στον κίνδυνο του ασφυκτικού θανάτου του εισοδηματία, λόγω αδυναμίας πληρωμής των χρεωστών, μια διαδικασία η οποία οδηγεί στον ολοένα και μεγαλύτερο αποπληθωρισμό και την πτώση της παραγωγής, λόγω της απαίτησης της αποκόμισης κερδών, τα οποία, απλούστατα, δεν μπορούν να αποκομιστούν.
Για να αλλάξει η κατάσταση, πρέπει να επανέλθει η αναπτυξιακή διαδικασία και να γίνει εκκαθάριση των πραγματικών από τα μη πραγματικά (τα εικονικά) κέρδη και εισοδήματα. Πρέπει, με λίγα λόγια, την διαδικασία του ασφυκτικού θανάτου του εισοδηματία, να την αντικαταστήσει η διαδικασία της ευθανασίας του εισοδηματία (ραντιέρη), μέσα από έναν ελεγχόμενο πληθωρισμό του εισοδήματός του, που έχει εισαγάγει, ως πρόταση, ο Τζων Μαίηναρντ Κέϋνς από το 1923 και ο οποίος πληθωρισμός του εισοδήματός του θα οδηγήσει στην προαναφερόμενη εκκαθάριση των πραγματικών από τα εικονικά εισοδήματα και κέρδη.
Αλλά ο χρηματοπιστωτικός μηχανισμός των γραφειοκρατικών αγορών, που είναι μαθημένος στην μεγιστοποίηση των, δια της τοκοφορίας, κερδών του, ακριβώς επειδή εκφράζει πλήρως και παραστατικώς την ανθρώπινη έμφυτη τάση της απληστίας (στους άλλους τομείς της πραγματικής οικονομίας οι εμπορικές, βιομηχανικές και λοιπές επιχειρήσεις το έμφυτο αυτό χαλιναγωγείται, λόγω της επαφής τους με τα προβλήματα της αγοράς και την εξέλιξη της κατανάλωσης), δεν φαίνεται ικανός να ανταποκριθεί στις επικρατούσες συνθήκες, ούτε να λάβει υπόψη του τις ανάγκες της πραγματικής οικονομίας.
Αυτήν την διαδικασία της ελεγχόμενης πληθωριστικής ευθανασίας του εισοδηματία πρέπει να την αναλάβει το κράτος στο εσωτερικό και ένας συνδυασμός κρατών και διεθνών θεσμών σε παγκόσμιο επίπεδο, με μια γκάμα μέτρων, τα οποία μπορούν να κυμαίνονται από αυστηρούς ελέγχους στην διεθνή κίνηση των κεφαλαίων και στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, του οποίου η εσωτερική και η διεθνής αρχιτεκτονική πρέπει να αλλάξει, μέσα από την επιβολή αυστηρών και εξειδικευμένων ρυθμιστικών κανόνων, φθάνοντας ακόμα και σε μια, ολική ή μερική, προσωρινή ή/και οριστική κρατικοποίηση του τραπεζικού συστήματος των χωρών, ούτως ώστε, να αποφεύγεται η διαδικασία της δημιουργίας χρηματοπιστωτικών φουσκών, που κάποια στιγμή σκάνε, με πολύ μεγαλύτερο πάταγο από αυτόν της δημιουργίας τους.
Και εδώ έρχομαι στα δικά μας και την μόλις λήξασα πιστωτική κρίση της χώρας, που ξεκίνησε, ως μια κόντρα ανάμεσα στην Αθήνα και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (και τους ευρωγραφειοκράτες των Βρυξελλών), γύρω από την ακολουθητέα οικονομική πολιτική της χώρας μας από τον Οκτώβριο του 2009 και μετά, που ανέλαβε ο ΓΑΠ την διακυβέρνησή της.
Οι συνθήκες πιστωτικής ασφυξίας στην ελληνική οικονομία, μέσω της απειλής – τον Νοέμβριο του 2009 -, περί μη αποδοχής των ελληνικών ομολόγων από τον Ε.Κ.Τ., που επέβαλαν ο Τρισέ και όλος ο κύκλος των ευρωτραπεζιτών πέτυχαν να κάνουν τον ΓΑΠ να υποκύψει πανικόβλητος σε όλες τις απαιτήσεις τους και οι οποίοι, από την δική τους την οπτική γωνία, παρακολουθούσαν με την δική τους αγωνία τις αντιδράσεις, όχι μόνον του ΓΑΠ και του επιτελείου του, αλλά κυρίως του πληθυσμού της χώρας μας, ο οποίος, μέσα από την ανηλεή κυβερνητική οικονομική τρομοκρατία (η οποία δεν ήταν, βέβαια, καθ’ ολοκληρίαν ψευδής, διότι, προφανέστατα, είχε και πολλά πραγματικά στοιχεία), ουσιαστικά, απεδέχθη την κυβερνητική πολιτική, με αποτέλεσμα να μην υπάρξει οποιοδήποτε ανασχετικό αντίβαρο στις επιδιώξεις τους κατά την διάρκεια της εξέλιξης της κόντρας τους, με τον ΓΑΠ.
Αλλά αυτή η κόντρα, έφερε στο προσκήνιο και τις διεθνείς αγορές. Δηλαδή, έφερε στην πρώτη γραμμή τους φόβους των διεθνών γραφειοκρατικών χρηματοπιστωτικών αγορών, για τον ασφυκτικό θάνατο των εισοδηματιών (φυσικών προσώπων και θεσμών), που έχουν επενδύσει σε ελληνικά κρατικά ομόλογα.
Την έκταση των αντιδράσεων (που εκτόξευσαν τα ελληνικά διαφορικά επιτόκια δανεισμού από τις 120 μονάδες βάσης σε 405 μ. β. και από εκεί και πέρα σε επίπεδα πάνω από τις 300 μ. β. – ακόμα και σήμερα αυτά είναι πάνω από τις 500 μ. β.) δεν την είχαν προβλέψει και οι δύο μεριές της σύγκρουσης, με σημαντική διαφορά απόκλισης προβλεπτικότητας, για κάθε έναν από τους εμπλεκόμενους.
Οι μεν ευρωτραπεζίτες πίστευαν ότι οι αγορές θα ελέγχονταν γρήγορα, επειδή πίστευαν ότι και ο ΓΑΠ θα υπέκυπτε γρήγορα, μπροστά στον κίνδυνο της πιστωτικής ασφυξίας της ελληνικής οικονομίας και έπεσαν έξω, επειδή ο ΓΑΠ κράτησε επί μήνες (η πρώτη υποχώρηση τον Φεβρουάριο του 2010 και η δεύτερη τον Μάρτιο του 2010).
Ο, δε, ΓΑΠ πίστεψε (σωστά) ότι οι ευρωτραπεζίτες μπλοφάρουν και ότι δεν θα κρατήσουν, σε μάκρος, την απειλή τους για την επιβολή πιστωτικής ασφυξίας στην ελληνική οικονομία και κράτησε επί μήνες τα πράγματα με τους αρχικούς του σχεδιασμούς, για να ανακρούσει πρύμναν, όταν περί τα τέλη Δεκεμβρίου 2009 – αρχές Ιανουαρίου 2010 είδε ότι οι διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές είχαν τρομάξει για τα καλά με τις απειλές των γραφειοκρατών των Βρυξελλών, οι οποίοι έβαλαν στο παιχνίδι και τους Οίκους Αξιολόγησης, με τις διαδοχικές υποβαθμίσεις της ελληνικής οικονομίας.
Από ένα σημείο και πέρα τα πράγματα έγιναν ασυμμάζευτα, όταν ο πρωθυπουργός εμφάνισε την Κίνα και το Δ.Ν.Τ., σαν εναλλακτικές λύσεις απέναντι στην Ε.Ε. και τις αγορές και πήραν τέτοιες διαστάσεις, που θα κάνουν ακόμα και τώρα, μετά την κρίση, πολύν καιρό να συμμαζευτούν, αν τελικά συμμαζευτούν, παρά τον πολύ κακό συμβιβασμό της 25.3.2010, γύρω από τον μηχανισμό στήριξης της Ελλάδας από την Ε.Ε. και παρά την πολύ χρήσιμη και ιστορική απόφαση των ευρωτραπεζιτών να κάνουν χωρίς περιορισμούς δεκτά τα ελληνικά κρατικά ομόλογα από την Ε.Κ.Τ.
Συμπέρασμα:
Πρώτον : Ποτέ δεν ξεκινάς ένα τέτοιο παιχνίδι υψηλού ρίσκου, έχοντας ένα ολιγόπειρο επιτελείο, και με τέτοιους αντίπαλους παίκτες, των οποίων, τις, μεν, αντιδράσεις πρέπει να έχεις προϋπολογίσει και τις, δε, ικανότητες και τις δυνατότητές τους οφείλεις να γνωρίζεις ότι δεν έχεις.
Δεύτερον : Ποτέ δεν ξεκινάς ένα τέτοιο επικίνδυνο παιχνίδι μόνο με μπλόφες. Αν έχεις, δύο – ή τρεις – κινήσεις στις οποίες βασίζεσαι, για να κάμψεις τον αντίπαλο, δεν μπορεί και οι τρεις σου κινήσεις να είναι μπλόφες. Θα πρέπει η μία σου κίνηση να είναι πραγματική, να έχει περιεχόμενο και να είναι υλοποιήσιμη.
Τρίτον : Πρέπει στον χώρο, εντός του οποίου κινείσαι και απευθύνεσαι, να έχεις οικοδομήσει τις κατάλληλες πολιτικές συμμαχίες.
Ο ΓΑΠ και στα τρία παραπάνω σκέλη των συμπερασμάτων υπήρξε ελλειμματικός.
Ξεκίνησε ένα παιχνίδι τέτοιου υψηλού ρίσκου, με ένα μη ικανό επιτελείο, διεκτραγωδώντας την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας, μιλώντας για χρεωκοπία της χώρας και διευρύνοντας το δημοσιονομικό έλλειμμα, από το 10% του ΑΕΠ, που το παρέλαβε στις 7/10/2009 από τον Κώστα Καραμανλή, στο 12,9% του ΑΕΠ (για να μας πει πριν λίγες ημέρες η Eurostat ότι το τελικό δημοσιονομικό έλλειμμα του 2009 έίναι 13,6%, με προοπτικές να φθάσει και να ξεπεράσει το 14%) εντός των, σχεδόν, τριών τελευταίων μηνών, χωρίς να αντιληφθεί ότι οι ευρωγραφειοκράτες θα τραβούσαν, για καιρό, την απειλή τους, για επιβολή πιστωτικής ασφυξίας στην ελληνική οικονομία, προκειμένου να ασκήσουν την εξουσία τους στην νομισματική πολιτική και μέσω αυτής στην δημοσιονομική πολιτική της χώρας και ως εκ τούτου δεν υπολόγισε την αντίδραση των διεθνών χρηματοπιστωτικών αγορών, που εκτόξευσαν στα ύψη τα ελληνικά διαφορικά επιτόκια δανεισμού, κάνοντας πράξη την απειλή της πιστωτικής ασφυξίας στην ελληνική οικονομία, επειδή έβλεπαν ότι η διαχείριση της όλης κατάστασης διαρκώς επιδεινώνεται.
Πανικόβλητος άρχισε τις μπλόφες στην αρχή με την Κίνα, στην συνέχεια με το Δ.Ν.Τ., για να χειροτερεύσει, κατά πολύ, την κατάσταση, διότι έγινε αντιληπτός και υπέκυψε, αμέσως, στην Μέρκελ που του είπε ότι δεν θα του επιτρέψει να ανοίξει την Κερκόπορτα της Ε.Ε. στους Κινέζους – αν και αυτή άνοιξε την πόρτα στο Δ.Ν.Τ. (την άλλη … μπλόφα του ΓΑΠ), παρά την έντονη αντίδραση των ευρωτραπεζιτών.
Για να υποκύψει στο τέλος, αμαχητί, χωρίς να έχει καμμία ουσιαστική πολιτική συμμαχία, αφού είναι η κεντροδεξιά, η οποία δίνει αυτόν τον καιρό στους πολιτικούς τόνους στην ευρωζώνη και στην Ε.Ε. και το γεγονός ότι ο ΓΑΠ ανήκει στην σοσιαλιστική πολιτική οικογένεια έπαιξε και αυτό τον όποιο ρόλο του στην όλη διελκυστίνδα που έλαβε χώρα στο ευρωπαϊκό τοπίο της σύγκρουσης, γύρω από το ελληνικό ζήτημα και γι’ αυτό η πολιτική νίκη της Μέρκελ ήταν καθολική και της δόθηκε, με βαριά καρδιά από τους άλλους Ευρωπαίους ηγέτες, προκειμένου να αντιμετωπίσει τους Γερμανούς ψηφοφόρους στην Βεστφαλία.
Τελικό συμπέρασμα:
Ο ΓΑΠ αποτελεί μια μεγάλη πηγή κινδύνου, λόγω των ερασιτεχνικών πρωτοβουλιών του και όσο κυβερνάει αποτελεί έναν παράγοντα απροσδιοριστίας, που κάνει χειρότερα τα πράγματα.
Η πρόσφατη ελληνική πιστωτική κρίση πέρασε, με σαφή ηττημένο τον έντρομο ΓΑΠ και το επιτελείο του, αλλά έχει αφήσει τόσες ουρές πίσω της και τέτοιες αρνητικές εμπειρίες, που θα πρέπει να περάσει πολύς καιρός πίσω της για να ξεχαστεί, ενώ, παράλληλα, επιβάρυνε τεράστια το ελληνικό χρέος και εκμηδένισε ουκ ολίγες (παρούσες, αλλά και μέλλουσες) οικονομικές θυσίες των Ελλήνων φορολογουμένων, που θα πρέπει να αποπληρώσουν το κόστος της αχρείαστης ανόδου των επιτοκίων δανεισμού της χώρας αυτήν την περίοδο που μας πέρασε και που θα ακολουθήσει για πολύν καιρό.
Και το χειρότερο είναι ότι οι χειρισμοί του ΓΑΠ έφθασαν τα πράγματα στα χειρότερα : Στην αδυναμία δανεισμού.
Σε αυτό, δηλαδή, που, μέχρι πρόσφατα, η χώρα δεν είχε ανάγκη.
Ήλπιζα ότι ο ΓΑΠ έχει βάλει μυαλό από την πρόσφατη εμπειρία του και ότι αυτό θα το αποφεύγαμε και η απόφαση της Ε.Κ.Τ. εκεί αποσκοπούσε : Στο να στηρίξει την ελληνική οικονομία και την ρευστότητά της, έτσι ώστε να μην φθάσουμε εκεί (διότι οι ευρωτραπεζίτες δεν θέλουν το καπέλο του Δ.Ν.Τ., που πήγε να τους φορέσει η Μέρκελ, με την αφελή συνεπικουρία του ΓΑΠ).
Αλλά με τον απρόβλεπτο ΓΑΠ, επικρατεί η αρχή της … απροσδιοριστίας του Χάϊζενμπεργκ και ως εκ τούτου, ουδείς μπορεί να ξέρει και να προγνώσει.
Δείτε στο μπλογκ μου και το θέμα : "Προς ελληνικό bailout, λόγω του φόβου ότι θα σκάσει η βραδυφλεγής βόμβα της φούσκας των προϊόντων (κρατικά ομόλογα, παράγωγα και μετοχές) του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος" http://tassosanastassopoulos.blogspot.com/2010/04/greekbailout.html ."
(Αναδημοσίευση άρθρου μου της 25/4/2010 στο "Petroupolis Forums", με τίτλο : " Η διεθνής χρηματοπιστωτική φούσκα και το ελληνικό bailout" http://www.phpbbserver.com/pfor/viewtopic.php?t=2024&mforum=pfor . Το άρθρο αυτό είναι επικαιροποιημένη αναδιατύπωση σχολίου μου http://e-rooster.gr/03/2010/2316#comment-130049 της 30/3/2010 στο άρθρο του κ. Στέφανου Αθανασιάδη στο e-rooster.gr, με τίτλο : "Πριν από την χρεωκοπία : Τα παράδοξα, το Δ.Ν.Τ. και η λύση της υποτίμησης" http://e-rooster.gr/03/2010/2316 ).
Σχόλια