Η δημιουργία του χρήματος, η διαχείρισή του και η συμβολή του στην σύγχρονη οικονομική ύφεση. Γιατί η ελληνική κρίση δεν είναι σοσιαλιστική. (Μια απάντηση στον Σπύρο Μαρκέτο και στον Πάσχο Μανδραβέλη).
Το παρακάτω δημοσίευμά μου είναι αναπόσπαστο κομμάτι μιας πολύ καλής συζήτησης στο "PETROUPOLIS FORUMS", σχετικά με την παρούσα ελληνική, ευρωπαϊκή και διεθνή κρίση, μιας συζήτησης, που έγινε με τον Γιάννη Μιχαλόπουλο και τον Θοδωρή Πάσχο, στα πλαίσια του θέματος που δημοσίευσε ο αγαπητός φίλος Γιάννης, με τίτλο : "8 μύθοι για την κρίση", http://www.phpbbserver.com/pfor/index.php?mforum=pfor αναδημοσιεύοντας τις θέσεις του Πάσχου Μανδραβέλη και αργότερα των Νίκου Μουζέλη και Κώστα Βεργόπουλου, σχετικά με την κρίση και την παρούσα κατάσταση. Όσον αφορά τις θέσεις των Πάσχου Μανδραβέλη και Κώστα Βεργόπουλου, έχω αναδημοσιεύσει τις απόψεις μου στο μπλογκ μου και μάλιστα στα θέματα : "Το Μνημόνιο της ντροπής, η ελληνική οικονομική κρίση και γιατί δεν θα γίνουμε Αλβανία. (Μια απάντηση στις παραδοξολογικές ασυναρτησίες του κ. Πάσχου Μανδραβέλη)" http://tassosanastassopoulos.blogspot.com/2010/09/answer-to-paschos-mandravelis-nonsenses.html και "Αργεντινή 2002 και Ελλάδα 2010 : Πως ο ΓΑΠ αιτιολόγησε στην εφημερίδα "Die Zeit" την άρνησή του να προβεί σε αναδιάρθρωση του χρέους, όταν άρχισε η ελληνική κρίση. (Μια απάντηση στον Κώστα Βεργόπουλο)" http://tassosanastassopoulos.blogspot.com/2010/12/2002-2010-die-zeit.html .
Στο παρόν δημοσίευμα, περιέχονται οι απόψεις μου, για τις θέσεις του Σπύρου Μαρκέτου, καθώς και κάποιες πρόσθετες σκέψεις μου, για τις θέσεις του Πάσχου Μανδραβέλη, οι οποίες στο σύνολό τους, αν και έχει περάσει αρκετός καιρός από τότε που δημοσιεύτηκαν - κάτι παραπάνω από τους 4 μήνες -, παραμένουν επίκαιρες και έχουν επιβεβαιωθεί από τις εξελίξεις, που στο διάβα του χρόνου έφεραν την Ιρλανδία στον "Μηχανισμό Στήριξης του ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτκού συστήματος" (και όχι των χωρών της ευρωζώνης, όπως, κατ' ευφημισμόν, ονομάζεται) και την ευρωζώνη σε ένα στρατηγικό αδιέξοδο, αφού η Πορτογαλία βρίσκεται στα πρόθυρα ένταξής της σε αυτόν τον Μηχανισμό και κρατιέται προσωρινά έξω από αυτόν, με ενέσεις, [μόνο και μόνο επειδή στα τέλη του Ιανουαρίου του 2011 διεξάγονται εκεί προεδρικές εκλογές, τις οποίες η σοσιαλιστική κυβέρνηση μειοψηφίας του Σόκρατες και συνολικά το πορτογαλικό πολιτικό σύστημα θέλει να τις διεξαγάγει, χωρίς τον βραχνά ενός Μνημονίου και τους τροϊκανούς εκπρόσωπους των δανειστών της χώρας να έχουν θέσει τον πορτογαλικό λαό, κάτω από τις αλυσίδες μιας μοντέρνας Κατοχής, ανάλογης, με αυτήν της Ελλάδας, γι' αυτό και παρουσίασαν τον δανεισμό της Πορτογαλίας στις 12/1/2011, με ένα επιτόκιο της τάξης του 6,71%, ως ... επιτυχία (!!!), την στιγμή, που η Ελλάδα εισήλθε στον Μηχανισμό στήριξης, τον περασμένο Μάϊο, με επιτόκιο δανεισμού μικρότερο από τον τωρινό της Πορτογαλίας] και ενώ οι διεθνείς γραφειοκρατικές χρηματοπιστωτικές αγορές στρέφονται, πλέον, προς τα "μεγάλα ψάρια", στοχεύοντας την Ισπανία (αλλά και την Ιταλία, της οποίας το δημόσιο χρέος υπερβαίνει τα 2 τρισ. €, όπως επίσης και το Βέλγιο), γεγονός το οποίο ουδόλως αποκλείεται να οδηγήσει στην ανατροπή όλων των τωρινών δεδομένων στην ευρωζώνη και να επαναπροσανατολίσει, σε εντελώς διαφορετική κατεύθυνση την ευρωπαϊκή γραφειοκρατία των Βρυξελλών, αλλά και - κυρίως - την Γερμανία, η οποία, αν θέλει να σώσει το ευρώ και την ζώνη του (διότι η - αμέσως μετά την Πορτογαλία η οποία πιέζεται να ενταχθεί στον Μηχανισμό, για να δοθεί χρόνος, για να αντιμετωπισθεί η επίθεση των αγορών στην Ισπανία - επαπειλούμενη κατάρρευση της Ισπανίας, δεν θα επιτρέψει στο ευρώ να επιβιώσει), θα υποχρεωθεί να δεχθεί μια γενναία ενίσχυση των κεφαλαίων του Μηχανισμού Στήριξης και πιθανόν και την αλλαγή των κανόνων, που, τσιγγούνικα και εντελώς πρόχειρα, έστησε, κάτι που οδήγησε στο να ενισχύει την πεποίθηση των διεθνών γραφειοκρατικών χρηματοπιστωτικών αγορών ότι το Βερολίνο αρνείται την συμβολή του στην επίλυση του προβλήματος, το οποίο δεν είναι τοπικό, ειδικό, ή περιπτωσιολογικό, όπως, έως τώρα, επιχειρούσε να παρουσιάσει, αναφερόμενο στην Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία, αλλά πρόκειται για ένα πρόβλημα ευρύτερο, το οποίο αφορά, συνολικά, την ευρωζώνη και έχει να κάνει με το δημόσιο (και ακόμα περισσότερο το ιδιωτικό) χρέος της ευρωζώνης και την εξυπηρέτησή του, βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Δηλαδή έχει να κάνει με τους κανόνες, που διέπουν αυτήν την εξυπηρέτηση. Κανόνες οι οποίοι, είτε παραμένουν εντελώς ασαφείς, είτε εξειδικεύονται με έναν τρόπο, που οδηγούν τις αγορές στην πεποίθηση ότι η ευρωζώνη ετοιμάζει το "σκάσιμο κανονιών", που θα αφήσει στα κρύα του λουτρού τους "επενδυτές", παρά το σταθερά επαναλαμβανόμενο "όχι" στην αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, καθώς και του δημόσιου χρέους οποιασδήποτε άλλης χώρας της ευρωζώνης, ένα όχι, που και πρόσφατα επανέλαβε ο Όλι Ρεν. Μια τέτοια σκιά άφησε το Βερολίνο, με την πρότασή του για την εθελοντική συμμετοχή των ομολογιούχων, από το 2013, στον Μηχανισμό Στήριξης των κρατών της ευρωζώνης και το "κούρεμα", δηλαδή την μείωση των αποδόσεων, αλλά και αυτών καθεαυτών των δανειακών τους κεφαλαίων. Φυσικό επακόλουθο ήταν οι "αγορές" να αντιδράσουν αρνητικά σε μια τέτοια προοπτική και να εκτινάξουν στα ύψη τα διαφορικά επιτόκια των χωρών του νότου της ευρωζώνης, αλλά παράλληλα να αυξήσουν το κόστος δανεισμού και στις υπόλοιπες χώρες της ζώνης του ευρώ, ακόμα και της ίδιας της Γερμανίας, διότι οι λεγόμενοι επενδυτές δεν έχουν κανένα λόγο να δανειοδοτήσουν τις χώρες της ευρωζώνης, με δεδομένη την διακινδύνευση των αποδόσεων και των κεφααίων τους και φυσικά θα στραφούν σε άλλες κατευθύνσεις (Η.Π.Α., Βραζιλία, Ινδία κλπ), όπου αυτοί οι κίνδυνοι, είτε είναι ανύπαρκτοι, είτε είναι ελαχιστοποιημένοι, ή, εν πάση περιπτώσει, δεν είναι θεσμοθετημένοι, με μια σειρά δεσμευτικών κανόνων.
Σε αυτό το αδιέξοδο είναι εγκλωβισμένη τώρα η ευρωζώνη, με δεδομένη την προοπτική της σαρωτικής επίθεσης των "αγορών" ενάντια στις μεγάλες χώρες αυτής της οπερεττικής νομισματικής ένωσης. Αυτή η κατάσταση είναι αποτέλεσμα της ολέθριας πολιτικής, που ξεκίνησε από τους ανόητους χειρισμούς της ελληνικής κρίσης της περιόδου Οκτωβρίου 2009 -Μαΐου 2010, που κατέστρεψε την εμπιστοσύνη των αγορών στην άτυπη εγγύηση των δημοσίων χρεών των χωρών της ευρωζώνης και οδήγησε στο ελληνικό Μνημόνιο του Μαΐου του 2010 και την βαθιά υφεσιακή προοπτική, που αυτό άνοιξε, με τις εντελώς εξωπραγματικές εκτιμήσεις και προβλέψεις του, οι οποίες επιδείνωσαν την ύφεση στην Ελλάδα, καθιστώντας δυσοίωνες τις προοπτικές ανάπτυξης και αναδεικνύοντας την αδυναμία αποπληρωμής του ελληνικού δημόσιου χρέους, ευθύς ως έπαυε η δανειοδότηση της χώρας από τον προχειροφτιαγμένο Μηχανισμό Στήριξης, ο οποίος εμφανιζόταν ως μέσο παράτασης της κρίσης, ως ένα δάνειο χρόνου, που έπαιρνε η ευρωζώνη, προκειμένου να μπορέσει να σταθμίσει το τι πρέπει να πράξει και ως ένας τρόπος αποφυγής της ανάληψης της ευθύνης της εξυπηρέτησης του ελληνικού χρέους από την Ε.Κ.Τ., ή έναν άλλον φορέα ή μηχανισμό, που ενεργούσε ως εγγυητής της τελευταίας καταφυγής, για την εξυπηρέτηση αυτού του χρέους. Ακόμα χειρότερα, η γενίκευση αυτού του αντιαναπτυξιακού μοντέλου, που εξέπεμπε το ελληνικό Μνημόνιο, σε όλες τις χώρες της ευρωζώνης (πλην Γερμανίας), παρά την προσωρινή ανάσα που πήραν οι ευρωζωνίτες τον Μάϊο του 2010, με την ανακοίνωση της δημιουργίας του δεύτερου Μηχανισμού Στήριξης, οδήγησε στην αναζωπύρωση της κρίσης τον Νοέμβριο του 2010, αφού διαφαινόταν ότι το πρόβλημα του ευρωπαϊκού χρέους - δημόσιου και ιδιωτικού - δεν πρόκειται να αντιμετωπισθεί, με μεθόδους και πολιτικές οι οποίες οδηγούσαν στην διατήρηση και την εμβάθυνση της οικονομικής ύφεσης, όταν η Ιρλανδία δημοσιοποίησε το δικό της δημοσιονομικό έλλειμμα του 30%, λόγω της κατάρρευσης των ιρλανδικών τραπεζών και όταν η Μέρκελ ανακοίνωσε, με την συμφωνία του Σαρκοζύ, την πρόθεση του Βερολίνου να "κουρέψει" από το 2013, τις αποδόσεις και το δανειακό κεφάλαιο των "επενδυτών", οι οποίοι θα δανειοδοτούσαν οποιαδήποτε χώρα της ευρωζώνης. Έτσι, οι υποψήφιοι δανειστές χάνουν κάθε κίνητρο για να επενδύσουν στο ευρωπαϊκό χρέος και οι περιφερειακές χώρες της ευρωζώνης χάνουν το πλεονέκτημα του εύκολου δανεισμού, που ατύπως είχαν, μέχρι τον Δεκέμβριο του 2009 και φυσικά θα οδηγηθούν στην διαπίστωση ότι δεν έχουν κανέναν λόγο να παραμείνουν σε αυτήν. Γι' αυτό και ενώπιον των ερειπίων, που έχει σωρεύσει η αντιαναπτυξιακή και τσιγγούνικη πολιτική των Μνημονίων, που οδηγούν, πλέον, αναπόδραστα, στην καταστροφή της ευρωζώνης και την εξαφάνιση του ευρώ, η αλλαγή της οικονομικής πολιτικής και της πολιτικής δανεισμού των χωρών της ευρωζώνης καθίσταται επιτακτική. Το Βερολίνο φαίνεται ότι αντιλαμβάνεται το αδιέξοδο των μέχρι τώρα επιλογών του. Το τι θα πράξει, όμως, είναι το ζητούμενο, αφού, όπως φαίνεται, δεν είναι διατεθειμένο να εγκαταλείψει πολλές από τις έως τώρα θέσεις του.
Για τους λόγους αυτούς, που έχουν να κάνουν με την κατάρρευση όλης της επιχειρηματολογίας, σαν αυτήν του Πάσχου Μανδραβέλη και του Μπάμπη Παπαδημητρίου, μια επιχειρηματολογία, που στήριξε το Μνημόνιο, τις προβλέψεις του, όπως επίσης και τα αδιέξοδα, στα οποία αυτό το Μνημόνιο και η γενικότερη λογική των Μνημονίων, έχουν οδηγήσει, είναι καλό και χρήσιμο να ξαναδούμε το παρακάτω κείμενό μου, που γράφτηκε τον Σεπτέμβριο του 2010 και κατέδειξε τις θεωρητικές και πρακτικές βάσεις της αδιέξοδης πολιτικής του ελληνικού Μνημονίου και την ευρύτερη διάσταση της κρίσης, ως κρίσης του ευρωπαϊκού χρέους. Έτσι, δηλαδή, όπως, τώρα, αυτή η κρίση αναγνωρίζεται, ακόμα και από την γερμανική πολιτικοοικονομική ελίτ, η οποία ηρνείτο πεισματικά να αντιμετωπίσει την παρούσα κρίση, με αυτήν της την διάσταση, προτιμώντας να επιδίδεται σε μια ηθικολογία, περί "ανευθυνότητας", "σπατάλης", "ανομίας" κλπ, για να μην βάλει το χέρι στην τσέπη και για να μην ομολογήσει ότι το πρόβλημα είχε να κάνει με την ίδια την δομή του νεοφιλελεύθερου συστήματος ιδεών, που κατέστησαν ανεξέλεγκτο το ευρωπαϊκό και το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα, το οποίο ήταν δεδομένο και επόμενο ότι θα δημιουργούσε φούσκες και θα έφερνε την παγκόσμια ύφεση (μην ξεχνάμε ότι, το 2009, το παγκόσμιο ΑΕΠ ανερχόταν στα 57,8 τρισ. δολλάρια, ενώ το ενεργητικό των τραπεζών έφθανε στα 93 τρισ. διολλάρια, ενώ ειδικά στην Ε.Ε., με ΑΕΠ 15,3 τρισ. δολλάρια, το ενεργητικό των τραπεζών έφθανε στα 41,7 δισ. δολλάρια!!! Ειδικά, δηλαδή η ευρωπαϊκή φούσκα, είναι μια φούσκα που δεν μπορούσε παρά να σπάσει, με εκκωφαντικό τρόπο, δεδομένης της ανόητης και ανοικτά βλακώδους διαχείρισης του προβλήματος, που έκαναν οι ΓΑΠ - Τρισέ - Μέρκελ - Σαρκοζύ και όλος ο θίασος της ευρωζώνης).
Η αλήθεια, βέβαια, είναι ότι, τώρα, προσπαθούν να αλλάξουν πορεία και να αποκολληθούν από την ανόητα τσιγγούνικη λογική των Μνημονίων, προφανώς, φοβούμενοι την αντίδραση του ιρλανδικού λαού, που πηγαίνει στις κάλπες, με πολύ κακές προθέσεις, όσον αφορά το ιρλανδικό Μνημόνιο, το οποίο δεν έχει προλάβει ακόμα να εφαρμοσθεί και το οποίο κινδυνεύει να πάει άκλαυτο, αλλά και επειδή, επίσης, βλέπουν το επερχόμενο αδιέξοδο...
"Ο Σπύρος ο Μαρκέτος (παλιός συμφοιτητής μου) είναι υπερβολικός Θοδωρή. Το πρόβλημα δεν είναι αν το χρήμα που λένε ότι έχουν οι τράπεζες είναι πραγματικό ή εικονικό.
Πάντοτε σε όλες τις εποχές (και τώρα, φυσικά, απείρως περισσότερο) οι τράπεζες δεν είχαν το χρήμα που ισχυρίζονταν ότι είχαν και το δημιουργούσαν, εκ του μηδενός, τροφοδοτώντας έτσι την οικονομική ανάπτυξη.
Το πρόβλημα, σε όλες τις εποχές, έχει να κάνει με το ότι κάποια στιγμή, για διάφορους λόγους, αυτή η διαδικασία δημιουργίας χρήματος διακόπτεται, με αποτέλεσμα να επέρχεται πανικός και οικονομικός μαρασμός, αφού το χρηματοπιστωτικό σύστημα παύει να επιτελεί την ζωτική του λειτουργία, δηλαδή το να χρηματοδοτεί την πραγματική οικονομία, και να μετατρέπει τις αποταμιεύσεις σε επενδύσεις, ή/και να τις προσανατολίζει στην κατανάλωση.
Όταν αυτή την διαδικασία την κατάφερνε, στο παρελθόν (μιλάμε για την προκεϋνσιανή εποχή), με τα χίλια ζόρια και μετά από έντονες κρίσεις, μικρότερης, ή μεγαλύτερης χρονικής διάρκειας - και όσο το καπιταλιστικό σύστημα γινόταν και πιο πολύπλοκο, τόσο περισσότερο η χρονική διάρκεια της οικονομικής κρίσης μεγάλωνε, με αποκορύφωμα την κρίση της δεκαετίας του 1930, που ολοκληρωτικά ξεπεράστηκε, με τις κεϋνσιανές πρακτικές, που συνοψίζονταν στην δημιουργία της δημοσιονομικής πολιτικής, ως κεντρικού και αποτελεσματικού εργαλείου υπέρβασης της κρίσης -, επανερχόταν η ομαλή ροή της χρηματοδότησης της οικονομίας, μέσα από την δημιουργία χρήματος, δηλαδή με την αποκατάσταση των ομαλών λειτουργιών του χρηματοπιστωτικού τομέα. Αυτό την προκεϋνσιανή εποχή, γινόταν τυχαία και όταν όλα τα μακροοικονομικά μεγέθη, σε μια κοινωνία του λεγόμενου φιλελεύθερου καπιταλισμού, είχαν σαρωθεί και στον βαθμό που αυτές οι κοινωνίες και οικονομίες ήσαν απλές, ως προς τις λειτουργίες τους και την σύνθεση των παραγωγικών συντελεστών τους και αρκετά αυτόνομες από την ευρύτερη διεθνή καπιταλιστική αγορά, έτσι ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν την κρίση, δια της "αυτοϊάσεως".
Η κρίση της δεκαετίας του 1930 άλλαξε, άρδην, τα πράγματα δείχνοντας ότι ο στα σπάργανα ευρισκόμενος τότε γραφειοκρατικός καπιταλισμός, που αντικατέστησε σιωπηλά την ακροτελεύτεια εκδοχή του παλαιού φιλελεύθερου καπιταλισμού, δηλαδή τον ολιγοπωλιακό καπιταλισμό (που είχε δημιουργηθεί γύρω ατα μέσα του 19ου αιώνα) στην πιο σύγχρονη οικονομία του κόσμου δεν μπορούσε να "αυτοϊαθεί", όπως μπορούσε στο παρελθόν η προκάτοχη εκδοχή του καπιταλιστικού συστήματος.
Ο κεϋνσιανισμός δεν υπήρξε τίποτε περισσότερο από το οργανωμένο θεσμικό εργαλείο, που αποκατέστησε την λειτουργία του συστήματος, εντοπίζοντας την χρηματοπιστωτική ανεπάρκεια του συστήματος, που συνοψίζονταν στην ύπαρξη και στην στρεβλωτιική λειτουργία του επιτοκίου και στις παρενέργειες που δημιουργούνται από την διακοπή της ομαλής χρηματοδότησης της οικονομίας και την συνεπαγόμενη παύση δημιουργίας χρήματος, ως προϊόντος της πτώσης της κατανάλωσης, η οποία, μακροπρόθεσμα, ήταν προϊόν της διόγκωσης των αποταμιεύσεων, οι οποίες, λόγω των ιδιοτροπιών των επιτοκίων και των αποδόσεων, που ανέμεναν οι αποταμιευτές (τώρα λέγονται "επενδυτές" και ας μην επενδύουν, ζητώντας υψηλότερες επιτοκιακές και άλλου τύπου "επενδυτικές" αποδόσεις), δεν προσανατολίζονταν στις επενδύσεις, ούτε στρέφονταν στην κατανάλωση, αλλά έμεναν στο σεντούκι του χρηματοπιστωτικού τομέα, ή και των ιδιωτικών οικιών, όταν η κρίση εντεινόταν και έπαιρνε την μορφή χιονοστιβάδας.
Ο ίδιος ο Κέϋνς, στις καλύτερές του στιγμές, από το 1924, βλέποντας αυτήν την λειτουργική ανεπάρκεια του χρηματοπιστωτικού συστήματος είχε προτείνει την ευθανασία των εισοδηματιών (των ραντιέρηδων αποταμιευτών - επενδυτών), δια του πληθωρισμού, έτσι ώστε να μπορεί να χρηματοδοτείται ομαλά η οικονομία, αν και ο ίδιος ήταν παίκτης στο χρηματιστήριο (και όχι πάντοτε καλός, αφού έχασε πολλά λεφτά) και η αλήθεια είναι ότι η ελίτ του καπιταλιστικού συστήματος ακολούθησε, μεταπολεμικά και μέχρι την δεκαετία του 1990, μια παραλλαγή της πρότασης του Κέϋνς, που έβαζε στην γωνία το χρηματιστήριο και τις τράπεζες, δια του ασφυκτικού κρατικού ελέγχου των λειτουργιών τους.
(Αυτή η πρόταση του Κέϋνς τον κατέστησε αντιπαθή στο συνάφι και η εμφανής, ή υπολανθάνουσα, αντιπάθεια των χρηματοπιστωτικών κύκλων και των εκφραστών τους, απέναντι στον κεϋνσιανισμό και στον ίδιο τον Κέϋνς, είναι διαχρονική και πλήρως κατανοητή, ως προς τα κίνητρά τους, αφού το κεϋνσιανό οικονομικό σύστημα επιφυλάσσει στον χρηματοπιστωτικό τομέα έναν δευτερεύοντα, έως περιθωριακό, ή και πλήρως μηδενικό ρόλο, δίνοντας τα πρωτεία στην δημοσιονομική πολιτική, δηλαδή στην στήριξη της οικονομίας των πραγματικών παραγωγικών συντελεστών και όχι στην εικονική και χάρτινη οικονομία του τραπεζοπιστωτικού τομέα).
Αυτή η κεϋνσιανή ισορροπία διαβρώθηκε, σταδιακά, από την δεκαετία του 1980 και εντεινόμενα στην δεκαετία του 1990, με την επικράτηση των νεοφιλελεύθερων ιδεών, που απορρύθμισαν το χρηματοπιστωτικό σύστημα και την ευρύτερη οικονομία, η οποία, παράλληλα, είχε παγκοσμιοποιηθεί, αυξάνοντας επικίνδυνα τον βαθμό αστάθειας του συστήματος, το οποίο αποσταθεροποιήθηκε, με την αμερικανική φούσκα των ακινήτων, που έφερε το ντόμινο των καταρρεύσεων, που, μετά την εμπειρία της Λήμαν Μπράδερς, αποφεύχθηκαν, με κλασσικές κεϋνσιανές πρακτικές, αλλά αυτό δεν εμπόδισε το σύστημα να παραμένει ασταθές, αφού δεν έχουν αντιμετωπισθεί οι κεντρικές αιτίες, που προκαλούν την αστάθεια, δηλαδή ο μη έλεγχος της λειτουργίας του χρηματοπιστωτικού συστήματος και η παγκοσμιοποίηση, που επιτείνει αυτήν την αστάθεια.
Δεν είναι, λοιπόν, το πρόβλημα στην δημιουργία του χρήματος, όπως νομίζει ο Σπύρος Μαρκέτος, ο οποίος κάπου κομφουζιονίζει. Το πρόβλημα έγκειται στο πως διαχειρίστηκαν αυτό το χρήμα και στο γεγονός ότι ουσιαστικά συρρίκνωσαν αυτήν την δημιουργία, απαιτώντας από τις πραγματικές οικονομίες και τους παραγωγικούς συντελεστές να δουλεύουν για να αποπληρώνουν τα χρέη τους, μέσα από έναν μη αυξανόμενο - ή μη αποτελεσματικά αυξανόμενο, πράγμα που στην πράξη έχει τα ίδια αποτελέσματα - όγκο νομισματικής κυκλοφορίας.
Αλλά αυτά για τον ... άλλο Πάσχο, Θοδωρή μου, είναι απλές λεπτομέρειες (αν τις ξέρει και αυτές, βέβαια - που τις ξέρει, δεν είναι ανήξερος).
Απλώς, αυτός έχει άλλα συμφέροντα να υπηρετήσει, δια της μισθωμένης του γραφίδας, γι' αυτό και μας λέει τα πιο απίθανα πράγματα, ηλιθιολογώντας, εκ του πονηρού και αφού μας λέει ότι η οικονομική κρίση είναι ... μύθος, τελικά ανακαλύπτει την καπιταλιστική οικονομική κρίση, η οποία, μας λέει ο Πασχούλης, δεν αφορά την Ελλάδα, διότι εδώ δεν υπάρχει κρίση υπερπαραγωγής, όπως διεθνώς (τώρα που την βρήκε την διεθνή κρίση υπερπαραγωγής και μάλιστα με την ... μαρξιστική της έννοια, την στιγμή που η ολική - ενεργή και ανενεργή - διεθνής ζήτηση βαίνει αύξουσα, ο θεός και η ψυχή του. Βέβαια, αυτό που λέει δεν είναι προϊόν αμάθειας, αλλά είναι προϊόν μιας, νεοφιλελεύθερης εμπνεύσεως, κουτοπονηριάς, διότι η κλασσική καπιταλιστική κρίση και η τωρινή ύφεση, που ζούμε, δεν είναι προϊόν κάποιας υπερπαραγωγής, αλλά αποτέλεσμα μιας ιδιοτροπίας του οικονομικού συστήματος, όπου οι άνθρωποι και οι εταιρικοί οργανισμοί έχουν την διαχρονική τάση να αποταμιεύουν περισσότερα από όσα καταναλώνουν και επενδύουν, με αποτέλεσμα να εμφανίζεται, από καιρό σε καιρό, έλλειμμα στην αγοραστική δύναμη και πτώση της κατανάλωσης και της ζήτησης, η οποία στην συνέχεια επενεργεί συμπιεστικά στην παραγωγή, αποδεικνύοντας ότι το πρόβλημα, δεν είναι πρόβλημα, που ανάγεται στην σφαίρα της παραγωγής αλλά πρόβλημα, που ανάγεται στην σφαίρα της κυκλοφορίας - και μάλιστα της νομισματικής κυκλοφορίας -, έχοντας και μια σημαντική διάσταση που αφορά το ζήτημα της διανομής και εισοδηματικής κατανομής, κάτι που οι νεοφιλελεύθεροι τύπου Μανδραβέλη ούτε να το ακούσουν δεν θέλουν), αλλά κρίση ... σοσιαλιστική (!!!) - ναι ήταν να το διαβάσουμε και αυτό -, λόγω του ... διογκωμένου κράτους, το οποίο όμως όλα τα προηγούμενα χρόνια ... συρρικνωνόταν και κατέστη ένα από τα μικρότερα κράτη του αναπτυγμένου καπιταλιστικού κόσμου, αφού οι ελληνικές κυβερνήσεις, μετά το 1990, το συρρίκνωσαν, καθιστώντας το παρία της κοινωνίας και ανίκανο να παίξει τον ρόλο του, δηλαδή αυτόν του σταθεροποιητή των μακροοικονομικών μεγεθών της οικονομίας. Τα σχετικά στοιχεία τα έχω κατεβάσει από το FACTBOOK της CIA και η διαρκής επανάληψη είναι κουραστική. Αλλά τι περιμένει κανείς από τον Πασχούλη τον ψευταρούλη; Να ανατρέξει στα στοιχεία; Μάταιος κόπος! Δεν έχει καμμία διάθεση να ανατρέξει σε αυτά, διότι, απλούστατα δεν τον συμφέρουν.
Όμως, παρ' ότι έχω αναφέρει επανειλημμένως τα στοιχεία από το FACTBOOK της CIA, δεν βλάπτει να τα επαναλάβω και μάλιστα στην πρόσφατα αναθεωρημένη τους εκδοχή της 8/9/2010, για να μην μας κάνει το κουνέλι ο φίλος Πασχούλης και για να μην πουλάει εξυπναδούλες - ή, τουλάχιστον, να τις πουλάει εκεί που πιάνουν. Δηλαδή, στα κάθε είδους κορόϊδα και σε εκείνους, που έχουν συμφέρον να δέχονται τις αρλουμπολόγες παραδοξολογίες του, ήτοι στην παραζαλισμένη, από το κακό που την βρήκε, πολιτική και οικονομική ελίτ του τόπου, της οποίας οι επιλογές ήσαν - και αποδείχτηκαν - όλες εσφαλμένες :
ΕΛΛΑΔΑ
2009 :
ΑΕΠ : 333 δισ. δολλάρια
Κατά κεφαλήν ΑΕΠ : 31000 δολλάρια.
Ανάπτυξη : -2%.
Δημόσια έσοδα : 115 δισ. δολλάρια. (34,53% του ΑΕΠ).
Δημόσιες δαπάνες : 159,8 δισ. δολλάρια. (47,98% του ΑΕΠ).
Δημόσιο χρέος : 113,5% του ΑΕΠ.
Ολικό εξωτερικό χρέος : 552,8 δισ. δολλάρια.
Επενδύσεις : 16,6% του ΑΕΠ.
2008 :
ΑΕΠ : 340,2 δισ. δολλάρια
Κατά κεφαλήν ΑΕΠ : 31700 δολλάρια.
Ανάπτυξη : +2,9%.
Δημόσια έσοδα : 126 δισ. δολλάρια. (37,03% του ΑΕΠ).
Δημόσιες δαπάνες : 144 δισ. δολλάρια. (42,33% του ΑΕΠ).
Δημόσιο χρέος : 102,6% του ΑΕΠ.
Ολικό εξωτερικό χρέος : 504,6δισ. δολλάρια.
Επενδύσεις : 24,9% του ΑΕΠ.
ΓΕΡΜΑΝΙΑ
2009
ΑΕΠ : 2,810 τρισ. δολλάρια
Κατά κεφαλήν ΑΕΠ : 34100 δολλάρια.
Ανάπτυξη : -4,9%.
Δημόσια έσοδα : 1,507 τρισ. δολλάρια. (53,63% του ΑΕΠ).
Δημόσιες δαπάνες : 1,618 τρισ. δολλάρια. (57,58% του ΑΕΠ).
Δημόσιο χρέος : 72,1% του ΑΕΠ.
Ολικό εξωτερικό χρέος : 5,208 τρισ. δολλάρια.
Επενδύσεις : 17,9% του ΑΕΠ.
2008 :
ΑΕΠ : 2,955 τρισ. δολλάρια
Κατά κεφαλήν ΑΕΠ : 35900 δολλάρια.
Ανάπτυξη : +1,3%.
Δημόσια έσοδα : 1,591 τρισ. δολλάρια. (53,84% του ΑΕΠ).
Δημόσιες δαπάνες : 1,591 τρισ. δολλάρια. (53,84% του ΑΕΠ).
Δημόσιο χρέος : 66% του ΑΕΠ.
Ολικό εξωτερικό χρέος : 5,158 δισ. δολλάρια.
Επενδύσεις : 21% του ΑΕΠ.
Από τα παραπάνω στοιχεία, γίνεται αντιληπτό το τεράστιο μέγεθος των αρλουμπολογιών του Πασχούλη μας, ο οποίος έχει ξεπεράσει σε παραμυθολογία και τον γνωστό βαρώνο Μυνχάουζεν. Και έχει σημασία που η σύγκριση γίνεται με το έτος 2009, το οποίο ήταν έτος έντονης ύφεσης και οι δαπάνες υπήρξαν αυξημένες, για να κρατήσουν ένα κάποιο αξιοπρεπές επίπεδο ολικής κατανάλωσης και επένδυσης, οι οποίες δαπάνες, εάν δεν υπήρχαν το 2009, όπως δεν υπάρχουν τώρα, λόγω του ΓΑΠ, του Μνημονίου και της τρόϊκας, η τωρινή πορεία προς την καταστροφή θα είχε ρίξει τους δείκτες της αρνητικής ανάπτυξης στο -4% του ΑΕΠ, από εκείνη την εποχή, εντείνοντας την ύφεση στο έπακρο, όπως θα συμβεί τώρα το 2010.
Και κατά τα άλλα, ο θρασύτατος απολογητής της αποτυχημένης και υπεύθυνης, για όλα, πολιτικοοικονομικής ελίτ του τόπου, ο Πάσχος Μανδραβέλης, προσπαθεί να μας πείσει ότι η ελληνική κρίση δεν οφείλεται στο Μνημόνιο και στο πρόγραμμα υπανάπτυξης, αλλά στον ... σοσιαλισμό!!! Το εύκολο θα ήταν να πω ότι χρειάζεται ψυχίατρο, Αλλά δεν πρόκειται περί αυτού, διότι είναι μια χαρά και δεν έχει ανάγκη ψυχοθεραπείας. Απλώς είναι παραμυθατζής, που, κάποιες φορές, παρασύρεται και πιστεύει το παραμύθι του, αν και γνωρίζει την αναλήθεια του περιεχομένου του, δημιουργώντας σύγχυση και τρικυμία μέσα στο κρανίο του. Καλόν είναι, πριν πείσει εμάς, να πείσει πρώτα τον εαυτό του...
(Και κάτι άλλο : Ακόμα και αν μείνουμε, μέσα στις αντιλήψεις του Πασχούλη, για την τωρινή διεθνή κρίση υπερπαραγωγής, πρέπει να πούμε ότι στην Ελλάδα, όλη την προηγούμενη περίοδο της ανάπτυξης, η ελληνική βιομηχανική παραγωγή λειτουργούσε με το 70% της ολικής της δυναμικότητας. Και τώρα το ποσοστό έχει πέσει ακόμα πιο κάτω. Στην Ελλάδα υπήρχε, πάντοτε, κατά την περίοδο των παχιών αγελάδων υποφώσκουσα κρίση υποπαραγωγής. Δεν το ξέρει αυτό ο Πασχούλης; Δεν νομίζω. Απλώς, κάνει γαργάρα τα σχετικά στοιχεία, για να τεκμηριώσει τις αρλουμπολόγες και εξυπηρετικές του συστήματος παραδοξολογίες του).
Όσον αφορά την θεωρία, για τους οικονομικούς χώρους και την αποτελεσματικότητά τους, αυτή είναι μερικώς ορθή. Όταν έλθει η οικονομική κρίση/ύφεση, αυτή τους κτυπά όλους και εντός και εκτός των ενιαίων, ή ενοποιούμενων οικονομικών χώρων. Και η Γερμανία κτυπήθηκε και θα συνεχίσει να υφίσταται τις συνέπειες της οικονομικής ύφεσης (-5% ήταν η ανάπτυξή της το 2009, ενώ στην Ελλάδα το ποσοστό ήταν -2% και έπρεπε ο ΓΑΠ να κάνει τις βλακείες που έκανε και να έλθει η τρόϊκα και το Μνημόνιο, για να φθάσουμε στην πορεία της διάλυσης του τόπου, με ποσοστά φέτος της τάξης του -4%, τα οποία είναι υποεκτιμημένα και με μια πραγματική ανεργία, που θα φθάσει κοντά στο 20% του εργατικού δυναμικού και ας μας λέει ο Πασχούλης ότι δεν φταίει το Μνημόνιο γι' αυτήν την εξέλιξη, αφού, προφανώς, σύμφωνα με τις αρλουμπολογίες του, θα φταίνε οι κάτοικοι του πλανήτη Άρη, ή διάφοροι άλλοι εξωγήινοι). Βέβαια, η ενότητα ενός οικονομικού χώρου βοηθάει - ή καλύτερα, μπορεί να βοηθήσει - για να αντιμετωπισθεί μια οικονομική κρίση και να απαλύνει τις επιπτώσεις της, αλλά η ουσία του προβλήματος δεν αλλάζει. Πάντως, είναι αλήθεια ότι, εκτός του δύσκαμπτου ευρώ, η Ελλάδα θα μπορούσε να ήταν σε πολύ καλύτερη θέση, αλλά και αυτό πάλι έχει να κάνει και με τον τρόπο διαχείρισης μιας κατάστασης, σαν αυτήν των αποτελεσμάτων της διεθνούς οικονομικής ύφεσης. Και η παρούσα ελιτ, που μας κυβερνά, δεν διακρίνεται για την αποτελεσματικότητα και την προβλεπτικότητά της, όσον αφορά την διαχείριση κρίσεων. Και μάλιστα όταν ο ΓΑΠ και η παρέα του βρίσκονται στο πηδάλιο του σκάφους, τότε "κλαψ'τα Χαράλαμπε"...
Για τον συγκεκριμένο Γιάννη μου, υπηρέτη πολλών αφεντάδων (μιλώ για τον Πάσχο Μανδραβέλη) δεν υπάρχει καμμία σταλινική αντιμετώπισή του. Ο άνθρωπος αυτός δεν είναι ένας απλός νεοφιλελεύθερος ιδεολόγος. Αν ήταν μόνον αυτό, δεν θα υπήρχε πρόβλημα. Είναι ένας από τους μισθωμένους, από την οικονομική ελίτ του τόπου, οι οποίοι έχουν αναλάβει την εργασία να "καθαρίσουν" την εικόνα και τις ευθύνες αυτής της ελίτ, η οποία έκανε μια σειρά από εσφαλμένες στρατηγικές επιλογές και θα πιεί γουλιά - γουλιά (και εμείς, δυστυχώς, μαζί με αυτήν) όλο το πικρό ποτήρι των απογοητεύσεων που την (και μας) περιμένουν.
Ως εκ τούτου, δεν είμαι σκληρός, με αυτό το χαϊδεμένο παιδί των Αλαφούζων και όλου αυτού του νοσηρού κυκλώματος. Το αντίθετο μάλιστα...
Και εν πάσει περιπτώσει, αυτή η αντιμετώπιση, που την θεωρείς σταλινική, δεν την επιφυλάσσω για άλλους που υπερασπίζονται τις όποιες ιδέες τους, χωρίς να υπηρετούν, πίσω από αυτές, συγκεκριμένα συμφέροντα. Ως εκ τούτου, θα μπορούσα, π.χ. να υποδεχθώ τις ίδιες ακριβώς απόψεις από εσένα Γιάννη μου, χωρίς να σε χαρακτηρίσω, όπως χαρακτηρίζω τον Μανδραβέλη και τούτο επειδή εσύ θα έχεις προβάλλει, απλώς, τις απόψεις σου και δεν υπηρετείς κάποια συγκεκριμένα συμφέροντα, που επιδιώκουν την κατίσχυση αυτών των ιδεών, για ιδιοτελές προσωπικό και ταξικό τους όφελος.
Με τον Πάσχο Μανδραβέλη δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Το αντίθετο μάλιστα. (Πέρα από το ότι είναι ένας συστηματικός ψεύτης. Δες στο μπλογκ μου το θέμα : "ΕΚΦΡΑΖΕΙ ΤΟ Κ. Κ. Ε. ΚΑΠΟΙΑ ΜΟΡΦΗ ''ΣΤΑΛΙΝΙΣΜΟΥ ΠΟΥ ΑΠΟΤΡΕΛΑΘΗΚΕ''; (Όχι φυσικά - Μια απάντηση στον Πάσχο Μανδραβέλη)" http://tassosanastassopoulos.blogspot.com/2009/12/kke.html . Έχει πολλή πλάκα με όσα, εμμετικά, λέει κατά του Κ.Κ.Ε., τα οποία δεν θα τα βρεις στην ηλεκτρονική διεύθυνση της "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ", που αναφέρω, διότι έχουν αποσύρει το άρθρο του Μανδραβέλη).
Για τον Σπύρο τον Μαρκέτο έχεις, μερικώς, δίκιο. Δεν έχει σχέση με το αντικείμενο ο άνθρωπος. Π.χ. έχει πει, πολλές φορές, ότι δεν είναι ανακυκλωμένος σταλινικός. Δεν είναι απολύτως ορθό αυτό που λέει. Το 1971 (ίσως νωρίτερα, ίσως λίγο αργότερα, πάντως μέσα στην χούντα), όντας πιτσιρικάς, είχε κάνει αεροπειρατεία σε αεροπλάνο της "Ολυμπιακής" του Αριστοτέλη Ωνάση και το είχε πάει στα Τίρανα, λόγω του ότι θαύμαζε το καθεστώς του Εμβέρ Χότζα. Φυσικά, οι Αλβανοί σταλινικοί τον έστειλαν πίσω. Εγώ τον γνώρισα, ως συμφοιτητή μου και αναρχικό, το 1979 στην Θεσσαλονίκη και ενώ είχε περάσει μια περιπέτεια, αφού είχε συλληφθεί για τοποθέτηση βομβών σε αυτοκίνητα, μαζί με έναν άλλον συμφοιτητή μου. Νομίζω ότι είχαν καθαρίσει από αυτήν την υπόθεση, μάλλον με ελαφρές ποινές. Και οι δύο ανήκαν σε εύπορες οικογένειες και αυτό δεν το λέω για κακό. Το αντίθετο μάλιστα. Τέλος πάντων, ο Σπύρος Μαρκέτος έγινε, πολλά χρόνια μετά την αποφοίτησή μας από την Νομική Θεσσαλονίκης, καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας, ενώ το γνωσιολογικό του backround δεν συμβάδιζε με το αντικείμενο αυτό και λέγεται ότι τον βοήθησε ένας γάμος που έκανε με μια γνωστή μου κόρη καθηγητή Πανεπιστημίου. Προφανώς, θα ασχολήθηκε και με το αντικείμενο, αλλά δεν νομίζω να ήταν ο μόνος που θα ήθελε αυτήν την θέση, ούτε ο μόνος που θα είχε τα σχετικά προσόντα.
Εν πάση περιπτώσει, πέρα από το αν είναι ανακυκλωμένος σταλινικός, κάτι που δεν έχει και τόση σημασία - το τι έκανε στα πολύ μικρά του χρόνια, δεν παίζει ρόλο για το τι κάνει σήμερα -, η αλήθεια είναι ότι είναι ένας ανακυκλωμένος αναρχικός.
Όπως και ένας πολύ μονοκόμματος και φανατικός τύπος, σταθερά κομφουζιονιστής, όπως επίσης και λάτρης των "αποκαλυπτικών" και εσχατολογικών ιδεολογημάτων, με έντονες ιδεοληψίες.
Από την άλλη πλευρά, όμως, λέει και αρκετά σωστά πράγματα, που αξίζουν να διαβαστούν.
Και κάτι ακόμα για τον Σπύρο Μαρκέτο :
Το πως βρέθηκε να είναι επίκουρος καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, δεν το ξέρω. Τώρα το έμαθα από την αναδημοσίευση που έκανε ο ... καλός Πάσχος (εννοώ τον Θοδωρή, φυσικά και όχι τον άλλον).
Τελικά, αυτό το παιδί (που είναι γόνος της θεσσαλονικιώτικης ελίτ), είχε άκρες...
Εκτός εάν πρόκειται για σατανική σύμπτωση και αυτός που μίλησε σε αυτήν την εκδήλωση είναι άλλος από τον συμφοιτητή μου (κάτι που δεν νομίζω)..."
(Σχόλιά μου http://www.phpbbserver.com/pfor/viewtopic.php?p=9284&mforum=pfor#9284 και http://www.phpbbserver.com/pfor/viewtopic.php?p=9286&mforum=pfor#9286 και http://www.phpbbserver.com/pfor/viewtopic.php?p=9288&mforum=pfor#9288 της 17/9/2010, στο θέμα, που δημοσίευσε στο ''PETROUPOLIS FORUMS", ο Γιάννης Μιχαλόπουλος, με τίτλο : "8 μύθοι για την κρίση" http://www.phpbbserver.com/pfor/index.php?mforum=pfor , όπου αναδημοσιεύονται οι θέσεις του Πάσχου Μανδραβέλη για την τρέχουσα κατάσταση στην χώρα μας).
Σχόλια
Τι αλλο βλεπω; Παπουτσι με τακουνι. Xμμμ! Μαλλον ηταν η μοδα της εποχης. Το ξερω απο τις περιφημες σκηνες του Σωκρατη στο «Μαθε παιδι μου γραμματα» (1981).