29/10/1929 : Η ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΠΑΝΤΑ ΕΠΙΚΑΙΡΗ 80 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ!

29/10/1929 Νέα Υόρκη : Πλήθος μπροστά στο χρηματιστήριο που καταρρέει...

Στις 29/10/2009 συμπληρώνονται 80 χρόνια από την έναρξη της τελευταίας μεγάλης κρίσης του καπιταλισμού. Μια κρίση της οποίας το εναρκτήριο λάκτισμα δόθηκε με την σαρωτική κατάρρευση της Wall Street και τελείωσε με το αιματοκύλισμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ένα αιματοκύλισμα το οποίο έθαψε οριστικά και δια παντός τον παλαιό, τον κλασσικό καπιταλισμό, έτσι όπως τον γνώρισαν οι παλαιές γενιές από την γέννησή του, κάπου μέσα στις δεκαετίες του 1500 με 1600, μέχρι και τις αρχές, έως κοντά στα μέσα του περασμένου αιώνα και τον αντικατέστησε αμετάκλητα, με τον σύγχρονο γραφειοκρατικό καπιταλισμό, μέσα από αυτήν την οδυνηρή και αιματηρή γέννα, που ξεκίνησε με την κατάρρευση του αμερικανικού χρηματιστηρίου που μετατράπηκε αυθημερόν σε σαρωτική κρίση του αμερικανικού καπιταλισμού και ταχύτατα εξαπλώθηκε σε όλον τον κόσμο.

1900 - 2000 Η.Π.Α. :  Η εξέλιξη του κατά κεφαλήν Α.Ε.Π.

1900 - 2000 Η.Π.Α : Η εξέλιξη της ανεργίας στο εργατικό δυναμικό.

1900 - 2000 Η.Π.Α. : Η εξέλιξη του πληθωρισμού.


1900-2000 : Η εξέλιξη του κατά κεφαλήν ΑΕΠ της ανεργίας και του πληθωρισμού, δείχνουν, συγκριτικά, το καταστροφικό μέγεθος της κρίση του 1929.

Εκτεταμένες αναφορές στην μεγάλη κρίση του καπιταλιστικού συστήματος της περιόδου 1929 – 1941 έχω κάνει σε πολλά άρθρα μου στο Διαδίκτυο στα οποία και παραπέμπω (στο μπλογκ μου στο θέμα, που άνοιξα τον Απρίλιο του 2009 : ‘‘Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ 1929 – 1932 ΚΑΙ Η ΥΦΕΣΗ ΤΟΥ 2008 – 2009 : ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΔΥΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΜΕΓΕΘΩΝ’’  http://tassosanastassopoulos.blogspot.com/2009/04/1929-1932-2008-2009.html , αλλά και στο ‘‘PETROUPOLIS FORUMS’’ στο θέμα, που είχα ανοίξει εκεί τον Οκτώβριο του 2008, με τίτλο : ‘‘ 1929 – 32 THE GREAT DEPRESSION Η ΔΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ’’ http://www.phpbbserver.com/pfor/viewtopic.php?t=1430&mforum=pfor .




Φυσικά, τα άρθρα αυτά παραμένουν πάντοτε επίκαιρα, για τον αναλυτικό και λεπτομερειακό τους περιεχόμενο και χαρακτήρα, αφού, με την βοήθεια της παραστατικότατης αφήγησης του Τζων Κέννεθ Γκαλμπραίηθ από το κλασσικό, πλέον βιβλίο του, με τίτλο : ‘‘ΤΟ ΧΡΗΜΑ’’, εξηγείται ένα μεγάλο μέρος του πως και του γιατί αυτής της κρίσης, αλλά και γίνεται μια καλή (αν και όχι ολοκληρωμένη) αναφορά στο πως αυτή η κρίση ξεπεράστηκε, με μια επί του συγκεκριμένου αναφορά στα όπλα, που τότε εφευρέθηκαν, δηλαδή στην επίπονη και με σφάλματα και με δοκιμές, διαδικασία της δημιουργίας του κεϋνσιανού οικονομοτεχνικού οπλοστασίου, με το οποίο αντιμετωπίστηκε η σαρωτική αυτή οικονομική κρίση, αρχικά με την ανακοπή της ιλιγγιώδους πτώσης ζωτικών μεγεθών της αμερικανικής οικονομίας (κατανάλωση, επένδυση, παραγωγή, επίπεδο τιμών νομισματική κυκλοφορία) και της αναλόγως ιλιγγιώδους ανόδου άλλων επίσης ζωτικών μεγεθών (ανεργίας, αποβιομηχάνισης) και στην συνέχεια, με την κοπιώδη και με πολλά σκαμπανεβάσματα και αποτυχίες, σταδιακή άνοδο της οικονομίας των ΗΠΑ, που ήλθε σαν αποτέλεσμα της υιοθεσίας και της λειτουργίας στην πράξη, των κεϋνσιανών οικονομικών πολιτικών, με επίκεντρο την κρατική παρέμβαση στην οικονομία και με όπλα, κατεξοχήν την δημοσιονομική πολιτική και δευτερευόντως την νομισματική.

Στην ουρά για λίγη σούπα...

Ήσαν τεράστια και χωρίς υπερβολή τρομακτικά τα πλήγματα, που δέχτηκε η πιο μοντέρνα οικονομία του κόσμου εκείνης (αλλά και της τωρινής εποχής) από την κατάρρευση της Wall Street και την επακολουθήσασα δομική οικονομική κρίση, κατά την τριετία 1929 - 1932, τα οποία πλήγματα ανέταξε, μεν, το ρουσβελτιανό οικονομικό επιτελείο, αλλά ουδέποτε ξεπέρασε οριστικά, παρά την υιοθέτηση και την (διστακτική και με αντιφάσεις είναι η αλήθεια) εφαρμογή των οικονομικών θεωριών του Τζων Μαίηναρντ Κέϋνς, πριν από την είσοδο των Η.Π.Α. στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο τον Δεκέμβριο του 1941:

1929-1941 : η εξέλιξη των αριθμητικών μεγεθών και το τεράστιο πλήγμα τους επί της οικονομίας των ΗΠΑ.

Τα δεινά αυτά πλήγματα θα τα θυμίσω εδώ, μέσα από την παραστατικότατη περιγραφή του Τζων Κέννεθ Γκαλμπραίηθ :

''Αργά, τον Οχτώβρη εκείνον, ήλθε το τέλος. Την Πέμπτη, 24 του Οχτώβρη, μετά από μια σειρά άσχημων ημερών, πίστεψαν πως το χρηματιστήριο έχασε κάθε στήριγμα στο κατρακύλισμα. Αυτό συνέβηκε την ερχόμενη Τρίτη. Τις επόμενες μέρες ο πανικός κάπως υποχώρησε αλλά οι τιμές στο Χρηματιστήριο εξακολούθησαν να πέφτουν. Σημειώθηκε μια σύντομη ανάρρωση την άνοιξη του 1930 και μετά συνεχίστηκε η πτώση.

Στις 8 Ιουλίου του 1932 ο μέσος όρος των βιομηχανικών χρεωγράφων στους «Τάϊμς» ήταν 58, λίγο περισσότερο από τό ένα όγδοο του επιπέδου που βρίσκονταν πριν από τρία χρόνια. Ήδη σχεδόν όλες οι άλλες αξίες είχαν κι' αυτές φτάσει στο χαμηλότερο σημείο.

Το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν - η συνολική παραγωγή του οικονομικού συστήματος - είχε πέσει περισσότερο από ένα τέταρτo απ' το επίπεδο του 1929, υπολογισμένο με τις τιμές εκείνου του χρόνου, και σχεδόν στο μισό σε αξία.


Το 1929, στη διάρκεια ολόκληρης της χρονιάς, ο μέσος όρος της ανεργίας ήταν - οι υπολογισμοί έγιναν μετά τα γεγονότα και δεν είναι τέλειοι - 1,6 εκατομμύρια άνθρωποι, ή 3,2 στα εκατό της εργατικής δύναμης. Το 1932 ο μέσος όρος ήταν 12,1 εκατομμύρια, σχεδόν το ένα τέταρτο της εργατικής δύναμης, δηλαδή. Τον επόμενο χρόνο ήταν ακόμα μεγαλύτερος. Δεν υπήρχε κανένα επίδομα ανεργίας. Η παροχή οικονομικής βοήθειας για τους άπορους, σύμφωνα με ένα σοβαρό συνταγματικό αξίωμα που αναφέρονταν πολύ απ' τους πλούσιους, πίστευαν πως ήταν ευθύνη των τοπικών αρχών.


Όλες οι τιμές είχαν πέσει περίπου ένα τρίτο από το επίπεδο του 1929, αλλά οι αγροτικές τιμές είχαν σημειώσει μια ιδιαίτερα ανατριχιαστική πτώση. Το 1929, οι χοντρικές τιμές των μη αγροτικών προϊόντων ήταν, κατά μέσον όρο, 92 στα εκατό του επιπέδου του 1926 (1926 = 100). Το 1932 είχαν πέσει στο 70, μια πτώση περίπου κατά το ένα τέταρτο. Οι χοντρικές τιμές των αγροτικών προϊόντων ήταν 105 το 1929. Το 1932, κατά μέσον όρο, ήταν 48 στα εκατό συγκριτικά με το επίπεδο του 1926, μια πτώση παραπάνω από το μισό σε τρία χρόνια. Για μια φορά ακόμα, για αυτόν που θέλει να ασχοληθεί περισσότερο με το θέμα, πρέπει να υπογραμμίσουμε τις διαφορετικές δυνάμεις που επιδρούσαν σε διαφορετικά τμήματα της οικονομίας.


Όλo το υπόλοιπο της δεκαετίας η παραγωγή συνέχισε να είναι χαμηλή, οι τιμές πεσμένες και η ανεργία μεγάλη. Το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν δεν έφτασε το επίπεδο του 1929 πριν από το 1937, και η ανεργία, όπως την υπολόγιζαν τότε, δεν έπεσε κάτω από το 10 στα εκατό της εργατικής δύναμης πριν από τό 1941.


Ο μαρασμός του 1920-21 ήταν έντονος αλλά σύντομος. Ο μαρασμός της δεκαετίας 1930-40 ήταν έντονος, και πολύ-πολύ μεγάλης διάρκειας''.

Άνεργος με προσόντα ψάχνει για δουλειά.



Την απίστευτη έκταση και την υπερμεγέθη βαθύτητα αυτού του πλήγματος ουδείς την περίμενε και οι κλασσικοί οικονομολόγοι αναθρεμμένοι με τις παλαιομοδίτικες οικονομικές θεωρίες των πατέρων της οικονομικής επιστήμης Άνταμ Σμιθ, Νταίηβιντ Ρικάρντο και Τζων Στιούαρτ Μιλλ, δεν μπορούσαν να προβλέψουν και να εξηγήσουν, αφού γι' αυτές η αποταμίευση εξισούται με την επένδυση και ως εκ τούτου, δεν νοείται διαφοροποίηση και ανισοσκέλεια μεταξύ τους.

Παρά τις άρχουσες οικονομικές θεωρίες, όμως, είχε εμφανιστεί, περισσότερο από ποτέ στο παρελθόν - και αυτό ήταν προϊόν της γέννησης εκείνη την εποχή του νέου γραφειοκρατικού καπιταλισμού, ο οποίος ερχόταν να αντικαταστήσει τον παλαιό κλασσικό καπιταλισμό, που είχαν γνωρίσει οι Σμιθ, Ρικάρντο, Μιλλ, Μαρξ, Ένγκελς, Μπακούνιν και Λένιν -, με αποτέλεσμα το αδιέξοδο και την ιλλιγιώδη καθοδική πορεία της κατανάλωσης, της παραγωγής, των τιμών και όλων των συναφών οικονομικών μεγεθών, μαζύ με την επίσης ιλιγγιώδη άνοδο της ανεργίας.

Αυτό το αδιέξοδο οδήγησε αργά και οδυνηρά, στην υιοθέτηση από τον πρόεδρο Φράνκλιν Ρούσβελτ και το αμερικανικό οικονομικό επιτελείο της νέας κυβέρνησης των ΗΠΑ το 1933, των ριζοσπαστικών οικονομικών θεωριών του Κέϋνς  και εξελικτικά στην οικονομοτεχνική τεχνογνωσία, που απέκτησε η άρχουσα γραφειοκρατική καπιταλιστική ελίτ, μαζί με την κοινωνική τεχνολογία, που δημιούργησε, προκειμένου και να προλαβαίνει την εκδήλωση των δυσλειτουργιών του συστήματος ή/και να μην επιτρέπει την εξέλιξή τους, σε ανοικτές κρίσεις όταν, λόγω ολιγωριών, ή εσφαλμένων εκτιμήσεων, οι δυσλειτουργίες του συστήματος προχωρούν και πλήττουν την πραγματική οικονομία. Αυτά τα όπλα, εκείνην την εποχή δεν υπήρχαν και γι' αυτό η κρίση του καπιταλιστικού συστήματος έλαβε δομικό χαρακτήρα, απειλώντας το σύστημα με κατάρρευση.

Τζων Μαΐηναρντ Κέϋνς - ο θεωρητικός και ο πατέρας της διάσωσης του γραφειοκρατικού καπιταλισμού.


Το ποιά είναι αυτά τα όπλα (ποσοτική θεωρία του χρήματος, δημοσιονομική πολιτική, έλεγχος και προσδιορισμός ολόκληρης της αλυσίδας των μισθών - κερδών - τιμών - εισοδημάτων, κρατικοποιήσεις κλπ) είναι γνωστά.

Αρκεί, εδώ, να πούμε ότι αυτά τα όπλα επέτρεψαν, μέχρι σήμερα, να μην εκδηλώσει τέτοια, δομικού χαρακτήρα, κρισιακά φαινόμενα [οι υφέσεις της οικονομικής δραστηριότητας, δεν έλαβαν ουδέποτε τον χαρακτήρα της κρίσης - αν και παροδικά, άλλες αιτίες, που έχουν να κάνουν με τα ολιγοπώλεια στην ενέργεια (πετρέλαιο) έφεραν το σύστημα, σε δύσκολη θέση, στην οποία, όμως, ανταποκρίθηκε, κάθε φορά - και τώρα - ξεπερνώντας τα όποια προβλήματα, με πολύ μικρές, συγκριτικά, επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία], πέρα από κάποιες περιπτώσεις, σε περιθωριακές οικονομίες τριτοκοσμικών χωρών, όπου οι εξελίξεις πήραν την ανεξέλεγκτη μορφή μιάς κρίσης, ανάλογης με αυτήν του 1929, αν και ξεπεράστηκαν, με αλλαγή κυβερνητών και φυσικά, αλλαγή οικονομικής πολιτικής, με την υιοθέτηση των κεϋνσιανών ιδεών.

Και όμως! Η επικράτηση των νεοφιλελεύθερων ιδεών και η αποδιάρθρωση των ελεγκτικών μηχανισμών που οι κεϋνσιανοί έστησαν κατά την μεταπολεμική εποχή, για να κρατούν μέσα σε ένα δίκτυ ασφαλεία το οικονομικό σύστημα, μια αποδιάρθρωση που ξεκίνησε από την δεκαετία του '80 με την επικράτηση των θατσερικών και ρηγκανικών ιδεών (με το περίφημο '' η κοινωνία δεν υπάρχει'' της Μάργκαρετ Θάτσερ) και την αποθέωσή τους στην πρώτη δεκαετία του 2000, με γκουρού τον ανεκδιήγητο Άλαν Γκρήνσπαν, επανέφερε στο προσκήνιο όλους τους κλασσικού χρηματοπιστωτικούς δαίμονες - και μάλιστα παγκοσμιοποιημένους - του καπιταλιστικού συστήματος, με άμεση αυθύνη της τεχνοδομής των μεγάλων επιχειρήσεων και των κυβερνήσεων των μεγάλων, αλλά και των αναπτυσσόμενων καπιταλιστικών χωρών, με προξάρχουσες τις Η.Π.Α.των νεοφιλελεύθερων, αλλά και την Κίνα των επιγόνων του Μάο και του Ντενγκ Ξιάοπινγκ.

Η ύφεση που ξέσπασε πέρυσι, κινδύνευσε να μετατραπεί σε σαρωτική κρίση του παγκόσμιου γραφειοκρατικού καπιταλισμού, κάτι που αποφεύχθηκε χάρη στον πραγματισμό και στην γρήγορη εγκατάλειψη των νεοφιλελεύθερων ιδεών από την νεοσυντηρητική κυβέρνηση του Τζωρτζ Μπους, η οποία βοηθούντος του τότε υπουργού Οικονομικών Πώλσον, πέταξε στον κάλαθο των αχρήστων τις νεοφιλελεύθερες συνταγές και επανέφερε στο προσκήνιο τις κλασσικές κεϋνσιανές συνταγές, με τον σαρωτικό κρατικό παρεμβατισμό, σε μια τέτοια έκταση, που ουδέποτε είχε γνωρίσει στο παρελθόν ο αμερικανικός καπιταλισμός - αν εξαιρέσουμε την πολεμική περίοδο 1941 - 1945.

Αυτήν την συνταγή, με τα εκτεταμένα προγράμματα στήριξης της αμερικανικής οικονομίας και μιας σειράς χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και επιχειρήσεων την ακολουθεί και η κυβέρνηση Ομπάμα, η οποία εκτίναξε, κατά τα κεϋνσιανά πρότυπα, το αμερικανικό δημόσιο έλλειμμα στα επίπεδα άνω  του 12,5% και στηρίζεται στην άφθονη παραγωγή χρήματος για να τονώσει την κατανάλωση, η οποία εξακολουθεί να φθίνει, παρά τις τεράστιες τονωτικές ενέσεις, που έχουν γίνει με την κρατική παρέμβαση στην οικονομία.


Παρά το γεγονός ότι η ύφεση του 2008, ουδέποτε μετατράπηκε σε δομική κρίση του γραφειοκρατικού καπιταλιστικού συστήματος, αφού η καταφυγή στον κλασσικό κεύνσιανισμό από τις κυβερνήσεις, που συντονίστηκαν μέσα από τον θεσμό των G20, απέτρεψε τα χειρότερα, η όλη εξέλιξη στο σύγχρονο οικονομικό σύστημα και οι παγκοσμιοποιημένες διαστάσεις του, καθιστούν περισσότερο επίκαιρη παρά ποτέ την ιστορία της κρίσης του 1929 - 1932, η οποία ουσιαστικά δεν ξεπεράστηκε πριν από το 1941 και την είσοδο των Η.Π.Α. στο σφαγείο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

Το συμπέρασμα από την κρίση της δεκαετίας του 1930, σε συνδυασμό με την τωρινή ύφεση, είναι ότι τελικά οι άνθρωποι μαθαίνουν από την Ιστορία.

 Έχουν, όμως, πάντα, την έμφυτη τάση να ξεχνούν!

Αυτά λέγονται, για να μαθαίνουν οι νέοι, αλλά και οι παλαιότεροι, που - οι περισσότεροι - δεν ξέρουν...

(Δείτε επίσης, στο ‘‘PETROUPOLIS FORUMS’’ το άρθρο μου, με θέμα : ‘‘29/10/1929 : Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΤΟΤΕ ΚΑΙ Η ΥΦΕΣΗ ΣΗΜΕΡΑ’’ http://www.phpbbserver.com/pfor/viewtopic.php?t=1880&mforum=pfor , καθώς επίσης στο tvxs.gr τα σχόλιά μου, μαζύ με την καλή συζήτηση που ακολουθεί στο θέμα, με τίτλο : ‘‘Προσπάθειες τόνωσης της αγοράς, αλλά η Κομισιόν πλέον δεν συγχωρεί’’ http://www.tvxs.gr/v24223 . Ακόμα στο ''FREE FORUMS'' το άρθρο μου με τίτλο : ''29/10/1929 : Η ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΕΠΙΚΑΙΡΗ 80 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ!'' http://www.freeforums.gr/index.php/topic,3593.0.html ).