Η Ιρλανδία σε νέες περιπέτειες : Από το Μνημόνιο που φεύγει, στην επιτήρηση που ακολουθεί και στο νέο Μνημόνιο που θα έλθει. (Το ευρώ καταστρέφει τον ιρλανδικό πληθυσμό).

Όπως φαίνεται από τον παραπάνω πίνακα, ο κίνδυνος μίας αλυσιδωτής έκρηξης των χρεών (ιδιωτικών και δημόσιων) στην ευρωζώνη είναι, πάντοτε, παρών και εξακολουθεί να παραμένει άμεσος, παρά τα προγράμματα προσαρμογής που έχουν ακολουθηθεί στην ευρωζώνη - και μάλιστα εξ αιτίας αυτών. Κλασικό παράδειγμα είναι η περίπτωση της Ιρλανδίας, η οποία, με την εντός ολίγων ημερών, (15/12/2013) προσωρινή έξοδό της από το Μνημόνιο του 2011, οδηγείται στην θεσμοθετημένη, πλέον, ευρωζωνική επιτήρηση και από εκεί σε μια νέα μνημονιακή στήριξη.

Έτσι η Ιρλανδία βγαίνει από το Μνημόνιο του 2010, κυριολεκτικά, επί ξύλου κρεμάμενη, αφού το συνολικό εξωτερικό της χρέος (ιδιωτικό και δημόσιο), παραμένει, σε δυσθεώρητα επίπεδα, δηλαδή στα 1683 δισ. €, σε σύγκριση με ένα ετήσιο ιρλανδικό ΑΕΠ, το οποίο το 2012, είναι ίσο, με 152,02 δισ. €. Και ενώ το δημόσιο χρέος της χώρας αυτής φθάνει το 118% του ΑΕΠ, δηλαδή, στα 179,38 δισ. €, κατά το ίδιο έτος και στο 124% του ΑΕΠ το 2013, δηλαδή, στα 190,19 δισ. € και ενώ το ΑΕΠ της χώρας αναμένεται να φθάσει στα 153,38 δισ. €.

Περιττό να πω ότι, με αυτή την αυξητική δυναμική του συνολικού χρέους της χώρας και ιδιαίτερα του χρέους του ιρλανδικού κράτους, όπως, επίσης, με δεδομένη την αναιμική αύξηση του ΑΕΠ της η Ιρλανδία οδηγείται στο αδιέξοδο και η ευρωζώνη, στην ανάληψη της χρηματοδότησης, ή/και της διαγραφής του. Αυτό που είναι τραγικό στην όλη υπόθεση, με το ιρλανδικό δημόσιο χρέος, καθρεπτίζεται, στα στοιχεία του πίνακα. Το 2009 το ιρλανδικό δημόσιο χρέος (το οποίο, όμως, δεν περιλάμβανε τις εγγυήσεις της ιρλανδικής κυβέρνησης, προς τις χρεωκοπημένες τράπεζες της χώρας) έφθανε στο 64% του ΑΕΠ της χώρας. Τώρα, φθάνει στο 124% του ΑΕΠ και φυσικά, έπεται συνέχεια.

Αυτή η εξέλιξη, φυσικά, κανένα καλό δεν επιφυλάσσει, για την μικρή και πολύπαθη χώρα του ευρωπαϊκού βορρά.

Η διαφημιζόμενη έξοδός της από το Μνημόνιο του 2010, θα την οδηγήσει, όπως είπαμε, στην επιτήρηση από την ευρωζώνη και στην συνέχεια, σε ένα νέο Μνημόνιο, το οποίο θα προκύψει, ακριβώς, επειδή το δημόσιο χρέος της χώρας αυξάνεται και θα αυξάνεται, με ιλιγγιώδεις ρυθμούς, αλλά και επειδή το νόμισμά της - το ευρώ -, λειτουργώντας, ως ξένο νόμισμα θα γονατίσει τις εξαγωγικές προσπάθειες της ιρλανδικής οικονομίας, καθιστώντας ακριβά τα προϊόντα της, για τους καλύτερους εμπορικούς της εταίρους, που βρίσκονται, εκτός ευρωζώνης (Η.Π.Α. - Βρετανία), ενώ, παράλληλα, θα ενισχύει την (νόμιμη και μη) φυγή των κεφαλαίων, από την χώρα.

Πράγματι, αν παρακολουθήσουμε τα ιρλανδικά διαφορικά επιτόκια δανεισμού, στην διεθνή αγορά των 10ετών κρατικών ομολόγων θα δούμε ότι αυτά κυμαίνονται, γύρω, στις 180 μονάδες βάσεως, δηλαδή σε επιτοκιακή επιβάρυνση της τάξεως, περίπου, του 3,58%, εδώ και πολύν καιρό. Βέβαια, αυτά τα επιτόκια δανεισμού, συγκρινόμενα, με τα αντίστοιχα ελληνικά (724 μ.β., με επιβάρυνση 8,99%, σήμερα 24/11/2013) φέρνουν το ιρλανδικό δημόσιο σε πολύ καλύτερη θέση από το ελληνικό, αλλά αυτή η σύγκριση έχει πολύ περιορισμένη σημασία, αφού για την ιρλανδική οικονομία ο δανεισμός αυτός είναι πανάκριβος και θα οδηγήσει το ιρλανδικό δημόσιο σε μια μεσοπρόθεσμη/μεσομακροπρόθεσμη αδυναμία δανεισμού, στον βαθμό που το δημόσιο χρέος της χώρας είναι, ήδη τεράστιο, όπως είπαμε, φθάνοντας, εφέτος, στα 190,19 δισ. €.

Ο δανεισμός, για το ιρλανδικό κράτος και την οικονομία της χώρας, θα είναι ακριβός, ακόμη και αν τα επιτόκια του ιρλανδικού κρατικού δανεισμού δεν αυξηθούν, ακόμη και αν βρεθούν δανειστές, που να δανείσουν το ιρλανδικό δημόσιο. Η επιτοκιακή επιβάρυνση του δανεισμού αυτού θα είναι πολύ μεγάλη και θα υπερκαλύπτει, κατά πολύ, τα ετήσια αναπτυξιακά μεγέθη της χώρας. Άλλωστε, τα όποια αναπτυξιακά μεγέθη της ιρλανδικής οικονομίας - όταν υπάρξουν - θα είναι ισχνά και αρνητικά, ακόμη και αν συνυπολογίσουμε τους ρυθμούς πληθωρισμού της ιρλανδικής οικονομίας, οι οποίοι σε μια χώρα, η οποία δεν δημιουργεί χρήμα είναι, εκ των πραγμάτων περιορισμένης σημασίας.

Έτσι, οι αναπτυξιακοί ρυθμοί της ιρλανδικής οικονομίας, οι οποίοι, το 2013, με δυσκολία θα ξεπεράσουν (εάν φθάσουν) το 1% (0,9% το 2012) και οι ρυθμοί αύξησης του πληθωρισμού (1,7% το 2012), που βαίνουν μειούμενοι, λόγω της πολιτικής του αποπληθωρισμού, που ακολουθεί η Ε.Κ.Τ. και προφανώς, συν τω χρόνω, θα καταστούν αρνητικοί, όπως και στην Ελλάδα, θα υπολείπονται, κατά πολύ, από το μέγεθος της επιβάρυνσης του ιρλανδιού δημόσιου χρέους, από τα τρέχοντα επιτόκια δανεισμού, τα οποία, προφανώς, στην πορεία του χρόνου, θα αυξηθούν, όσο θα καθίσταται φανερό ότι η ιρλανδική οικονομία δεν θα μπορεί να εξυπηρετήσει το δημόσιο χρέος της χώρας.

Φυσικά, η λύση, για την Ε.Κ.Τ. και τους ευρωζωνίτες, είναι δεδομένη :

Περικοπές των κρατικών δαπανών και λιτότητα, εις το διηνεκές, υψηλή ανεργία (στο 14,7% το 2012, έναντι 14,4% το 2011), πτώση της βιομηχανικής παραγωγής (-0,1% το 2012) και ελλειμματικό προϋπολογισμό της τάξης του -7,5% του ΑΕΠ, το 2012, ο οποίος, όμως, δεν βοηθάει την αναπτυξιακή δυναμική της χώρας, αλλά πηγαίνει, για την εξυπηρέτηση των δανειστών του ιρλανδικού δημοσίου, στον βαθμό, που οι περικοπές και τα μέτρα λιτότητας, για το 2014, θα φθάσουν, στα επίπεδα των 2,5 δισ. €, που αντιστοιχούν, περίπου, στο 1,6% του ΑΕΠ της χώρας.

Αλλά, με δαπάνες, οι οποίες φθάνουν (το 2012), στα 68,84 δισ. €, δηλαδή, στο 45,28% του ΑΕΠ και οι οποίες, σε μεγάλο βαθμό, προορίζονται να καλύψουν τις δανειακές ανάγκες της χώρας και με έσοδα, τα οποία φθάνουν (το 2012), στα 51,68 δισ. €, ήτοι στο 34% του ΑΕΠ, δεν μπορεί να χρηματοδοτηθεί η αναπτυξιακή απογείωση της χώρας, όταν αυτή δεν μπορεί να προσφύγει στην κοπή χρήματος και δεν έχει άλλους πόρους, για να χρηματοδοτήσει τις ανάγκες της.

Αλλά και η προϊούσα αποβιομηχάνιση της χώρας είναι δεδομένη.

Δεν είναι μόνον η πτώση της βιομηχανικής πραγωγής και η ανεργία, για την οποία έκανα, ήδη, λόγο. Είναι και η συνεχής μετανάστευση του πληθυσμού, η οποία έκανε και πάλι την εμφάνισή της. Η μετανάστευση, βέβαια, είναι παλιά στην Ιρλανδία, αλλά από την δεκαετία του 1980 είχε σταματήσει. Η κρίση του 2009 την έφερε και πάλι, στην επιφάνεια, με αποτέλεσμα η χώρα, με έναν πληθυσμό της τάξεως των 6,5 εκατομμυρίων ανθρώπων, να χάσει, από το 2012, εξ αιτίας της μετανάστευσης, 200.000 ανθρώπους.

Πέραν, όμως, της μετανάστευσης, η ιρλανδική οικονομία, κυριολεκτικά, αφυδατώνεται, ως αποτέλεσμα της τεράστιας φυγής κεφαλαίων, από την χώρα. Οι ισοζυγισμένες ιρλανδικές επενδύσεις που βρίσκονται εκτός της χώρας, φθάνουν στα 70,6 δισ. €, ενώ οι εμφανιζόμενες, ως επενδύσεις, από το εξωτερικό, που φθάνουν στα 215 δισ. €, σε μεγάλο βαθμό είναι τα δάνεια του EFSF και φυσικά, αυτά δεν μπορούν να λογισθούν, ως πραγματικές επενδύσεις, αφού δεν είναι τίποτε περισσότερο, από τοκογλυφία.

Ακόμη χειρότερα είναι τα πράγματα, στον τομέα των εξωτερικών συναλλαγών της Ιρλανδίας. Μπορεί το εμπορικό ισοζύγιο της χώρας να είναι πλεονασματικό, λόγω της κατάρρευσης των εισαγωγών, εξ αιτίας της σκληρής λιτότητας, όμως οι ιρλανδικές εξαγωγές πάνε, από το κακό, στο χειρότερο. Έτσι, οι εξαγωγές της χώρας, εμφανίζουν μια διαρκή πτώση και από 98,57 δισ. €, που ήσαν το 2011, έπεσαν στα 92,58 δισ. €, το 2012, ενώ και το 2013 η κατρακύλα συνεχίζεται.

Το γιατί συμβαίνει αυτό δεν είναι δύσκολο να το καταλάβουμε.

Η είσοδος μιας χώρας, σαν την Ιρλανδία, που στήριζε την ανάπτυξή της στις εξαγωγές και στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων, στην ευρωζώνη είχε σαν αποτέλεσμα, την επιβολή φόρων ύψους 10,5% και στην συνέχεια, 12,5% (ενώ, μέχρι το 2002, οι φόροι αυτοί ήσαν μηδενικοί) στις εξαγωγικές επιχειρήσεις. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την αύξηση του κόστους του εργατικού δυναμικού, οδήγησε στην φυγή, ένα πλήθος ξένων επιχειρήσεων, οι οποίες πήγαν στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης (αλλά και στην Άπω Ανατολή).

Έτσι, κατέρρευσαν τα μεγάλα επενδυτικά κίνητρα, που είχαν προσφερθεί στις ξένες επιχειρήσεις, ήτοι επιδοτήσεις επενδύσεων, μεγάλες αποσβέσεις παγίων και δεκαετής απαλλαγή φορολόγησης, μεγάλες αποσβέσεις παγίων, λόγω των απαιτήσεων των Γάλλων και των Γερμανών. Αυτή η υποχώρηση των Ιρλανδών υπήρξε καταστροφική και ενώ η Ιρλανδία αναπτυσσόταν, ταχύρρυθμα, από το 1993 και εντεύθεν, με αποτέλεσμα να εξελιχθεί στη δεύτερη πλουσιότερη χώρα της ευρωζώνης, μετά το Λουξεμβούργο – παρά το ότι στη δεκαετία του ’80 ήταν πάμπτωχη, εγκλωβισμένη στην παγίδα του χρέους (το δημόσιο χρέος της, σε σχέση με το ΑΕΠ της, ήταν το υψηλότερο όλων των χωρών του ΟΟΣΑ), στηριζόμενη στις εξαγωγές, με μέσο όρο αύξησης του ΑΕΠ το 7,5% ετησίως, με μια ανεργία της τάξεως του 4%, ήλθε η ένταξη στην ευρωζώνη, για να την καταστρέψει.  

ΑΕΠ σε εκατομμύρια ευρώ, διαφοροποιήσεις στις εξαγωγές, στην εσωτερική κατανάλωση και στο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών, ως ποσοστά % και οι ξένες επενδύσεις σε εκατομμύρια ευρώ.

	2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006
ΑΕΠ	104.620	116.989	130.215	139.413	148.502	161.498	174.705
Εξαγωγές	2,20	1,97	2,44	1,55	0,29	-1,02	-0,60
Εσωτερική κατανάλωση	7,80	2,60	2,01	1,43	1,92	3,42	2,72
Ισοζύγιο συναλλαγών	-0,41	-0,70	-1,03	-0,02	-0,60	-3,51	-4,16
Ξένες επενδύσεις	22.957	6.241	19.444	15.270	-23.095	-36.992	-12.492

Central Statistics Office, Forfas.

Ο πίνακας αυτός είναι χαρακτηριστικός. Με την είσοδο της Ιρλανδίας στην ευρωζώνη, κατέρρευσαν οι εξαγωγές της, μαζί με τις ξένες επενδύσεις, μαζύ με όλα τα σχετικά μεγέθη της χώρας, πλην της εσωτερικής κατανάλωσης, η οποία αυξήθηκε. Από εκεί και πέρα, η καταστροφή, που ακολούθησε, ήταν δεδομένη και αναμενόμενη, αφού το σκληρό ευρώ, κατέστησε μη ανταγωνιστική την ιρλανδική εξαγωγική βιομηχανία. Και αυτό συνέβη, πολύ περισσότερο, επειδή οι κυριότεροι εμπορικοί της εταίροι βρίσκονται, εκτός ευρωζώνης (οι Η.Π.Α. απορροφούν το 18% των εξαγωγών της χώρας, η Βρετανία το 17,4%, η Ελβετία το 5,8%), ενώ ο ανταγωνισμός, για τις εξαγωγές, εντός ευρωζώνης, είναι πολύ σκληρός, σε ένα πεδίο, όπου τα μεγέθη συρρικνώνονται.

Έτσι, από το 2002, μετά την είσοδο της Ιρλανδίας στην  ευρωζώνη, ο κελτικός τίγρης κατέστη ετοιμοθάνατος, παρά το ότι η ιρλανδική οικονομία συνέχιζε να αναπτύσσεται, με χαμηλότερους ρυθμούς, όταν άρχισαν να γίνονται εμφανή τα δυσμενή αποτελέσματα του χωρισμού των επιχειρήσεων της, σε δύο κατηγορίες : στις ξένες επιτυχημένες πολυεθνικές, οι οποίες συνέχιζαν να απολαμβάνουν χαμηλή φορολόγηση, καθώς, επίσης, στις αδύναμες εγχώριες, οι οποίες επιβαρύνονταν, με περισσότερους φόρους.

Η μείωση των εξαγωγών, βέβαια, ισοσκελίστηκε, από την αύξηση της εσωτερικής κατανάλωσης, η οποία όμως βασίστηκε, στην ραγδαία άνοδο των τιμών των ακινήτων, στις φτηνές τραπεζικές πιστώσεις και στο υψηλότερο, κατά κεφαλήν, εισόδημα, το οποίο, όμως, οδήγησε, σε μεγάλες εισοδηματικές ανισορροπίες.

 Η Ιρλανδία, έτσι, υποχρεώθηκε να υπογράψει Μνημόνιο και να ενταχθεί, στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης, παρά το ότι δεν είχε ανάγκη χρηματοδότησης των ελλειμμάτων του κράτους της. Παρ' όλ' αυτά, η χώρα, εντός του 2010, κατέστη αναξιόχρεη και βρέθηκε ενώπιον της αδυναμίας πληρωμής των υποχρεώσεων της, κάτι που οι διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές γνώριζαν, πολύ καλά, και αποτίμησαν το σχετικό ρίσκο, ανεβάζοντας, στα ύψη, τα επιτόκια του ιρλανδικού κρατικού δανεισμού, αποκαλύπτοντας, έτσι, την τεράστια κρίση του βορειοευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος.

Αυτό που συνέβη και το οποίο οδήγησε την Ιρλανδία στην κρίση και στο Μνημόνιο, δεν ήταν τίποτε περισσότερο από την κατάρρευση του μοντέλου ανάπτυξης της χώρας, μια κατάρρευση, η οποία προέκυψε, συνδυάστηκε και ξετυλίχθηκε, λόγω της ένταξης της Ιρλανδίας, στην ευρωζώνη. 

Όπως και στην Ελλάδα, αλλά για διαφορετικούς λόγους, το ευρώ και η ζώνη του υπήρξαν η αιτία της καταστροφής, που υπέστησαν η ιρλανδική οικονομία και κοινωνία και φυσικά αυτό δεν θα παύσει να συμβαίνει, όσο η χώρα αυτή θα παραμένει στην ευρωζώνη και όσο η ευρωζώνη θα μένει μια νομισματική ένωση, χωρίς ομοσπονδιακή κρατική ολοκλήρωση. 

Αφορμή, για την ιρλανδική καταστροφή και την ένταξη της χώρας στο Μνημόνιο του 2010, υπήρξε το γεγονός της εγγύησης, την οποία έδωσε το 2008 η, τότε, κυβέρνηση, καλύπτοντας τις υποχρεώσεις των, αφανώς, χρεωκοπημένων ιρλανδικών τραπεζών, ύψους 350 δισ. €, υποχρεόνοντας, παράλληλα, τον πληθυσμό της χώρας, σε μία, άνευ προηγουμένου, δημοσιονομική προσαρμογή, από το 2009.

Η προσαρμογή αυτή οδήγησε την χώρα σε μία τρομακτική ύφεση, η οποία δεν ήλθε, φυσικά, μόνη.

Συνδυάστηκε, με την κλιμακούμενη ανεργία και εμβάθυνε την τραπεζική κρίση και μαζύ με αυτήν και την κρίση, στον χώρο της αγοράς των ακινήτων (αυτή η τελευταία δεν ήταν καθόλου ασήμαντη, στον βαθμό, που το 35% και πλέον των εσόδων του ιρλανδικού δημοσίου προέρχονται από τον κλάδο των κατασκευών και της οικοδομής, ο οποίος κλάδος έχει πλέον ολοκληρωτικά καταρρεύσει).  

Έτσι, η κατάρρευση των ιρλανδικών τραπεζών, το φθινόπωρο του 2011 και η εκτίναξη του ιρλανδικού δημοσιονομικού ελλείμματος, σε επίπεδα, άνω του 30% του ΑΕΠ της χώρας, υπήρξε μια, απολύτως, φυσιολογική εξέλιξη. Όπως και απολύτως, φυσιολογική υπήρξε και η προσφυγή του ιρλανδικού κράτους, στον Μηχανισμό στήριξης της ευρωζώνης και η συνακόλουθη υπογραφή του σχετικού Μνημονίου, το οποίο λήγει, στα μέσα του ερχόμενου Δεκεμβρίου.    

Ως εκ τούτου, ο παλαιός κελτικός τίγρης, αποδείχτηκε (εξ αιτίας της άφρονος στρατηγικής επιλογής, την οποία έκανε η ανόητη εντόπια ελίτ, αποφασίζοντας και πραγματοποιώντας την ένταξη της Ιρλανδίας, στην ευρωζώνη, καθώς και εξ αιτίας της τραπεζικής φούσκας, στην οποία οδηγήθηκε) ότι δεν ήταν, τίποτε περισσότερο, από ένα αδύναμο γατάκι. Η Ιρλανδία αφέθηκε στην κακή της τύχη, αφού, προηγουμένως, υπέστη μια τεράστια λεηλασία από τις πολυεθνικές επιχειρήσεις, στις οποίες η εντόπια ελίτ εμπιστεύθηκε την ανάπτυξη της χώρας. Οι εταιρίες αυτές δεν έκαναν τίποτε περισσότερο, από το να αφήσουν πίσω τους μια καμένη γη.

       

Όμως, μπορεί οι εταιρίες αυτές να άφησαν, πίσω τους, καμένη γη, αλλά, όσο το ευρώ παραμένει ένα σκληρό νόμισμα και όσο η ευρωζώνη δεν αντικαθίσταται, από ένα ομοσπονδιακό κρατικό σχήμα, ή, όσο η Ιρλανδία μένει μέσα στην ευρωζώνη και δεν επιστρέφει, στο τοπικό της νόμισμα και στην άσκηση δικής της νομισματικής και οικονομικής πολιτικής, ο ιρλανδικός πληθυσμός θα υφίσταται, διαρκώς και χωρίς τέρμα, τα αποτελέσματα αυτής της καταστροφής, εις το πολλαπλάσιο.

Και η καταστροφή αυτή, όχι μόνον δεν έχει λήξει, αλλά συνεχίζεται και θα συνεχίζεται ακάθεκτη...