Από τον ακατανόητο και ανόητο ξεριζωμό των Ανατολικοθρακιωτών, το 1922, στις Μυκήνες (18ος-12ος αιώνας πΧ), στο “fast food”, του Ακρωτηρίου της Θήρας, τον 17ο αιώνα πΧ, στο ναυάγιο της Κηρύνειας (286 πΧ-292 πΧ), στην Λίμνη Ευβοίας, το 1665 μΧ, στο ασημένιο δολάριο ΗΠΑ, το 1804 και τα 25 σεντς ΗΠΑ, το 1961, στα ελληνικά νομίσματα 5 δρχ, το 1833, 5 λεπτών, το 1895, των 1000 δρχ, το 1937, των 50 δρχ, το 1939, των 1000 δρχ, το 1956, των 30 δρχ, το 1964, στην Αθήνα (1859-1980), στον Ντιέγκο Ριβέρα και τον Άντολφ Χίτλερ, το 1930, στο ελληνικό αναμνηστικό μετάλλιο (1830-1930), στον Buenaventura Durruti, το 1936 (“Ήμουν αναρχικός, σε όλη μου την ζωή και ελπίζω να παραμείνω “), στον Lord Acton (1879-1890 “Η εξουσία διαφθείρει και η απόλυτη εξουσία διαφθείρει, απόλυτα. Οι μεγάλοι άνδρες είναι, σχεδόν, πάντοτε, κακοί άνθρωποι “), στην Μάχη των Οχυρών Μεταξά (4/1941), στον Νίκο Ζαχαριάδη, στο και από το Dahau (11/1941-5/1945), στο ανακατασκευασμένο λεωφορείο του ΚΤΕΛ Μακεδονίας (1962-2023), στον Σαλβαδόρ Νταλί και τον … μυρμηγκοφάγο του, το 1969, στην διαχρονική τουριστική ατραξιόν, στο μαυσωλείο του Β. Ι. Λένιν (1975-2025), στο ξενοδοχείο, που μοιάζει, με κρουαζιερόπλοιο, στην Νότια Κορέα (2002-2025) και μετέπειτα 143.

 

1922 Ανατολική Θράκη. Ο εκτοπισμός, που επιβλήθηκε, στον θρακικό ελληνισμό, από την τον Ελευθέριο Βενιζέλο και τους Αγγλογάλλους. Πάνω από 250.000 Έλληνες, διατάχθηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, μέσα σε 30 μέρες και να περάσουν, τον ποταμό Έβρο. Οι σκηνές του εκτοπισμού απερίγραπτες. Απελπισμένοι, απογοητευμένοι, πεινασμένοι, ρακένδυτοι και ψυχικά δολοφονημένοι οι Ανατολικοθρακιώτες προχωρούσαν, προς την Ελλάδα, έχοντας το κεφάλι στραμμένο, προς τα πίσω, ατενίζοντας, για τελευταία φορά, τα πάτρια εδάφη και τα σπίτια τους αλλά και με τον φόβο μην τους βρει ο κεμαλικός στρατός και δεν προλάβουν να περάσουν τον Έβρο, τον οποίο πέρασαν, όπως μπορούσαν, κυρίως, με κάρα, πεζοί και με γαϊδούρια, μουλάρια, ή άλογα.

Μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, η Ελλάδα  υποχρεώθηκε να υποδεχθεί όλο τον προσφυγικό Ελληνισμό, που  άφησε, στην κεμαλική Τουρκία, περιουσίες αξίας 100.345.427.910 δραχμών. ενώ οι Τούρκοι, που ανταλλάχθηκαν, με την Συνθήκη της Λωζάνης, εγκατέλειψαν, στην Ελλάδα, περιουσίες, μόλις, 8.595.523.113 δραχμών.

16ος αιώνας πΧ - 12ος αιώνας πΧ. Ο αρχαιολογικός χώρος των Μυκηνών, που βρίσκεται, στην βορειοανατολική Πελοπόννησο, είναι μία από τις σημαντικότερες και καλοδιατηρημένες αρχαίες πόλεις. Αυτή η τοποθεσία ήταν η καρδιά του μυκηναϊκού πολιτισμού, ο οποίος ευδοκιμούσε, αφήνοντας πίσω του, έναν πλούτο μνημειωδών ερειπίων και πολιτιστικά ορόσημα.

17ος αιώνας πΧ Ακρωτήρι Θήρας. Οι Μινωίτες ήταν πολύ μπροστά, στο fast food. Τουλάχιστον, κατά 3.600 χρόνια. Σε μια εκπληκτική αρχαιολογική ανακάλυψη, το 2023, ερευνητές στην σημερινή Σαντορίνη, ανακάλυψαν ένα "θερμοπωλείο· έναν αρχαίο μινωικό πάγκο, με street food. Αλλά η πραγματική έκπληξη είναι ότι περιείχε ζωγραφισμένα μενού, που έδειχναν αυτό που σερβίρεται. Αυτό το, σχετικά, όμορφα διατηρημένο εύρημα αποδεικνύει ότι οι Μινωίτες, όχι, μόνον, είχαν αναπτύξει μια ζωντανή αστική κουλτούρα, αλλά απολάμβαναν, επίσης, την άνεση και το «φαγητό, στο πόδι», αιώνες, πριν από την αρχαία Ρώμη και χιλιετίες, πριν από τα σύγχρονα εστιατόρια και καντίνες. Το Ακρωτήρι, που συχνά αποκαλείται «Μινωική Πομπηία», συνεχίζει να αποκαλύπτει πόσο προηγμένος και αξιόλογος ήταν, πραγματικά, αυτός ο πολιτισμός της Εποχής του Χαλκού. Εννοείται ότι, λόγω της λογικής φθοράς του αυθεντικού ευρήματος, η εικόνα είναι καλλιτεχνική απεικόνιση, με την βοήθεια τεχνητής νοημοσύνης.

460 πΧ Αττική λήκυθος, σε λευκό έδαφος του Τιμοκράτη. Γυναίκες, που φέρουν ταφικές προσφορές και πηγαίνουν, στο νεκροταφείο. Υπάρχει, επάνω, η επιγραφή ΚΑΛΟΣ. Η επιγραφή, κάτω, είναι δυσανάγνωστη.

286 πΧ - 292 πΧ. Κηρύνεια, Κύπρος. Αυτό το αρχαίο ελληνικό εμπορικό πλοίο ανακαλύφθηκε, το 1965, στα ανοικτά των ακτών της Κύπρου, από έναν δύτη, ο οποίος, ενώ έψαχνε για σφουγγάρια, βρήκε ένα ναυάγιο, που θεωρείται μια από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις, για την κατανόηση της ναυσιπλοΐας, στην αρχαιότητα. Μια πρόσφατη μελέτη, που δημοσιεύθηκε, στο περιοδικό PLOS ONE, παρουσιάζει τα ευρήματα των νέων τεχνικών βαθμονόμησης με ραδιοάνθρακα, που εφαρμόστηκαν, για την χρονολόγηση του ναυαγίου της Κηρύνειας.

Επιπλέον, περισσότεροι, από εκατό αμφορείς, βρέθηκαν, στο βυθό της θάλασσας, δίπλα σε μια βάρκα μήκους, περίπου 14 μέτρων, εξοπλισμένη, με ένα τετράγωνο κατάρτι και επανδρωμένη, σύμφωνα με τους ερευνητές, από τέσσερις ναυτικούς. Από τις αρχαιολογικές ανασκαφές, που πραγματοποιήθηκαν, μεταξύ 1968 και 1969, ανασύρθηκαν 391 αμφορείς που περιείχαν προϊόντα, όπως κρασί, ελαιόλαδο, και αμύγδαλα. Τα στοιχεία δείχνουν ότι το τελευταίο ταξίδι του πλοίου έγινε, γύρω, στο 300 π.Χ. Ωστόσο, η ημερομηνία αυτή δεν ταιριάζει, με την ραδιοχρονολόγηση των δειγμάτων, που ελήφθησαν, στο σημείο του ναυαγίου. Δεκαετίες, μετά την αρχική του ανακάλυψη, μια ομάδα, από το Πανεπιστήμιο Cornell, έχει αμφισβητήσει την καθιερωμένη χρονολογία, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι το ναυάγιο συνέβη χρόνια, αργότερα, από ό,τι θεωρούνταν, προηγουμένως. Σε προηγούμενες μελέτες, η χρονολογία του ναυαγίου καθορίστηκε, με την χρονολόγηση κεραμικών και νομισματικών αντικειμένων, που ανακτήθηκαν, κατά την διάρκεια των ανασκαφών. Ωστόσο, η νέα ερευνητική ομάδα χρησιμοποίησε σύγχρονες τεχνικές, όπως η ραδιοχρονολόγηση και η δενδροχρονολογία, η οποία αναλύει τους αυξητικούς δακτυλίους του ξύλου που χρησιμοποιείται, στην κατασκευή σπιτιών ή σκαφών, για να αναθεωρήσει αυτήν την χρονολογία. «Είμαστε ενθουσιασμένοι, που εφαρμόζουμε επιστημονικές τεχνικές, για να χρονολογήσουμε το διάσημο πλοίο της Κηρύνειας λίγο πριν από 2.300 χρόνια. Είναι θεμελιώδους σημασίας, για την ιστορία της ναυτικής τεχνολογίας και του θαλάσσιου εμπορίου, στην κλασική Μεσόγειο», σημείωσε ο συγγραφέας. Σημείωσε, επίσης, ότι οι μέθοδοι, που χρησιμοποιήθηκαν, για την χρονολόγηση του πλοίου και οι λύσεις, σε διάφορες τεχνικές προκλήσεις, που αντιμετώπισαν «θα βοηθήσουν, τώρα, στην χρονολόγηση άλλων ναυαγίων και στην καλύτερη ενημέρωση της ιστορίας της αρχαίας ναυσιπλοΐας». Οι ερευνητές προσδιόρισαν ότι η βύθιση του «Κηρύνεια» συνέβη μεταξύ 296 π.Χ. και 271 π.Χ., συγκεκριμένα μεταξύ 286 π.Χ. και 272 π.Χ. Κατά την διάρκεια της μελέτης τους, οι επιστήμονες αντιμετώπισαν την πρόκληση της επίστρωσης πολυαιθυλενογλυκόλης (PEG), που χρησιμοποιήθηκε, για την συντήρηση των υπολειμμάτων του κύτους, η οποία περιπλέκει την ραδιοχρονολόγηση και τις τεχνικές δενδροχρονολόγησης. Αφού αφαίρεσαν το PEG, έλαβαν ακριβέστερα δεδομένα, για την ημερομηνία βύθισης του πλοίου. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η διεθνής καμπύλη βαθμονόμησης ραδιοάνθρακα, για το βόρειο ημισφαίριο ήταν ξεπερασμένη, για την περίοδο, μεταξύ, περίπου, 400 π.Χ. και 250 π.Χ. Για να βελτιώσουν την χρονολογική ακρίβεια των υπολειμμάτων αρχαίων κατασκευών, επαναβαθμονόμησαν την καμπύλη αυτή, χρησιμοποιώντας δείγματα, από άλλα είδη δέντρων, αποτελώντας σημαντική πρόοδο, στην χρονολογική έρευνα.

1665 Η νήσος Εύβοια, με τα λατινίζοντα τοπωνύμιά της, του Ολλανδού χαρτογράφου Joan Blaeu. Στο ελλειπτικό περίγραμμα - Limene : To , σε λατινική αποτύπωση - η παραφθορά του ονόματος, στο Μεσαίωνα, έχει παγιωθεί. Η ΛΙΜΝΗ, σαν συνέπεια, θα ακολουθήσει.

Η συγκοπή και διαστρεύλωση των λέξεων, η σχεδόν, τελεία αποκοπή των καταλήξεων και η αφαίρεση των πρωτόγραμμων είναι χαρακτηριστικόν ιδίωμα της παλαιάς Ελύμνιας διαλέκτου, παραλληλιζόμενης με ορισμένα νησιά του Αιγαίου ως προς τον τρόπον εκφράσεως και τον τόνον φωνής, οποσδήποτε όμως καταληπτότερη από άλλες αιγαιοπελαγίτικες διαλέκτους. Και υπόκειται μεν στην αρμοδιότητα έρευνας του ειδικού γλωσσολόγου, ωστόσο εδώ - ένα και μόνον παράδειγμα - πάνω στην σημερινή ονομασία της Λίμνης, είναι το πλέον ενδεικτικό :  Το Ειλύμνιον - το Ελύμνιον - το Λύμνιον - το Λύμνι ( του Λυμ΄) - το Limne ( Φραγκοβενετικό ) - Το Λίμνι(η) - η Λίμνη σημερινή ( και η « τουριστική » λίμνη Lake - λατινιστί! ). Βλέπουμε λοιπόν, πως το - αρχικώς ουδέτερο - του ονόματος Ελύμνιον... μέσα από σταδιακές παραλλάξεις, μετατρέπεται σε θηλυκή Λίμνη!..  Μόνο που ο βόρειος Ευβοϊκός, σαν πολύ αλμυρός, δεν προσφέρεται  για κάποια τέτοια λίμνη... που αβασάνιστα τουριστικές μονάδες σήμερα  διαφημίζουν αγγλιστί ως...Lake ( ελληνιστί = λίμνη!.).  Φωνάζουν απ΄ τον τάφο τους ιστορικοί κι΄εγγράμματοι της πόλης για την ορθή αποκατάσταση ( Μπελλάρας, Βοϊατζής και πλήθος άλλοι ειδήμονες )...όμως « εις μάτην! »...  Προσεχώς επιφυλάσσομαι να σας παρουσιάσω εμβριθή αναφορά προς τον τότε Δήμο Αιγαίων - ανυπόγραφη μεν  - αλλά εμφαίνουσα την σύνταξη και το ύφος του βαθυνούστατου Καθηγητού Ιωάννου Βοϊατζή, που επιχειρηματολογεί περί της επιβαλλομένης  μετονομασίας της κωμοπόλεως από Λίμνης σε Ελύμνιον... Ήταν παρήγορο πως με το Διοικητικό Σχέδιο του « Καποδίστρια » ( του 1999 ) ο Δήμος μας μετονομάστηκε σε « Δήμο Ελυμνίων » και τότε ήταν ευκαιρία - δεν απόμενε, παρά ελάχιστη προσπάθεια να μετονομασθεί πασιφανώς και η πρωτεύουσα του « Δήμου Ελυμνίων » εις Ελύμνιον. Ατυχώς γι΄αυτό... γιατί ο επελθών « Καλλικράτης » με βελτιωμένο ίσως σκεπτικό των Δημοτικών πραγμάτων της Επικράτειας, παράλλαξε τα πράγματα και η ονομασία της κωμοπόλεως παρέμεινε ως έχει. Το μεταλλαγμένο κατασκεύασμα και μετασκεύασμα των ανεκδιήγητων Φραγκοβενετών δυναστών Dalle Carceri ( Δελεκάρτσερι ) κ.α. ομοφύλων, θα μετατραπεί σε … Limene - Liminit - Limine - Limne, το 13ο αι...θα παραποιηθεί σε Λΐμνη ( με διαλυτικά πάνω στο ιώτα ) απ΄τον κολυβογράμματο καλόγερο Αγιονορείτη πατέρα Σταμάτη ( « του πίκλην » Αντάκου ) - αρχές 16ου αι. ...κι΄ύστερα από  ολιγογράμματους προγόνους μας στα χρόνια της απελευθέρωσης ( δικαιολογημένοι αυτοί - μα όχι οι « δοκισίσοφοι » )...  θα παραμείνει κολοβωμένη Λίμνη ( με την επήρεια και του τοπικού γλωσσικού ιδιώματος...αλλά τουλάχιστον - χωρίς διαλυτικά! )... Παλιό παραμύθι της γιαγιάς, εξιστορούσε πως στο κρανίο του καθ΄ενός ( κι΄αναφερόταν ασφαλώς στις ραφές των βρεγματικών ) υπήρχαν γράμματα μυστήρια που ερμηνεύονταν... « Πώς ήμουν...και πώς έγινα...και πώς θα γίνω ακόμα! »... Αυτό γράφει κι΄η Λίμνη στο κούτελό της... Ή μάλλον - όχι η Λίμνη, γιατί αυτή βλέπει το « πώς έγινε »... Το πώς ήμουν, δεν το βλέπει... Αυτό, αναζητάται στο αρχαίο κρανίο. Του Ελυμνίου βεβαίως!

                                                                    

1804 Washington, ΗΠΑ. Ασημένιο αμερικανικό δολάριο.

1833 Ελληνικό νόμισμα 5 δραχμών, επί βασιλείας Όθωνα (με τρύπα και κρίκο).

1859 Αθήνα. Το Βαρβάκειο Λύκειο, με τις σκαλωσιές, υπό κατασκευή. Το κτίριο κατεδαφίστηκε, το 1940. Κάπου εκεί, κατασκευάστηκε η Βαρβάκειος Αγορά και η οδός Αθηνάς. (Εθνική Πινακοθήκη της Γαλλίας).

8/4/1877 Letino, Ιταλία. Μια ομάδα αναρχικών, με τον Enrico Malatesta, δημιουργούν χάος, στο χωριό, καθώς “απαλλοτριώνουν” τράπεζα.

1878 Βαλκάνια. Εθνογραφικός χάρτης του Heinrich Kiepert.

1881 (κατασκευή). Αθήνα, περιοχή Ψυρρή. Ένα αρχιτεκτονικό αριστούργημα του ΕρνέστουΤσίλλερ, του Γερμανού αρχιτέκτονα, που έδωσε, στην Αθήνα, την οικιστική/αστική της ταυτότητα, σε μια εποχή, που η Αρχιτεκτονική δεν διδάσκονταν, παρά, μόνο, σε στρατιωτικές σχολές και από εμπειροτέχνες. Ανακαινίστηκε, πλήρως, με προσήλωση, στον σεβασμό της αρχικής γοητείας και μεγαλοπρέπειας του κτιρίου και λειτουργεί, σαν Ξενοδοχείο. Το κτίριο είναι αναγνωρισμένο, από το Υπουργείο Πολιτισμού, ως Έργο Τέχνης και Νεότερο Μνημείο.

1456 (οικοδόμηση). Αθήνα. Το μουσουλμανικό τέμενος, γνωστό ως "Φατιχιέ τζαμί", δηλαδή "τζαμί του Πορθητή", κτίστηκε μετά την οθωμανική κατάκτηση της Αθήνας από τον Ομάρ, στο βόρειο άκρο της, άλλοτε, Ρωμαϊκής αγοράς και επί Τουρκοκρατίας, ήταν, κοινώς, γνωστό ως "το τζαμί του Σταροπάζαρου". Οικοδομήθηκε, επάνω στα λείψανα τρίκλιτης μεσοβυζαντινής βασιλικής, μέρος των οποίων είναι ορατό, στην βόρεια πλευρά του τεμένους. Μετά την εγκατάσταση της πρωτεύουσας του Ελληνικού κράτους, στην Αθήνα, το 1834, χρησιμοποιήθηκε, ως στρατιωτικό αρτοποιείο, μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα. Σήμερα, περικλείεται, εντός του αρχαιολογικού χώρου και στεγάζει αρχαιότητες.

1890 Αθήνα. Η πλατεία Μητροπόλεως, με φόντο την Ακρόπολη.

1891 Ακρόπολη. Χειμωνιάτικο διάλειμμα, με ποδήλατο, από τους William L. Sachtleben και Thomas G. Allen, Jr. Εδώ και τριάντα χρόνια, στην βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου UCLA, της Καλιφόρνιας, στο Λος Άντζελες, φυλάσσονται κάποια, εξαιρετικά, σπάνια αρνητικά, τα οποία είχαν τραβήξει έναν αιώνα, πριν οι ποδηλάτες Allen και Sachtleben, με δύο, από τις πρώτες φωτογραφικές μηχανές.

1895 Αθήνα. Νόμισμα 5 λεπτών.

1890 (δεκαετία). Κύπρος. Όργωμα, στα χωράφια.

1900 Αθήνα. Στους λόφους Πνύκας, ή Μουσών, έχει ανέβει μανάβης να πουλήσει την πραμάτεια του.

1900 (δεκαετία). Αθήνα. Το Δίπυλο και τα τείχη του Θεμιστοκλή.

1905 Αθήνα. Σταδίου και Αμερικής. Το χαρτοπωλείο Χρήστου Τερζόπουλου.

1905 Αθήνα. Οδός Σταδίου η «Πανελλήνιος  Αγορά»  το πιο φαντασμαγορικό κατάστημα παιχνιδιών, που, μέχρι πρόσφατα, υφίστατο, ήταν, ο παράδεισος των παιχνιδιών. Το 1896, ο Παναγής Δρακάτος, με τον αδελφό του Βασίλη, έκλεισαν το κατάστημά τους, στην Κωνσταντινούπολη, την «BAZAAR PANELINIQUE» και ήλθαν, στην Αθήνα. Σχεδόν αμέσως, ίδρυσαν, στην οδό Σταδίου 9, την «ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΑΓΟΡΑ».

1900 Λανιά, Κύπρος. Ομάδα χωρικών.

  

1907 Η Ακρόπολη.

1. Προϊστορικές παιδικές ταφές ήλθαν, στο φως, με τις ανασκαφές των Καββαδία και Kawerau. Οι ίδιοι συγγραφείς αναφέρουν :

"Σημειωτέον ότι κατά τάς άνασκαφάς τοΰ 1858 άνεκαλύφθη πρός το βόρειον τοΰ Παρθενώνος μικρά χριστιανική έκκλησία, έν ή ευρέθησαν τέσσαρες σκελετοί άνθρώπων. Ό Πιττάκης εικάζει δτι έν τούτω τω έκκλησιδίω έθάπτοντο οι ιερείς της Μεγάλης Εκκλησίας, της τοΰ Παρθενώνος" (σ. 16).

2. Υπάρχουν πολλές αναφορές, για τα σκόρπια πτώματα, στην Ακρόπολη, μετά τη ήττα των Οθωμανών, στις αρχές του 20ου αιώνα. Γράφει, για παράδειγμα, ο William St Clair, στο βιβλίο του, για την Ακρόπολη :

«As late as 1879, an anonymous visitor noted that: ‘I saw a considerable number of men’s skulls and other bones in shallow open holes in the Acropolis of Athens, which the local dragoman told me were the remains of Greeks and Turks who had fallen in the war of independence fifty years ago’. 

It would have been difficult by then to separate the dead from the first siege of 1822 from those of the second of 1826/27, the Greeks from the Turks, the Christians from the Muslims, the women from the men, the fighters from the non-combatants, or those who had been killed in the fighting from those who had died as a consequence of lack of water or food. When, in the 1840s, Charles Ernest Beulé, with funding from France, began his excavations on the Acropolis, some of the human remains he turned up were still putrefying. What was assumed to be the skull of an Ottoman soldier was kicked about by the Greek workmen. Another skull, which had belonged to a man who had lost all his teeth, was given to a foreign visitor who was fascinated to see how his gums had adapted to his attempts to chew his food without teeth” (pp. 345-346). 

3. Και φυσικά το μεγάλο μουσουλμανικό νεκροταφείο στους πρόποδες της Ακρόπολης που, ακόμα και σήμερα, τμήματά του έρχονται, στο φως, από αρχαιολόγους, εντελώς, τυχαία φυσικά και όχι, ως αποτέλεσμα συστηματικής έρευνας.

Άλλωστε, υπάρχουν και οι αρχαιολογικές ερμηνείες της ζωφόρου του Παρθενώνα και για την πιθανή σχέση της, με μυθικές ανθρωποθυσίες (βλ. Joan Breton Connelly, Το αίνιγμα του Παρθενώνα, μτφρ.: Κατερίνα Σέρβη, πρόλογος: Άγγελος Χανιώτης, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2016).

1910. Αθήνα. Φωτογραφία της καμπυλότητας του στυλοβάτη του Παρθενώνα. (Του G. Fougeres από το L'acropole d'Athens Le Parthenon).

1900 Αθήνα, Πλατεία Συντάγματος. Τα Μέγαρα Ιωάννου Βούρου, Στέφανου Σκουλούδη, και το ξενοδοχείο της Μεγάλης Βρετανίας. Στο φόντο, ο Λυκαβηττός.

1910 Αθήνα. Ο χώρος, μπροστά, από τα Ανάκτορα, κατά την διάρκεια έργων ανάπλασης.

1911 (πιθανώς). Αθήνα. Η οδός Σταδίου, με τις ακακίες.

1916 Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Ρώσοι στρατιώτες ποζάρουν, μέσα σε ένα δάσος. Λίγο αργότερα, τον Φεβρουάριο του 1917, ο ρωσικός στρατός θα ενωθεί, με τους επαναστατημένους εργάτες…

1917 Αθήνα. Οδοί Σταδίου και Εδουάρδου Λω.

1920. Αννόβερο, Γερμανία. 

1920 Αθήνα. Οι οδοί Σταδίου και Βουκουρεστίου. Αριστερά, οι βασιλικοί στάβλοι.

1920 (δεκαετία). Η Αθήνα.

1920 (δεκαετία). Αθήνα, Θησείο. Καφενεία και καταστήματα, στην περιοχή.

1926 Αρχαίο Θέατρο Διονύσου.

Πολλοὶ αναρωτιούνται, κάθε φορά, που επισκέπτονται την ορχήστρα του αρχαίου θεάτρου του Διονύσου, σε τί να χρησίμευαν, άραγε. αυτά τα μαρμάρινα προστατευτικά τοιχία στην περιφέρεια του κοίλου της ορχήστρας μια και δεν αποτελούν οργανικό αρχιτεκτονικό στοιχείο των αρχαίων ελληνικών θεάτρων. Η απάντηση βρίσκεται, στην μεταγενέστερη χρήση του θεάτρου, όπως και σε πολλὰ άλλα αρχαία ελληνικά θέατρα, που, με την πάροδο των αιώνων, άλλαζαν χρήσεις. Γιατί οι Ρωμαίοι είχαν μετατρέψει, σε μια μικρογραφία "Κολοσσαίου", το θέατρο του Διονύσου. Η σκηνή του θεάτρου του Διονύσου, κάτω από τον βράχο της Ακρόπολης, εἶχε γίνει και αυτή αρένα και για αυτόν τον λόγο, ανήγειραν τα επίμαχα τοιχία, για να μην λερώνονται οι θεατὲς, από τα αίματα. 

Τα τοιχία, που υψώνονται, µπροστά από την πρώτη σειρά των κερκίδων, χτίστηκαν, λοιπόν, για να προστατεύουν τους θεατὲς, από τα θηρία. Σὰν ἕνα μικρό Κολοσσαίο, το αρχαίο θέατρο, για μερικοὺς αιώνες, είχε καθιερωθεί, ως χώρος άγριων μονομαχιών, παιχνίδια ναυμαχίας και αιματοβαμμένων θηριομαχιών. Έτσι, η ορχήστρα μποροῦσε να μετατραπεί, σε αρένα, ἡ πισίνα. Γύρω από αυτήν, τοποθέτησαν τον χαμηλὸ μαρμάρινο τοίχο, ποὺ βλέπουμε, σήμερα, με σκοπὸ να είναι ασφαλείς οι θεατὲς, από τα άγρια θηρία. Για την καλύτερη προστασία τους, μάλιστα, πρέπει να τοποθέτησαν και κάγκελα. Επιπλέον, για τις ανάγκες των ναυμαχιών, φαίνεται ότι έβαλαν, στην ορχήστρα, κονίαμα, ένα υλικό, το οποίο έχει την ιδιότητα να συγκρατεί το νερό.

1927 Αθήνα. Οι οδοί Σταδίου και Αιόλου.

   

1930-1933 Η αφήγηση του Diego Rivera, για τον Adolf Hitler. Ο Ντιέγκο Ριβέρα ήταν διακεκριμένος Μεξικανός ζωγράφος (σύντροφος της Φρίντα Κάλο) και δημιουργός του, παραπάνω, έργου. Το παρόν είναι μέρος των αναμνήσεών του, My Art, my Life : an autobiography, Dover 1991, σελ. 84-87.

«Στον δρόμο μου, σταμάτησα, στο Βερολίνο και ζωγράφισα μερικά ενδιαφέροντα έργα, εκεί. Ο φίλος και οικοδεσπότης μου, ο Βίλι Μίντσενμπεργκ (1), μου έθεσε πολλά ερωτήματα, για την ζωή και το έργο μου και οι δηλώσεις μου ενσωματώθηκαν, σε ένα εξαιρετικό βιβλίο, από μια άλλη φίλη, την Λότε Σβαρτζ. Τιτλοφορούμενος Das Werk Diego Riveras (Το έργο του Ντιέγκο Ριβέρα), ο τόμος αυτός καλύπτει την σταδιοδρομία μου, μέχρι τα έργα, που, μόλις, είχα ολοκληρώσει. Δημοσιεύθηκε, από την Neuer Deutscher Verlag, τον εκδοτικό οίκο του Μίντσενμπεργκ.

Το 1928, η Γερμανία ήταν, στα πρόθυρα μιας κρίσης που, κατά τον επόμενο χρόνο, θα γινόταν παγκόσμια. Τα μεγάλα γερμανικά καρτέλ κατρακυλούσαν, στην πτώχευση, το ένα μετά το άλλο. Υπήρξε ένα κύμα αυτοκτονιών, μεταξύ της αστικής τάξης. Ο Ούγκο Στίνες, επικεφαλής της βιομηχανίας χάλυβα, ο ναύαρχος φον Τίρπιτζ, ένας εφοπλιστής, και ο Δρ Σάιντεμαν, το αφεντικό της χημικής βιομηχανίας, όλοι έβαλαν τα περίστροφα, στα κεφάλια τους και τίναξαν τα μυαλά τους.

Μια επιδημία τρέλας είχε εξαπλωθεί, στην χώρα. Αισθάνθηκα την παρουσία της, σε δύο ξεχωριστές, φαινομενικά, άσχετες περιπτώσεις.

Μια νύχτα ο Μίντσενμπεργκ, μερικοί άλλοι φίλοι και εγώ μεταμφιεστήκαμε και με πλαστά πιστοποιητικά, παρακολουθήσαμε την πιο εκπληκτική τελετή, που έχω δει ποτέ. Πραγματοποιήθηκε, στο δάσος του Γκρούνβαλντ, κοντά στο Βερολίνο. Από πίσω, από μια συστάδα δέντρων, στην μέση του δάσους, εμφανίστηκε μια παράξενη πομπή. Οι πορευόμενοι άνδρες και γυναίκες φορούσαν λευκούς χιτώνες και στεφάνια, από ιξό, το τελετουργικό δρυιδικό φυτό. Στα χέρια τους, κρατούσαν πράσινα κλαδιά. Ο ρυθμός τους ήταν αργός και τελετουργικός. Πίσω τους, τέσσερις άνδρες μετέφεραν έναν αρχαϊκό θρόνο, στον οποίο καθόταν ένας άνθρωπος, που αναπαριστούσε τον θεό του πολέμου, τον Βόταν. Ο άνθρωπος αυτός δεν ήταν άλλος, από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τον Πάουλ φον Χίντεμπουργκ (2)! Ντυμένος, με αρχαία ρούχα, ο Χίντεμπουργκ ύψωσε μια λόγχη, στην οποία ήταν χαραγμένα, δήθεν, μαγικά γράμματα του ρουνικού αλφάβητου. Το κοινό, εξήγησε ο Μίντσενμπεργκ, εκλάμβανε τον Χίντεμπουργκ, για μια μετενσάρκωση του Βόταν. Πίσω από τον Χίντεμπουργκ, εμφανίστηκε ένας άλλος θρόνος τον οποίο κατείχε ο Στρατάρχης Λούντεντορφ (3), ο οποίος εκπροσωπούσε τον θεό του κεραυνού, Τορ. Πίσω από το “θεό”, συγκεντρωνόταν ένας συρμός πιστών, που αποτελούνταν από διακεκριμένους χημικούς, μαθηματικούς, βιολόγους, φυσικούς και φιλοσόφους. Κάθε πεδίο της γερμανικής “Κουλτούρας” εκπροσωπήθηκε, στο Γκρούνβαλντ, εκείνο το βράδυ.

Η πομπή σταμάτησε και άρχισε η τελετή. Για αρκετές ώρες, η ελίτ του Βερολίνου τραγουδούσε και κραύγαζε προσευχές και τελετές, από το βαρβαρικό παρελθόν της Γερμανίας. Εδώ ήταν η απόδειξη, αν κάποιος την χρειάζεται, της αποτυχίας δύο χιλιάδων ετών ρωμαϊκού, ελληνικού και ευρωπαϊκού πολιτισμού. Δυσκολευόμουν να πιστέψω ότι αυτά, που έβλεπα, πραγματικά, λάμβαναν χώρα μπροστά, στα μάτια μου.

Κανείς ανάμεσα, στους Γερμανούς αριστερούς φίλους μου, δεν μπορούσε να μου δώσει κάποια ικανοποιητική εξήγηση, για την παράξενη διαδικασία. Αντ’ αυτού, προσπάθησαν να ξεμπερδέψουν, κοροϊδευτικά, αποκαλώντας τους συμμετέχοντες «τρελούς». Ως σήμερα, προβληματίζομαι, με τη συλλογική τους έλλειψη αντίληψης. Ενθυμούμενος αυτό το όργιο ξηράς μέθης και ντελίριου, στάθηκε αδύνατο να φανταστώ τον ελάχιστα ευαίσθητο θεατή να απορρίπτει ό,τι είχα δει, μόνο, ως μια ακίνδυνη μασκαράτα.

Λίγες μέρες, αργότερα, είδα τον Αδόλφο Χίτλερ να απευθύνεται, σε μια μαζική συνάντηση, στο Βερολίνο, ένα τετράγωνο, πριν από ένα κτίριο, τόσο τεράστιο, που καταλάμβανε το σύνολο του συγκροτήματος. Η οικοδομή αυτή ήταν η έδρα του Γερμανικού Κομμουνιστικού Κόμματος. Ένα προσωρινό ενιαίο μέτωπο ήταν, τότε, σε ισχύ, ανάμεσα στους ναζί και τους κομμουνιστές, ενάντια, στους διεφθαρμένους ρεφορμιστές και τους σοσιαλδημοκράτες.

Η πλατεία ήταν κυριολεκτικά πλημμυρισμένη, με 25-30.000 κομμουνιστών εργατών. Ο Χίτλερ ήλθε, με συνοδεία, περίπου, χιλίων ανδρών. Διέσχισαν την πλατεία και σταμάτησαν, κάτω από ένα παράθυρο, από το οποίο παρακολουθούσαν οι ηγέτες του Κομμουνιστικού Κόμματος. Ήμουν, μεταξύ τους, έχοντας προσκληθεί, από τον Μίντσενμπεργκ, που ήταν, στα δεξιά μου. Στα αριστερά μου, στάθηκε ο Τέλμαν, Γενικός Γραμματέας του Κόμματος. Ο Μίντσενμπεργκ ερμήνευε τα σχόλιά μου, για τον Τέλμαν, και μετέφραζε την ομιλία του Χίτλερ, για μένα.

Οι κομμουνιστές φίλοι μου έκαναν κοροϊδευτικές παρατηρήσεις, για τον «αστείο ανθρωπάκο», που επρόκειτο να εκφωνήσει λόγο, στην συγκέντρωση, και θεωρούσαν εκείνους, που έβλεπαν μια απειλή, σε αυτόν, δειλούς, ή ανόητους.

Καθώς ετοιμαζόταν να μιλήσει, ο Χίτλερ ορθώθηκε, άκαμπτα, σαν να περίμενε να διογκωθεί και να γεμίσει το μεγάλο αγγλικό στρατιωτικό αδιάβροχό του και να μοιάζει, με γίγαντα. Στη συνέχεια, έκανε μια κίνηση, για σιωπή. Μερικοί κομμουνιστές εργαζόμενοι τον αποδοκίμασαν, αλλά, μετά από λίγα λεπτά, όλο το πλήθος έγινε, απολύτως, σιωπηλό.

Καθώς ζεστάθηκε, ο Χίτλερ άρχισε να ουρλιάζει και να κουνά τα χέρια του, σαν επιληπτικός. Κάτι, σε αυτόν, πρέπει να ανατάραξε τα βαθύτερα κέντρα των Γερμανών ομοεθνών του, γιατί, μετά από λίγο, ένιωσα ένα περίεργο μαγνητικό ρεύμα να ρέει μεταξύ του και του πλήθους. Τόσο βαθύ ήταν, που, όταν τελείωσε, μετά από δύο ώρες ομιλίας, υπήρξε ένα δευτερόλεπτο πλήρους σιγής. Ούτε, καν, οι κομμουνιστικές ομάδες νεολαίας, που είχαν εντολή να τον γιουχάρουν, δεν το έκαναν. Τότε, η σιωπή έδωσε την θέση της, σε ένα τεράστιο, εκκωφαντικό χειροκρότημα, από όλη την πλατεία.

Καθώς έφευγε, οι οπαδοί του Χίτλερ έκλεισαν τις γραμμές, γύρω του, με όλα τα σημάδια της αφοσιωμένης πίστης. Ο Τέλμαν και ο Μίντσενμπεργκ γελούσαν, σαν σχολιαρόπαιδα. Όσο για μένα, ήμουν τόσο χαμένος και προβληματισμένος, τώρα, όπως όταν είχα δει το παρακμιακό τελετουργικό, λίγες ημέρες, πριν, στο Γκρούνβαλντ. Δεν μπορούσα να δω τίποτα, για να γελάσω. Αισθάνθηκα, πραγματικά, καταθλιπτικά.

Ο Μίντσενμπεργκ, ρίχνοντας μια ματιά, σε μένα, ρώτησε, «Ντιέγκο, τί τρέχει, με σένα;»

Αυτό, που έτρεχε, με μένα, τον ενημέρωσα, είναι ότι είχα γεμίσει με προαισθήματα. Είχα ένα προαίσθημα ότι, αν οι ένοπλοι κομμουνιστές, εδώ, επέτρεπαν, στον Χίτλερ, να φύγει, από τον τόπο ζωντανός, θα μπορούσε να ζήσει, για να κόψει τα κεφάλια και των δυο συντρόφων μου, σε λίγα χρόνια.

Ο Τέλμαν και ο Μίντσενμπεργκ, μόνο, γέλασαν, δυνατά. Ο Μίντσενμπεργκ, με επαίνεσε, για την ζωηρή φαντασία μου, ως καλλιτέχνη.

«Θα πρέπει να αστειεύεσαι», είπε. «Δεν άκουσες τον Χίτλερ να μιλά; Δεν κατάλαβες τί ανοησίες μετέφρασα, για σένα;»

Και εγώ απάντησα: «Μα, αυτές οι ανοησίες είναι, επίσης, στα κεφάλια των ακροατών, μανιασμένων, από την πείνα και τον φόβο. Ο Χίτλερ τους υπόσχεται μια αλλαγή, οικονομική, πολιτική, πολιτιστική και επιστημονική. Λοιπόν, θέλουν αλλαγές, και μπορεί να είναι, σε θέση, να κάνουν ακριβώς ό,τι λέει, αφού έχει όλα τα καπιταλιστικά χρήματα, πίσω του. Με αυτά, μπορεί να δώσει τροφή, στους πεινασμένους Γερμανούς εργάτες και να τους πείσει να πάνε, με το μέρος του και να στραφούν, ενάντια, σε εμάς. Επιτρέψτε μου να τον πυροβολήσω εγώ, τουλάχιστον. Θα αναλάβω την ευθύνη. Είναι, ακόμη, εντός εμβέλειας».

Αλλά αυτό έκανε τους Γερμανούς συντρόφους μου να γελούν, ακόμη, δυνατότερα. Αφού ξεράθηκε, στο γέλιο, ο Τέλμαν είπε, «Φυσικά, είναι καλύτερο να έχεις κάποιον, πάντα, έτοιμο να βγάλει, από την μέση, τον κλόουν. Μην ανησυχείτε, όμως. Σε λίγους μήνες, θα έχει τελειώσει, και τότε, θα είμαστε, σε θέση να πάρουμε την εξουσία».

Αυτό μου προκάλεσε μόνο περισσότερη κατάθλιψη, και επανέλαβα τους φόβους μου. Τώρα, πλέον, ο Μίντσενμπεργκ δεν χαμογελούσε. Είχε παρακολουθήσει τον Χίτλερ, τότε, σχεδόν, στην άλλη άκρη της πλατείας. Είχε παρατηρήσει ότι ο κόσμος, ακόμη, χειροκροτούσε. Πριν αναχωρήσει, από την πλατεία, ο Χίτλερ γύρισε και έδωσε τον ναζιστικό χαιρετισμό. Αντί για αποδοκιμασίες, το χειροκρότημα γιγαντώθηκε. Ήταν σαφές ότι ο Χίτλερ είχε κερδίσει πολλούς οπαδούς, ανάμεσα στους αριστερούς εργαζόμενους. Ο Μίντσενμπεργκ, ξαφνικά, έγινε χλωμός και έπιασε το χέρι μου.

Ο Τέλμαν κοίταξε έκπληκτος και τους δύο μας. Τότε, χαμογέλασε, αδύναμα και χάιδεψε το κεφάλι μου. Στα ρώσικα, που ακούγονταν, βαριά, με την γερμανική προφορά του, είπε, «Νιτσεβό, νιτσεβό» – «Δεν είναι τίποτα· απολύτως, τίποτα».

Η τρελή μου φαντασία του καλλιτέχνη, αργότερα, επιβεβαιώθηκε, πικρά. Τόσο ο Τέλμαν όσο και ο φίλος μου Μίντσενμπεργκ (5) ήσαν ανάμεσα, στα εκατομμύρια των ανθρώπων, που θανατώθηκαν, από τον «κλόουν», που είχα παρακολουθήσει, στην πλατεία, εκείνη την ημέρα.

Σημειώσεις :

1. Ο Βίλι Μίντσενμπεργκ (1889-1940) ήταν σύντροφος του Λένιν, από τους ηγετικούς προπαγανδιστές του ΚΚ Γερμανίας, μετά το 1920, δημιουργός πολλών οργανώσεων και επιτροπών, για την προπαγάνδα, υπέρ της ΕΣΣΔ και εκδότης αριστερής φιλολογίας, στην Γερμανία του Μεσοπολέμου.

2. Ο Πάουλ Χίντεμπουργκ (1847-1934), Πρόεδρος της Γερμανικής Δημοκρατίας, στα 1925-34, αν και επανεξελέγη, στα 1932, με τις ψήφους των σοσιαλδημοκρατών, παρέδωσε την εξουσία, στον Χίτλερ.

3. Ο Έριχ Λούντεντορφ (1865-1937), στρατάρχης του γερμανικού στρατού, στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ήταν ακραίος εθνικιστής, μυστικιστής και αντισημίτης.

4. Ο Ερνστ Τέλμαν (1886-1944), σταλινικός ηγέτης του ΚΚ Γερμανίας, εφάρμοσε, πιστά, την πολιτική της Κομιντέρν και του Στάλιν, που οδήγησε το κόμμα, στην καταστροφή. Συνελήφθη, από τους ναζί, το 1933 και εκτελέστηκε, το 1944. Η Κλάρα Τσέτκιν περιέγραψε τον Τέλμαν, ως «ακατατόπιστο και αμόρφωτο θεωρητικά» και ως «βυθισμένο, στην μη κριτική αυτό-εξαπάτηση και αυτομεγάλυνση, που πλησίαζε την μεγαλομανία» – μια εκτίμηση, που επιβεβαιώνεται, από τη μαρτυρία του Ριβέρα.

5. Ο Ριβέρα, μάλλον, κάνει, κατά το ήμισυ, λάθος, σε αυτή του την διαβεβαίωση. Οι ενδείξεις συγκλίνουν ότι ο Μίντσενμπεργκ δολοφονήθηκε, με εντολή του Στάλιν, από πράκτορες της NKVD, ή πιστούς σταλινικούς του ΚΚ Γερμανίας, οι οποίοι τον παρέσυραν να δραπετεύσει, από ένα στρατόπεδο στην Γαλλία, όπου κρατούνταν τον Ιούνιο του 1940. Ο Δημητρόφ σημείωνε, στο Ημερολόγιό του μια παρατήρηση του Στάλιν για το ότι «ο Μίντσενμπεργκ είναι ένας τροτσκιστής. Αν έλθει, στην Μόσχα, θα τον συλλάβουμε», ενώ ο Μίντσενμπεργκ είχε, τότε, διαγραφεί, από το ΚΚ Γερμανίας.

1830 - 1930 Αναμνηστικό μετάλλιο, για τα 100 χρόνια, από τη υπογραφή του πρωτοκόλλου του Λονδίνου και την αναγνώριση της εθνικής ανεξαρτησίας.

Δεκέμβριος 1930 Τύρναβος.  Σαρακατσάνες κατασκευάζουν, στην ύπαιθρο, κονάκι-κατοικία. (Φωτογραφία: από National Geographic).

1930 (δεκαετία).. Παλαιό Φάληρο. Θέα, από το στρογγυλό κτήριο του Φλοίσβου. Η λεωφόρος Ποσειδώνος, στο βάθος, βλέπουμε το αρχοντικό, με τους δύο κωνικούς πυργίσκους, ήταν η έπαυλις του Κωνσταντίνου Νικολούδη, Λεωφ. Ποσειδώνος και Πρωτέως. Αρχιτέκτων: Αλέξανδρος Νικολούδης. Η κατεδάφιση έγινε την δεκαετία του 1960. Η έπαυλις αυτή στέγασε το Δημαρχείο του Παλαιού Φαλήρου.

1931 Πειραιάς. Καφενείο, στο λιμάνι.

Μάιος 1934. Φούρνος, στην Ιτέα. Φωτογραφία του Γερμανού στρατιωτικού Paul Schulz. Αρχείο Deutsche Fotothek.

1935 John Heartfield (Herzfelde) : "Ζήτω! Τελείωσε το βούτυρο!". (Άμεσο σαρκαστικό σχόλιο, στο δίλημμα του Herman Goering : "Κανόνια, ή βούτυρο"). «Εξοπλιζόμεθα, εξοπλιζόμεθα, για να κάψουμε το ευσπλαχνικό λίπος και να αυξήσουμε την μυική μπαρουτόμαζα».

 

 

1935 Αθήνα. «ΠΑΡΘΕΝΕΣ ΚΑΙ....ΠΑΡΘΕΝΕΣ» του Ντόλη Νίκβα (φύλλο 104).  Ο Ντόλης Νίκβας (φιλολογικό ψευδώνυμο του Απόστολου Βασιλειάδη, 1903-1937) αποφοίτησε, από την Ευαγγελική Σχολή της Σμύρνης και μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, εγκαταστάθηκε, στην Αθήνα. Έγραψε διηγήματα και νουβέλες, θεατρικά έργα και ένα μυθιστόρημα και συνεργάστηκε, με διάφορα έντυπα. Ήταν διευθυντής του περιοδικού «Εβδομάς» (1930-1937).

1936 (κατασκευή) Αθήνα, πλατεία Αμερικής. Τριώροφο κτίριο του μοντέρνου κινήματος, στις οδούς Αδμήτου 70 και Σωζοπόλεως 47.

Αρχικά, κατοικήθηκε, από οικογένεια εμπόρων (ελαίων και σάπωνος), που είχε έρθει από την Κωνσταντινούπολη.

1936 Ισπανία. Ο Buenaventura Durruti της CNT - FAI : “Ήμουν αναρχικός, σε όλη μου την ζωή. Και ελπίζω να παραμείνω”. (Το ίδιο και εγώ. Με μια ανεπαίσθητη διαφορά. Δεν ελπίζω να παραμείνω. Πρόκειται να παραμείνω. Εκείνος, τότε, ήταν μικρός, στην ηλικία και δικαίως, έλπιζε, επειδή νόμιζε ότι είχε πολλά χρόνια ζωής, μπροστά του και μπορούσε να είναι επιφυλακτικός. Στην πραγματικότητα, είχε ελάχιστους μήνες, ή λίγες ημέρες, πριν σκοτωθεί, στην μάχη της Μαδρίτης, από σφαίρα, που τον βρήκε, πίσω, στην πλάτη. Εγώ δεν έχω πολλά χρόνια μπροστά μου και είμαι σίγουρος ότι δεν πρόκειται να αλλάξω).

1879 Πορτραίτο του Lord Acton (του ζωγράφου Franz Seraph von Lenbach), που έχει γράψει, σε επιστολή του, που απευθυνόταν, σε καθολικό επίσκοπο την ορθή διαπίστωση ότι :  «Η εξουσία διαφθείρει, και η απόλυτη εξουσία διαφθείρει, απόλυτα. Οι μεγάλοι άνδρες είναι, σχεδόν, πάντοτε, κακοί άνθρωποι».

Υπήρξε υποστηρικτής της προστασίας των μειονοτήτων και των μειοψηφιών. Αυτό, όμως, δεν τον εμπόδισε να υπερασπισθεί την δουλοκτησία…

 

1890 (δεκαετία). Λονδίνο. Ο John Dalberg-Acton, 1st Baron Acton  - Lord Acton -, με παρέα. 

1937 Αθήνα. Δύο κορίτσια, από την Σκοπιά Φλώρινας, φωτογραφήθηκαν, με τις παραδοσιακές φορεσιές τους, από την φωτογράφο Nelly (Σεραϊδάρη Έλλη).

Το 1941 κυκλοφόρησε χαρτονόμισμα των 1.000 δραχμών, με την φωτογραφία αυτών των κοριτσιών, που είχε τυπωθεί, στην Αγγλία, το 1939. Η κοπέλα, αριστερά, με την στάμνα, ήταν Πασχαλινή Ζώλη και δεξιά, η εξαδέλφη της Μελπομένη Ζώλη. Στην περιοχή της Φλώρινας, όπως ήταν φυσικό, οι άνθρωποι ένιωθαν πολύ υπερήφανοι, για αυτά τα κορίτσια και μάλιστα, είχε επικρατήσει να λένε αντί, για "χιλιάρικο" : "μία Σκοπιώτισσα, δύο Σκοπιώτισσες" κλπ.

1939 Αθήνα. Χαρτονόμισμα των 50 δραχμών.

1938 - 2025 Θεσσαλονίκη. Τότε και τώρα. 

1940 (αρχές δεκαετίας). Χαλάνδρι. Οδός Ανδρέα Παπανδρέου και Αγίας Παρασκευής. Η οδός Ανδρέα Παπανδρέου, (Βασιλέως Κωνσταντίνου, τότε), αριστερά είναι η εκκλησία Άγιος Νικόλαος και η πλατεία Χαλανδρίου. Μπροστά, είναι η διασταύρωση, με την οδό Αγίας Παρασκευής. Το πρώτο κτήριο, δεξιά, υπάρχει, ακόμη. Στο βάθος, αχνοφαίνεται η Πεντέλη.

Απρίλιος 1941. Το Σχέδιο Marita και η Μάχη των Οχυρών. Στο τέλος, ο Γερμανός ποζάρει και φωτογραφίζεται, με τον νεκρό Ελληνα στρατιώτη.

Απρίλιος 1941. Σέρβια Κοζάνης. Γερμανική φάλαγγα φορτηγών έξω από την κωμόπολη.

Απρίλιος 1941. Άργος. Μετά την κατάρρευση του μετώπου και την οπισθοχώρηση, ένα κατεστραμμένο βρετανικό αεροσκάφος  «Hawker Hurricane».

1940 (δεύτερο μισό της δεκαετίας). Αθήνα. Ενα πρωτοσέλιδο της τροτσκιστικής εφημερίδας “EPΓATIKH ΠAΛH”, με καταγγελία των δολοφονιών τροτσκιστών, από το σταλινικό KKE και την ΟΠΛΑ, στα Δεκεμβριανά του 1944.

30/11/1941 Dahau. Ο κατάλογος, με τα ονόματα όσων κρατουμένων έφθασαν την ημέρα αυτή, στο γερμανικό στρατόπεδο συγκέντρωσης. Στον κύκλο, το όνομα του γενικού γραμματέα του Πολιτικού Γραφείου της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ Νίκου Ζαχαριάδη, και πανω, η ταυτότητά του, ως κρατούμενου. Δίπλα στα ονοματεπώνυμα των αφιχθέντων κρατουμένων, έχει τεθεί και η κατηγοριοποίηση, ως προς το καθεστώς κράτησης του κάθε αφιχθέντος. Ο Νίκος Ζαχαριάδης είχε τεθεί, υπό το καθεστώς της «προστατευτικής κράτησης». Σε αυτήν την κατηγορία, εντάσσονταν, ήδη, από το 1933, οι πολιτικοί αντιφρονούντες (αστοί δημοκράτες, συντηρητικοί, σοσιαλιστές, κομμουνιστές κλπ).

31/5/1945 Αθήνα. Ο Νίκος Ζαχαριάδης, στα γραφεία του ΚΚΕ, μόλις έχει αφιχθεί.

Μάρτιος 1945 Pulheim, Γερμανία. Εισβολή της 5ης Μεραρχίας Τεθωρακισμένων των ΗΠΑ.

1942. Βριλήσσια. Κατοχή. Λεωφόρος Πεντέλης «χωραφόδρομος». Η περιοχή είναι ακόμα εξοχή. Το σημείο είναι περίπου Λεωφόρος Πεντέλης 100, λίγο μετά την διασταύρωση, με την οδό Σισμανογλείου. Το πεύκο υπάρχει και σήμερα, όπως φαίνεται, από την πρώτη φωτογραφία, στο ίδιο σημείο, το 2014. Στο βάθος, η Πεντέλη.

1942-1945 Αρτοτίνα Φωκίδος. Ιστορικό Αγοραίο DODGE WC53 CARRYALL.

Νοέμβριος 1944 Θήβα. Γυναικόπαιδα περιμένουν, στην ουρά, για να πάρουν την μερίδα τους, σε γάλα. Θήβα, Νοέμβριος 1944. (Καλλιτεχνική απεικόνιση βασισμένη, σε φωτογραφία).

1947-1950 

Αθανάσιος Διάκος (Μουσουνίτσα) Φωκίδος. 

Αγοραίο 

INTERNATIONAL KB1. Αμάξωμα Ταγκαλάκης.

1950 (δεκαετία). Λεωφορείο του ΚΤΕΛ Αιτωλοακαρνανίας.

Ιούνιος 1950. Αράχοβα. Λεωφορείο FORD F5 (1948-1952) Αθήνα - Λιδωρίκι.

1951 Λιδωρίκι. Λεωφορείο CHEVROLET 1939,  με Αμάξωμα Μπουχαγιέρ.

  

1952 - 1956 Αθήνα. CHAUSSON AP 521. Αστικό Λεωφορείο (Πράσινο) ΕΗΣ Αθήνα - Πειραιάς.

1955 Ήπειρος, επαρχία. Η μάνα με τα παιδιά της.

1956 Αθήνα. Χαρτονόμισμα 1.000 δραχμών.

   

1950 (δεκαετία). Χουνεντοάρα, Ρουμανία. Ελληνόπουλα, με καταγωγή, από τα Γρεβενά, μαθητεύουν, σε σχολείο της πόλης.

 

  

1957 Λαιμός Βουλιαγμένης. Η πραγματική Αθηναϊκή Ριβιέρα. 

Η πρώτη υποτυπώδης επικοινωνία Αθήνας-Βουλιαγμένης ήταν γύρω στα 1920 με έναν αραμπά (κάρο) τεσσάρων ίππων! Εκτός από την συγκοινωνία, από την ξηρά, υπήρχαν βάρκες, με πανί, που ξεκινούσαν, από το Φάληρο. Την Κυριακή  πραγματοποιούνταν ημερήσιες εκδρομές, με δύο βαποράκια (την «Τρίγλια» και την «Χρυσώ»), που μετέφεραν, αυθημερόν, τους εκδρομείς, μέχρι την Βάρκιζα και πάλι πίσω. Ήταν, τότε, που οι παραθεριστές απολάμβαναν την αμμουδιά και διανυκτέρευαν, σε αντίσκηνα. Η περιοχή βρίθει αρχαιοτήτων της Πρωτοελλαδικής εποχής και των Κλασσικών και Ελληνιστικών χρόνων, με σημαντικότερο το ιερό του Απόλλωνα Ζωστήρα, όπως φαίνεται, στο κέντρο της φωτογραφίας. Υστερα ήρθε η "αξιοποίηση και η ανάπτυξη"!

1959 - 1980. Αθήνα. Λεωφορείο ΟΣΕ  FIAT 309 με αμάξωμα CANSA.

1959 - 1969. Αθανάσιος Διάκος (Μουσουνίτσα). MERCEDES BENZ LA322/LA1113 4X4 1959-1969. Λεωφορείο Άγονης Γραμμής.

1961 Αθήνα. Στην πρεμιέρα της ταινίας «Ο Κατήφορος» ο Παντελής Ζερβός και ο Περικλής Χριστοφορίδης πλαισιώνουν τα νέα αστέρια, που ανέδειξε η ταινία, τον Νίκο Κούρκουλο, την Ζωή Λάσκαρη και τον Κώστα Βουτσά, που είδαν τις καριέρες τους να απογειώνονται, χάρη, στην ταινία του Γιάννη Δαλιανίδη. “Την επιτυχία την απολαύσαμε. Πηγαίναμε, στους κινηματογράφους, παρουσιάζαμε την ταινία, μας σταματούσαν στο δρόμο» είχε πει, στην συνέντευξή του, στο Life&Style. “Ήμασταν πολύ τυχεροί, που παίξαμε, στον Φίνο. Ήμαστε μια οικογένεια, με πατέρα τον Δαλιανίδη, που μας είχε διαλέξει. Όλοι καλοί ηθοποιοί, καλοί συνεργάτες. Δεν είχαμε ανταγωνισμό, μεταξύ μας.”

 

1960 (δεκαετία). Αθήνα. Λεωφορείο της «Ολυμπιακής Αεροπορίας».

1961 ΗΠΑ. 1/4 (25 cents) του αμερικανικού δολαρίου.

1962 - 2023 Θεσσαλονίκη. Η μεταμόρφωση ενός παλαιού λεωφορείου των ΚΤΕΛ Μακεδονίας, που είχε μείνει, στα αζήτητα. Είχε, μεν, την «τύχη» να μη καταλήξει, σε κάποιον παλιατζή, αλλά να παραμείνει, εκεί, μέχρι το 2023, οπότε και προσφέρθηκε, στον σταθμό «Μακεδονία», προκειμένου, μετά από ολοσχερή ανακατασκευή και επαναφορά, στην αρχική του μορφή, να αποτελέσει ένα μοναδικό μουσειακό έκθεμα. 

Η εγκατάλειψη και η απαξίωση ήταν, παραπάνω, από εμφανής, στο λεωφορείο, το οποίο ήταν παρατημένο, για περισσότερες, από δύο δεκαετίες. Στο πλαίσιο της αναπαλαίωσής του, δόθηκε έμφαση, στην λεπτομέρεια, ώστε να είναι πιστό, στα πρότυπα της δεκαετίας του 1960. Πρόκειται για ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά λεωφορεία εκείνης της δεκαετίας, κατά την οποία οι υπεραστικές συγκοινωνίες πέρασαν μια εποχή άνθησης. Υπηρέτησε, για περίπου τέσσερις δεκαετίες, τις συγκοινωνιακές ανάγκες της Ημαθίας. Το λεωφορείο-αντίκα εκτίθεται, πια, μόνιμα, στα ΚΤΕΛ Μακεδονία, συνοδευόμενο, από πληροφορίες και ιστορικά στοιχεία, για τις υπεραστικές συγκοινωνίες. Το πρώτο υπεραστικό λεωφορείο εμφανίστηκε, ιστορικά, τον Ιούνιο του 1901. Ήταν ατμοκίνητο, γαλλικής κατασκευής, ενώ, καθ’ όλη την διάρκεια των δύο πρώτων δεκαετιών του 20ου αιώνα, θα το διαδεχθούν μικρά λεωφορεία των πέντε – εννέα θέσεων, με περίεργες ξύλινες ιδιοκατασκευές αμαξωμάτων, τοποθετημένες, πάνω, σε αμερικανικά πλαίσια Ford – T, του τύπου, που χρησιμοποιήθηκε και σαν φορτηγό αγοραίο και ιδιωτικής χρήσης.

1964 Αθήνα. Νόμισμα των 30 δραχμών.

1969 Παρίσι. Ο σουρεαλιστής καλλιτέχνης Σαλβαδόρ Νταλί κάνει βόλτα, με έναν, μάλλον, ασυνήθιστο σύντροφο, τον μυρμηγκοφάγο του. Το θέαμα του διάσημου καλλιτέχνη να βολτάρει, δίπλα, σε ένα τόσο απροσδόκητο κατοικίδιο ζώο, ήταν, απόλυτα, εναρμονισμένο, με την μαλακία, που τον έδερνε και την, δήθεν, τάση του να αμφισβητεί τα κοινωνικά πρότυπα. Ακριβώς, όπως οι πίνακές του προσκαλούσαν τον θεατή, σε έναν ονειρικό κόσμο διαστρεβλωμένων πραγματικοτήτων και απροσδόκητων αντιπαραθέσεων, η δημόσια ζωή του ήταν μια συνεχής παράσταση προσποιητής “εκκεντρικότητας”, όπου τα όρια, μεταξύ τέχνης και πραγματικότητας, τα έκανε να είναι θολά. Απλώς, είχε ξεπέσει, ως κακός διασκεδαστής.

1970 Λεμεσός, Κύπρος.

1970 Τρίκαλα. Εκδρομικό λεωφορείο του ΚΤΕΛ Τρικάλων.

1970 (μέσα δεκαετίας). Γερμανία. O Milan Milianic, o Paul Breitner και ο Gunther Netzer.

1975 Η Δέσπω Διαμαντίδου και ο Woody Allen, στην ταινία «Ο Ειρηνοποιός», όπου υποδυόταν την μητέρα του. 

Η Ελληνίδα ηθοποιός έχει αφηγηθεί, για την γνωριμία της, με τον σκηνοθέτη και ηθοποιό : «Θυμάμαι ότι είχα πάει, σε ένα πάρτυ, που είχε κάνει ο Hall Prince, το 1974. Συνήθως, περνάει όλος ο καλλιτεχνικός κόσμος, από εκεί, έστω και για πέντε λεπτά. Εγώ έπαιζα, τότε, ένα έργο του Hall Prince, το «Μια μικρή νυχτερινή μουσική» και πήγα, μετά, στο πάρτυ αυτό, και είχα την γκαρνταρομπιέρα, που με έντυνε. Μου λέει, : «Δέσπω, δεν στο είπα, χθες, στην παράσταση, την ώρα, που έφευγες, ο Woody Allen βγήκε, στην πόρτα και σε έβλεπε, θα σε κοίταζε, για κάποιον ρόλο». Λέω : «Τώρα, τί σαχλαμάρες είναι αυτές, βγήκε και έβλεπε, με ερωτεύτηκε»; Και γελούσαμε. Περάσανε τρεις μήνες και παίρνω μια ειδοποίηση ότι θέλει να με δει ο Woody Allen, για ένα έργο, που θα κάνει, στην Ευρώπη. -Είδες, που σoυ τα  έλεγα»; μου λέει η φίλη μου· αυτό ήτανε. Σηκώνομαι εγώ, πάω και τον βλέπω. «Πού με ξέρετε»; του είπα. «Ξέρω, πολύ καλά, την δουλειά σας», μου λέει. Είχε παρακολουθήσει ό,τι είχα παίξει! Πάει και βλέπει, ενδιαφέρεται, για το θέατρο. «Λοιπόν», του λέω, «θέλετε να σας διαβάσω τίποτα»; «Όχι», μου λέει, «απλώς ήθελα να σας δω, από κοντά. Εκείνο το βράδυ, στο θέατρο, ήθελα να σας μιλήσω, αλλά είδα, πως ήσασταν, με παρέα και δεν τόλμησα». Είναι πολύ συνεσταλμένος. «Τώρα είμαστε, εντάξει. Σας είδα». Μετά, έφυγα εγώ, το ξέχασα. Μετά, από έξι μήνες, είχα τν ρόλο.

  

1975 - 2025 Μόσχα (“Ε.Σ.Σ.Δ.”, Ρωσία). Το μαυσωλείο του Βλαντιμίρ Ίλιτς Ουλιάνωφ Λένιν παραμένει να είναι, πάντοτε, ένα τουριστικό ιστορικό αξιοθέατο.

1982 «Τραστ». Σκίτσα του Νίκου Ζήκου.

7/4/2003 Θεσσαλονίκη. Πυκνό χιόνι, στην πλη, πριν 22 χρόνια.

2002 - 2025 Τζεοντοντζίν. Νότια Κορέα. Το “Sun Cruise Resort & Yacht”, που βρίσκεται, σε έναν γκρεμό, είναι ένα ξενοδοχείο, που μοιάζει, με κρουαζιερόπλοιο. Με μήκος 165 μέτρων, ύψος 45 μέτρων και βάρος 30.000 τόνων, είναι μια εντυπωσιακή κατασκευή. Άνοιξε το 2002, και διαθέτει 211 δωμάτια, συμπεριλαμβανομένων διαμερισμάτων, έξι εστιατόρια, ένα περιστρεφόμενο σαλόνι, νυχτερινό κέντρο, καραόκε μπάρ, και μια πισίνα, με θαλασσινό νερό. Οι επισκέπτες μπορούν να βιώσουν την αίσθηση ότι βρίσκονται, σε ένα κρουαζιερόπλοιο, χωρίς τον κίνδυνο ναυτίας, χάρη, στον ήχο των κυμάτων, που πέφτουν, πάνω, στα ηχεία, γύρω από το ξενοδοχείο. Το θέρετρο προσφέρει, επίσης, ένα κατάστρωμα παρατήρησης, με γυάλινο πάτωμα, πάνω, από τον ωκεανό, έναν κήπο γλυπτών και διάφορες αθλητικές εγκαταστάσεις, συμπεριλαμβανομένων ενός πεδίου οδήγησης γκολφ και γηπέδου βόλεϊ.

2013 Ουκρανία. Η γεωγραφική απεικόνιση της βασικής εθνικής διαίρεσης της χώρας.

2024 Γκαγκαουζία, Νότια Μολδαβία και Ουκρανία. Οι Γκαγκαούζοι είναι μια τουρκόφωνη εθνική  ομάδα, που είναι, κατά κύριο λόγο, Ορθόδοξοι Χριστιανοί, απόγονοι ιθαγενών Ανατολικοευρωπαίων και τουρκικών φυλών, που εισήλθαν, στην Ευρώπη, κατά τον Μεσαίωνα. 

Αρχικά, οι Γκαγκαούζοι κατοικούσαν, στην Δοβρουτσά, σε εδάφη, που αποτελούν, σήμερα, μέρος της Βουλγαρίας, αλλά τον 19ο αιώνα άρχισαν να μεταναστεύουν, στην Μολδαβική και στην Ουκρανική περιοχή της Βεσσαραβίας. Η γλώσσα των Γκαγκαούζων είναι μια τουρκική γλώσσα των Ογούζων, ή Ογκούζ,  που σχετίζεται, στενά, με τα αζέρικα τουρκικά και τα τουρκικά της Τουρκίας, αντί της τουρκικής γλώσσας Κιπτσάκ των Τατάρων της Κριμαίας. Μια ποικιλία ιστορικών γεγονότων έχουν εξαπλώσει την διασπορά τους, σε όλο τον κόσμο και οι απόγονοί τους μπορούν να βρεθούν, σε χώρες, όπως η Βουλγαρία, η Ελλάδα, η Τουρκία, το Καζκαστάν, το Ουζμπεκιστάν, η Λευκορωσία, η Γεωργία, ο Καναδάς και η Βραζιλία.

2025 Τσονγκτσίνγκ, Κίνα. Εκεί, που συναντιούνται τα δύο ρεύματα ποταμών Τζιαλίνγκ και Γιάνγκζ.

4/2025 Σκίτσο του Πέτρου Τσιολάκη.