31-8-1944. Η δολοφονία της Μαρίας Δημάδη. 8ος - 9ος 1944. Ο Άρης Βελουχιώτης, στην Καλαμάτα και στην Πάτρα, η επιστολή του, στον υπουργό Παναγιώτη Κανελλόπουλο. 1ος αιώνας πΧ. Η Ήπειρος, στα «Γεωγραφικά», του Στράβωνα. 24-8-1757. Ο ρωσοτουρκικός πόλεμος, στην Κριμαία 1853-2014. Αθήνα. 1870 Τρίκαλα. 1893-2025. Παναθηναϊκό Στάδιο. 1902-1922 Σμύρνη. 1920-1970. Θεσσαλονίκη (η Διαγώνιος). 1930. Οι Navajo, στην Αριζόνα. 1929-1962. Η Ρόδος. 1935-2025. Το «Παλλάς», στον Πειραιά. 1944. Ο Αττίκ. 1944-1960. Λεμεσός. 1950-1964 Ιωάννινα. 1951. Ο άτυχος 18χρονος ηθοποιός Στράτος Φλώρος. 1953. Το Isetta. 1958. «Μια ζωή την έχουμε». 1960. Ο Γιώργος Σεφέρης. 1961. Άρτα, Πεντέλη. 19-8-2025. To “Ελληνικό”. 2025. τα Καμμένα Βούρλα, το “κοιμητήριο τραίνων”, στην Βολιβία και μετέπειτα. (174).
1920 - 1930 (δεκαετίες). H Μαρία Δημάδη.
31/8/1944. Αγρίνιο. Δολοφονείται η Μαρία Δημάδη, η ηρωίδα κατάσκοπος της αντίστασης, από τους, εγκληματίες των Ταγμάτων Ασφαλείας. RESPECT.
Η Δημάδη γεννήθηκε, το 1907, στο Αγρίνιο. Πατέρας της ήταν ο Κώστας Δημάδης, γνωστός γυναικολόγος του Αγρινίου, με σπουδές στο Παρίσι, ποιητής και διηγηματογράφος. Η μητέρα της ήταν κόρη καπνέμπορου. Μικρό παιδί έπαιζε πιάνο, έμαθε ξένες γλώσσες, ζωγραφική, διάβαζε/έγραφε ποιήματα. Μεγαλώνοντας, σπούδασε φιλολογία, στο Αμβούργο. Παντρεύτηκε δικαστή του Ελεγκτικού Συνεδρίου και απέκτησε ένα κοριτσάκι, αλλά χώρισε.
Η Δημάδη θα παρέμενε, ίσως, άγνωστη, μια καλλιεργημένη κυρία του σαλονιού. Όμως, ο πόλεμος τα άλλαξε όλα. Η κήρυξη του πολέμου του 1940 την δραστηριοποιεί. Δημιουργεί ομίλους γυναικών, που στέλνουν ρούχα, στους στρατιώτες, στο αλβανικό μέτωπο, εργάζεται η ίδια, σαν εθελόντρια νοσοκόμα, δίπλα, στους τραυματίες.
Έρχεται η Κατοχή και η αντίσταση, κατά των κατακτητών φουντώνει. Οι γείτονές της την μύησαν, στο ΕΑΜ. Στην εξοχική της βίλα - στο χωριό Πλάτανος - έγινε, μάλιστα, η πρώτη Συνδιάσκεψη του ΕΑΜ της περιοχής και εκείνη είναι η πρώτη γυναίκα, που οργανώνεται, από την Αιτωλοακαρνανία, στις γραμμές της Εθνικής Αλληλεγγύης.
Οι Γερμανοί, στο Αγρίνιο, ζητούσαν, τότε, διερμηνέα, για το φρουραρχείο. Ευπαρουσίαστη και γλωσσομαθής, η Μαρία είναι ο ιδεώδης άνθρωπος.
Αποφασιστική και ριψοκίνδυνη, η Μαρία δέχεται και αναλαμβάνει την θέση. Παρακολουθεί τηλεφωνικές συνδιαλέξεις, κρυφακούει συζητήσεις, ανοίγει βιβλία, διαβάζει απόρρητα έγγραφα, χρησιμοποιεί καινούρια καρμπόν, για να έχει τις λεπτομέρειες, δίνει τα αντίγραφα, στην αντίσταση, μέσω του ιερέα Κ. Βαλή (που, παρουσιάζεται, στο Φρουραρχείο, σαν θείος της) και μέσω του βενζινά Γιώργου Γιαννούτσου.
Ο Γιώργος Γιαννούτσος κρατούσε, σε μυστική κρύπτη (στα ρολά του μαγαζιού) όλα τα έγγραφα, που του έφερνε η Δημάδη και τα παρέδιδε, στους ανθρώπους της αντίστασης. Παράλληλα, πείθει τον διοικητή του Φρουραρχείου να γίνει έρανος, για τους φτωχούς της περιοχής και έτσι, συγκεντρώνονται 50.000 οκάδες καλαμπόκι, σιτάρι, λάδι. Οι δέκα χιλιάδες μοιράζονται, στους φτωχούς και οι υπόλοιπες 40.000 στέλνονται, στον ΕΛΑΣ.
Οι πληροφορίες της Δημάδη είχαν καθοριστικό ρόλο, σε επιχειρήσεις του ΕΛΑΣ, στην διάσωση αμάχων, ενώ βοήθησε και για την αποφυλάκιση κρατουμένων.
Όμως, η κυριότερη προσφορά της ήταν οι πληροφορίες, που μετέδωσε, για τις στρατιωτικές κινήσεις των κατακτητών, στο Θέρμο, το Μακρυνόρος και το Καρπενήσι, όπου κατευθύνονται 50.000 Γερμανοί, από Αγρίνιο και Λαμία, με στόχο την “κυβέρνηση του βουνού”. Το Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ ειδοποιημένο, έγκαιρα, δίνει την μάχη, εκεί, που θέλει και έτσι, η μάχη κερδίζεται.
Οι Γερμανοί είναι έτοιμοι να αποχωρήσουν. Ο ΕΛΑΣ συγκεντρώνει τις δυνάμεις του, με σκοπό την δημιουργία πολιορκητικού κλοιού, έναντι της πόλης. Ήδη, στις 7 Αυγούστου 1944, οι Γερμανοί ένιωσαν την πίεση των ανταρτών, στην περιοχή του Αϊ Βλάσση. Τα γερμανικά αντίποινα, στα χωριά Παναιτώλιο και Παραβόλα, είναι απλές σπασμωδικές κινήσεις ενός πεσόντος γίγαντα. Παράλληλα, ο ΕΔΕΣ, πιο ενισχυμένος, από ποτέ, εντείνει τις ενέργειές του, κατά των κατακτητών και τους προξενεί σοβαρές απώλειες, αρχικά, στην Αιτωλοακαρνανία και έπειτα, στην Ήπειρο. Πράγματι, αυτές οι επιθέσεις των ανδρών του ΕΔΕΣ είναι η χαριστική βολή, για τους Γερμανούς, που θα αποσυρθούν, οριστικά, από την περιοχή, στις αρχές Σεπτεμβρίου 1944.
Στις 31 Αυγούστου 1944, έξω, από τις φυλακές της Αγίας Τριάδας ακούγονται πυροβολισμοί και μια γυναίκα πέφτει νεκρή. Είναι η 37χρονη Μαρία Δημάδη, η ευπαρουσίαστη κόρη του γιατρού Κώστα Δημάδη και μεταφράστρια της Κομαντατούρ. Για την ζωή και την δράση της συγκεκριμένης γυναίκας, έχουν γραφτεί πολλά. Το 1987, γυρίστηκε σήριαλ, από την κρατική τηλεόραση, για την Μαρία Δημάδη, βασισμένο, στο βιβλίο του Φίλιππα Γελαδόπουλου. Την Δημάδη υποδυόταν η Ελένη Σάνιου.
Ο Θ. Κακογιάννης αναγράφει, χαρακτηριστικά: «Η Μαρία Δημάδη, κόρη ευγενική, μορφωμένη και καλλιεργημένο πλάσμα, γόνος της εύπορης οικογένειας του γιατρού Δημάδη, στάθηκε για την πόλη και την περιοχή της η αποφασιστική, η ενεργητική συμπαραστάτισσα, η ριψοκίνδυνη γυναίκα, τότε σε κείνες τις δύσκολες μέρες της Κατοχής».
Αυτή την αξιοθαύμαστη ηρωίδα εκτέλεσαν οι άνδρες των Ταγμάτων Ασφαλείας, εκείνη την τελευταία ημέρα του Αυγούστου.
Ο Τολιόπουλος, όχι, μόνο, δεν τιμωρήθηκε, αλλά έκανε και σταδιοδρομία, στον στρατό (Δεκέμβριος 1944, εμφύλιος πόλεμος), φτάνοντας και στον βαθμό του συνταγματάρχη. Πέθανε το 1962.
7 Οκτωβρίου 1944 Πάτρα. Ο Άρης Βελουχιώτης εισέρχεται, στην απελευθερωμένη πόλη, δίπλα, στον Παναγιώτη Κανελλόπουλο, υπουργό της κυβέρνησης του Γεωργίου Παπανδρέου και Βρετανούς αξιωματικούς. Όσον αφορά την μάχη του Μελιγαλά, όλοι γνώριζαν το τί είχε συμβεί. Και το ενέκριναν, εκ των προτέρων και εκ των υστέρων.
14 Οκτωβρίου 1944. Η όχι, ευρέως, γνωστή επιστολή του καπετάνιου του ΕΛΑΣ Άρη Βελουχιώτης, στον υπουργό της κυβέρνησης του Γεωργίου Παπανδρέου, στην οποία συμμετείχαν το ΕΑΜ και το ΚΚΕ. «Συναγωνιστά Υπουργέ [...] είμαι ευτυχής γιατί παρέδωσα σχεδόν ολόκληρη την Πελοπόννησο λεύτερη από κατακτητές και εθνοπροδότες στην Κυβέρνηση μας. Παρακαλώ δεχθήτε την άπειρη εκτίμηση και αγάπη μου».
24 Αυγούστου 1787. Ο πόλεμος της Ρωσικής Αυτοκρατορίας της τσαρίνας Αικατερίνης Β’, με την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Τότε, ο Σουλτάνος Αμπντούλ Χαμίτ Α’ αποφάσισε να αποκαταστήσει το χαμένο μεγαλείο της Υψηλής Πύλης και κήρυξε τον πόλεμο, κατά της Ρωσίας, επειδή ήθελε να επιστραφεί η Κριμαία, στο οθωμανικό κράτος.
Ανέπτυξε 300.000 στρατιώτες και ναύτες και διέταξε την επιστροφή της χερσονήσου, με βοήθεια, από τους «Νεκρασοβίτες» Κοζάκους. Οι Ρώσοι εξόντωσαν 150.000 Τούρκους και τους συνεργάτες τους. Ως αποτέλεσμα, η Ρωσία επεκτάθηκε, ακόμη περισσότερο , μέχρι τον Δνείστερο. Πήρε το Οτσάκψφ, το Ισμαήλ και άλλες «χώρες Ποτέμκιν», δυτικά της Οδησσού. Στο πριγκιπάτο της Μολδαβίας, η Ρωσία και η Οθωμανία σύναψαν ειρήνη, πέντε χρόνια, αργότερα. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία έχασε και τον πόλεμο και εδάφη.
1853. Αθήνα, περιοχή Συντάγματος και πέριξ. Αδιαμόρφωτη η σημερινή Βασιλίσσης Σοφίας. Στάνες και βοσκοτόπια, στο Κολωνάκι, με φόντο τα Ανάκτορα και στο βάθος, οι Στύλοι του Ολυμπίου Διός. Σε πρώτο πλάνο, στο κάτω μέρος, διακρίνονται πρόβατα. Το αξιοσημείωτο αυτής της φωτογραφίας είναι πως, όταν τραβήχτηκε, μέσα στα ανάκτορα, ήσαν ο βασιλιάς Όθων και η βασίλισσα Αμαλία.
Αριστερά, ο Βασιλικός Κήπος των 155 στρεμμάτων, που είχε αρχίσει να διαμορφώνεται, από το 1839, με την φροντίδα και την επίβλεψη της βασίλισσας Αμαλίας. Το 1839, φυτεύτηκαν 15000 καλλωπιστικά φυτά, που μεταφέρθηκαν, από τη Γένοβα, καθώς, επίσης και αυτοφυή είδη, που μεταφέρθηκαν, από το Σούνιο και την Εύβοια. Το ενδιαφέρον της βασίλισσας Αμαλίας, για τον Κήπο, ήταν τέτοιο, που λέγεται ότι περνούσε, τουλάχιστον, τρεις ώρες την ημέρα, ασχολούμενη, προσωπικά, με την φροντίδα του. Στην οικογένεια της Αμαλίας, η δημιουργία και η συντήρηση πάρκων και κήπων αποτελούσε παράδοση. Δεν εκπλήσσει, λοιπόν, που και εκείνη θέλησε να κοσμήσει την Αθήνα, με ένα μεγάλο κήπο. Το 1842, μάλιστα, φύτεψε η ίδια τις Ουασινγκτόνιες, που υπάρχουν, μέχρι σήμερα, στην είσοδο της λεωφόρου Βασιλίσσης Αμαλίας.
Φωτογραφία : James Robertson.
1889. Αθήνα. Θησείο. Ξεκινάει η διάνοιξη της σήραγγας, για το τραίνο, από το Θησείο, μέχρι την Ομόνοια. Στα αριστερά της φωτογραφίας, βλέπουμε να ορθώνεται το σωζόμενο, από την αρχαιότητα, αυθεντικό τοίχωμα της Στοάς του Αττάλου (150 π.Χ.), στην Αρχαία Αγορά. Το τοίχωμα αυτό, στην συνέχεια, ενσωματώθηκε, κατά την δεκαετία του 1950 στην, τότε, κατασκευασμένη - ως αντίγραφο της αρχικής Στοάς, όπως την γνωρίζουμε, σήμερα.
1880. Αθήνα. Ωδείο Ηρώδου του Αττικού.
25/8/1898. Ηράκλειο, Κρήτη. Η οδός Μαρτύρων, που πυρπολήθηκε, από τους Τούρκους και η σφαγή, στην πόλη, λόγω της επαναταστασης του ελληνικού κρητικού χριστιανικού πληθυσμού.
1870 (τέλη δεκαετίας). Τα Τρίκαλα, πριν την προσάρτηση, στο ελληνικό κράτος, δεν τον Αύγουστο του 1881.
Πρόκειται, για μια φωτογραφία, πολύ κοντά, στο 1881 και απεικονίζεται η είσοδος και έξοδος της πόλης, προς την Λάρισα, η οποία πραγματοποιούνταν, κατά μήκος, όπως είναι η σημερινή οδός Γ. Κονδύλη, αλλά, όχι, τόσο μακριά και κοντά, στην εθνική οδό Λάρισας-Ιωαννίνων.
Κατά μήκος αυτού του χωματόδρομου, υπήρχε, στα νότια της πόλης, ο «Αράπ Μαχαλάς», που κατοικούνταν από, μαύρους Αφρικανούς, οι οποίοι συνόδευαν και χρησιμοποιούνταν, ως δούλοι, για βαριές δουλειές, από τους Οθωμανούς, σε όσες χώρες κατακτούσαν. Στα βορειανατολικά της πόλης, υπήρχαν, επίσης, τα «Αραπάδικα», ίσως, επειδή βρισκόταν, κοντά στον «Αράπ Μαχαλά».
Αυτοί οι δυο μαχαλάδες ήσαν, στα όρια της πόλης και αποτελούνταν, από πολύ φτωχές οικογένειες. Στα Αραπάδικα, είχαν εγκατασταθεί φτωχοί κάτοικοι, από το χωριό Βενδίστα (Αμάραντος), όταν εγκατέλειψαν το χωριό τους, περίπου, την δεκαετία του 1850, ερχόμενοι, στα Τρίκαλα.
Εγκατέλειψαν το χωριό τους, λόγω των πολεμικών συγκρούσεων και τον χαμό των αντεκδικήσεων, κατά και μετά, την Ελληνική επανάσταση του 1821, των εξεγέρσεων, που ακολούθησαν, στην Θεσσαλία του 1854, 1878 και την επανεμφάνιση της ληστοκρατίας, που φούντωσε και πάλι, κάνοντας ανασφαλή την διαβίωση των κατοίκων, αυτή την περίοδο, σε όλες τις περιοχές των Τρικάλων και ιδιαίτερα, στις ορεινές περιοχές.
Εκεί, κοντά, στα νοτιοανατολικά της πόλης, βρισκότανε και η παλιά συνοικία «Γιουκδή», ή «Μπενοβά σοκάκι» και ο μιναρές, που εικονίζεται, στην φωτογραφία, δηλώνοντας την ύπαρξη ενός μουσουλμανικού μαχαλά και τζαμιού, το οποίο εικάζουμε ότι είχε πάψει να λειτουργεί, καθώς οι μουσουλμάνοι κάτοικοι έφευγαν, εγκαταλείποντας τα Τρίκαλα, λόγω των ταραχωδών γεγονότων.
Οι εγκαταλελειμμένες σκόρπιες πλάκες - προτομές νεκροταφείου, στο παρακείμενο ανάχωμα, επιβεβαιώνουν αυτήν την εγκατάλειψη των μουσουλμάνων κατοίκων των ακραίων συνοικιών της πόλης.
Ανατολικά της πόλης (με όριο δυτικό, ο Ληθαίος). Πίσω από τον ναό του Αγίου Αθανασίου, υπήρχε, επίσης, μια υποβαθμισμένη συνοικία - περιοχή, τα «Γύφτικα», αποτελούμενη, από πάμφτωχους κατοίκους, όπως, αυτοί, που εικονίζονται, στην φωτογραφία.
Αυτή ήταν μια άλλη όψη των Τρικάλων του 1881, εκτός του Οθωμανικού Εμπορικού Κέντρου της, με το Παζάρ Τζαμί, την σκεπαστή αγορά (Μπεζεστένι), τα χάνια, καφενεία, εργαστήρια, λουτρά και άλλα δημόσια οθωμανικά κτίσματα, αρχίζοντας, μετά τον Αύγουστο του 1881, να εμφανίζονται και να εκτείνονται, συνεχώς, καθώς γεμίζανε τα άκρα της πόλης, προς όλες τις κατευθύνσεις, από παραπήγματα και πρόχειρες οικιστικές κατασκευές, μέσα, σε λασπωμένους και βαλτώδεις τόπους, κάνοντας την προσάρτηση της πόλης, τον Αύγουστο του 1881, ένα λαμπρό πεδίο-φέουδο νέων και πιο σκληρών ιδιοκτητών γης, και μιας μικρής αστικής τάξης, που τοποθετεί τα σύμβολα της κυριαρχίας της, στο Κέντρο της παλιάς και της νέας πόλης των Τρικάλων. Φωτογραφία : Δημήτρης Μιχαηλίδης.
Βασίλης Πάνος.
1893 Αθήνα. Παναθηναϊκό Στάδιο. Διάσπαρτα Πεντελικά μάρμαρα, που προορίζονται να γίνουν κερκίδες. Στο βάθος, αριστερά, διακρίνεται η πύλη του Ισραηλίτικου νεκροταφείου και πιο πίσω, μέρος του Ζαππείου Μεγάρου. 1893.
1904 - 2014 Αθήνα. Η παρουσίαση της χρονικής πορείας του ιδίου δρόμου της πόλης.
1909. Αθήνα. Μια ομάδα μεσαίων αξιωματικών του ελληνικού στρατού εξαπολύει το πραξικόπημα, στο Γουδί, επιδιώκοντας ευρείες μεταρρυθμίσεις.
1902. Σμύρνη.
20/2/1919 Σμύρνη.
1921 Σμύρνη. Ο υπολοχαγός Δημήτριος Γεωργόπουλος, στο μνημείο των πεσόντων του Σαγγαρίου, μετά την τέλεση του μνημοσύνου. (Αρχείο ΕΛΙΑ).
278/8/1922. Σμύρνη. Το τέλος του Μικρασιατικού Ελληνισμού.
1911. Χώρα Αμοργού.
1920 (δεκαετία) - 1960 (δεκαετία). Θεσσαλονίκη. Η συμβολή των οδών Παύλου Μελά και Τσιμισκή. Η Διαγώνιος είναι ο δρόμος, που συνδέει, ως υποτείνουσα τριγώνου, την εκκλησία της Αγίας Σοφίας, με τον Λευκό Πύργο, ταυτώνυμος, με την οδό Παύλου Μελά, που αναγράφεται, στις οδικές πινακίδες της.
Στην καθημερινή, όμως, πρακτική και μνήμη των μπαγιάτηδων Διαγώνιος σημαίνει η διαπλατυσμένη διασταύρωση των οδών Τσιμισκή και Παύλου Μελά, με την συμβολή και της οδού Βύρωνος και οι περιμετρικές προσόψεις των πολυκατοικιών, που την περιβάλλουν.
Διάσημο τοπογραφικό σημείο, ιστορικός πάγκος εφημερίδων, κομβικό πέρασμα των μεταπολεμικών διαδηλώσεων και προπολεμική καμπή της γραμμής του τραμ, όταν έπαιρνε την ευθεία της Τσιμισκή, η Διαγώνιος έχει συνδεθεί, με την μυθολογία της πόλης.
Η Διαγώνιος είναι τυπικό παράδειγμα, πώς ένας μακρύς δρόμος μετατρέπεται, στην λαϊκή τοπογραφία, σε πλατεία και παίρνει περιμετρική διάσταση, ένας δρόμος, που μεταμορφώνεται, στην συνείδηση των κατοίκων, σε ρυμοτομικό ομφαλό.
Παλιοί και νέοι Σαλονικιοί, εξαιρέσει των πολεοδόμων και των ταχυδρομικών διανομέων, ως Διαγώνιο, προσδιορίζουν την, πέριξ από τα οδικά φανάρια, διασταύρωση, η οποία επεκτείνεται και σε δεύτερη περίμετρο, που φτάνει, ως τον πεζόδρομο της Γούναρη, τον κινηματογράφο Ηλύσια, τις οδούς Χρυσοστόμου Σμύρνης και Παλαιών Πατρών και την πλατεία Ναυαρίνου.
Η Διαγώνιος, ως οδός, σχηματίστηκε, μετά το 1925, όταν άρχισαν να γκρεμίζονται τα παλιά σπίτια, που σώθηκαν, από την τρομερή πυρκαγιά του 1917, για να εφαρμοστεί το νέο ρυμοτομικό σχέδιο της επιτροπής Εμπράρ, στην πυρίκαυστη ζώνη του ιστορικού κέντρου.
Η οδός μετατράπηκε, σε βασική αρτηρία της πόλης, μετά το 1927, όταν μετατέθηκε, από το ύψος του Λευκού Πύργου, η παραλιακή γραμμή του τραμ, προς την οδό Τσιμισκή. Από τις πρώτες οικοδομές, που οριοθέτησαν, πολεοδομικά, την Διαγώνιο, ήταν το μέγαρο Βαλαούρη, στην αριστερή γωνία Παύλου Μελά και Τσιμισκή, που έφερε, στην πρόσοψή της, σε ανάγλυφη κορνίζα, το μονόγραμμα Β του ιδιοκτήτη του και την χρονολογία ανέγερσής του : 1925.
Ως γωνιακή πολυκατοικία, φάτσα, στους επιβάτες του τραμ, προσέλκυσε, από νωρίς, επιχειρηματίες και πολιτικές ταμπέλες.
Στον όροφο, στεγάστηκε η «Λέσχη των Φιλελευθέρων» και αργότερα, τα γραφεία της ΕΡΕ, φραστικός στόχος των διαδηλωτών, στις φοιτητικές πορείες της δεκαετίας του 1960. Στο ισόγειο, λειτουργούσε το ζαχαροπλαστείο «Καμέλια» και μεταπολεμικά, το ζυθεστιατόριο «Επτάλαφος».
Η περίτεχνη οικοδομή έπεσε θύμα της μεταπολεμικής αντιπαροχής και στην θέση της, υψώθηκε η σημερινή άχαρη πολυκατοικία, δίνοντας το σύνθημα, για την καταστροφή των γειτονικών εξαιρετικών προσόψεων του μεσοπολέμου.
Ευτυχώς, στην, απέναντι, πλευρά της Παύλου Μελά, σώζεται ακέραιο το μέγαρο Μοσκώφ-Σεδένκο, που ανεγέρθηκε το 1924, και στο ισόγειό της, εκεί, που βρίσκεται, σήμερα, υποκατάστημα της Εθνικής Τράπεζας, στέγασε το ζαχαροπλαστείο «Τερκενλής», κοσμικό κέντρο, με πολυτελείς πολυθρόνες και τραπέζια, στο πεζοδρόμιο.
Η Διαγώνιος πέρασε και στο δικαστικό δελτίο, με την δολοφονία του καπνέμπορου Νικολάου Μοσκώφ, το 1938, έξω, από το σπίτι του, με δράστη απολυμένο εργάτη της καπναποθήκης του.
Από την παλιά περίμετρο των προσόψεων της Διαγωνίου, σώζεται και το διπλανό κτίριο, στην γωνία της οδού Βύρωνος, που στέγασε, για δεκαετίες, το Ιωακείμειο Λύκειο της Χρυσής Δέλλιου και μετά την Κατοχή, τον Δικηγορικό Σύλλογο Θεσσαλονίκης.
Γνωστά στέκια της Διαγωνίου, πέρα από τον «Τερκενλή», ήταν το γαλακτοζαχαροπλαστείο «Κεφίρ», περίφημο, για το ξυνόγαλο και τις τουλούμπες του, δίπλα, στον πάγκο της «Δαγωνίου» με τις εφημερίδες, που πουλούσε, με κέφι και αστεία πειράγματα, σε καλοκαιρινές κάψες και βαρδάρη, ο πασίγνωστος εφημεριδοπώλης Μητσάρας Καραμίχος.
Λίγο μακρύτερα, στην γωνία της οδού Χρυσοστόμου Σμύρνης και Τσιμισκή, ήταν η χορτοφαγία «Γκιγκιλίνη», με θαμώνες, στην δεκαετία του 1960, προοδευτικούς φοιτητές, ενώ, στην ίδια πολυκατοικία, στεγάστηκαν τα γραφεία της ΕΔΗΝ, της νεολαίας της Ένωσης Κέντρου.
Δίπλα, επί της οδού Χρυσοστόμου Σμύρνης, ήταν η «Βιβλιοθήκη», το βιβλιοπωλείο της Νόρας, του Γιώργου και του Γιάννη, που σκίαζε με το μπόι του και την σοφία του ο ποιητής Μανόλης Αναγνωστάκης, ονομαστός χώρος ιδεολογικών ζυμώσεων και συζητήσεων.
Στην περιοχή της Διαγωνίου, ανήκει και το Ουζερί Τσιτσάνη, που άνοιξε, στην γερμανική Κατοχή ο Βασίλης Τσιτσάνης, μαζί με τον κουνιάδο του Ανδρέα Σαμαρά, επί της οδού Παύλου Μελά 22, απέναντι, από το σπίτι, όπου έμεινε, με την Θεσσαλονικιά γυναίκα του, την Ζωή.
Η Διαγώνιος δεν αποτελεί, απλώς, καθημερινό πέρασμα και πολεοδομικό στίγμα των Θεσσαλονικέων, είναι κεντρικό σταυροδρόμι, στην μυθολογία της πόλης.
Η φωτογραφία, από τη συλλογή του Αρη Παπατζίκα. Δημοσιεύτηκε, στο λεύκωμα Χρ. Ζαφείρη, Άρη Παπατζίκα, «Εν Θεσσαλονίκη 1900-1961», εκδόσεις Εξάντας.
1970. Θεσσαλονίκη.
1929. Ρόδος. Μερική άποψη του Μανδρακίου, με την πιάτσα των ταξί, σε πρώτο πλάνο, επί Ιταλικής Διοίκησης. Στο μέσον, αριστερά, διακρίνεται η γωνία της Νέας Αγοράς.
28/8/1935. Οι γιοι του Μουσολίνι, Βιτόριο (αριστερά) και Μπρούνο (δεξιά), μαζί με τον γαμπρό του και υπουργό Προπαγάνδας Γκαλεάτσο Τσιάνο, πάνω, στο πλοίο, για το Πορτ Σάιντ, στην Αίγυπτο. [A.P.].
1930 (δεκαετία). Καταυλισμός Window Rock Navajo, Αριζόνα, ΗΠΑ. Ο φωτογράφος Armstrong Roberts τράβηξε μια ισχυρή εικόνα, στον καταυλισμό : Ένα μωρό Navajo, που αναπαύεται, ειρηνικά, σε μια παραδοσιακή σανίδα, . Η σανίδα, φτιαγμένη, από ξύλο και δέρμα, ήταν κάτι περισσότερο, από ένα εργαλείο παιδικής φροντίδας - συμβόλιζε την πολιτιστική συνέχεια, την προστασία και τον βαθύ δεσμό, μεταξύ μητέρας και παιδιού. Για τους Νάβαχο, των οποίων τα εδάφη εκτείνονται, στην Αριζόνα, το Νέο Μεξικό και την Γιούτα, ζώα, όπως τα πρόβατα, ήσαν κεντρικά, τόσο, για την διαβίωση, όσο και την πνευματικότητα. Σε αυτή την σκηνή, η ευγενική προσέγγιση του αρνιού υπογραμμίζει την βαθιά σχέση, μεταξύ των Ναβάχο, του περιβάλλοντός τους και των πλασμάτων, που υφαίνονται, στην καθημερινή τους ύπαρξη. Η δεκαετία του 1930 ήταν μια πολυτάραχη εποχή, για τις κοινότητες των ιθαγενών Αμερικάνων, σημαδεμένη, από πιέσεις αφομοίωσης, αγώνες εδάφους και την πρόοδο του νεωτερισμού. Ωστόσο, αυτή η εικόνα αντανακλά την ανθεκτικότητα. Διατηρεί μια στιγμή ήσυχης δύναμης, όπου παραδόσεις, όπως το λίκνο, εξασφάλισαν ότι οι πολιτιστικές πρακτικές αντέχουν, ακόμη και μέσα, στις κακουχίες.
Η φωτογραφία παραμένει κάτι περισσότερο από ένα πορτρέτο - είναι απόδειξη της κληρονομιάς, της επιβίωσης και της ταυτότητας. Μας υπενθυμίζει ότι η ιστορία δεν μεταφέρεται μόνο σε μάχες και συνθήκες αλλά και στις τρυφερές, καθημερινές πράξεις φροντίδας, παράδοσης και σύνδεσης με την γη.
Το 1935 - 2025. Πειραιάς. Το Μέγαρο του Ταμείου Πρόνοιας των Αξιωματικών Εμπορικού Ναυτικού (Τ.Π.Α.Ε.Ν.) θεμελιώθηκε, στις αρχές του έτους 1935 και οικοδομήθηκε, επί του ιδιόκτητου οικοπέδου του Ταμείου. με βάση τα σχέδια του Πειραιώτη μηχανικού Ανδριανού Δ. Λαζαρίμου. Σύμφωνα, με τα σχέδια, το Μέγαρο θα περιλάμβανε χειμερινό κινηματοθέατρο, θερινό κινηματοθέατρο, αίθουσα χορού και διαλέξεων καθώς και μεγάλα καταστήματα επί της προσόψεως της οδού Βασιλίσσης Σοφίας. Υπήρξε μια εποχή, που το δημαρχείο Πειραιά, στεγαζόταν, εντός του κινηματοθεάτρου ΠΑΛΛΑΣ, στο Πασαλιμάνι.
Το Παλλάς ήταν ένας χώρος, με σαφείς και άμεσες επιρροές, από αντίστοιχες αίθουσες του Παρισιού. Χαρακτηριστικό του μεγέθους είναι πως στην πλατεία, τον, κυρίως, εξώστη και τα θεωρία μπορούσαν να καθίσουν 2.500 θεατές. Τα διακοσμητικά στοιχεία του, όπως οι ψευδοροφές, οι φωτισμοί, η οθόνη, τα βελούδινα καθίσματα, η χρωματική παλέτα, η τεχνολογία, όλα δημιουργούσαν μια αίσθηση συγκρατημένης πολυτέλειας, σε μια Αθήνα, που άλλαζε σελίδα και τρόπο ζωής.
Όταν ξέσπασε ο Ελληνο-ιταλικός πόλεμος όλοι γνώριζαν πως το λιμάνι του Πειραιά θα δοκιμαζόταν, σκληρά. Αποφασίστηκε η απομάκρυνση των δημοτικών υπηρεσιών, από το εμπορικό λιμάνι. Κρίθηκε κατάλληλος ο, πάνω, όροφος του κινηματοθεάτρου ΠΑΛΛΑΣ. Στους χώρους, μάλιστα, κατά την διάρκεια του πολέμου, η Φανέλα του Στρατιώτη (ΦτΣ) συγκέντρωνε ζεστό ρουχισμό, για το μέτωπο.
Το δημαρχείο παρέμεινε, στο ίδιο κτήριο και όταν, αργότερα, κατά την διάρκεια της κατοχής, η ισόγειος αίθουσα του κινηματοθεάτρου ΠΑΛΛΑΣ μετασχηματίστηκε, από τις δυνάμεις Κατοχής, σε SOLDATENKINO, σε αίθουσα, δηλαδή, σε κινηματογράφο, αποκλειστικά, των Γερμανών στρατιωτών. Η μόνη υπηρεσία, που συνέχιζε την λειτουργία της, στο Ωρολόγιο, ήταν του Δημοτικού Ταμείου, με δύο υπαλλήλους, τους Αλέξανδρο Χυτήρη και Κωνσταντίνο Κούρο.
Όταν, στις 11 Ιανουαρίου του 1944 έγινε ο μεγάλος συμμαχικός βομβαρδισμός οι υπάλληλοι έτρεξαν να προφυλαχθούν, στον διπλανό ναό της Αγίας Τριάδας, όπου, δυστυχώς, έπεσε βόμβα και σκοτώθηκαν.
Καθώς οι δημοτικές υπηρεσίες, στο σύνολό τους, δεν χωρούσαν, στο ΠΑΛΛΑΣ, ο δήμος είχε μισθώσει και άλλο κτήριο, επί της Βασιλίσσης Σοφίας (νυν Γρ. Λαμπράκη), προς την Ευαγγελίστρια.
Μετά τον Πόλεμο και την Κατοχή, το κινηματοθέατρο "Παλλάς" (Βασιλίσσης Σοφίας 152, Πασαλιμάνι, τηλ. 43-344) συνέχισε την ιστορική του διαδρομή η οποία έληξε, στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και ενώ είχε προηγηθεί μια βραχύβια μετατροπή του, σε ντίσκο (discotheque), υπό την ονομασία Crystal Palace (στα τέλη της δεκαετίας του 1980 / αρχές δεκαετίας 1990). Εν ολίγοις, μεταπολεμικά, το Παλλάς και ολόκληρος ο χώρος του Μεγάρου παρήκμασε.
Λίγο πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, ένα μεγαλόπνοο σχέδιο έδωσε το φιλί της ζωής, στο Μέγαρο, που, σαν αποτέλεσμα, είχε την αναγέννηση του Παλλάς και την μετατροπή του, σε έναν, από τους πιο πολυτελείς χώρους θεάματος, που, τώρα, πια, μπορεί να ανεβάζει φιλόδοξα μιούζικαλ, συναυλίες και απαιτητικές, σε τεχνολογία, παραστάσεις.
1937. Αθήνα. Το κάτω μέρος της Πλατείας Κολωνακίου, (Πλατεία Φιλικής Εταιρείας), αρχή της οδού Κουμπάρη.
Μάιος 1941. Κορινθία. Ο Ισθμός.
1944. Αθήνα. Ο Αττίκ, πραγματικό όνομα Κλέων Τριανταφύλλου (Αθήνα 19/3/1885 - Αθήνα 27/8/1944), συνθέτης, στιχουργός και ερμηνευτής, ένας από τους σημαντικότερους εκφραστές του Ελληνικού ελαφρού τραγουδιού στις αρχές του 20ού αιώνα. Γεννήθηκε στην Αθήνα, το 1885, από εύπορη οικογένεια Αιγυπτιωτών. Για τον τόπο της γέννησής του, υπάρχει αντιγνωμία.
Τελείωσε το Λύκειο, πήρε πτυχίο Νομικής και αμέσως μετά, σπούδασε πιάνο, στο Κονσερβατουάρ του Παρισιού. Ήταν μαθητής διάσημων συνθετών. Η μουσική του σταδιοδρομία άρχισε, στα 1905, στην Γαλλία. Αργότερα, έκανε πολλές περιοδείες στην Ευρώπη, στην Αμερική και στην Αφρική και τελικά, το 1930, εγκαταστάθηκε, μόνιμα, στην Αθήνα. Το καλοκαίρι του 1931 δημιουργεί την περίφημη "Μάντρα του Αττίκ", τον μουσικό θίασο, που, στην αρχή, στεγαζόταν, επί της οδού Μηθύμνης, στην, τότε, Πλατεία Αγάμων, σημερινή πλατεία Αμερικής. Κάθε καλοκαίρι, η Μάντρα του Αττίκ έδινε παραστάσεις, στην Αθήνα και το χειμώνα περιόδευε στην περιφέρεια. Μέχρι το 1938 οπότε και απέκτησε μόνιμη έδρα σε μια αθηναϊκή ταβέρνα, την "Μονμάρτη", στην διασταύρωση των οδών Αχαρνών και Ηπείρου. Η "Μάντρα" λειτούργησε. μέχρι το 1939 και έγινε ένα μουσικό φυτώριο, από όπου αναδείχτηκαν μεγάλοι καλλιτέχνες όπως; η Νινή Ζαχά, ο Νίκος Μοσχονάς, ο Τραϊφόρος, ο Ορέστης Λάσκος, ο Αρίας, η Δανάη, η Καλή Καλό, η Ντιριντάουα και άλλοι. Το ταλέντο του Αττίκ τον έκανε να περνά, με άνεση από το ρομαντισμό στον αυτοσαρκασμό, από την σάτιρα, στο κοινωνικό τραγούδι και αυτό είχε, σαν αποτέλεσμα, να θεωρηθεί, ως ο σημαντικότερος εκπρόσωπος της ελληνικής ελαφράς μουσικής του Μεσοπολέμου.
Το 1935, όταν ο θίασος του Αττίκ σατύριζε τον δεξιό Πρωθυπουργό Παναγή Τσαλδάρη, ομάδα τραμπούκων ροπαλοφόρων και σμηνιτών εισέβαλλαν, στην Μάντρα και την έκαναν γυαλιά – καρφιά, τραυματίζοντας θαμώνες και καλλιτέχνες, μεταξύ των οποίων και τον ίδιον τον Αττίκ, στο κεφάλι. Το 1944 ο Αττίκ πρωταγωνίστησε, στην ταινία "Χειροκροτήματα" του Γιώργου Τζαβέλλα, που είχε κάποια αυτοβιογραφικά στοιχεία. Εκείνη την περίοδο ήταν, ήδη, κουρασμένος, απο τις κακουχίες της Κατοχής και είχε βαριά κατάθλιψη.
Τον Αύγουστο του 1944 κτύπησε, κατά λάθος, έναν Γερμανό, με το ποδήλατό του και αυτός του επιτέθηκε και τον ξυλοκόπησε, άγρια, στην μέση του δρόμου. Αιμόφυρτος, γύρισε στο σπίτι του. Εκεί, αυτοκτόνησε και βρέθηκε νεκρός, από υπερβολική δόση υπνωτικών. Ήταν 59 χρονών. Τα τραγούδια του Αττίκ ("Ζητάτε να σας πω", "Της μιας δραχμής τα γιασεμιά", κ,α) αγαπήθηκαν, όχι, μόνο, από σύγχρονους του αλλά και από μεταγενέστερους. Την δεκαετία του 1980, προβλήθηκε η τηλεοπτική σειρά "Η ζωή του Αττίκ". Ακολούθησαν και άλλα αφιερώματα, για την ζωή και το έργο του.
24/12/944. Λεμεσός.
1947. Σταυρούπολη, Θεσσαλονίκη. Τα Θαλάματα. Δηλαδή τα προσφυγικά σπίτια των Μικρασιατών.
Αύγουστος 1947. Λευκοχώρι Θεσσαλονίκης. Νεαρός, με οπλοπολυβόλο Bren, φρουρεί το χωριό του, από επίθεση ανταρτών. John Phillips.
27/4/1950. Παράλιο Άστρος. Οι θαλάσσιες συγκοινωνίες-μεταφορές. Από το 1900, έως το 1960, παρατηρούμε :
α. Στο βάθος, επιβάτες να περιμένουν την ΒΕΝΖΙΝΑ των Λούρη, που έρχεται, από το δρομολόγιο, Ναυπλίου-Παραλίου Άστρους,
β. Από το σκάφος αυτό, μόλις, που διακρίνουμε ένα τμήμα του, αριστερά-κάτω και
γ. Το δεμένο σκάφος, δεξιά-απέναντι, που βλέπουμε, είναι η ΒΕΝΖΙΝΑ του Δημητρίου Νέστορα.
Η ανυπαρξία οδικού δικτύου, προς το Άργος, έφερνε τον αποκλεισμό ολόκληρης της Κυνουρίας, από τον υπόλοιπο κόσμο (Αθήνα) και την αναγόρευση του τόπου, σε κύριο λιμάνι διαμετακομιστικού εμπορίου. Το εμπόριο γινόταν, από εδώ και προς τα εδώ, τα χωριά του ορεινού όγκου μετακινούσαν επιβάτες και προϊόντα, με μουλάρια και την σημερινή θέση των αντίστοιχων οδηγών ΤΑΞΙ-Δ.Χ αυτοκινήτων την κατείχαν οι αγωγιάτες, η συμφωνία μεταφοράς λεγόταν αγώγι, που πολλές φορές, πληρωνόταν και σε είδος, λόγω αδυναμίας εξόφλησης, από τον πελάτη, σε μετρητά (δίσεκτα χρόνια). Σύμφωνα, με τις διηγήσεις των γεροντότερων, μαύριζε η παραλία, από τα συμπαθή τετράποδα, που υπέμεναν, αγόγγυστα, τον Γολγοθά τους και με ελλιπή ζωοτροφή (εδώ, δεν είχαν να φάνε τα αφεντικά τους). Τα τελευταία χρόνια υπήρξαν και φορτηγά αυτοκίνητα, με περιορισμένο, όμως, μεταφορικό έργο, λόγω έλλειψης αμαξιτών δρόμων.
Υπήρχαν 2 κατηγορίες πλοίων (καΐκια) μεταφοράς :
1. Αυτά, που ήσαν μεγαλύτερα και έκαναν το δρομολόγιο, κύρια, Παράλιο Άστρος-Πειραιάς και τανάπαλι, μεταφέροντας τα περισσότερα εμπορεύματα και λίγους επιβάτες, ως επί το πλείστον, συγχωριανούς, γιατί οι κάτοικοι του ορεινού όγκου φοβόνταν το στοιχειό, που λέγεται θάλασσα προτιμώντας να διασχίζουν μικρότερες διαδρομές και 2. Τα μικρότερα σκάφη που τα ονόμαζαν ΒΕΝΖΙΝΕΣ από το καύσιμο που χρησιμοποιούσαν- η ονομασία αυτή χρησιμοποιείται και στις μέρες μας-, αυτά τα σκάφη έκαναν το δρομολόγιο Παράλιο Άστρος-Ναύπλιο και τανάπαλι, που το προτιμούσαν οι περισσότεροι επιβάτες για το λόγο που αναφέρουμε και πιο πάνω, (μετά το Ναύπλιο συνέχιζαν με λεωφορεία για Αθήνα ή άλλους προορισμούς). Μετά το 1940 υπήρχαν 3 κυρίως σκάφη που έκαναν αυτό το δρομολόγιο: 1. Ιδιοκτησίας Αντώνη Λούρη, 2. Ιδιοκτησίας Δημητρίου Νέστορα και 3. Ιδιοκτησίας Θρασύβουλου (Θράση) Κωνσταντίνου.
Λόγω του συνωστισμού, που υπήρχε, από ανθρώπους και ζώα, γνώρισαν άνθηση και τα σχετικά καταστήματα {καφενεία, μαγέρικα-κρασοπουλιά, μπακάλικα, χάνια (καταλύματα), κ.λ.π.} και επαγγέλματα, όπως, κατά κύριο λόγο, αυτό του αχθοφόρου. Η διάνοιξη του αμαξιτού δρόμου, προς το Άργος, στα μέσα της δεκαετίας του 1950, ο περιορισμός και στην συνέχεια, η διακοπή του μεταφορικού έργου, διά θαλάσσης, έφερε τον οικονομικό μαρασμό και την δυσκολία επιβίωσης, για λίγο, μέχρι της ανακάλυψης της χρυσοφόρου πηγής του Τουρισμού, στις αρχές της δεκαετίας του 1960.
Υ.Γ: Στις παραπάνω κατηγορίες πλοίων μεταφοράς, δεν περιλαμβάνονται τα επιβατηγά πλοία της γραμμής, από και προς, Πειραιά (στην ουσία έκανε άγονη γραμμή, με πολλούς ενδιάμεσους σταθμούς), που δεν ήταν τοπικής προέλευσης.
1950. Ιωάννινα. Ο Αλέκος Σακελλάριος (1913 - 1991), ο εξαιρετικά δημοφιλής θεατρικός συγγραφέας, στιχουργός, δημοσιογράφος και σκηνοθέτης και η σύζυγός του Ματούλα Ντάβαρη (1919 - 1969), σε εκδρομή, στην πόλη της καταγωγής της οικογένειάς του. Δίπλα στον Σακελλάριο, ο ηθοποιός Χριστόφορος Νέζερ. Ο Αλέκος Σακελλάριος ήταν γιός του γιαννιώτη, στην καταγωγή Πύρρου Σακελλάριου και της Ελένης Ζάππα, απόγονου του γνωστού εθνικού ευεργέτη από τη Βόρειο Ήπειρο. [Αρχείο της οικογένειας της Άνης Λεονάρδου, κόρης του Αλέκου Σακελλάριου].
1951. Αθήνα. Ο 18χρονος ηθοποιός Στράτος Φλώρος, στην κινηματογραφική ταινία "Πικρό ψωμί" του Γρηγόρη Γρηγορίου, ο οποίος, πέθανε, κατά τα γυρίσματα της ταινίας.
Τί και αν οι περισσότεροι χαρακτηρίζουν την, εν λόγω, ταινία, ως την πρώτη νεορεαλιστική της χώρας, ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος της, Γρηγόρης Γρηγορίου, είχε άλλη άποψη. Κατά γράμμα, δήλωνε πως, «αν ο χαρακτηρισμός ενός έργου τέχνης γίνεται, από ειδικούς μικροβιολόγους, που είναι εντεταλμένοι να καταγράφουν, στα κιτάπια τους, τις ταινίες και να τους κολλάνε ετικέτες, τότε, φυσικά, το “Πικρό ψωμί” ανήκει, στην κατηγορία του νεορεαλισμού και θα ήμουν ο τελευταίος, που θα αρνιόταν έναν τέτοιο χαρακτηρισμό. Αν, όμως, ένα κινηματογραφικό έργο, καθορίζεται, κυρίως, από την πρόθεση, που έχει εκείνος, που το φτιάχνει, τότε, οπωσδήποτε, το “Πικρό ψωμί” δεν είναι ταινία νεορεαλιστική, γιατί, όταν το γύριζα, μόνο, τον ιταλικό νεορεαλισμό δεν είχα πρότυπο. Έχω πει και αλλού, πως, τόσο η νοοτροπία, όσο και η αισθητική μου, ταίριαζαν, περισσότερο, με τον γαλλικό κινηματογράφο του Μεσοπολέμου και ιδιαίτερα, με τις ταινίες του Ρενουάρ και του Καρνέ, και οι δικές τους εικόνες λειτουργούσαν, υποσυνείδητα, σε όλο το γύρισμα της ταινίας».
Σε έναν, πιο, συγκεκριμένο σχολιασμό της ταινίας, αυτή, χωροχρονικά, τοποθετείται, στην μεταπολεμική Ελλάδα. Αναδύονται κοινωνικοί προβληματισμοί της εποχής, όπως η φτώχεια και το ζήτημα της παιδικής εργασίας. Η τραγικότητα της ταινίας έμελλε να ξεπεράσει τα όρια του έργου και να μεταφερθεί, σε πραγματικά πλαίσια, αφού, κατά τα γυρίσματά της, ένας εκ των πρωταγωνιστών, ο Στράτος Φλώρος, που υποδυόταν τον Γιάγκο, αισθάνθηκε αδιαθεσία και ξαφνικά, έπεσε, σε κώμα. Όταν μεταφέρθηκε, στο νοσοκομείο, διαγνώστηκε πως έπασχε, από φυματιώδη μηνιγγίτιδα, ενώ δύο μέρες, αργότερα κατέληξε, σε ηλικία, μόλις, 18 χρόνων. Το «Πικρό Ψωμί» αποτέλεσε την πρώτη και την τελευταία του κινηματογραφική εμφάνιση. Συμμετείχαν, επίσης, οι: Ελένη Ζαφειρίου, Ίντα Χριστινάκη, Μιχάλης Νικολόπουλος, Άλκης Παπάς, Νίκος Παντελίδης και Αλέκος Κουρής. Μπορούμε να παρακολουθήσουμε, δωρεάν, την ταινία, μέσω της πλατφόρμας του Youtube. Πηγή : foititikoskosmos.gr. (Ιδέα δημοσίευσης, επιμέλεια κειμένου : Ioannis Messinis).
1952. Ελαία Φιλιατών Θεσπρωτίας (πρώην Καλπάκι). Καθαρίζοντας αμύγδαλα.
1953. To Isetta ήταν το πρώτο πετυχημένο εμπορικά microcar, που βγήκε, στους ιταλικούς -κυρίως- δρόμους. Το design του ήταν ακαταμάχητο και η πρακτικότητά του μοναδική. Ικανοποιούσε το πάγιο και διαρκές αίτημα των ανθρώπων, που ζούσαν, στα αστικά κέντρα, για ευελιξία κίνησης, στην πόλη. Στο φόντο της παρουσίας του, υπάρχει και μια συναρπαστική ιστορία, γύρω, από το πώς αυτό το φουτουριστικού σχεδιασμού αυτοκίνητο -που έμεινε γνωστό και με το προσωνύμιο bubble car- κατάφερε να σώσει τον κολοσσό BMW, από την χρεωκοπία. Το αποτύπωμα, που άφησε το πέρασμα του Isetta, στην ιστορία της αυτοκίνησης, αν και άγνωστο, σε πολλούς, ήταν, πραγματικά, ισχυρό! Τα πάντα, στο Isetta, λειτουργούσαν, στην υπηρεσία της χρηστικότητας. Ο στρογγυλός όγκος, τα καμπυλωτά τζάμια, θύμιζαν, περισσότερο παιχνίδι, παρά αυτοκίνητο. Η είσοδος-έξοδος των επιβατών, μέσω της μεγάλης μπροστινής πόρτας -που άνοιγε μαζί με το τιμόνι-, ήταν τελετουργική. Έκανε τον οδηγό να νιώθει ότι μπαίνει, σε κλειστή κάψουλα roller coaster. Με μήκος, μόλις, 2,29 μέτρα και βάρος περίπου 350 κιλά, το Isetta ήταν ένα τεχνολογικό επίτευγμα μινιμαλισμού. Ο κινητήρας του ήταν μικρός, αλλά αξιόπιστος, κυμαινόταν, από 236, έως 298cc, απέδιδε, γύρω στους 9-13 ίππους. Η τελική ταχύτητα των 80 χιλιομέτρων την ώρα, μπορεί να φαντάζει μικρή, αλλά ποιός, ακόμη και στις ημέρες μας, πιάνει το 80, οδηγώντας, εντός πόλης; Το στοιχείο, όμως, που έκανε την διαφορά, ήταν η κατανάλωση των, μόλις, 3 λίτρων, στα 100 χλμ. Ένα εντυπωσιακό νούμερο, που, ακόμη και τα σύγχρονα υβριδικά θα ζήλευαν.
1950 (αρχές δεκαετίας). Μυτιλήνη. Ο Λάκης Κομνηνός, σε μια σπάνια φωτογραφία, ντυμένος ναυτάκι, στην τρίτη τάξη του Δημοτικού σχολείου Μυτιλήνης, χορεύοντας παραδοσιακούς χορούς. Γεννημένος, στο πανέμορφο νησί, στα χρόνια της Κατοχής, αναγκάζεται να φύγει, οικογενειακώς, για Αθήνα, καθώς ο πατέρας του Αξιωματικός της Χωροφυλακής κυνηγήθηκε, από τους Γερμανούς. Λίγα χρόνια, αργότερα, επιστρέφουν, στην Μυτιλήνη, όπου ο ηθοποιός θα ολοκληρώσει τις σπουδές του, στο δημοτικό σχολείο. Με νοσταλγία, θυμάται, πάντα, τα παιδικά χρόνια, σε έναν υπέροχο τόπο, όπως ο ίδιος αναφέρει, που συνδυάζει βουνό, εκπληκτικές παραλίες και καταγάλανο ουρανό. Στην δευτέρα τάξη του Γυμνασίου, θα εγκατασταθούν, πλέον, μόνιμα, στην Αθήνα, όπου τα βράδια σπουδάζει, στο 7ο Γυμνάσιο Παγκρατίου και την ημέρα, σε διάφορες δουλειές, όπως πωλητής, υπάλληλος, σε εκδοτικό οίκο και βοηθός χρυσοχόου, για να στηρίξει, οικονομικά, την οικογένεια. Η αγάπη, για την υποκριτική, ξεκινάει, από τα νεανικά χρόνια, όπου ζει την μαγεία του κινηματογράφου, μέσα, από τα σινεμά της γειτονιάς,
1950 (αρχές δεκαετίας). Αθήνα. Ανάκτορα. Ο, μετέπειτα, βασιλιάς Κωνσταντίνος Β’, σε παιδική ηλικία.
1955. Ρόδος, παλαιά πόλη. Φωτογραφία του Erich Andres.
1958. Ο Δημήτρης Χορν, ο Περικλής Χριστοφορίδης και η Yvonne Sanson (Φωτεινή Σαπουντζάκη), στον ρόλο της Μπιμπής ή Ευλαμπίας Κουμουνδούρουροπούλου, στην κινηματογραφική ταινία του Γιώργου Τζαβέλλα “Μια ζωή την έχουμε”.
1959-1968. SCANIA VABIS L55 Σιλοφόρο φορτηγό [95550] [Θ 60 ΙΧ] "ΤΣΙΜΕΝΤΑ ΟΛΥΜΠΟΣ”.
1960. Λισαβώνα. Πορτογαλία.
1960. Θεσσαλονίκη. Η Αλίκη Βουγιουκλάκη, στο πρώτο φεστιβάλ κινηματογραφικό της πόλης.
1962. Κωνσταντινούπολη. Taksim.
19/01/1963. Εφημερίδα «Απογευματινή». Ford περιπολικό [ΕΒΧ 374], φορτηγό Γάλα Παστεριωμένο.
1963 (καλοκαίρι). Ιτέα. Κίρρα, πλατεία εμποροπανήγυρης.
1964. Ιωάννινα. Το πράσινο λεωφορείο δεν έφτανε, τότε, στην πλατεία του Καλοχωρίου. Σταματούσε, κάπου, στον ναό του Αγίου Παντελεήμονα. Ένα πολύ χαρακτηριστικό ευθυμογράφημα, για τα πράσινα λεωφορεία, είχε γράψει ο γιατρός Αναστάσιος Παπαγγέλης, που περιλαμβάνεται, στο βιβλίο του "Ο παπά Φίλ΄ππας κι άλλες ιστορίες".
1960 (αρχές δεκαετίας). Η Δέσπω Διαμαντίδου και ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ, όταν είχαν ερωτική σχέση. Στην πρώτη, από τις τρεις, φωτογραφία, είναι, σε εκδρομή, μαζύ με την Μελίνα Μερκούρη, την Μαίρη Χρονοπούλου και την Ρένα Πεζά Χρυσολωρά.
1966. Αθήνα. Ο Θανάσης Βέγγος κόβει την βασιλόπιτα, στο στούντιο, που ήταν στημένο το θυρωρείο του “Παπατρέχα”!
1961. Πεντέλη.
1960 (δεκαετία). Λεμεσός. Η οινοβιομηχανία της ΚΕΟ. - Πανοραμική άποψη του λιμανιού.
1967. Κωνσταντινούπολη. Οδός Ajibadem (Σταυροδρόμι). Φωτογραφία: Nadir Kalbinur.
1976 (καλοκαίρι), Πήλιο. Η Έλλη Λαμπέτη, η Βέρα Κρούσκα και η Κάτια Δανδουλάκη, σε μια ξένοιαστη στιγμή, στην θάλασσα, στον Αγιο Ιωάννη του Πηλίου, όπου η Έλλη Λαμπέτη είχε ένα όμορφο σπίτι και οι δυο ηθοποιοί ήσαν φιλοξενούμενες της. Η Κάτια Δανδουλάκη είχε διηγηθεί, στον Φρέντυ Γερμανό, για εκείνο το καλοκαίρι: «Μας είχε καλέσει στο σπίτι της, στο Αη Γιάννη, μαζί με την Βέρα Κρούσκα, λέγοντας μας, δεν θα πιστέψετε τί έχω κάνει, στον κήπο.Το πρώτο πράγμα, που ήθελε να μας δείξει, ήταν τα λουλούδια της. Ήταν, πραγματικά, ένας παράδεισος». Το σπίτι πουλήθηκε, το 1980, όταν η Λαμπέτη χρειάστηκε χρήματα, για να ταξιδέψει στην Αμερική και να υποβληθεί, σε θεραπεία για τον καρκίνο.
1980 (αρχές δεκαετίας). Αθήνα. Ακαδημίας και Ιπποκράτους. Αστικό λεωφορείο, μάρκας VOLVO.
1980 (αρχές δεκαετίας). Λονδίνο. Ένα σπάνιο κλικ της Αλίκης Βουγιουκλάκη, με τον δεύτερο σύζυγό της, τον Κύπριο επιχειρηματία Γιώργο Ηλιάδη και κατά πολλούς τον μεγαλύτερο έρωτα της ζωής της. Το 1979 παντρεύτηκαν και ένα χρόνο, μετά το 1980, πήραν διαζύγιο. Ο γάμος έγινε, μυστικά, και δεν τον έμαθε κανείς δημοσιογράφος. Το 1993 η Αλίκη αποκάλυψε αυτόν τον γάμο, στην εκμπομπή «Ενώπιος Ενωπίω», στον Νίκο Χατζηνικολάου. Για την ιστορία, η εκμπομπή έκανε ρεκόρ τηλεθέασης. Όπως, χαρακτηριστικά, είπε η Βουγιουκλάκη : “Σας την έσκασα”!
1986. Αθήνα. Η Σεμίνα Διγενή, ο Γιάννης Δημαράς και ο Γιώργος Παπαδάκης, στην εκπομπή της ΕΡΤ “Τρεις στον αέρα”.
29/8/2025. “Ελληνικό”. Aνακοινώθηκε συμφωνία, μεταξύ της Lamda Development, που εκμεταλλεύεται το “Ελληνικό” και της ΙΟΝ, εταιρίας, που ασχολείται, με χρηματοοικονομικές υπηρεσίες. Η συμφωνία αφορά την παραχώρηση μιας έκτασης μικρότερης, από το 10% της συνολικής έκτασης του “Ελληνικού”, έναντι 450 εκατ ευρώ. Η ΙΟΝ σχεδιάζει την δημιουργία ενός «κέντρου έρευνας» και 2.000 κατοικίες, συνολικής επιφάνειας 250.000 τμ, δηλαδή, πρακτικά, τσιμέντο, παντού. Αν λάβουμε, υπόψη, ότι το “Ελληνικό” πουλήθηκε, έναντι 915 εκατ. ευρώ (στην πραγματικότητα, κάτω από 800 εκατ. ευρώ, αν ληφθεί, υπόψη, η καταβολή, σε 10ετεις δόσεις), η Lamda development, ουσιαστικά, έβγαλε, πάνω, από το μισό τίμημα, παραχωρώντας, κάτω, από το 10% της έκτασης. Πρόκειται, για ένα, ακόμη, παράδειγμα ότι η εμβληματική επένδυση του “Ελληνικού” αφορά ένα οικονομικό και πολεοδομικό σκάνδαλο, στην λογική «πωλούνται οικόπεδα, με φως, νερό, τηλέφωνο». George Pavlopoulos,
2025. Καμμένα Βούρλα. Εσωτερική σκάλα, στο παλαιό Ψυχικό Κέντρο HOTEL RADION. Εδώ, γυρίστηκε η ταινία “O Κλέαρχος η Μαρίνα και ο κοντός”. Εγκατάλειψη…
2025. Βολιβία. Το “Κοιμητήριο Τραίνων” του Uyuni, είναι ένα συναρπαστικό κατάλοιπο της χρυσής εποχής της εξόρυξης του 19ου αιώνα. Αυτή η τοποθεσία διαθέτει τα σκουριασμένα υπολείμματα, από μηχανές και βαγόνια τραίνων που, κάποτε, μετέφεραν ορυκτά, όπως ασήμι και κασσίτερος, από τα ορυχεία του Ποτοσί, σε λιμάνια, για εξαγωγή. Μετά την κατάρρευση της μεταλλευτικής βιομηχανίας και την αποσύνδεση των σιδηροδρομικών διαδρομών στην περιοχή, τα τραίνα αυτά εγκαταλείφθηκαν, δημιουργώντας ένα σουρεαλιστικό περιβάλλον που συνδέει την ιστορία, τον πολιτισμό και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Σήμερα, αυτή η τοποθεσία έχει γίνει ένα δημοφιλές τουριστικό αξιοθέατο, αναδεικνύοντας την έντονη αντίθεση, ανάμεσα, στις βιομηχανικές εξελίξεις της εποχής της και την παρακμή τους, εν μέσω των άγονων τοπίων του Βολιβιανού Αλτιπλάνο.
1962. Σκίτσο του Δ. Μακρή.
1965. Σκίτσο του Κώστα Βλάχου.
1977. Σκίτσο του Βασίλη Χριστοδούλου.
1979 «Τραστ». Σκίτσο του Φάνη Γιόση.
30/8/2018. Σκίτσο του Αντώνιου Νικολόπουλου.
25/8/2025. Σκίτσο του Νίκου Ζήκου.
28/8/2025. Σκίτσο του Κώστα Σκλαβενίτη.
28/8/2025. Σκίτσο του Γιάννη Δερμεντζόγλου.
28/8/2025. Σκίτσο του Κώστα Μητρόπουλου.
28/8/2025. Σκίτσο του Ανδρέα Πετρουλάκη.
28/8/2025. Σκίτσο του Πέτρου Ζερβού.
29/8/2925. Σκίτσο του Γιώργου Μικάλεφ.
29/8/2025. Σκίτσο του Ιάκωβου Βάη.
29/8/2025. Σκίτσο του Πέτρου Τσιολάκη.
29/8/2025. Σκίτσο του Ανδρέα Πετρουλάκη.
30/8/2025. Σκίτσο DELIGNE.
30/8/2025. Σκίτσο του Αντώνη Βαβαγιάννη.
Σχόλια