20ος-21ος αιώνες : Αφιέρωμα, στις, ιστορικά, διφυείς κοινωνίες του σύγχρονου γραφειοκρατικού καπιταλισμού.1870-1873 Ορντού (Κοτύωρα). 1910 Χανιά. 11-9-1924 Το κίνημα του στρατού, με νωπή την Μικρασιατική Καταστροφή. 1937 Κορυτσά. 1931-1941 Ο Γιώργος Σεφέρης και ο Γιώργος Θεοτοκάς. 1941-1942 Η Wehrmacht, στην “Ε.Σ.Σ.Δ.”. 22-9-1943. Η σφαγή της ιταλικής Μεραρχίας “Acqui”, από τους Γερμανούς, στην Κεφαλλονιά. 22-9-1944. Η μάχη και η σφαγή, στους Γαργαλιάνους. (Άρης Βελουχιώτης : «Συναγωνιστές, οικονομία, στις σφαίρες, μαχαίρι»)! 1958. Οι χαμάληδες, στην Κωνσταντινούπολη. 9-3-1987. Ο Ανδρέας Παπανδρέου στέλνει, στο σπίτι του, τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και μετέπειτα. (180).

Σεπτεμβρίου 25, 2025

20ος - 21ος αιώνες. Αφιέρωμα, στις, ιστορικά, διφυείς κοινωνίες του σύγχρονου γραφειοκρατικού καπιταλισμού.

1870 - 1873 (κατασκευή). Ορντού. Πόντος. Η Σχολή Ψωμιάδη (Γρ: Ψωμιάδης Ψωμιάδης, Τρ: Ψωμιάδης Rum Okulu) βρισκόταν, στο τμήμα Taşbaşı της Ορντού (Κοτύωρα). Οι Έλληνες ονομάζουν το τμήμα Υπαπάντε. Το σχολείο χρηματοδοτήθηκε, από τον Κώστα Σ. Ψωμιάδη. Λειτούργησε, ως ημιγυμνάσιο, το οποίο προσέφερε εκπαίδευση, στους μαθητές, ως επέκταση, στο δημοτικό. Το σχολείο είχε 9 τάξεις και οι μαθητές διδάχτηκαν ένα συμβατικό πρόγραμμα διδασκαλίας, εκτός από διάφορα πρακτικά μαθήματα. Μόνο ο τοίχος παραμένει σήμερα.

Ο Κωνσταντίνος Σ. Ψωμιάδης γεννήθηκε, στην Ορντού. Γονείς του ήταν ο Σπυρίδων και η Ελισάβετ. Μετακόμισε, στην Κωνσταντινούπολη, σε νεαρή ηλικία, όπου εγκαθιδρύθηκε, μέσα, στην κοινότητα. Παντρεύτηκε την Αθηνά Ταμπάκα, που ήταν, από αξιοσέβαστη οικογένεια της Τατάβλα (Tr: Kurtuluş), πρώην περιοχή της Κωνσταντινούπολης που ήταν, κυρίως, ελληνική. Για περίπου 20 χρόνια, ζούσε, εκεί και υπηρέτησε την κοινότητα, κυρίως, ως σχολικός επόπτης.

1893. Αγρίνιο. Ο σταθμός.

1900 - 1910 (δεκαετίες). Ανατολική Θράκη. Χωριό έξω από την Αδριανούπολη.

1905. Καλπάκι Ιωαννίνων.

1910. Χανιά. Νεαροί, με μια γαζέλα, σε δρόμο της πόλης.

Μάιος 1914. Δυρράχιο. Ο βασιλιάς της Αλβανίας Wilhelm I, η βασίλισσα Σοφία και ο εκπρόσωπος της βασιλικής Αυλής Ekrem Libohova.

7/3/1914. Σκόδρα : Οι Αλβανοί Muharrem Gjylbegu, Riza Kopliku, Ibrahim Gyrezi, Hila Mosi και αξιωματικοί των Μεγάλων Δυνάμεων, που σταθμεύουν, στην πόλη, πρόκειται να καλωσορίσουν τον βασιλιά της Αλβανίας Wilhelm I, στο Δυρράχιο, στις 7/3/1914. Ξεχωρίζει η ιταλική σημαία του σκάφους.

1916. Φλώρινα. Βούλγαροι αιχμάλωτοι, σε παράταξη.

1912 - 1917. Θεσσαλονίκη. Το ξενοδοχείο "Splendid Palace", μετά την απελευθέρωση της πόλης, από τον ελληνικό στρατό. Κόσμημα της Θεσσαλονίκης , που είχε, μόλις, 10 χρόνια ζωής (1907-1917), όταν καταστράφηκε, στην μεγάλη πυρκαγιά του 1917. Την δεκαετία του 1920, διατηρώντας κάποια δομικά στοιχεία του, η οικογένεια Τορνιβούκα έχτισε στη θέση του το "Mediterranean Palace", που έγινε, με την σειρά του, τοπόσημο της Θεσσαλονίκης, για να κατεδαφιστεί, μετά τον σεισμό του 1978.

1918. Θεσσαλονίκη. Ληταία πύλη Αγίου Δημητρίου, προς Ειρήνης.

10/5/1917. Πειραιάς. Ένα μελλοντικό κατάρτι ιστιοφόρου μεταφερμένο, στο λιμάνι. Βρισκόμαστε στην Ακτή Κονδύλη, παλιά οδός Αγίου Διονυσίου. Στο βάθος, δεξιά, το νεκροταφείο του Αγίου Διονυσίου. Οι τρεις γυναίκες, μάλλον, από εκεί, έρχονται.

1917. Γουμένισσα Κιλκίς. Πλέχτρες, μπροστά, από το παντοπωλείο ''Η ΝΕΑ ΕΛΛΑΣ''.

Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 1921. Κέρκυρα. Οι πρώτοι Αστυνομικοι ΑΠ, της Σχολής Κέρκυρας, με τους αξιωματικούς της Οργανωτικής Αποστολής και τον Αρχηγό και μετ’ ολίγον, πρώτο Αρχηγό της ΑΠ Sir Frederic Halliday. Την 1 Οκτωβρίου 2025, συμπληρώνονται 104 χρόνια, απο της εγκαταστάσεως της Αστυνομίας Πόλεων, στην πόλη. Οργανώθηκε, κατά το πρότυπο της SY, της Μητροπολιτικής Αστυνομίας του Λονδίνου και καταργήθηκε, το 1984, μαζί με την Χωροφυλακή.

Οι πρώτοι αστυνομικοί ΑΠ, οι εξελθόντες της Αστυνομικής Σχολής Κερκύρας, στις 22 και 23 Σεπτεμβρίου του 1921 (ΦΕΚ 219 και 220), ήσαν :

1] 88 Αστυφύλακες. 2] 21 Αρχιφύλακες. 3] 42 Δόκιμοι Αρχιφύλακες, [έτσι αναγράφονται, στο ΦΕΚ]. 4] 13 Υπαστυνόμοι Β’. 5] 8 Υπαστυνόμοι Α’, ήτοι : Ο Ματσούκης Σωκράτης με ΑΜ 1, ο οποίος υπήρξε Δ\τής και του Τμήματος Ασφαλείας Πατρών, ακολούθως παραιτήθηκε και άσκησε δικηγορία, στην Πάτρα, Χατζάρας, με ΑΜ 2, Αγγελίδης, με ΑΜ 3, Κιόλας, με ΑΜ 4, , με ΑΜ 5, Κίννας, μετέπειτα, Αρχηγός, με ΑΜ 6, Τσαρουχάς, με ΑΜ 7, Μεταξάς Άθως, με ΑΜ 8, ο οποίος ήταν και διερμηνέας, κατά την περίοδο της Οργανωτικής Αγγλικής Αποστολής.

Σεπτέμβριος 1922. Αθήνα. Το στρατιωτικό Κίνημα της 11ης/24ης Σεπτεμβρίου 1922, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, ήταν πραξικόπημα του Στρατού και του Ναυτικού, στη Χίο και στη Λέσβο και σχηματίστηκε Επαναστατική Επιτροπή, από τους πρωτεργάτες της, τους Συνταγματάρχες Νικόλαο Πλαστήρα, ως εκπρόσωπος του. στρατού της Χίου, και Στυλιανού Γονατά, ως εκπρόσωπος του στρατού της Λέσβου, και τον Αντιπλοίαρχο Δημήτριο Φωκά, ως εκπρόσωπο του Ναυτικού. Η στρατιωτική ήττα και η καταστροφή του ελληνικού στοιχείου, στη Μικρά Ασία, είχαν συγκλονίσει το πανελλήνιο και είχαν προκαλέσει τη γενική κατακραυγή, εναντίον των υπευθύνων.

Η κυβέρνηση Πέτρου Πρωτοπαπαδάκη παραιτήθηκε και στις 28 Αυγούστου 1922, την κυβέρνηση του Νικολάου Τριανταφυλλάκου. Η μεταβολή δεν είχε, πλέον, κανένα νόημα. Στα στρατιωτικά τμήματα, που είχαν διασωθεί και είχαν περάσει, στο Χίο και την Λέσβο, καθώς και στις μονάδες του Ναυτικού της περιοχής, η αγανάκτηση είχε κορυφωθεί. Στις 11 Σεπτεμβρίου οι κινηματίες κήρυξαν επανάσταση. Την επόμενη ημέρα, τα επαναστατημένα στρατεύματα επιβιβάστηκαν, σε εμπορικά πλοία και με την συνοδεία πολεμικών έπλευσαν, στην Αθήνα.

Πριν ακόμη το αποβατικό σώμα φθάσει, στην Αττική, στρατιωτικό αεροπλάνο έριξε, στην πρωτεύουσα, προκηρύξεις της Επαναστατικής Επιτροπής, με τις κινήσεις που ζητούσαν την παράθεση της Βασιλιάς Κωνσταντίνου Α΄, υπέρ του Διαδόχου, τη διάλυση της Γ' Εθνοσυνέλευσης, το σχηματισμός, πολιτικά, αχρωμάτιστης κυβέρνησης, που είχε την εμπιστοσύνη των Συμμάχων της Αντάντ, την άμεση στήριξη του Θρακικού Μετώπου και την τιμωρία των υπευθύνων της Μικρασιατικής Καταστροφής.

Στις 13 Σεπτεμβρίου 1922 τα πλοία, με τον στρατό, έφθασαν, στο Λαύριο και την επομένη ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος Α΄ παραιτήθηκε και έφυγε, για την Ιταλία. Βασιλιάς ανακηρύχθηκε ο γιος του Γεωργίου Β΄.

Στις 15 Σεπτεμβρίου 1944, τα επαναστατικά στρατεύματα μπήκαν, στην Αθήνα, όπου ματαίωσαν την προσπάθεια του αποστρατευμένου υποστράτηγου Θεοδώρου Πάγκαλου να επωφεληθεί, από την επανάσταση και να πάρει την, στα χέρια του και σύντομα, σχηματίστηκε πολιτική κυβέρνηση, με πρόεδρο το Σ. Κροκιδά. Την εξουσία, όμως, είχε, ουσιαστικά, η Επαναστατική Επιτροπή (Αρχηγός της ήταν ο Νικόλαος Πλαστήρας), που ανέθεσε, την διεθνή εκπροσώπηση του ελληνικού κράτους, στον Ελευθέριο Βενιζέλο (κακώς).

1931. Κέρκυρα. Δόκιμοι αστυφύλακες της αστυνομικής σχολής.

1930 (αρχή δεκαετίας). Θεσσαλονίκη. Ανηφορίζοντας την οδό Εθνικής Άμυνας, βλέπουμε το τραμ να στρίβει, στην οδό Δεσπεραί, που, τότε, στην Εθνικής Άμυνας, στο βάθος, ξεχωρίζει το Σιντριβάνι. (Ο φωτογράφος, στο ύψος της σημερινής οδού Σβώλου).

1934. Χαλκίδα. Ο Γιάννης Σκαρίμπας και ο Φώτης Κόντογλου, σε καφενείο της πόλης.

1935. Θέρμη Θεσσαλονίκης. Αεροδρόμιο Σέδες. Σταθμός καυσίμων.

Robert Redford. (Santa Monica, California 18/8/1936 - Sundance, Utah 16/9/2025).

1937. Κορυτσά. Χάρτες της πόλης, μαζί με το περιβάλλον της. Ένα ταξίδι, πίσω, στον χρόνο, για να δούμε, πώς έχει αλλάξει η Κορυτσά, με τα χρόνια.

Μάιος 1929. Ρόδος, Μανδράκι. Ο Αρχιραβίνος Prato, της Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου (ο ψηλός, με το καπέλο, μπροστά) και στα αριστερά του, με το καπέλο, ο Ραβίνος της Ρόδου Isidore Kahan;, σε φωτογραφία του Μαΐου του 1929 επί Ιταλικής Διοίκησης.

1939. Ρόδος. Ιταλός, με την οικογένειά του.

1930 (τέλη δεκαετίας). Ρόδος. Λεωφορεία, στο Μανδράκι, επί Ιταλικής Διοίκησης. Διακρίνεται ο ναός του Αγίου Ιωάννου (σήμερα Ευαγγελισμός).

Claudia Cardinale (Τύνιδα 15/4/1938 - Νεμούρ 23/9/2025).

1941. Αθήνα. Προπύλαια. Ο Γιώργος Θεοτόκας και ο Γιώργος Σεφέρης, πριν την Κατοχή.

Ο Γιώργος Σεφέρης γράφει, 10 χρόνια, πριν :

«Λονδίνο 13 του Γενάρη 1931.

Νομίζω πως η αρρώστια στην Ελλάδα είναι σήμερα καθαρά πνευματική. Λέω στην Ελλάδα γιατί νομίζω ακόμη πως θολώνουμε τα προβλήματα όταν βάζουμε τα ζητήματα του τόπου μας πάνω στον πίνακα των παγκόσμιων ζητημάτων. Από ιδιοσυγκρασία άλλωστε έχω μία ρόπη προς τον περιορισμό. Ένα από τα συμπτώματα της αρρώστιας αυτής είναι π.χ ο πρώτος δάσκαλος, ο πρώτος δημοσιογράφος κτλ να λύσει τα βαθύτερα προβλήματα στο γόνατο, επιπόλαια και ακατάλληλα. Έτσι πχ. ο Γληνός, επειδή ήταν ένας ηγέτης (ας πούμε) στο ζήτημα του δημοτικισμού, θέλησε ή παρασύρθηκε να γίνει πνευματικός ηγέτης σε όλα. Εν τω μεταξύ, δεν έκανε καλά τη δουλειά του (ποια είναι η θετική συνεισφορά του Γληνού στον δημοτικό αγώνα;), απεναντίας διέλυσε τον εκπαιδευτικό όμιλο.

Μου φάνηκε για αυτό πολύ παράξενο, όταν διάβασε στον Κύκλο το άρθρο του, όπου φώναξε για την προδοσία του Παλαμά. Ο Παλαμάς ήταν ποιητής, και μακάρι ο καθένας στον κλάδο του να τα καταφέρει τόσο καλά. Εκείνος που πρόδωσε ασφαλώς ήταν ο άλλος. Γενικότερα, θα ονόμαζε προδότη του πνεύματος όποιος από ματαιοδοξία ή χρηματισμό (να βγάλει το ψωμάκι του κτλ) ασχολείται χωρίς πίστη με πνευματικά ζητήματα. Η κατάσταση είναι γενική, δεν χρειάζεται να φλυαρήσω περισσότερο, την ξέρεις. Ξέρεις και τις ελάχιστες εξαιρέσεις. Για να συγκεφαλαιώσω, νομίζω ότι εκείνο που λείπει στην Ελλάδα είναι η πίστη σε ορισμένες διαρκείς ανθρώπινες αξίες. (Μιλώ για τους μορφωμένους, το ψάρι από το κεφάλι βρωμά.) Έτσι δεν είναι καθόλου παράξενο να βλέπεις σοβαρούς ανθρώπους να ισχυρίζονται και να προφητεύουν ότι θα αλλάξει η άποψη του κόσμου έπεσε η στερλίνα, και άλλες να σου μιλήσουν για ανησυχίες με το ίδιο ύφος που θα παράγγελναν ένα φλιτζάνι καφέ στου Ζαχαράτου. Δεν ξέρω τι έκανες μετά τον πόλεμο ή στα 22 όταν έγινε η καταστροφή. Τότες, σε βεβαίως είδαμε τον χάρο με τα μάτια μας.Στην πρώτη περίπτωση είδαμε μια στιγμή σαρωμένες όλες τις πνευματικές αξίες, και στη δεύτερη τον τόπο να πηγαίνει στου διαόλου τα καπούλια. Θα ήθελα κάποτε να σου διηγηθώ πόση αγωνία μου χρειάστηκε και πόσα χρόνια σπαταλημένα (ίσως) για να βρω κάποια ισορροπία.

Από τότες σιχάθηκα τους εύκολους ανθρώπους. Οι λέξεις είναι περιορισμένες και πολλές, ο καθένας μπορεί να τις χρησιμοποιήσει, αλλά εκείνος που δεν μπορεί να διαθέσει ο καθένας είναι αυτός που βρίσκεται τριγύρω στις λέξεις και που κάνει τις ζωντανές. Γι' αυτό όταν διαβάζω ελληνικά γραφτά, έχω την εντύπωση πως βρίσκομαι σ' έναν κάμπο στρωμένο ψοφίμια.

Ας είναι. Σου γράφω άταχτα. Συμπάθησε τις παρεμβολές. Θα ήθελα μονάχα να πω ότι πιστεύω πως, για να γίνει κάτι στην Ελλάδα, αν είναι δυνατόν να γίνει, πρέπει να ξεγράψει κανείς όλες αυτές τις διανοούμενες δοσοληψίες και να προσπαθήσει να δημιουργήσει μια ατμόσφαιρα με πίστη και με κυρώσεις.

Εν τω μεταξύ δε γίνετε τίποτα άλλο παρά άνεμος. Ο Μελάς θα γράφει ανοησίες στα χρονογραφήματα του Βήματος πάνω στο ένστικτο της αυτοσυντήρησης, τις μαϊμούδες και τον υλισμό. Δε μας λείπουν τα επιχειρήματα, μας λείπουν οι προσωπικότητες. Δεν μπορεί να πολεμήσει κανείς αυτούς τους ανθρώπους με το να γίνει σαν αυτούς. Αν γίνει σαν αυτούς, είναι χαμένος. Αυτοί κέρδισαν. Αυτό, κατά τη γνώμη μου, έπαθε ο Μελάς. Και αφού πρόκειται να συνεργαστείς μαζί του, εύχομαι να μην πάθεις και εσύ την ίδια και να σε προστατεύουν οι εφέστιοι σου οι Χιώτες, για να μην σε βάλει στην τσέπη του. Βλέπεις πως κάνω ότι μπορώ να φανώ αντίξιος των χαρακτηρισμών που μου δίνεις: “Ανοικονόμητος και τζαναμπέτης”!

Βλέπεις δεν μου μιλάς για πολιτική. Αυτή είναι η δουλειά μου, όπως είσαι δικηγόρος. Εύχομαι να τα καταφέρεις καλά και να κάνεις ωφέλιμα πράγματα. Εύχομαι ακόμη να κάνεις και κόμμα, να γίνεις και πρωθυπουργός και να με κάνεις και πρέσβη. Αλλά δε νομίζω πως είναι αυτά που μας λείπουν. Και κυρίως νομίζω πως είναι κρίμα να πας να μπλέξεις μέσα σ' αυτό το άθλιο κοπάδι.

Δεν θέλω να σου καταστρέψω το θάρρος σου. Απεναντίας, αυτά θα σου τα' γραφα πολύ αργότερα, αν μου περνούσε από τον νου πως θα μπορούσε να βρεις κάτι διαλυτικό στα γραφόμενα μου. Ίσως να μην έχω καταλάβει καλά το δαιμόνιό σου. Αλλά καλύτερα δεν είναι' έτσι, νά' χουμε φίλους που μας κρίνουν, παρά φίλους που μας χειροκροτούν. Ίσως ακόμη να τα 'γραψα όλα αυτά, γιατί με φοβίζουν οι μεγάλες λέξεις (το ξέρεις αυτό) “πολιτικοκοινωνική θεωρία”, “αντικατάσταση του καπιταλισμού”. Προτιμώ την απλή λέξη Αργώ, που περιμένω με ανυπομονησία να μην ταξιδεύει με τον άγιο πρώτο στα πανιά της».

* Από την αλληλογραφία «Σεφέρης – Θεοτοκάς, 1930-1966», εκδ. Ερμής, Επιμέλεια Γιώργος Σαββίδης, σελ. 67-70.

1941-1944. Αθήνα. Κατοχή. Τεράστια ουρά, για την επιβίβαση, σε τραμ, στην οδό Πατησίων.

Ιούλιος - Αύγουστος 1941. Πσκωφ, κατεχόμενη “σοβιετική” Ρωσία. Η Wehrmacht καταλαμβάνει την πόλη.

Ιούλιος - Αύγουστος 1941. Κατεχόμενη “σοβιετική” Ρωσία. Τάφοι Γερμανών στρατιωτών.

1941. Κατεχόμενη Ουκρανία. “Ε.Σ.Σ.Δ.”. Το πορτραίτο ενός Γερμανού στρατιώτη.

Ιούλιος - Αύγουστος 1941. Κατεχόμενη “σοβιετική” Ρωσία. Στρατιώτες της Wehrmacht, σε ώρες φαγητού και ανάπαυσης.

Μάιος 1942. Κατεχόμενη “σοβιετική” Ουκρανία, Η Σεβαστούπολη, στα χέρια της Wehrmacht.

Ιούλιος 1942. Κατεχόμενη “σοβιετική” Ουκρανία. Χαρκοβο και αιχμάλωτοι πολέμου.

13-26/9/1943. Κεφαλλονιά. Η μάχη και η εκτέλεση 5.155 Ιταλών στρατιωτικών της Μεραρχίας Acqui, από τη γερμανική 1η Ορεινή Μεραρχία, μετά τη Συνθηκολόγηση της Ιταλίας, με τους Συμμάχους.

Η απόφαση της Ιταλίας να «παραδώσει τα όπλα» δεν ήταν μια ξαφνική κίνηση. Αυτό το επιστέγασμα μιας μακράς περιόδου στρατιωτικών ηττών και εσωτερικής πολιτικής αναταραχής. Η συμμαχική εισβολή, στη Σικελία, τον Ιούλιο του 1943, είχε κλονίσει το ιταλικό καθεστώς. Ο Benito Mussolini ανατράπηκε, από το Μεγάλο Φασιστικό Συμβούλιο , συνελήφθη και μια νέα κυβέρνηση, υπό τον Στρατάρχη Pietro Badoglio , ανέλαβε την εξουσία. Αυτή η νέα κυβέρνηση ξεκίνησε μυστικές διαπραγματεύσεις, με τους Συμμάχους, για την έξοδο της Ιταλίας από τον πόλεμο. Η ανακοίνωση του αρχηγού των συμμαχικών δυνάμεων, στρατηγού Dwight Eisenhower , στις 8 Σεπτεμβρίου 1943 , ήταν η επίσημη δημοσιοποίηση του γεγονότος. Η είδηση μεταδόθηκε, από τα ραδιόφωνα που έφτασε, σε κάθε γωνιά της κατεχόμενης Ευρώπης , προσφέροντας μια απρόσμενη ελπίδα. Μετά την απόφαση της Ιταλίας να διαπραγματευτεί τη Συνθηκολόγηση, με τους Συμμάχους, ο Γερμανικός Στρατός προσπάθησε να αφοπλίσει τους Ιταλούς, κατά τη διάρκεια της «Επιχείρησης Άξονας» . Στις 13 Σεπτεμβρίου 1943, οι Ιταλοί της 33ης Μεραρχίας πεζικού Acqui αντιστάθηκαν, στον αφοπλισμό και πολέμησαν τους Γερμανούς, στην Κεφαλονιά. Μέχρι τις 22 Σεπτεμβρίου 1943 και η τελευταία ιταλική ομάδα αντίστασης παραδόθηκε, αφού τα πυρομαχικά της εξαντλήθηκαν.

Συνολικά 1.315 Ιταλοί σκοτώθηκαν, στη μάχη, 5.155 εκτελέστηκαν, έως τις 26 Σεπτεμβρίου και 3.000 πνίγηκαν, όταν τα γερμανικά πλοία, που μετέφεραν τους επιζώντες, σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, βυθίστηκαν, από τους Συμμάχους. Οι άνδρες, που σφαγιάστηκαν, προκάλεσαν έναν πόλεμο από τις μεγαλύτερες ομάδες, μαζί, με αυτούς της σφαγής, στο Κατύν. Η εξολόθρευσή τους ήταν μία, από τις πολλές φρικαλεότητες, που διαπράχθηκαν, από την γερμανική 1η Ορεινή Μεραρχία.

1944. Ιταλία. Η Κυβέλη, με τον Γεώργιο Παπανδρέου και τον 16χρονο. τότε, γιο τους Γιώργο. «Αν δεν είχα συναντήσει τον Γιώργη, δεν θα είχα μάθει, ποτέ, τί πράγμα είναι ο έρωτας», ομολογούσε, αργότερα, η ίδια. Όταν ρωτήθηκε τί την είχε θέλξει, στον ταλαντούχο νέο πολιτικό, εκείνη απάντησε : «Ήξερε, απέξω, τον Ιωάννη Γρυπάρη. Όπως κι εγώ». Ο Γιώργος Παπανδρέου, ο γιος της Κυβέλης, «τούτο το παιδί, που δεν μεγάλωσε ποτέ».

Η Κυβέλη, μαζί με τη Μαρίκα Κοτοπούλη, αποτέλεσαν, για το θεατρόφιλο κοινό, τα «ιερά τέρατα» του σύγχρονου ελληνικού θεάτρου, που δέσποζαν, επί δεκαετίες. Οι πολιτικές πεποιθήσεις αυτών των ηθοποιών είχαν επηρεάσει και την δημοτικότητά τους, ιδιαίτερα, στην θερμή περίοδο του Εθνικού Διχασμού, κατά την οποία οι θεατρικές τους παραστάσεις αποτελούσαν πολιτικά γεγονότα. Οι βενιζελικοί έσπευδαν να χειροκροτούν την Κυβέλη και οι αντιβενιζελικοί την Μαρίκα Κοτοπούλη. Οι θαυμαστές τους πολλές φορές προκαλούσαν επεισόδια, όταν συναντιόνταν, μετά τις θεατρικές παραστάσεις, στους αθηναϊκούς δρόμους.

Η Κυβέλη παντρεύτηκε τρεις φορές :

-Πρώτα τον ηθοποιό Μήτσο Μυράτ, με τον οποίο απέκτησε τον Αλέξανδρο και την, μετέπειτα, γνωστή πρωταγωνίστρια Μιράντα Μυράτ.

-Στην συνέχεια, τον θεατρικό επιχειρηματία Κώστα Θεοδωρίδη, με τον οποίο απέκτησε την, επίσης, γνωστή πρωταγωνίστρια Αλίκη Νικολαΐδη – Θεοδωρίδη (σύζυγο του Πωλ Νορ – Νίκου Νικολαΐδη).

Μέχρι το 1920, η Κυβέλη ζούσε μια ζωή γεμάτη θέατρο, κοντά, στον Κώστα Θεοδωρίδη. Ο γάμος τους θα φθάσει, στο τέλος του, όταν εκείνη, κατά την διάρκεια μιας περιοδείας του θιάσου της Cava de’ Tirreni, στην Χίο, θα γνωρίσει τον, τότε, γενικό διοικητή του νησιού και κατοπινό πρωθυπουργό της Ελλάδας Γεώργιο Παπανδρέου. Ο συγγραφέας Παντελής Χορν (πατέρας του Δημήτρη Χορν), ο οποίος, ως αξιωματικός του Ναυτικού, παρεπιδημούσε, στο νησί, την ενημέρωσε ότι το ρεπερτόριο του θιάσου υπέστη λογοκρισία και ότι δεν μπορούσε να παίξει όλα τα προγραμματισμένα έργα, προκειμένου να μην εξάψει τα, ήδη, εύφλεκτα πολιτικά πάθη.

«Ποιός πήρε απόφαση, για κάτι τέτοιο;» ρώτησε οργισμένη η Κυβέλη.

«Ο Γεώργιος Παπανδρέου», της απάντησε ο φίλος της θεατρικός συγγραφέας.

«Και ποιος είναι ο Γεώργιος Παπανδρέου»; ρώτησε η Κυβέλη και απαίτησε, αμέσως, να δει τον… αυθάδη διοικητή, που τολμούσε να παρεμβαίνει, στα του θιάσου της.

Ο Γιωργάκης Παπανδρέου ήταν ο μονάκριβος και αγαπημένος γιος της Κυβέλης και του Γεωργίου Παπανδρέου. Αρχίζει, έτσι, μια θυελλώδης παράνομη σχέση, η οποία περνά, μέσα από μύριες δυσκολίες, αφού αφορά δύο ανθρώπους, που, ο καθένας, στον τομέα του, σημαδεύουν την ιστορία της νεότερης Ελλάδας και – λόγω της επωνυμίας τους – υφίστανται πιέσεις, στις προσωπικές τους επιλογές. Θα παντρευτούν, τελικά, προς το τέλος της δεκαετίας του 1930, ενώ, ήδη, έχουν αποκτήσει, εν τω μεταξύ – το 1928 –, έναν γιο, τον Γιωργάκη Παπανδρέου, στερνοπαίδι της Κυβέλης και αδυναμία της.

Η Κυβέλη, το 1932 και το 1934, συνεργάσθηκε, με την καθιερωμένη αντίπαλό της Μαρίκα Κοτοπούλη, ως καλλιτεχνική αντίδραση, στην δημιουργία του Εθνικού Θεάτρου (που είχε ιδρύσει ο, τότε, Υπουργός Παιδείας και μετέπειτα σύζυγός της, Γεώργιος Παπανδρέου).

Στην συνέχεια, για οικογενειακούς λόγους, αποσύρθηκε, από την σκηνή, με μία μόνο έκτακτη εμφάνιση, το 1942, σε παραστάσεις του έργου του Σπύρου Μελά «Πίσω στη Γη».

Τον Απρίλιο του 1943, διαφεύγει, με καΐκι, στην Μέση Ανατολή, ακολουθώντας τον Γεώργιο Παπανδρέου, στον Λίβανο, στην Αίγυπτο και στην Ιταλία, για να γυρίσει, μετά την απελευθέρωση, στην Αθήνα, το 1944. Ο γάμος της, με τον Παπανδρέου έληξε, το 1949. Έτσι, απλά. Χωρίς διαζύγιο…

Ο Γιώργος Παπανδρέου, ο γιος της Κυβέλης, έζησε μια ζωή, στην σκιά των τριών Πρωθυπουργών της οικογένειας: Του πατέρα του, του αδελφού του Ανδρέα και του ανιψιού του Γιώργου. Έπειτα, από πολλά προβλήματα υγείας, ο Γιώργος Παπανδρέου πέθανε, την Πέμπτη 6 Αυγούστου 2020, σε ηλικία 92 ετών. Ο ανιψιός του Νίκος Παπανδρέου έκανε μια ανάρτηση, στο Facebook, όπου γράφει για τον «θείο Γιώργο» :

Απεβίωσε ο θείος Γιώργος.

«Στην κηδεία του Ανδρέα, άρπαξε το μικρόφωνο και είπε, στους χιλιάδες, που άκουγαν, εκείνη την ημέρα : «Εγώ σ’ αγάπησα, εσύ όχι». Και έκατσε. Ξεφούρνισε την δική του αλήθεια, για όλη την Ελλάδα.

Έξι αρραβώνες, τέσσερις γάμοι. Μια απόπειρα αυτοκτονίας, το 1951, στην κορυφή του Πύργου του Άιφελ, στο Παρίσι, όταν μια γυναίκα τον απέρριψε. «Η σφαίρα προσεκτικά στοχευμένη, λέει ο μύθος να μην κάνει πραγματική ζημιά».

Οι γυναίκες τον άφηναν, τα αντικείμενα, ποτέ γι’ αυτό,, στο διαμέρισμά του, στην Κηφισιά, υπάρχουν :

Όλα τα γυαλιά ηλίου της πολυτάραχης ζωής του. Εκείνο, που φορούσε, στην Κατοχή. Το άλλο, στην κυβέρνηση εξορίας, στο Λίβανο. Εκείνο, όταν κέρδισε ο πατέρας του τις εκλογές του 1963. Και τα πολύ σκούρα, στυλ Μαρτσέλο Μαστρογιάννι, όταν κέρδισε τις εκλογές ο ετεροθαλής αδερφός του, το 1981.

Φορούσε και γυαλιά το βράδυ της χούντας. Μέτρησα περίπου πενήντα και…

Κρέμασε, σαν αγκίστρια, όλα τα κλειδιά των σπιτιών, που έζησε

Βρήκα είκοσι, συν ολόκληρα σετ εργαλείων, του άρεσαν τα γκάτζετ.

Ο Ρος Πάνθηρας, ο Μικρός Ήρωας και το Ρομάντζο.

Μέτρησα, περίπου, οκτακόσια βίντεο.

Πάνω, από τριάντα ομπρέλες.

Δεκάδες ρολά χαρτιού τουαλέτας.

Δημοσίευμα του 1951, για την απόπειρα αυτοκτονίας, που είχε κάνει ο 23χρονος, τότε, Γιώργος Παπανδρέου, στον Πύργο του Άιφελ.

Άτλαντας, με καρφίτσες, από όλα τα μέρη, που έχει επισκεφτεί.

Φωτισμένο πορτρέτο του πατέρα του.

Γελοιογραφία του εαυτού του.

Πάνω, από τριάντα κάμερες, για να διατηρήσει τις μνήμες…

Χιλιάδες, σχολαστικά, οργανωμένες φωτογραφίες

Κυρίως, με γυναίκες. Γυναίκες που γνώριζε, ή περαστικές, που συμφώνησαν να του ποζάρουν.

Τις έβρισκε, σε Λούνα Παρκ, σε παραλίες, στο πεζοδρόμιο, σε νησιά.

Γυναίκες, με μαγιό, ή, με επίσημο βραδινό.

Πολλές, όπου ο ίδιος είναι, πάλι, σαν μικρό παιδί, ντυμένος μασκαράς.

Όταν μου ζήτησε να οργανώσω την συλλογή του, μου τα έδωσε, αφού, όλο το βράδυ, έκαιγε, εκείνες, που δεν ήθελε να θυμάται κανείς.

Το επίτευγμά του, στην ζωή, μου είχε πει, ήταν να γυρίσει τον πλανήτη, έξι φορές και μισό (με πλοίο).

«Γιατί το μισό», τον είχα ρωτήσει. «Επειδή αρρώστησα και έπρεπε να επιστρέψω, από την Αυστραλία», μου είχε απαντήσει.

Και ο Νίκος Παπανδρέου καταλήγει :

«Δεν μπορούσες, παρά να το αγαπήσεις τούτο το παιδί, που δεν μεγάλωσε ποτέ».

22/9/1944. Η μάχη και η σφαγή, στους Γαργαλιάνους Μεσσηνίας.

Οι αντάρτες, μπήκαν, στην πόλη και εκτελούσαν όποιον ντυμένον ταγματασφαλίτη έβλεπαν, ένοπλο ή όχι. Συγκέντρωσαν χιλιάδες αμάχους στο κέντρο της πόλεως, στην πλατεία. Μεταξύ τους ήταν και ταγματασφαλίτες που εν τω μεταξύ είχαν προλάβει να φορέσουν πολιτικά ρούχα. Από εκεί τους περιέφεραν στους κεντρικούς δρόμους με τη διαταγή να φωνάζουν «παραδοθείτε», «παραδοθείτε» στους κρυμμένους ταγματασφαλίτες, και «ζήτω ο ΕΛΑΣ», «ο μεγαλόψυχος ΕΛΑΣ, που σας συγχωρείτε». Εξαιρούνταν φυσικά, από την «παρέλαση», οι φίλοι του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ. Όταν το πλήθος, πίσω στην κεντρική πλατεία, μίλησαν ηγέτες του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ, που, εν τω μεταξύ, είχαν αφιχθεί, για την «λαοκρατία» και τον «θρίαμβο του ηρωικού ΕΛΑΣ, πάνω στις αντιδράσεις και τους συνεργάτες των Γερμανών ». Την ίδια ώρα, στη βόρεια άκρη της πλατείας, κοντά στο ιερό της εκκλησίας της Παναγίας, κοίτονταν καμιά δεκαριά γυμνά ή ημίγυμνα θύματα.

Στη συνέχεια, το πλήθος, από την πλατεία, οδηγήθηκε και έκλεισε, στο Γυμνάσιο, στις αίθουσες και το προαύλιο. Άλλοι, από τις ακραίες γειτονιές, κλείστηκαν, σε τρεις εκκλησίες (Αγίους Πάντες, Άγιος Σπυρίδωνας, Προφήτης Ηλίας) και σε 2-3 μεγάλα σπίτια. Οι, επί τόπου, πράξεις, συνεχίζονταν, έως το βράδυ, στις γειτονιές της πόλεως, όπου συλλαμβάνονταν ταγματασφαλίτες. Αντάρτες, που έφθασαν, στο πρόχειρο νοσοκομείο του Τάγματος Ασφαλείας έσφαξαν, επάνω, στα κρεβάτια τους, όλους τους τραυματίες. Μερικοί τους έσφαξαν, στους γύρω δρόμους, που προσπαθούσαν να διαφύγουν.

Γύρω, στις 1 το μεσημέρι, είχε μπει, καλπάζοντας, στην πόλη, ο Άρης Βελουχιώτης, ακολουθούμενος από τους Μαυροσκούφηδες. Σταμάτησε, για λίγο, στην πόρτα της εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνα, στην οποία στριμώχνονταν, εκείνη την ώρα, κυρίως, άμαχοι ηλικιωμένοι, γυναίκες και παιδιά, από εκείνη τη γειτονιά. Μερικούς νέους, στην ηλικία, που φαίνονταν ότι μπορεί να ήταν ταγματασφαλίτες τους έβαζαν, στην άκρη, ενώ αντάρτες τους σημαδεύαν. Τότε, υποτίθεται ότι είπε ο Άρης : «Συναγωνιστές, οικονομία στις σφαίρες, μαχαίρι»!

Βέβαια, ο παπα-Ανυπόμονος αρνείται ότι ο Άρης είπε την φράση, εκεί, στον Άγιο Σπυρίδωνα και γι'αυτόν τον σκοπό. Υποστηρίζει ότι ο Βελουχιώτης το είπε, την ώρα της μάχης, στους αντάρτες του ΕΛΑΣ. Λέει και άλλα ο παπα-Ανυπόμονος, για τους Γαργαλιάνους : “Εκείνο, που δεν είναι αλήθεια, για τις 2-3 ημέρες, που μείναμε, στους Γαργαλιάνους, είναι ότι, τάχα, διέταξε ο Άρης να σφάζουν τους συλληφθέντες αιχμαλώτους, για να μην χαλάνε σφαίρες! … Αυτό είναι κακοήθεια. Ότι σκοτώθηκαν πολλοί και από τις δυό πλευρές, είναι αλήθεια. Είναι αλήθεια ότι ο Άρης, σε κάποια στιγμή της μάχης των Γαργαλιάνων, φώναξε, στους άνδρες του : «Συναγωνιστές, οικονομία στις σφαίρες! Μαχαίρι!» . Ειπώθηκε. Αλλά ειπώθηκε, στη διάρκεια της μάχης, όταν οι μαυροσκούφηδες κινδύνευαν να ξεμείνουν, από πυρομαχικά. Ειπώθηκε, λοιπόν, αυτό το πρόσταγμα στη μάχη και όχι, για την εκτέλεση αιχμαλώτων, όπως, σκοπίμως και δολίως, διαδόθηκε. … Θυμάμαι τον Άρη, που είχε εξαγριωθεί και φώναζε να σταματήσει το κακό!… Με κάλεσε, κοντά του και μου μίλησε, με πολύ σοβαρό ύφος: « Παπούλη μου, έχω να σου δώσω μια αποστολή. Εκεί, θα περάσουν τη νύχτα. Θα τους φρουρείς, με τους μαυροσκούφηδες, για να μην πάθουν κανένα κακό και το πρωί θα μου τους παραδόσεις σώους!». Αυτό και έγινε. Φυλάξαμε τους αιχμαλώτους, μέσα, στην εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνος και παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες των φανατισμένων να τους επιτεθούν, για να τους λυντσάρουν, καταφέραμε να τους παραδώσουμε, το πρωί, στον Άρη. Κι εκείνος εξασφάλισε τη διαφυγή τους, από τους Γαργαλιάνους! Όχι, μόνον, δεν τους «έσφαξε, αλλά είναι εκείνος, που τους έσωσε! (…) Κανένας αιχμάλωτος δεν εξετελέσθη, από τον Άρη και τους μαυροσκούφηδες.Ό,τι έγινε – αν έγινε - έγινε, μεταξύ των Πελοποννησίων”!

Τα παραπάνω, και άλλα, γράφει, στο βιβλίο του, ο παπα-Ανυπόμονος. Ένα ακόμη πράδειγμα. Είδε λέει : «χωρικούς να τρέχουν φορτωμένοι εμπορεύματα, παντός είδους» , χωρίς να τους εμποδίζει κανείς, αλλά « ο Άρης μάλωσε αντάρτες, που έκανε πλιάτσικο και ο Ανυπόμονος μάλωσε τον Τζαβέλλα, γιατί τον είδε να κάνει πλιάτσικο» !

Ο Βελουχιώτης κατευθύνθηκε, στο κέντρο της πόλης, στο Γυμνάσιο των Γαργαλιάνων. Προχωρώντας, ανάμεσα στο πλήθος, όταν πλησίαζε κάποιον, που του φαινόταν ότι ήταν ταγματασφαλίτης, τον άρχιζε, με το καμουτσί, που κρατούσε και τον στόλιζε, με ακατανόητες, από τους πολλούς, βρισιές. Στο Γυμνάσιο, που έφθασε ο Άρης, υπήρχε, ήδη, Επιτροπή Τριμελής, που εξέταζε τους κρατούμενους, στέλνοντας, στον θάνατο, ταγματασφαλίτες και άτομα της «αντίδρασης», ενώ άλλους τους έκλειναν, στις αίθουσες, για, περαιτέρω, «ανάκριση». Ο Άρης διέταξε να απολυθούν, αμέσως, όλες οι γυναίκες (Η Επιτροπή, όμως, κράτησε μερικές, από τους Γαργαλιάνους και όλες, από την Λεύκη) και όλα τα παιδιά. Ο Άρης ζητούσε να του παρουσιάσει αυτούς, που αποκαλούσε «διπλοκαλαμάδες», που είχαν, πρώτα, πάει, στο ΕΑΜ, ή την ΕΠΟΝ και μετά, στο Τάγμα Ασφαλείας. Οι θανατικές καταδίκες, εναντίον των ταγματασφαλιτών, από την Τριμελή Επιτροπή του Γυμνασίου, εκτελούνταν, πάραυτα, στην, πλησίον, μεγάλη πανηγυρίστρα, αλάνα της πόλεως. Η εντολή «πάρτον, στους φρουρούς αντάρτες, σήμαινε εκτέλεση. Από τους ταγματασφαλίτες, που συνελήφθησαν, όσοι δεν ήσαν, από τους Γαργαλιάνους, εκτελέστηκαν όλοι. Πολλοί, από τους εντόπιους, που πιάστηκαν αιχμάλωτοι, γλύτωσαν. Όσοι είχαν βγάλει τα στρατιωτικά ρούχα και δεν έπεσαν, πάνω σε αντάρτες, από τους Γαργαλιάνους, που τους γνώριζαν, επέζησαν τις πρώτες ώρες, που οι ταγματασφαλίτες εκτελούνταν, «επί τη εμφανίσει». Μετά, όλοι, σχεδόν, προστατεύθηκαν, από κάποιο, από τα στελέχη του ΕΑΜ της πόλεως. Φυσικά, υπήρξαν και περιπτώσεις, που εντόπιοι κάτοικοι υπέδειξαν ταγματασφαλίτες, που φορούσαν, πολιτικά ρούχα και εκτελέστηκαν, μπροστά, στα μάτια των δικών τους.

Εκτός από την Τριμελή Επιτροπή του Γυμνασίου, υπήρχε και άλλη, η «Κινητή Επιτροπή». Τα μέλη της πήγαν, από κτίριο, σε κτίριο, όπου υπήρχαν κρατούμενοι, ενώ είχαν, μαζί, αντάρτες του ΕΛΑΣ, με καταγωγή, εκτός Γαργαλιάνων, ως εκτελεστές. Όσους επέλεγαν, για θάνατο, τους παρέδιδαν, στους αντάρτες, για εκτέλεση, σε παραπλήσια στενά. Οι πολλές πράξεις έγιναν, μπροστά, στην εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα, εκεί, που ο παπα-Ανυπόμονος γράφει ότι τους προστάτευε, κατ' εντολή του Άρη. Εκεί, έσφαξαν και μια φτωχή γυναίκα, από εκείνη την γειτονιά, που έπλενε ρούχα των ταγματασφαλιτών, γιατί, όταν οι ταγματασφαλίτες ήθελαν να κάνουν σωματική έρευνα σε κάποια γυναίκα που ανέπτυξε την έρευνα, στην κυρά Τούλα. Γι'αυτό, η Επιτροπή την κατδίκασε, σε θάνατο και την έσφαξαν, στα σκαλιά της εκκλησίας.

1950 - 1965. Αθήνα. Εργάτες ακροβάτες. Γκρέμισμα κτηρίου, με έναν κασμά και έναν λοστό. Πολλά τα εργατικά ατυχήματα... (Η φωτογραφία είναι, από το αρχείο του Κώστα Μεγαλοκονόμου).

1949 - 1990. Αλέκος Αλεξανδράκης. Έρωτες και γάμοι του ηθοποιού.

- Έλλη Λαμπέτη. Το 1949, σε ηλικία 21 ετών, ερωτεύθηκε, παράφορα, την Έλλη Λαμπέτη, με την οποία, εκείνη την εποχή, συμπρωταγωνιστούσαν, στο θέατρο. Ο έρωτάς τους, από τους πιο καυτούς, που υπήρξαν, ποτέ, στο καλλιτεχνικό στερέωμα, όπως έλεγαν, τότε, έληξε, άδοξα, σε λίγους μήνες, λόγω της καλλιτεχνικής αντιζηλίας τους.

- Μαρτζ Βάλβη. Την γνώρισε, στο Σουδάν και την παντρεύτηκε, μετά από λίγο καιρό, στην Αθήνα. Ο γάμος τους κράτησε τρία χρόνια.

- Claude Sabatou. To 1954, παντρεύτηκε την πανέμορφη Γαλλίδα ηθοποιό, η οποία, μάλιστα, έπαιξε και στην ταινία "Η Καφετζού", στνο ρόλο της φιλενάδας του Περικλή Χριστοφορίδη, στην οποία δώρισε το περιβόητο δαχτυλίδι.

- Αλίκη Γεωργούλη. Την παντρεύτηκε, το 1956 και ύστερα, από τέσσερα χρόνια κοινής πορείας, στο θέατρο και στους πολιτικούς αγώνες, χώρισαν.

- Βερένα Γκάουερ. Ο γάμος, με την Ελβετή καλλονή, έγινε το και στην Ελλάδα, δεν μπορούσε να γίνει. Μαζί της, απέκτησε δύο παιδιά, τον Βάσια και την Γιοχάνα. Χώρισαν, μετά από πέντε χρόνια.

- Νόνικα Γαληνέα. Λέγεται ότι η, τότε, ανερχόμενη και κατά δέκα χρόνια μικρότερή του, ήταν η αιτία του χωρισμού του από την τελευταία του σύζυγο. Χώρισαν το 1990, μετά από 21 χρόνια ζωή.

Επιμέλεια κειμένου, ιδέα δημοσίευσης αναζήτηση πηγής, από το ίντερνετ και κολάζ : Ανέστης Χατζηγεωργιάδης.

1950 (αρχές δεκαετίας). Εξοχή Νευροκοπίου, κοντά, στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, στον νομό Δράμας. Ο αρχηγός του κόμματος των Προοδευτικών Σπύρος Μαρκεζίνης, με τους υποψήφιους βουλευτές του κόμματος Φωστηρείδη Αντώνη ( Αντών Τσαούς), στην πρώτη σειρά, Ηλιάδη Ηλία, στην τρίτη σειρά, με τα γυαλιά ηλίου, Ηλία Ηλιάδη, Δικηγόρο Δράμας και κατόπιν, Δήμαρχο Δράμας.

1954. Επίδαυρος. Ο Αλέκος Αλεξανδράκης, μαζί με τη δεύτερη σύζυγό του, τη γαλλική καταγωγή, η Claude Sabatou (δίπλα, στον Αλεξανδράκη, με τα γυαλιά και το καπέλο) και τους ηθοποιούς (που, συμμετείχαν, μαζί, στην παράσταση του Ευριπίδη ''Ιππόλυτος''), Ρέα Μιχαλόπουλου και Μάρω Κοντού.

1950 (δεκαετία). Πειραιάς. Το τραμ, Νο 17.

1957. Ρόδος. Το Courier, στο λιμάνι της Ρόδου, σε φωτογραφίες του Schuyler Jones, από τα αρχεία του Μουσείου Pitt Rivers του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.

1957. Ρόδος. Ηλικιωμένη γυναίκα, με παραδοσιακή φορεσιά του Καστελλόριζου.

1970. Ρόδος. Το Bar OSCAR, πριν την πυρκαγιά.

1958. Κωνσταντινούπολη. Sirkeci, στην οδό Yaliköşku. Το βλέμμα του φωτογράφου (Wim Düssel), πίσω από τον φακό, συναντά το βλέμμα του χαμάλη, που λυγίζει, κάτω από το τρομερό φορτίο του. Οι χαμάληδες είναι ένα, από τα σύμβολα της Πόλης. Από αιώνες, μέχρι σήμερα, εκτελούν τις μεταφορές, που είναι αδύνατες, για άλλα μέσα, εξαιτίας του έντονου ανάγλυφου της Επταλόφου. Ήταν ένα, από τα πράγματα, που, ανέκαθεν, εντυπωσίαζαν τους περιηγητές και τους επισκέπτες. Ακόμη και η θρυλική ταινία Topkapı (1963) περιλαμβάνει σκηνές, με χαμάληδες, στις αρχές της.

1958. Αθήνα. Το Δουργούτι, Νέος Κόσμος, σήμερα. Σύμφωνα με την επικρατούσα εκδοχή, η ονομασία Δουργούτι προήλθε, από την αθηναϊκή οικογένεια Δουργούτη, ή Δουρούτη, που είχε τα κτήματά της, στην περιοχή.

1950 (δεκαετία· κατασκευή). Αθήνα, Κυψέλη. Όμορφη είσοδος, σε πολυκατοικία, που αποτελεί μια εκδοχή του εκλεκτικού μεταπολεμικού μοντερνισμού.

1950 (δεκαετία). Αθήνα. Η Μελίνα Μερκούρη και Jules Dassin, σε σουβλατζίδικο.

1963. Κωνσταντινούπολη, πλατεία Taksim. Λεωφορεία Magieus και ραδιοφωνικές διαφημίσεις.

1964. Αθήνα. Οδός Χρήστου Λαδά. Από την πλατεία Καρύτση, προς την οδό Σταδίου, Φωτογραφία BAUER SÁNDOR.

1964. Πειραιάς. Στο λιμάνι. Φωτογραφία BAUER SÁNDOR.

1965. Βλαχόπουλο Μεσσηνίας.

1960 (αρχές δεκαετίας). Λάρισα. Παζάρι.

1960 (δεκαετία). Καλλιθέα. Οδός Θησέως, πλάι, στην πλατεία Δαβάκη, στο νευραλγικό σημείο της Αγοράς της πόλης.

1960 (δεκαετία). Λεμεσός.

1973. Παλαιά Πεντέλη. Οδός Κώστα Κοτζιά 29. Αυτοκίνητο FIAT 128.

21/2/1977. Ιωάννινα. Παρέλαση.

1977. Σέρρες. Ο κινηματογράφος “ΕΣΠΕΡΟΣ”.

Πανοραμική εικόνα του ρημαγμένου θερινού κινηματογράφου, λίγο πριν την πλήρη κατεδάφιση, για να κτιστούν, στον ίδιο χώρο, πολυκατοικίες.Διακρίνεται η πρόσοψη, η κενή "σάλα", το "κτιστό σκέπαστρο" και η ρημαγμένη"ράμπα" της σκηνής. Κάτω από την σκηνή, βρισκόταν το περιλάλητο "υπόγειο"(κατώι).

1980 (φθινόπωρο). Νέα Υόρκη. Η Jackie Kennedy δίνει συγχαρητήρια, στην Ειρήνη Παπά και τον Μιχάλη Κακογιάννη, που είχαν ανεβάσει τις «Βάκχες» του Ευριπίδη, στο Broadway. Η παράσταση δεν είχε επιτυχία και κατέβηκε, μετά από λίγες εβδομάδες, παρά την υποστήριξη της θρυλικής Πρώτης Κυρίας. Το βιβλίο, με τίτλο “Jackie: Public, Private, Secret”, από τον συγγραφέα διασημοτήτων J. Randy Taraborrelli υποστηρίζει ότι η Jackie είχε δεσμό, με τον Έλληνα σκηνοθέτη. Το μόνο σίγουρο είναι πως η Jackie Kennedy ήταν λάτρις των τεχνών, και ως σύζυγος του Αριστοτέλη Ωνά Iση, who είχε αποκτήσει ένα εκλεκτό κύκλο Ελλήνων φίλων, που περιλάμβανε προσωπικότητες, όπως η Νίκη Γουλανδρή, ο Μιχάλης Κακογιάννης και η Ειρήνη Παπά και συντήρησε τους φιλικούς αυτούς δεσμούς και μετά τον θάνατο του Έλληνα Κροίσου.