1500 πΧ. Ο “Γρύπας πολεμιστής” της Πύλου, σε φωτορεαλιστική απεικόνιση. 15ος αιώνας μΧ. Η ερωτική σχέση του σουλτάνου Μωάμεθ Β’ του Πορθητή, με τον Ράντου Γ', τον Όμορφο. 1871-2025 η «Hazzopulo Pasaji», στην Κωνσταντινούπολη. 1909-1910 Καβάλα. Το μεγαλοπρεπές τουρκικό οικοδόμημα. 1915-1916 Θεσσαλονίκη. 1914 ο πρώτος βασιλιάς της Αλβανίας Wilhelm. 1917 - 2025 Αθήνα, 1944 οι δωσίλογοι «Γιοι της Σπαρτης» του Γεώργιου Πούλου. 1958. “Το τρελοκόριτσο”, με την Τζένη Καρέζη και τον Κώστα Κακαβά. 1971 “ΣΕΞ 13 ΜΠΟΦΟΡ», με Κώστα Γκουσγκούνη και Λυκούργο Καλλέργη. 1973. Η "ξυπόλητη πριγκίπισσα" Κενυάτισσα Σαμπίνα Τσεμπίτσι. 3-3-1974 Ολυμπιακός - Φωστήρας 11-0. 1985 το τραγούδι “Ρίτα, Ριτάκι” και η ηθοποιός Λίλα Καφαντάρη και μετέπειτα (176).
1500 πΧ. Πύλος, Ανάκτορο του Νέστορα. Φωτορεαλιστική απεικόνιση του «Γρύπα πολεμιστή. Ο πρίγκιπας της Πύλου, με την συναρπαστική ιστορία, βρίσκει το πρόσωπό του, μετά από 3.500 χρόνια και φθάνει, στο Μουσείο Getty Villa.
Μια ζεστή ημέρα του Μαΐου του 2015, το ζευγάρι των αρχαιολόγων Jack Davis και Sharon Stocker βρισκόταν, σε μια τράπεζα στην Χώρα Μεσσηνίας, όταν δέχθηκε ένα τηλεφώνημα, που άλλαξε τη ζωή τους. Η ομάδα τους είχε σκάψει, περίπου, ενάμισι μέτρο βάθος, σε έναν ελαιώνα, κοντά στο Ανάκτορο του Νέστορα, στην Πύλο και είχε βρει χαλκό. «Το μέταλλο ήταν σπάνιο, στην πρώιμη μυκηναϊκή περίοδο − συνδέεται με την ελίτ», λέει η Stocker.
Η ανακάλυψη, που αποκαλύφθηκε, πλήρως, τους επόμενους πεντέμισι μήνες και έφερε, στο φως, όπλα, πανοπλίες και αντικείμενα τέχνης, με πολεμικά θέματα, ήταν ο τάφος του Γρύπα Πολεμιστή, του οποίου το όνομα προέρχεται, από το μυθολογικό πλάσμα, που ήταν μισό αετός και μισό λιοντάρι και απεικονίζεται, σε ένα ελεφαντοστέινο κουτί καλλωπισμού, που βρέθηκε, στην ανασκαφή.
Το περιοδικό «Archaeology» την χαρακτήρισε «μία, από τις μεγαλύτερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις, στην Ελλάδα, τα τελευταία 50 χρόνια». Πολλά από αυτά, τα εξαίσια ευρήματα παρουσιάζονται στην έκθεση «The Kingdom of Pylos: Warrior-Princes of Mycenaean Greece» στο Μουσείο Getty Villa, η οποία θα διαρκέσει, έως τις 12 Ιανουαρίου 2026.
Η ομάδα των αρχαιολόγων δεν περίμενε να βρει κάτι σπουδαίο, κατά την ανασκαφή, στον συγκεκριμένο ελαιώνα, γνωστό ως χωράφι Τσάκωνα. Αρχικά, σκόπευαν να σκάψουν, στο χωράφι Δημόπουλου και αυτό, κοντά, στο Ανάκτορο του Νέστορα, με την ελπίδα να μάθουν περισσότερα, για τους ανθρώπους, που ζούσαν, έξω από το ανακτορικό συγκρότημα. Λόγω νομικών καθυστερήσεων, όμως, δεν μπόρεσαν να ανασκάψουν, εκεί, που ήθελαν και τελικά, πήραν άδεια να σκάψουν, στον ελαιώνα, που ανήκε, ήδη, στο ελληνικό κράτος.
Ο Jack Davis και η Sharon Stocker στο σημείο που βρέθηκε ο τάφος του Πολεμιστή, 2015. Φωτ.: Robert A. McCabe.
Το χωράφι Τσάκωνα θεωρούνταν, για δεκαετίες, απρόσφορο. Το 1968, ο Αμερικανός αρχαιολόγος Carl Blegen είχε σκάψει, σε αρκετά σημεία, στο χωράφι, αλλά δεν είχε βρει, τίποτα ουσιαστικό. Την δεκαετία του 1990, γεωλόγοι είχαν πει, στους Davis και Stocker ότι η περιοχή ήταν, υπερβολικά, διαβρωμένη, για να αποδώσει ανακαλύψεις. «Οπότε, το να βρούμε τον Γρύπα Πολεμιστή δεν ήταν, στα σχέδιά μας», θυμάται η Stocker. «Για εμάς, αυτή η ανασκαφή φαινόταν ότι θα ήταν καταστροφή», προσθέτει ο Davis.
Πάντως, έγινε, αμέσως, φανερό ότι είχαν ανακαλύψει μια πλούσια ταφή, αν και δύσκολο να ανασκαφεί. «Ήταν, σαν όλο το υλικό του τάφου, να είχε μπει, σε πρέσα», λέει ο Davis.
Η πολυπλοκότητα της ανασκαφής έκανε τους Davis και Stocker να καλέσουν την Lynne A. Schepartz, βιολογική ανθρωπολόγο, για να βοηθήσει, με τα οστά. Αν και τα περισσότερα αφαιρέθηκαν, επιτόπου, το έδαφος ήταν, εξαιρετικά, σκληρό και οι ανασκαφείς αποφάσισαν ότι θα ήταν καλύτερο να αφαιρέσουν την περιοχή της λεκάνης και το κρανίο, μέσα, σε μεγάλα μπλοκ χώματος.
Εφόσον τα οστά ανήκαν, προφανώς, σε έναν και μοναδικό σκελετό, η Schepartz αναρωτήθηκε, αν υπήρχαν αρκετά υπολείμματα, ώστε να μπορέσει ο, τότε, συνάδελφός της, στο Πανεπιστήμιο του Witwatersrand, στο Γιοχάνεσμπουργκ, Tobias Houlton να ανασυνθέσει το πρόσωπο του πολεμιστή. Τον προσέγγισε και εκείνος ανταποκρίθηκε, με ενθουσιασμό.
Συναρμολογώντας ένα αρχαίο παζλ.
Χρόνια πριν ο Houlton γίνει λέκτορας Αναγνώρισης Κρανιοπροσωπικών Χαρακτηριστικών και Εγκληματολογικής Απεικόνισης, στο Κέντρο Ανατομίας και Ανθρώπινης Αναγνώρισης του Πανεπιστημίου του Dundee, υπήρξε γλύπτης. Συνδυάζοντας την αγάπη του, για την γλυπτική και το ενδιαφέρον του, για την επιστήμη, έκανε διδακτορικό, στην εγκληματολογική τέχνη. Έχει συνεργαστεί, με διεθνείς και εθνικές υπηρεσίες επιβολής του νόμου, για την ανασύνθεση προσώπων, από λείψανα, που βρέθηκαν. σε τόπους εγκλημάτων ή σε ανώνυμους τάφους και έχει συμβάλει, στην σύνδεση αγνοουμένων, με αταυτοποίητα κρανία, χρησιμοποιώντας την τεχνική της επικάλυψης παλαιών δισδιάστατων φωτογραφιών, με τρισδιάστατες σαρώσεις κρανίων, ώστε να εκτιμηθεί η πιθανότητα ταυτοποίησης.
Κατά την διαδικασία ανασύνθεσης του προσώπου του Γρύπα Πολεμιστή, με χρήση του λογισμικού Geomagic Freeform.
Όταν έφτασε, στην Πύλο και εξέτασε τα θραύσματα του κρανίου, δεν ήταν σίγουρος ότι θα είχε αρκετό υλικό, για να το ανασυνθέσει. «Ήταν, στην κυριολεξία, θαύμα, που καταφέραμε να έχουμε τόσο μεγάλο μέρος του κρανίου», λέει. «Συχνά, το κρανίο διαλύεται, εντελώς, στα όξινα ελληνικά εδάφη».
Η ομάδα κατέγραψε, λεπτομερώς, πού βρέθηκε, κάθε κομμάτι οστού. Στην συνέχεια, φωτογράφησαν και σάρωσαν, τρισδιάστατα, κάθε θραύσμα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, μπόρεσαν να καταλάβουν, πώς έδεναν τα κομμάτια, μεταξύ τους και σχημάτιζαν το κρανίο. Ο Houlton αναθάρρησε· ίσως, είχε επιβιώσει αρκετό υλικό, ώστε να χτιστεί, τελικά, ένα πρόσωπο.
Ένα πρόσωπο αναδύεται.
Ο Houlton εισήγαγε τις σαρώσεις του κρανίου, στο Geomagic Freeform. Αυτό το πανίσχυρο λογισμικό 3D περιλαμβάνει μια συσκευή απτικής ανάδρασης, που μοιάζει, με βραχίονα και έχει ένα εργαλείο, σαν πένα, στην άκρη. Του επέτρεψε να δουλέψει, σαν γλύπτης – δημιούργησε μια επιφάνεια, από πηλό, πάνω, στο κρανίο και την διαμόρφωσε, όπως θα έκανε, με τα χέρια του. Το πρόγραμμα παρήγαγε, επίσης, ιστούς, μύες και λίπος, βάσει των διαστάσεων και της μορφολογίας του κρανίου.
Μία, από τις προκλήσεις, ήταν ότι ορισμένα οστά, γύρω από το ρινικό άνοιγμα, είχαν διαλυθεί. Για να καλύψει τα κενά, ο Houlton δημιούργησε ένα «μέσο πρότυπο προσώπου» βασισμένο, σε 50 Έλληνες αθλητές, αντλώντας χαρακτηριστικά, κυρίως, από την εθνική ποδοσφαιρική ομάδα. «Ξέραμε ότι ο Γρύπας Πολεμιστής ήταν νέος, υγιής και δυνατός», λέει ο Houlton. «Ο σκελετός του είχε εμφανώς μυώδη όψη».
Παρά την εικασία, για το σχήμα της μύτης, ο Houlton είναι βέβαιος, για την ακρίβεια του υπόλοιπου προσώπου : τα οστά του μετώπου, των φρυδιών, τα ζυγωματικά και μεγάλο μέρος της κάτω γνάθου, ήσαν, καλά, διατηρημένα. Όσο για τα μαλλιά, βασίστηκε, στις καλλιτεχνικές απεικονίσεις της εποχής : δεν ήταν της μόδας, για έναν Μυκηναίο άντρα, τέτοιας τάξης, να έχει γένια, αλλά, μάλλον, είχε μακριά μαλλιά. Αυτή η υπόθεση ενισχύεται, από τα πέντε ελεφαντοστέινα χτένια, που βρέθηκαν, στον τάφο. Χρησιμοποίησε, επίσης, ιστορικούς μέσους όρους, για την κυματιστή υφή των μαλλιών και το καστανό χρώμα των ματιών.
Όταν ο πολεμιστής, που ήταν ηλικίας 30-35 ετών, όταν πέθανε, παρουσιάστηκε, διαδικτυακά, το 2016, χαρακτηρίστηκε, ομόφωνα, όμορφος. «Αν έπαιζε ηθοποιός τον ρόλο του, θα μπορούσε να είναι ο Harry Hamlin στο “Clash of the Titans”», λέει ο Houlton.
Δίνοντας, ξανά, πρόσωπο, στην προϊστορία.
Οι Davis και Stocker συμφωνούν ότι η συνεργασία, με τον Houlton ήταν, όχι, μόνο, διασκεδαστική, αλλά και μοναδική εμπειρία. «Είναι πολύ διαφορετικό να βλέπεις ένα πρόσωπο συνδεδεμένο, με το σκελετικό υλικό», λέει ο Davis. «Αυτό, που δημιούργησε ο Toby, έκανε τον Γρύπα Πολεμιστή πραγματικό και αυτό ήταν, πολύ συγκινητικό». Θυμάται ότι όταν αποκάλυψαν για πρώτη φορά το πρόσωπο σε διάλεξη, πολλοί έμειναν άφωνοι. Ένας Έλληνας φίλος, στο ακροατήριο, μάλιστα, φώναξε: «Θεέ μου, είναι ο γιος μου!»
Ο Tobias Houlton, κατά την ανάπλαση του προσώπου του Γρύπα Πολεμιστή.
Η ανασύνθεση προσώπου δημιουργεί μια, πιο προσωπική σύνδεση, με το παρελθόν και βοηθά να σχηματίσουμε, πιο ολοκληρωμένη εικόνα, για την καθημερινή ζωή της εποχής. Αυτή η τεχνολογία έχει δώσει πρόσωπο και σε άλλους, όπως την Γυναίκα του Lagmansören, τον Άνδρα του Stafford Road και τον Cheddar Man (που πήρε το όνομά του, από το Cheddar Gorge, όπου βρέθηκε – ναι, εκεί, που φτιάχνεται το τυρί cheddar). Κατά τα άλλα, οι αρχαιολόγοι βασίζονται πολύ, στα κτερίσματα, για να υποθέσουν, πώς ζούσαν οι προϊστορικοί άνθρωποι. «Η ταυτότητα είναι πολύ πιο σύνθετη από την εμφάνιση ή τη γενετική», σχολιάζει η Claire Lyons, επιμελήτρια της έκθεσης.
«Περισσότερα από 1.400 αντικείμενα, στον τάφο του Γρύπα Πολεμιστή ρίχνουν φως, στο, πώς έβλεπε τον εαυτό του και πώς τον έβλεπε η οικογένεια και η κοινότητά του – ως ηγέτη, θρησκευτική μορφή και ήρωα». Αυτή είναι μια σημαντική διαπίστωση, που προέκυψε, από την ανάλυση των Davis και Stocker.
«Στα κείμενα του Ομήρου, είναι σύνηθες οι ήρωες να θέλουν να διασφαλίσουν ότι θα τιμώνται, μετά θάνατον», λέει η Stocker. «Το πετυχαίνουν, μέσω των κατορθωμάτων τους. Νιώθω ότι, κατά κάποιον τρόπο, αποκαταστήσαμε την τιμή αυτού του ανθρώπου, δείχνοντας πόσο σπουδαίος πολεμιστής υπήρξε και αποκαλύπτοντας τον υπέροχο τάφο του, στο κοινό. Φαντάζομαι ότι θα ήταν περήφανος, που θυμόμαστε, σήμερα, τί σπουδαία προσωπικότητα υπήρξε».
O σφραγιδόλιθος που βρέθηκε στον τάφο του Πολεμιστή Γρύπα. Φωτ.: Jeff Vanderpool.
Ο Γρύπας Πολεμιστής ζει.
Οι επισκέπτες της έκθεσης θα αντικρίσουν το πρόσωπο του Γρύπα Πολεμιστή, καθώς και επιλεγμένα πολυτελή αντικείμενα, που βρέθηκαν, στον τάφο του, όπως μια χρυσή και ελεφαντοστέινη λαβή ξίφους, εργαλεία καλλωπισμού, σφραγιδόλιθους, χρυσά αγγεία και τέσσερα μινωικά χρυσά δαχτυλίδια. Τα ευρήματα θα αποτελέσουν αντικείμενο έρευνας και επιστημονικής ανάλυσης, για πολλά χρόνια. «Η σημασία του Γρύπα Πολεμιστή έγκειται, στην τεράστια τύχη ότι ο τάφος του δεν συλήθηκε ποτέ», καταλήγει η Lyons. «Προσφέρει πολύτιμα στοιχεία, για την άνοδο της μυκηναϊκής Πύλου, σε μια κρίσιμη καμπή της ελληνικής προϊστορίας».
15ος αιώνας μΧ. Ο Μωάμεθ Β' ο Πορθητής (Fatih), με τον Ράντου Γ', τον Όμορφο, Βοεβοδα της Βλαχίας. O Ράντου ήταν αδελφός του Βλαντ Γ' του Παλουκωτή, του φόβου και τρόμου των Οθωμανών, γνωστού, στο ευρύτερο κοινό, στις ημέρες μας (ελέω Μπραμ Στόκερ) και ως Δράκουλα. Ελάχιστοι ιστορικοί της εποχής κάνουν αναφορά, στον Ράντου. Γι’ αυτό και ελάχιστες πτυχές της ζωής του είναι γνωστές, με βεβαιότητα. Μία, από τις πιο πολυσυζητημένες, είναι η σχέση του, με τον Μωάμεθ Β’. Οι δυο τους γνωρίζονταν, από παιδιά και παρόλο, που ο Μωάμεθ ήταν 5-6 χρόνια μεγαλύτερος, περνούσαν αρκετό χρόνο μαζί. Σύντομα, όμως, ο μέλλοντας Σουλτάνος αποκάλυψε τις πραγματικές του προθέσεις, που δεν ήταν η φιλία του Ράντου. Σύμφωνα, με τον ιστορικό της εποχής Λαονίκο Χαλκοκονδύλη, όταν ο Ράντου ήταν, ακόμη, παιδί, ο Μωάμεθ επιχείρησε να τον αποπλανήσει και να τον βιάσει. Ο μικρός αντιστάθηκε και τον χαράκωσε, με ένα μαχαίρι, στο πόδι. Έπειτα, άρχισε να τρέχει και για να γλιτώσει, σκαρφάλωσε, σε ένα δέντρο. Ο Μωάμεθ τον ακολούθησε και κατάφερε να τον βρει. Του ζήτησε να κατέβει, υποσχόμενος ότι δεν θα τον τιμωρούσε. Πράγματι, ο Ράντου πείστηκε και ο Μωάμεθ τήρησε τον λόγο του. Το παράδοξο είναι ότι, από εκείνη την ημέρα, αντί να απομακρυνθούν, ήρθαν, πιο κοντά. Μάλιστα, σταδιακά, ο Ράντου ενέδωσε, στις ερωτικές επιθυμίες του Οθωμανού. Οι δυο τους έγιναν εραστές και παρέμειναν αχώριστοι, έως ότου ο Μωάμεθ έγινε Σουλτάνος. Τότε, πήρε τον Ράντου, ως ευνούχο, στο χαρέμι του. Ο Βλαντ γλύτωσε, από αυτήν την τύχη και έτσι - ίσως -, να ερμηνεύεται και το ακραίο αντιτουρκικό του μένος.
"Σουλεϊμάν και Οθωμανική Διοίκηση".
Αρσενοκοίτες, κίναιδοι και παιδόφιλοι διοικούσαν, επί αιώνες, την Οθωμανική Αυτοκρατορία, με το «Οθωμανικό Δίκαιο». Τα ανώτατα αξιώματα καταλάμβαναν οι «απόφοιτοι» του Enderûn (ενδότερα του παλατιού, ανδρικό χαρέμι, το δεύτερο του Σουλτάνου), με αγόρια και άντρες.
Όσο πιό «στενή» η σχέση κάποιου, με τον Σουλτάνο, τόσο «Υψηλότερο» το αξίωμα, μετά την «αποφοίτησή» του.
Με την βοήθεια του αείμνηστου Νεοκλή Σαρρή, Νομικού, Πολιτικού Επιστήμονα, συγγραφέα και Τουρκολόγου,(Κωνσταντινουπολίτης, απόφοιτος της Μεγάλης του Γένους Σχολής με τέλεια γνώση της Τουρκικής και των τουρκικών πραγμάτων), πάμε ένα μικρό ταξίδι, στην Οθωμανική πραγματικότητα, στο πραγματικό περιβάλλον των Σουλτάνων και της Διοίκησης. Αυτό, που μας κρύβουν, επιμελώς, παρουσιάζοντας, αντ’ αυτής, μία ρομαντική ερωτική ιστορία του Σουλεϊμάν, σε ένα εξωραϊσμένο και εξιδανικευμένο περιβάλλον.
«Υπάρχει μία εκπληκτική παραλληλία, μεταξύ της οργάνωσης του Εντερούν και εκείνης του Χαρεμιού. Υπάρχει ακριβής αναλογία μεταξύ των αξιωματούχων και υπηρετών του Σουλτάνου, σε αμφότερους τους χώρους, πχ δύο κουρείς: μία κομμώτρια στο Χαρέμι και ένα αγόρι κουρέας στο Εντερούν. Παρομοίως, ο Σουλτάνος έχει δύο λουτρά (Hamam). To ένα, από αυτά, βρίσκεται, στο Χαρέμι και είναι εκείνο, που βλέπει, σήμερα ο επισκέπτης του Τοπ – Καπί. Το δεύτερο χαμάμ, που έχει κατεδαφιστεί, βρισκόταν, μέσα στο Εντερούν. Στο πρώτο, τον έλουζαν κορίτσια, στο δεύτερο. αγόρια. Επιπροσθέτως, το Χαρέμι φύλαγαν νέγροι ευνούχοι, ενώ το Εντερούν λευκοί ευνούχοι.»
Συνεχίζει ο Ν. Σαρρής, στην σελ 384 :
«Ο Σουλτάνος διαμοίραζε την ζωή του, ανάμεσα, στα δύο τμήματα των ανακτόρων. Στο Χαρέμι, περιστοιχιζόταν, από γυναίκες, στο Εντερούν από τους «γκουλεμά», που σε πιστή μετάφραση γίνονται «ίτς ογλάνια» (iη = εσωτερικό, olan = αγόρι, εξ ού και «τσογλάνι), ο αριθμός των οποίων ξεπερνούσε τους χίλιους. Σε αμφότερες τις περιπτώσεις, το στενό περιβάλλον του Σουλτάνου, σχεδόν, καθ’ ολοκληρίαν. αποτελείτο, από προσφάτως (και βίαια) εξισλαμισμένα άτομα».
«…ήταν, ανθρωπίνως, αδύνατον ο Σουλτάνος να ανταποκριθεί, στην ερωτική προσφορά …. Οι αυξημένες ερωτικές του ανάγκες αντιμετωπίζονταν, φαρμακευτικά…. ο αρχιφαρμακοποιός των ανακτόρων παρασκεύαζε ειδικό τονωτικό παρασκεύασμα, το αποκαλούμενο ματζούνι (macun). Γιατί, όπως οι τζαριγέ (παλλακίδες), ήσαν προϊόντα αρπαγής και αιχμαλωσίας, έτσι και οι αρσενικοί γκουλεμά προέρχονταν, από ντεβσιρμέ (παιδομάζωμα)».
1871 (εγκαίνια). Κωνσταντινούπολη. Η Στοά Χατζοπούλου, αλλιώς «Passage Hazzopulo» (στα γαλλικά), ή «Hazzopulo Pasaji» (στα τουρκικά), είναι η περίφημη στοά (δίοδος), που ενώνει, κάθετα, στο ύψος περίπου της Πλατείας του Λυκείου Galatasaray, την İstıklal, με την οδό Mesrutiyet (την παλιά Οδό Μνηματακίων). Τέτοιες διάσημες στοές-περάσματα υπάρχουν αρκετές, κατά μήκος της İstıklal: η Στοά Ρωμυλίας (Cité de Roumélie-Rumeli Pasajı), η Αγορά των Λουλουδιών (Cicek Pasaji – Cité de Pera), η Στοά Συρίας (Suriye Pasajı).
Η Στοά Χατζόπουλου είναι κληρονομιά του 19ου αιώνα (εγκαινιάστηκε το 1871), φιλοξενούσε εμπορικά καταστήματα ψιλικών, ειδών ραπτικής κλπ, και ανακαινίσθηκε το 2002, ενώ υπάρχει κι ένα πέρασμα προς τον γειτονικό Ναό της Παναγίας Εισοδίων. Η Μαρία Ιορδανίδου, στην πολυδιαβασμένη «Λωξάντρα» της, αναφέρεται, στην στοά αυτή, στην σκηνή, για την Πρωτοχρονιά του 1874, όταν φθάνουν, στο σπίτι της, στο Μακρυχώρι, οι συγγενείς της και η κουβέντα οδηγεί, στον γιο της, τον Γιώργο, που διατηρούσε ψιλικατζιδικο, στην στοά και δεν πήγαινε καλά. Σήμερα, στην στοά, η οποία έχει χάσει, σε μεγάλο βαθμό, τον εμπορικό της χαρακτήρα, υπάρχει ένα εμβληματικό μαγαζί, το καπελάδικο της Μαντάμ Κάτια, της Ρωμιάς, που, πεισματικά, συνεχίζει την κοσμοπολίτικη παράδοση της Μεγάλης Οδού του Πέρα.
1894. Κωνσταντινούπολη. Μετά τον σεισμό.
1909 - 1910 (κατασκευή). Καβάλα. Ένα από τα μεγαλόπρεπα τουρκικά οικοδομήματα, που χτίστηκαν, την εικοσαετία 1890-1910. Ανήκε, στην τουρκική κοινότητα της Καβάλας και χρησιμοποιήθηκε, ως τουρκικό σχολείο. Κατά την διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων και μέχρι το 1916, χρησιμοποιήθηκε, ως ελληνικό νοσοκομείο. Μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών, το 1922, κατοχυρώθηκε, ως περιουσία του ελληνικού δημοσίου. Σήμερα, στεγάζεται το 1ο Γυμνάσιο Καβάλας.
1916. Η Θεσσαλονίκη, πριν την πυρκαγιά του 1917. Ο άγνωστος φωτογράφος στέκεται στη μέση του δρόμου (Αριστοτέλους/νυν Ολύμπου) και κοιτάζει, προς τα δυτικά. Στην σύγκριση, με την φωτογραφία του Joseph Pigassou, σημειώνονται πολλές κοινές λεπτομέρειες των κτιρίων.
7/3/1914. Δυρράχιο, Αλβανία. Ο Wilhelm (Γουλιέλμος), ο Γερμανός Προτεστάντης, γιος του Πρίγκιπα του Wied , που υπήρξε ο πρώτος βασιλιάς του νεαρού αλβανικού κράτους. Μετά τον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο, οι Μεγάλες Δυνάμεις αποφάσισαν την δημιουργία ανεξάρτητου Αλβανικού Πριγκιπάτου. Υποψήφιοι, για τον θρόνο, ήσαν πολλοί - κάποιοι και αλβανικής καταγωγής, από Ιταλία και Αίγυπτο - της οποίας Σουλτάνος ήταν δισέγγονος του Αλβανού Μεχμέτ Αλί). Ωστόσο, αναζητήθηκε κάποιος μη Σουνίτης/Μπεχτατσής/Καθολικός/ Ορθόδοξος, ώστε να αντισταθεί, στις απαιτήσεις των ντόπιων και των γειτόνων. Τελικά, μονάρχης των Αλβανών (που δεν έπαιξαν κανέναν ρόλο, στην διαδικασία) επελέγη ένας Γερμανός Προτεστάντης, γιος του Πρίγκιπα του Wied. Ο Γουλιέλμος, που έφθασε, στην, τότε, πρωτεύουσα, Δυρράχιο, με αυστριακό πολεμικό πλοίο (στην φωτογραφία, τα γραμματόσημα, με τον Σκεντέρμπεη Γεώργιο Καστριώτη φέρουν επισφράγιση, με την ημερομηνία άφιξης του Πρίγκιπα, στις 7 Μαρτίου 1914). Βρήκε μια χώρα, σε κατάσταση χαοτική, χωρίς νόμισμα και τράπεζες, με πρωτόγονη αγροτική οικονομία και λαό αγράμματο - τον, πλέον, καθυστερημένο, στην Ευρώπη, όπου οι δεσμοί πίστης του ήσαν φυλετικοί και οικογενειακοί και η κύρια αιτία θανάτου, μεταξύ των ενήλικων ανδρών, ήταν η βεντέτα. Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, οι Μουσουλμάνοι επαναστάτησαν, εναντίον του, επειδή κατάλαβαν ότι ήταν άσχετος, την στιγμή που το ελληνικό κράτος προσπαθούσε απελευθερώσει την Βόρεια Ήπειρο, ενώ οι Μαυροβούνιοι είχαν καταλάβει την Σκόδρα και οι Σέρβοι, οι Ιταλοί και οι Αυστριακοί είχαν βλέψεις· σε άλλα τμήματα του κρατιδίου. Σε ένα, από τα πιο γελοία, περιστατικά της νεώτερης Ιστορίας, όταν ο Γουλιέλμος πληροφορήθηκε ότι ο Υπουργός του των Εσωτερικών ήταν έμμισθο όργανο των Ιταλών, εγκατέστησε ένα κανόνι, στην αυλή των ανακτόρων, με το οποίο βομβάρδιζε την κατοικία του προδότη, όποτε έβλεπε το φως αναμμένο. Στην πραγματικότητα,, η εξουσία του Πρίγκιπα ήταν, καθαρά, διακοσμητική και δεν εκτεινόταν, πέραν από την γειτονιά, όπου διέμενε. Με το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι Ολλανδοί χωροφύλακες, που τον προστάτευαν, αποχώρησαν. Έτσι, δεν έμεινε άλλη επιλογή, στον Γουλιέλμο, από το να εγκαταλείψει και αυτός, την Αλβανία, όπου δεν έζησε, παραπάνω από μισό έτος. Το ημερολόγιο, τότε, έγραφε 3 Σεπτεμβρίου 1914. Με την παραίτηση του Γουλιέλμου η εραλδική στερήθηκε το πολύ ενδιαφέρον Οικόσημό του, στο οποίο ο βυζαντινός δικέφαλος αετός συνδυαζόταν, με παγώνι. Μαζί με την σημαία της Ισπανίας, η αλβανική θα ήταν η μόνη ευρωπαϊκή, που θα είχε λίγο ροζ χρώμα, ένα, από τα σπανιότερα, στη βεξιλολογία. Ο χάρτης έχει επίσης αξία, για το πώς διαμορφώθηκαν τα τελικά σύνορα της χώρας (και έτσι απέμενε, εκτός ελληνικής επικράτειας, η Βόρεια Ήπειρος).
Μια δεκαετία αργότερα, ο Αχμέτ Ζώγου, γιος ενός τοπικού οπλαρχηγού, αυτοανακηρύχθηκε βασιλιάς της Αλβανίας - μέχρι που εκθρονίσθηκε κι’ αυτός, όταν εισέβαλαν οι Ιταλοί (ήταν ένας, επίσης, ενδιαφέρων τύπος, που, με 200 τσιγάρα την ημέρα, διεκδικούσε τον τίτλο του πιο φανατικού καπνιστή, στον κόσμο).
1917. Αθήνα. Μοναστηράκι.
1923. Λεμεσός, Λάνεια. Ο ιστορικός “βασιλικός δρυς”. Καφενείο, δίπλα, κάτω και πάνω, από το δένδρο.
1930 (δεκαετία). Ρόδος. Η ανατολική πλευρά του λιμανιού του Μανδρακίου, σε αεροφωτογραφία της ιταλικής περιόδου.
Απρίλιος 1941. Γερμανός στρατιωτικός εξετάζει μεταλικό Α/Α θόλο του συγκροτήματος οχυρών του Ρούπελ μπρστά στον ποταμό Στρυμόνα.
1944. Μακεδονία. Άνδρες του δωσιλογικού Τάγματος του Αντισυνταγματάρχη Γεωργίου Πούλου (Poulos Verband) παρελαύνουν, στους δρόμους ελληνικής πόλης. Το προπαγανδιστικό Γερμανικό έντυπο, τους αποκαλεί "Γιούς της Σπάρτης" και "Εχθρούς της Μόσχας". (Deutsches Historisches Museum).
16/10/1953. Αθήνα. Ο Γάλλος θεατρικός συγγραφέας και ακαδημαϊκός Marcel Achard (5/7/1899 - 4/9/1974), δεύτερος, από δεξιά, στα παρασκήνια του θεάτρου "Κυβέλη", συγχαίρει τους Γιώργο Παππά (αριστερά), Έλλη Λαμπέτη και Δημήτρη Χορν, για τις εξαιρετικές ερμηνείες τους, στην παράσταση του έργου "Τρεις άγγελοι" του Albert Husson, που ανέβασαν, με τον θίασο τους. Ο Marcel Achard υπήρξε, από τους πιο επιτυχημένους Γάλλους συγγραφείς, ο οποίος διέπρεψε, κυρίως, στα μπουλβάρ, δηλαδή τις "ελαφρές" κωμωδίες, με στόχο την ψυχαγωγία, χωρίς ιδιαίτερο προβληματισμό, αλλά αποτέλεσε ένα δύσκολο, τεχνικά, είδος και την μετεξέλιξη της αστικής κωμωδίας, με ρίζες, στον Μολιέρο και τον Γκολντόνι. Επίσης, έγραψε και δραματικές κωμωδίες, με επίκεντρο, συνήθως, τον έρωτα, σε όλες του τις εκφάνσεις και πολλά, από τα έργα του, ανέβηκαν, με επιτυχία, από Έλληνες καλλιτέχνες, στις Αθηναϊκές σκηνές.
1953. Αθήνα. Οδός Πατησίων.
1958. Ο Κώστας Κακαβάς και η Τζένη Καρέζη, στην κινηματογραφική ταινία «Το τρελοκόριτσο».
1958. Τήνος.
1963. Θεσσαλονίκη. Η ΔΕΘ και ο θόλος του «Παλαί ντε Σπορ», υπό κατασκευή.
1964-1965. Βλαχόπουλο Μεσσηνίας.
1965. Βαμβακόφυτο Σερρών. Η βόλτα γινόταν, εκεί, δίπλα, στην χαράδρα, όπου οι νέοι και οι νέες πηγαινοέρχονταν. Έτσι, γίνονταν οι γνωριμίες, που, σχεδόν, όλες κατέληγαν, σε γάμο.
1965. Αθήνα, Θέατρο «Αλάμπρα». Ο θίασος Διονύση Παπαγιαννόπουλου - Γκέλυς Μαυροπούλου ανεβάζει το έργο του Γεράσιμου Σταύρου "Πώς να γίνετε πλούσιοι", σε σκηνοθεσία Γιώργου Θεοδοσιάδη.;Έπαιζαν επίσης : Μαρίκα Κρεβατά, Στέφανος Στρατηγός, Χρήστος Νέγκας, Ρία Δελούτση, Γιώργος Μοσχίδης, Νίκος Τσούκας, Μάνος Δεστούνης κ.α. Καλλιτεχνικός διευθυντής : Στέφανος Στρατηγός.
1969. Αθήνα. Η Τζένη Καρέζη και ο Κώστας Καζάκος βρέθηκαν, στο πλευρό του Άγγελου Αντωνόπουλου και της Νινέττας Αντωνοπούλου (κόρη της ιδρύτριας του ιστορικού οίκου νυφικών Νταίζης Αντωνοπούλου), αναλαμβάνοντας τον ρόλο των κουμπάρων, στον γάμο τους.
1971. “ΣΕΞ 13 ΜΠΩΦΟΡ”. To “magnum opus” του Κώστα Γκουσγκούνη. Κινηματογραφική ταινία, ερωτικού περιεχομένου («τσόντα»), με υπόθεση : Ένας ψαράς, µε ξυρισµένο κεφάλι (Κώστας Γκουσγκούνης), προκειµένου να αποφύγει µια καταιγίδα, βρίσκει καταφύγιο, σε ένα µικρό νησί, µε φάρο, όπου ζει ο φαροφύλακας (Λυκούργος Καλλέργης), µε τη µικρή του εικοσάχρονη κόρη, η οποία θα γνωρίσει τα µυστικά του έρωτα από τον “δάσκαλο”. Η υπόθεση θα περιπλεχθεί, όταν καταφτάνει, στο νησί, ένα καΐκι, µε τρεις χυµώδεις Αγγλίδες. Η καταιγίδα θα εξελιχθεί, σε ερωτική θύελλα, χαρίζοντας µια εξωφρενική και µοναδική στιγµή, στην ιστορία του ελληνικού ερωτικού κινηματογράφου. (Οι άνθρωποι αυτού του εξειδικευμένου είδους του ελληνικού σινεμά, τον αποκαλούν “ρεαλιστικό κινηματογράφο”). Τελικά, η κόρη του φαροφύλακα θα διώξει τις Αγγλίδες από το νησί, προκειμένου να έχει το … μονοπώλιο του εραστή.
Για πρώτη φορά, τότε, άναψαν αναπτήρες (συνηθισµένο, πια, φαινόµενο, σε ροκ συναυλίες και όχι, μόνο, σε αυτές), στην προβολή αυτής της ταινίας, και το πλήθος να φωνάζει «άξιος, άξιος», τότε εύκολα µπορεί να συµπεράνει κανείς ότι ο πρωταγωνιστής της ταινίας Κώστας Γκουσγκούνης είναι ο πρώτος πραγματικός Έλληνας ροκ σταρ.
Η συµµετοχή του Λυκούργου Καλλέργη, πρωταγωνιστή του Εθνικού Θεάτρου, µιας, κατά τα άλλα, σεβάσµιας, μετέπειτα, στην λεγόμενη μεταπολιτευτική εποχή, συνδικαλιστικής και πολιτικής φιγούρας (βουλευτής του ΚΚΕ, για µεγάλο διάστηµα), καταγράφεται σαν το πιο αξιοπερίεργο καλλιτεχνικό «πάντρεµα», αφού, µάλιστα, από ό,τι φαίνεται, στο φιλµ, ο εξηντάχρονος, τότε, ηθοποιός δείχνει, όχι, µόνο, να ξανανιώνει, ανάµεσα, στις συµπρωταγωνίστριές του, αλλά και να το απολαµβάνει.
Σενάριο : Κώστας Δρίτσας.
Παραγωγή : Όσκαρ Φιλµς.
Παίζουν οι : Κώστας Γκουζγκούνης, Λυκούργος Καλλέργης, Λίζα Λορέντζου, Πάρη Βασιλάκη, Βίκυ Κωνσταντινίδου, Πίτσα Μπαρκιά.
1971. Los Angeles, ΗΠΑ. Η Χριστίνα Ωνάση συνάντησε τον πρώτο της σύζυγο, στην πισίνα του, Monte Carlo, στην πισίνα του Hotel de Paris, όταν ήταν, μόλις, 20 ετών. Ο Joseph Bolker, ιδιοκτήτης κατασκευαστικής εταιρείας, στο Λος Άντζελες, εκατομμυριούχος, διαζευγμένος και πατέρας τεσσάρων κοριτσιών, φορούσε γυαλιά, με μαύρο σκελετό, όπως ο πατέρας της, και στα 48 του χρόνια, ήταν μεγαλύτερος, από την Χριστίνα 28 έτη. Εκτός από πατρική φιγούρα, έγινε, γρήγορα, για εκείνην, ένας, από τους ανθρώπους, που είχαν την υπομονή να την ακούνε, κάτι, που, σπάνια, έκανε ο πατέρας της. Ο γάμος τους έκανε έξαλλο τον Ωνάση, είχε, όμως, σύντομο τέλος, καθώς η Χριστίνα βαρέθηκε να ζει την ζωή μιας νοικοκοιράς στο Los Angeles. Οι δυο τους διατήρησαν φιλική σχέση, μετά τον χωρισμό.
1973. Κένυα. Ένα 14χρονο κορίτσι, η Κενυάτισσα, με το όνομα Σαμπίνα Τσεμπίτσι, παρατάχθηκε, για έναν αγώνα, χωρίς παπούτσια τρεξίματος, εξοπλισμό προπόνησης, ή ακόμη και στολή. Έτρεξε ξυπόλητη, φορώντας το σχολικό της φόρεμα. Προς σοκ του πλήθους, δεν έτρεξε, απλά. Κέρδισε!
Αυτή η νίκη άλλαξε την ζωή της. Η Σαμπίνα έγινε, σύντομα, γνωστή, ως η "ξυπόλητη πριγκίπισσα", σύμβολο θάρρους και αποφασιστικότητας σε έναν κόσμο, όπου οι γυναίκες αθλήτριες είχαν μικρή αναγνώριση. Έναν χρόνο, αργότερα, μόλις 15 ετών, έγραψε ιστορία, στους Αγώνες της Κοινοπολιτείας 1974, στην Νέα Ζηλανδία, κερδίζοντας το χάλκινο μετάλλιο, στα 800 μέτρα - η πρώτη Κενυάτισσα, που έφερε, ποτέ, στο σπίτι, μετάλλιο.
Η κληρονομιά της δεν είναι, μόνο, ότι έτρεξε, γρήγορα.
Έχει να κάνει, με την απόδειξη ότι το μεγαλείο δεν χρειάζεται φανταχτερά παπούτσια, ακριβό εξοπλισμό, ή την άδεια κανενός.
1973. Κατάπολα Αμοργού, Ξυλοκερατίδι. Καφενείο.
3/3/1974. Πειραιάς, γήπεδο Καραϊσκάκη. ο Ολυμπιακός συνέτριψε, με 11-0, τον Φωστήρα και σημείωσε την ευρύτερη νίκη, που έχει οποιαδήποτε ομάδα, στην Α’ Εθνική. Ένα ρεκόρ, που αντέχει, μέχρι σήμερα και δύσκολα, θα καταρριφθεί.
1970 - 1990 (δεκαετίες). Πειραιάς. Ραντεβού, στον Φάρο - Οι παλαιότερες γενιές όπως η δική μου, είμαι σίγουρος πως το πρώτο, που κοιτάνε, στη φωτογραφία, είναι, μήπως απεικονίζονται οι ίδιοι. Όλα τα ραντεβού τελείωναν, εκεί.
1980 (αρχές δεκαετίας). Η ηθοποιός Λίλα Καφαντάρη, που ενέπνευσε το τραγούδι του Πάνου και του Χάρη Κατσιμίχα “Ρίτα, Ριτάκι”, που εκδόθηκε, το 1985.
1980 (δεκαετία). Αθήνα.
1982. «ΡΟΜΑΝΤΣΟ». Σκίτσο του Κ. Βλάχου.
14/9/2020. Σκίτσο του Ιάκωβου Βάη.
2025. Σκίτσο του Αεροπεζοναύτη.
2/9/2025. Σκίτσο της Ευανθίας Ρούνη.
2/9/2025. Σκίτσο του Κώστα Μητρόπουλου.
4/9/2025. Σκίτσο του Ανδρέα Πετρουλάκη.
6/9/2025. Σκίτσο του Κώστα Μητρόπουλου.
6/9/2025. Σκίτσο του ΚΥΡ.
Σχόλια