1838-1839 Παρίσι, η θεωρούμενη, ως πρώτη φωτογραφία, στον κόσμο, η πρώτη Ελληνίδα ηθοποιός Κατερίνα Παναγιώτου (6-3-1844), 80.000 χρόνια πριν, ο μετεωρίτης Χόμπα, στην Ναμίμπια, το Σινικό Τείχος, στην πρώτη κατασκευή (220 πΧ-206 πΧ), Αθήνα (1890-1980), Θεσσαλονίκη (1906-1933), ο λιθογραφικός χάρτης της Συνθήκης του Βουκουρεστίου, το 1913, τα Ιωάννινα και ο Εσάτ πασάς (1913-1916), η Αράχωβα, το 1927, η Χασιά, το 1929, η Αίγινα, το 1937, το αυτοκίνητο με ξυλαέριο (δεκαετία 1940), ο 90χρονος αντάρτης του ΕΛΑΣ, το 1945, η Σίτσα Καραϊσκάκη, το 1945, το Αγρίνιο, το 1947, το κρησφύγετο του αρχηγού της ΕΟΚΑ Γεώργιου Γρίβα-Διγενή (1955-1959), η Ύδρα, το 1964, η BREDA, στον Πύργο και στο Διακοπτό, το 1965, ο Ajax (1969-1970), η Καβάλα (1960-1970), Ελλάδα-“ΕΣΣΔ” 103-101 (Eurobasket 1987) και από το δημοψήφισμα του 2015, στον ΟΠΕΚΕΠΕ, το 2025 και μετέπειτα (161).
1838 - 1839 Παρίσι. Η εικόνα δείχνει την λεωφόρο του Ναού, αλλά, λόγω του μεγάλου χρόνου έκθεσης (αρκετά λεπτά), τα περισσότερα κινούμενα αντικείμενα, όπως άμαξες και περαστικοί, δεν εμφανίστηκαν, στην τελική φωτογραφία. Ωστόσο, κάτω αριστερά του δρόμου, φαίνεται, αμυδρά, ένας άντρας να γυαλίζει τις μπότες του. Επειδή, τόσο ο ίδιος, όσο και ο γυαλιστής παπουτσιών, παρέμειναν, σχετικά, ακίνητοι, κατά την διάρκεια της έκθεσης, τραβήχτηκαν, από την κάμερα. Αυτή η εικόνα, που την έχω παρουσιάσει και στο παρελθόν, είναι μια δαγκεροτυπία, που τραβήχτηκε, από τον Louis Daguerre, από το στούντιό του, στο Παρίσι και πιστεύεται ότι είναι η πρώτη φωτογραφία, που τραβήχτηκε, ποτέ, από άνθρωπο. Αυτή ήταν μια, εντελώς, ακούσια ιστορική στιγμή : Ο Daguerre φωτογράφιζε τον ίδιο τον δρόμο, όχι προσπαθώντας να απαθανατίσει ένα άτομο. Και όμως, το αποτέλεσμα είναι ένα από τα σημαντικότερα ορόσημα, στην ιστορία της φωτογραφίας, μια παγωμένη ματιά της καθημερινότητας και η τυχαία γέννηση της φωτογραφίας δρόμου.
6/3/1844 Αθήνα. Η Κατερίνα Παναγιώτου, η πρώτη Ελληνίδα ηθοποιός. Η εικόνα (καθώς και πολλές από τις πληροφορίες) προέρχονται από ένα σπανιότατο και πανέμορφο λεύκωμα (μεγάλο σαν coffee table book) που επιμελήθηκε η Χαρίκλεια Δημακοπούλου, με τίτλο «Νεοελληνισμού Απαρχές : Προσωπογραφίες από την Ελλάδα του Όθωνα». Εκδόθηκε, από την Λούση Μπρατζιώτη, το 1992 και φυσικά, υπάρχει, στο Εργαστήριο. Ο καλλιτέχνης είναι ο 52χρονος Βέλγος διπλωμάτης (πρώτος διπλωματικός αντιπρόσωπος του Βελγίου στην Αθήνα), Benjamin Mary. Ζωγράφισε την Κατερίνα, όπως βλέπουμε, όταν ήταν εκείνη την ημέρα, τουλάχιστον, 24 ετών. Στο ίδιο λεύκωμα τη βλέπουμε συνολικά σε άλλες επτά πόζες. Η Κατερίνα γεννήθηκε, στα Γιάννενα, μέσα στο χαρέμι του Μουχτάρ Πασά, γιου του Αλή Πασά. Δεν είναι απίθανο να ήταν και κόρη του. Πάντως η μάνα της έμπλεξε, σε μια περίεργη ιστορία, την κατηγόρησαν ότι σχεδίαζε να δηλητηριάσει τον Μουχτάρ και θα την είχαν πνίξει, στην λίμνη (μαζί με την Κατερίνα, που ήταν μωρό), εάν ο αδελφός της, που ήταν άνθρωπος του Μουχτάρ, δεν τις φυγάδευε. Κατέληξαν, στην Αλεξάνδρεια και από εκεί, στην Ελλάδα, μετά το τέλος της Επανάστασης. Δεν γνωρίζουμε, πώς ζούσαν και τι έκαναν, στα, σχεδόν, 20 χρόνια, που μεσολάβησαν, από την φυγή τους. Πάντως, το 1838, μάνα και κόρη, προσελήφθησαν, ως εργάτριες, στο Μεταξουργείο (που βρισκόταν, βέβαια, στην περιοχή, που ονομάζεται, έτσι και σήμερα). Εκεί, μάλλον, πρόσεξε την πολύ όμορφη Κατερίνα ο Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής και πιθανόν να της πρότεινε να παίξει, στο θέατρο – σε ένα θέατρο, που, μόνο, ξένες ηθοποιοί τολμούσαν να παίξουν. Η Κατερίνα πρωτοβγήκε, στο θέατρο, το 1840, ως μέλος ενός ερασιτεχνικού θιάσου, που σχημάτισε ο ηθοποιός, συγγραφέας και Ιερολοχίτης Κωνσταντίνος Κυριακού Αριστίας, που ήταν, τότε, ήδη, 41 ετών ενώ η Κατερίνα θα έπρεπε να ήταν, γύρω, στα 20. Το έργο, που ανέβασαν ήταν η τραγωδία «Αριστόδημος» (Aristodemo, 1787) του Vincenzo Monti. Όμως, σύντομα, η Κατερίνα έγινε επαγγελματίας ηθοποιός, με μισθό 50 δραχμές τον μήνα. Έπαιξε, στο θέατρο, μάλλον μέχρι το 1846, παντρεύτηκε με έναν γιατρό από τα Γιάννενα και πιθανόν επέστρεψε στην πατρίδα της. Πάντως, όπως γίνεται, συχνά, μετά την πρώτη ηθοποιό, ακολούθησε η δεύτερη, η Αθηνά Φιλιππάκη. Ο ανταγωνισμός ήταν μεγάλος και οι θεατρόφιλοι χωρίστηκαν, σε θαυμαστές της Κατερίνας και θαυμαστές της Αθηνάς. Αν είχε κανείς την ευκαιρία να δει, το 1843, στην Αθήνα, τον «Φιλάργυρο του Μολιέρου», θα τις έβλεπε, μαζί, στην σκηνή. Λίγο αργότερα, το βράδυ της 3ης Σεπτεμβρίου του 1843, λένε ότι ο Δημήτριος Καλλέργης πήγε, πρώτα, στο θέατρο, είδε την Κατερίνα να παίζει, στον «Βρούτο» του Βολταίρου, την Tullia (έναν μικρό, αλλά πολύ δυναμικό ρόλο) και συνέχισε την βραδιά του, διευθύνοντας τη γνωστή εξέγερση.
78.000 πΧ. Ναμίμπια. Ο μετεωρίτης Χόμπα. Ανακαλύφθηκε στα χωράφια, είναι ο μεγαλύτερος γνωστός άθικτος μετεωρίτης στην Γη και υπολογίζεται ότι έπεσε γύρω, τα 80.000 χρόνια πριν. Ζυγίζει περισσότερο, από 60 τόνους και αποτελείται, κυρίως, από σίδηρο και νικέλιο, δεν βρίσκεται σε μουσείο, αλλά, εκεί, όπου προσγειώθηκε - ενσωματωμένος στην κόκκινη γη κοντά, στο Γκρουτφοντέιν. Η μαζική, γωνιακή μορφή του μετεωρίτη φέρει την σκοτεινή πατίνα του χρόνου και του χώρου. Η παρουσία του είναι ταπεινή, ένας επισκέπτης, από τα αστέρια, αναπαύεται σιωπηλός, ανάμεσά μας. Η κορυφαία εικόνα αποκαλύπτει ο Χόμπα, στην σημερινή περίφραξή του, περιτριγυρισμένο, από ομόκεντρες πέτρινες θέσεις - ένα αμφιθέατρο, για κοσμικό θαύμα. Η ιστορική φωτογραφία αποτυπώνει την στιγμή της ανακάλυψής του : ταιριασμένοι άνδρες των αρχών του 20ου αιώνα στέκονται, μπροστά, σε ένα ουράνιο λείψανο, έκπληκτοι από την κλίμακα του. Ο μετεωρίτης Χόμπα είναι κάτι περισσότερο, από σίδηρος, είναι ένα μήνυμα, πέρα από τον ουρανό, μια υπενθύμιση ότι τα όρια μεταξύ ουρανού και Γης είναι πορώδη, και ότι ακόμη και οι πέτρες μπορούν να πέσουν, σαν ιστορίες, μέσα στον χρόνο.
220 πΧ - 206 πΧ. (πρώτη κατασκευή). Κίνα, Το Σινικό Τείχος είναι το μεγαλύτερο διαχωριστικό τείχος στον κόσμο. Το μήκος του είναι 21.196 χιλιόμετρα. Η κατασκευή διήρκεσε περίπου 2 χιλιάδες χρόνια. Πράγματι, δεν είναι, καν, το κτίσιμο του αιώνα, αλλά το «κτίριο των χιλιετιών». Το τείχος κτίστηκε, ακριβώς, κατά μήκος των βουνών, από υψόμετρα και χαράδρες. Δεν υπήρχαν δρόμοι, ούτε νερό, ούτε τρόφιμα, για τους εργαζόμενους, στην περιοχή. Μέχρι 2 εκατομμύρια άνθρωποι συμμετείχαν, στην κατασκευή, μόνο, υπό τη δυναστεία Τσινγκ. Στόχος ήταν να λειτουργήσει, ως φράγμα και να προστατεύσει, την βόρεια Κίνα, από εχθρικές επιθέσεις. Τον 3ο αιώνα π.Χ., τα κινεζικά εδάφη υποβλήθηκαν, σε συνεχείς εισβολές, από μογγολικές φυλές, που ζουν, στις πεδιάδες της Ευρασίας. Οι Μογγόλοι επιτέθηκαν, με άλογα και ο κινεζικός στρατός, που αποτελείται κυρίως από πεζικό, δεν μπόρεσε να αντισταθεί, σωστά. Η εντολή, για κατασκευή αμυντικής κατασκευής δόθηκε, από τον αυτοκράτορα Τσινγκ Σιμπουαντί, το 220 π.Χ. Το τείχος κτίστηκε, μέχρι το 206. Πάνω από 14 χρόνια, οι Κινέζοι δημιούργησαν ένα πραγματικό θαύμα της αρχιτεκτονικής. Η κατασκευή εκτείνεται, από την περιοχή Νταντούν, στα ανατολικά, έως τη λίμνη Λεμπ, στα δυτικά. Χυλός ρυζιού, με παρόρμηση, χρησιμοποιήθηκε, κατά την τοποθέτηση πέτρινων τείχων. Το Σινικό Τείχος της Κίνας είναι μία από τις μεγαλύτερες δομές, που δημιουργήθηκαν, στην επιφάνεια του πλανήτη. Ακόμη και σήμερα, αυτός που θέλει να περπατήσει, κατά μήκος του τείχους, θα πρέπει να ταξιδεύει όλον το χρόνο. Διαφέρει το ύψος του τοίχου - 6 μέτρα, σε κάποια σημεία, 14 μέτρα, σε άλλα τμήματα. Το πλάτος κυμαίνεται, από αρκετά μέτρα, έως 60 μέτρα, σε κάποιες περιοχές. Το Σινικό Τείχος είναι ένα θαύμα της αρχιτεκτονικής και μηχανικής σκέψης της αρχαιότητας, γιατί είναι ένα από τα μεγαλειότερα ανθρωπογενή αντικείμενα του ανθρώπινου πολιτισμού.
1890 Αθήνα. Ιλισός ποταμός.
4/1902. Αναχώρηση, για την Φυλή (Χασιά).
1905 Αθήνα. Η οικία Πεσμαζόγλου, στην οδό Κηφισίας.
1913 Ιωάννινα. (Πρωτοεμφανιζόμενες φωτογραφίες). Η οικία του Εσάτ πασά, σε σκίτσο της Θάλειας Φλωρά-Καραβία, εκείνο το έτος και οι διεκδικήσεις του. Στην, επάνω, φωτογραφία είναι η κατεστραμμένη οικία και το οικόπεδό της, μέσα στο κάστρο, σε αεροφωτογραφία της δεκαετίας του 1950. Η οικία βρισκόταν λίγο μέτρα, πιο πάνω και δεξιά, από το Σουφαρί Σαράι. Η Πόλις τῶ ὀφείλει τὴν σωτηρίαν της, διότι άλλος Τούρκος Πασάς, ἠδύνατο νὰ παραδώσῃ τὴν τέφραν της, έγραφαν τότε κάποιες ελληνικές εφημερίδες! Μάλιστα, εκφράζοντας οι τότε άρχοντες την ευγνωμοσύνη τους…. κάθε φορά έδιναν το όνομά του, σε μια από τις οδούς της πόλεως μας. Για την ιστορία ο Εσάτ, ήταν ο τελευταίος Πασάς των Ιωαννίνων. Αυτός, που παρέδωσε την πόλη, στον διάδοχο Κωνσταντίνο. Με επιστολές, προς τον Βενιζέλο και στις αιτήσεις τους, στο Ελληνικό Δημόσιο, οι Εσάτ και Βεχήπ ισχυριζόντουσαν ότι, με βάση την συνθήκη της Λωζάνης και τις σχετικές διατάξεις, στις Ελληνοτουρκικἐς συμφωνίες της 1ης Δεκεμβρίου 1925, τα ακίνητα αυτά δεν ήταν ανταλλάξιμα, οπότε έπρεπε να τους αποδοθούν, 3 μαζί με τα εισοδήματα, από την εκμετάλλευση τους.
1916. Δαρδανέλλια. Ο Εσάτ πασάς, με τον Μουσταφά Κεμάλ, που ήταν, υπό τις διαταγές του.
Όπως συμπεραίνουμε, από τα έγγραφα, που διατηρούνται, 3, στο Ίδρυμα Ε. Βενιζέλος, το Ελληνικό Δημόσιο, δεν έδειξε ιδιαίτερο ζήλο, για να ικανοποιήσει τα αιτήματα αυτά, παρόλο, που, στις 13 Αυγούστου 1928, βρίσκουμε μια επιστολή του Υφυπουργού και Γεωργίας Αχιλλέα Παπαδάτου, προς τον Οικονομικό Έφορο Ιωαννίνων, στην οποία καταλήγει: «Παρακαλοῦμεν ὅπως προβῆτε εἰς τήν ἀπόδοσιν τῶν ἀναγραφομένων ἀκινήτων εἰς τούς Ὀθωμανούς ὑπηκόους Ἐσσάτ Πασσᾶ, Σααδέτ Χανούμ, Χαμίτ Βέη και Νικατσῆ Βέη». Όμως, σε μεταγενέστερα σημειώματα, βλέπουμε παρέμβαση του Ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών, με την οδηγία πως «λόγῳ τῆς ἐκκρεμότητος τῶν Ἑλληνοτουρκικῶν ζητημάτων οὐδεμία ἀπόδοσις γίνεται οὐδέ ἐπί τῶν κτημάτων ἐκείνων διά τά ὁποῖα ὑπάρχει τελειωτική ἀπόφασις τῆς ἐξ΄Ὑπουργῶν Ἀνωτάτης Ἐπιτροπῆς ἐφαρμοφῆς Συνθηκῶν». Τελικά όπως έπρεπε όλη η περιουσία περιήλθε, στο ελληνικό Δημόσιο, έχοντας την ιδία τύχη, με τις πολλές περιουσίες των εκδιωχθέντων Ελλήνων, από την Τουρκία.
1913 Ο λιθογραφικός χάρτης της Συνθήκης του Βουκουρεστίου, με το πέρας του Β’ βαλκανικού πολέμου και την ήττα της Βουλγαρίας.
1922. Σμύρνη. Η παραλία, μετά την φωτιά, την καταστροφή και την εκδίωξη των Ελλήνων. Πλήρης ηρεμία, μέσα στα χαλάσματα.
Σχόλια