1863. Ιθάκη. 1870. Ηρώδου Αττικού.1886. Benz Patent Motorwagen. Το πρώτο αυτοκίνητο, στον κόσμο. 1890-1900. Κωνσταντινούπολη. Λότζα (Ξυλόπορτα). 1902. Λος Άντζελες. 1912-1926. Η κατασκευή των συνόρων της Αλβανίας. 12-2-1934. Βιέννη. Η εργατική επανάσταση, που ηττήθηκε. 16-4-1934. Η “Μεγάλη Πορεία” των Κινέζων κομμουνιστών. 1935. Η σβάστικα, στην Αθήνα. 9-11-1938. Το προγκρόμ κατά των Εβραίων, στην ναζιστική Γερμανία. 8-11-1939. Ο Georg Elser αποτυγχάνει να δολοφονήσει την ηγεσία των ναζιστών. 3/1941. Ο Mussolini, στο Ελβασάν. 1941-1945. Τα στρατόπεδα συγκέντρωσης (Jasenovac, Sobibor, Majdanek, Dahau, Neustadt-Glewe, Bergen-Belsen, Oranienburg, Stalag VII-A). 1950-1970. Ο Αριστοτέλης Ωνάσης και τα αυτοκίνητά του. 9/1955. Τασκένδη. Οι αιματηρές συγκρούσεις ζαχαριαδικών και αντιζαχαριαδικών, στο εξόριστο ΚΚΕ. 11/2025. Εκτός φυλακής ο Nicolas Sarkozy, 11/2025. Το DNA του Αντόλφ Χίτλερ. 2025. Σουδάν και μετέπειτα (192).

 

1886. Το πρώτο αυτοκίνητο του κόσμου, Benz Patent-Motorwagen, δημιούργημα του Karl Benz.

Σήμερα, τα αυτοκίνητα είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας. Τα χρησιμοποιούμε, για την δουλειά, τα ταξίδια, τις καθημερινές μετακινήσεις, χωρίς, καν, να σκεφτόμαστε, πόσο ριζικά, άλλαξε ο κόσμος, όταν πρωτοεμφανίστηκαν. Όμως, κάθε επανάσταση έχει μια αρχή. Και η ιστορία του πρώτου αυτοκινήτου, στον κόσμο ξεκινά το 1886, στην Γερμανία, με τον Καρλ Μπεντς (Karl Benz).

Η ιδέα, που γεννήθηκε, από το πάθος.

Ο Καρλ Μπεντς ήταν μηχανικός, με όραμα. Σε μια εποχή, όπου οι περισσότεροι μετακινούνταν, με άλογα, ή άμαξες, εκείνος πίστευε ότι οι μηχανές μπορούσαν να αναλάβουν αυτόν τον ρόλο. Εργάστηκε, για χρόνια, στο μικρό του εργαστήριο, στο Μανχάιμ, προσπαθώντας να συνδυάσει την τεχνολογία του κινητήρα εσωτερικής καύσης, με ένα ελαφρύ, αυτοκινούμενο όχημα.

Το αποτέλεσμα αυτής της αφοσίωσης ήταν το Benz Patent-Motorwagen, ένα τρίκυκλο όχημα, με ξύλινο σκελετό, μεταλλικά εξαρτήματα και έναν μονοκύλινδρο κινητήρα 954 κυβικών εκατοστών. Η μέγιστη ισχύς του δεν ξεπερνούσε τον έναν ίππο, όμως, για την εποχή, ήταν ένα θαύμα μηχανικής.

Το όχημα, που κινήθηκε μόνο του.

Το 1886, ο Μπεντς κατοχύρωσε την εφεύρεσή του, με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας. Ήταν η πρώτη φορά, που ένα όχημα κινούνταν, χωρίς άλογα, χρησιμοποιώντας, αποκλειστικά, βενζίνη. Ο κόσμος δυσκολεύτηκε να το πιστέψει. Πολλοί θεωρούσαν την μηχανή του επικίνδυνη, ή άχρηστη, καθώς δεν έβλεπαν, ακόμη, την χρησιμότητά της.

Το πρώτο μοντέλο είχε τρεις τροχούς, ένα τιμόνι τύπου μοχλού και μπορούσε να φτάσει, περίπου, τα 16 χιλιόμετρα την ώρα — μια ταχύτητα που τότε θεωρούσαν εντυπωσιακή. Παρά τα πρωτόγονα χαρακτηριστικά του, το Motorwagen έθεσε τα θεμέλια, για όλα τα αυτοκίνητα, που ακολούθησαν.

Η γυναίκα, που απέδειξε την αξία του.

Η πραγματική επανάσταση, ωστόσο, ήρθε δύο χρόνια, αργότερα. Η σύζυγος του Καρλ, η Μπέρθα Μπεντς (Bertha Benz), πήρε, κρυφά, το όχημα, ένα πρωινό του Αυγούστου του 1888, μαζί με τους δύο γιους της, και ξεκίνησε ένα ταξίδι, από το Μανχάιμ, ως το Πφόρτσχαϊμ, διανύοντας περισσότερα, από 100 χιλιόμετρα.

Ήταν το πρώτο μεγάλο ταξίδι, με αυτοκίνητο, στην ιστορία. Κατά την διάρκεια της διαδρομής, η Μπέρθα αντιμετώπισε, κάθε είδους, δυσκολία : βενζίνη, που τελείωσε (την προμηθεύτηκε, από φαρμακείο, το οποίο θεωρείται το πρώτο «πρατήριο καυσίμων»), σπασμένα φρένα, που επιδιόρθωσε, με δερμάτινους ιμάντες και μικροπροβλήματα, στον κινητήρα, που έλυσε, με εργαλεία, που είχε, μαζί της.

Η τολμηρή της πράξη απέδειξε, σε όλο τον κόσμο, ότι το αυτοκίνητο δεν ήταν, απλώς, μια εφεύρεση, αλλά ένα πρακτικό μέσο μετακίνησης. Η ιστορία της Μπέρθα έγινε θρύλος και σήμερα, τιμάται, ως η πρώτη οδηγός, στην ιστορία.

Από το Benz, στο σήμερα.

Η επιτυχία του Motorwagen οδήγησε τον Καρλ Μπεντς, στην δημιουργία της εταιρείας Benz & Cie, η οποία, σύντομα, εξελίχθηκε, σε μία, από τις σημαντικότερες αυτοκινητοβιομηχανίες της Ευρώπης. Λίγα χρόνια, αργότερα, η εταιρεία του ενώθηκε, με αυτήν του Γκότλιμπ Ντάιμλερ (Gottlieb Daimler) και έτσι, γεννήθηκε η Mercedes-Benz, το όνομα, που εξακολουθεί, μέχρι σήμερα, να συμβολίζει την ποιότητα και την καινοτομία, στην αυτοκίνηση.

Από εκείνη την στιγμή και μετά, ο κόσμος δεν ήταν, ποτέ, ο ίδιος. Οι δρόμοι γέμισαν αυτοκίνητα, οι αποστάσεις μικρύνθηκαν, οι πόλεις επεκτάθηκαν και η καθημερινότητα των ανθρώπων άλλαξε, ριζικά. Μια απλή εφεύρεση έγινε ο κινητήριος μοχλός της βιομηχανικής εποχής.

1870. Αθήνα. Ηρώδου Αττικού και στο βάθος, η τρίτοξη γέφυρα του ποταμού Ιλισού. Η τρίτοξη γέφυρα, στον Ιλισό, λίθινη κατασκευή, με τρεις ημικυκλικές καμάρες, κοντά, στην συμβολή των οδών Αθανασίου Διάκου και Αρδηττού, σε απόσταση αναπνοής, από το Παναθηναϊκό Στάδιο. Η θέση της συνδέεται, με τις παλιές κοίτες του ποταμού και με σημεία, που στην ιστορία της πόλης, λειτουργούσαν, ως περάσματα και δρόμοι πρόσβασης, προς το κέντρο. Παλαιές φωτογραφίες και περιγραφές δείχνουν ότι η γέφυρα ήταν αναγνωρίσιμο τοπόσημο του τοπικού τοπίου, προβάλλοντας την σχέση της Αθήνας, με τον Ιλισό. 

Η κατασκευή της αποδίδεται, στην εποχή του 19ου αιώνα (μέσα, προς τέλη, του 1800) και συνδέθηκε, με αστικοποιητικές επεμβάσεις και έργα υποδομής της εποχής, μεταξύ αυτών και με παλαιότερες παρεμβάσεις, για σιδηροδρομική, ή αστική διαπλάτυνση της κοίτης. Υπάρχουν μελέτες πεδίου και τοπικά αρχεία, που περιγράφουν την γέφυρα, ως ένα, από τα έργα, που εξυπηρετούσαν την μετακίνηση και την υδραυλική διευθέτηση, στην αναπτυσσόμενη πρωτεύουσα.

Τον 20ό και τον 21ο αιώνα, η τύχη της γέφυρας συνδέθηκε, με τα μεγάλα έργα διευθέτησης του Ιλισού : κάλυψη της κοίτης, κατασκευές (κολυμβητήριο, δρόμοι) και πρόσφατες αντιπλημμυρικές παρεμβάσεις, που έφεραν αντιπαραθέσεις. Η συζήτηση περιστράφηκε, γύρω από το, αν η λίθινη κατασκευή πρέπει να θεωρηθεί και να προστατευθεί, ως νεότερο μνημείο, ή να θεωρηθεί υδραυλικό εμπόδιο, για τις σύγχρονες ανάγκες, γεγονός, που έχει οδηγήσει, σε δημόσιες αντιδράσεις.

Δεν υπάρχουν πειστικά στοιχεία ότι η γέφυρα, στην μορφή που αποτυπώνεται, στις παλιές απεικονίσεις, διασώζεται, πλήρως, μέχρι σήμερα. Σύμφωνα, με σειρά πηγών, η γέφυρα, που υπήρχε στην θέση της παλιάς κοίτης του Ιλισού, στο ύψος της Καλλιρρόης, στην Αθήνα, έχει, είτε καταστραφεί, είτε αλλοιωθεί, σοβαρά. (Φωτογραφία: Pascal Sebah).

1863. Ιθάκη.

1890 - 1900 (δεκαετίες). Κωνσταντινούπολη. Λότζα (Ξυλόπορτα).

Η περιοχή Ξυλόπορτα βρίσκεται κατά μήκος των θαλάσσιων τειχών, κοντά στο παλάτι των Βλαχερνών, μεταξύ των πυλών των Βλαχερνών και του Κυνηγού.

Η ενορία Ξυλόπορτας ή Ταχτάκαλε ή Λότζας, που παλιά αποκαλούνταν και ενορία του Κανάβη, είναι μία από τις απομακρυσμένες συνοικίες κατά μήκος του Κερατίου· εκτείνεται βόρεια του λόφου των Βλαχερνών και δυτικά γειτονεύει με την ενορία της Παναγίας της Σούδας, ενώ η πύλη της οδηγεί προς τη συνοικία Εγιούπ. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Αρμένιος περιηγητής του 17ου αιώνα Ιερεμίας Κιομουρτζιάν, «αν το ένα της πόδι [της πόλης] είναι στο Επταπύργιο, το άλλο είναι εδώ, στο Αϊβάν Σαράι».

Σε οθωμανικά κατάστιχα του 16ου αιώνα, η συνοικία αναφέρεται ως Μahalle-i Eksiliporta, σταδιακά όμως –και μέχρι σήμερα– επικράτησε η ονομασία Αϊβάν Σαράι (Ayvan Saray), προφανώς λόγω της γειτνίασής της με το παλάτι –το σαράι– των Βλαχερνών. Ως πύλη του Αϊβάν Σαράι την αναφέρει και ο Ιερεμίας Κιομουρτζιάν, προσθέτοντας ότι αποτελούσε την εικοστή πύλη των τειχών. Κατά τον Αρμένιο ιστορικό Ιντζιτζιάν, το Αϊβάν Σαράι αποτελεί παραφθορά του ονόματος της εκκλησίας του Αγίου Μάμα, που υπήρχε δίπλα στην πύλη παλαιότερα.

Η περιοχή ήταν γνωστή και σημαντική συνοικία ήδη από τη Βυζαντινή περίοδο. Είναι, όπως σημειώνει ο Ακύλας Μήλλας, η αρχαία περιοχή του Ξυλά, όπου διέμενε ο πολυμήχανος μεγαδούκας Αλέξιος Απόκαυκος, ο οποίος, σύμφωνα με το μύθο, είχε εδώ προσαραγμένη μια βάρκα για διαφυγή σε ώρα ανάγκης. Εδώ επίσης υπήρχε και ο περίφημος βυζαντινός ναός της Παναγίας των Βλαχερνών.

Μετά την Άλωση, η περιοχή συνέχισε να αποτελεί μία από τις χριστιανικές συνοικίες εντός των τειχών της πόλης, στις οποίες διέμεναν οι λιγοστοί χριστιανοί που είχαν παραμείνει, καθώς και οι νέοι χριστιανοί κάτοικοι-έποικοι, οι οποίοι μεταφέρονταν στην Κωνσταντινούπολη από διάφορες νεοκατακτηθείσες περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Σύμφωνα με απογραφή του καδή της πόλης, το 1478 υπήρχαν στη χερσόνησο της Κωνσταντινούπολης 3.151 εστίες Ρωμιών. Τον επόμενο αιώνα, ο πληθυσμός τόσο των μουσουλμάνων όσο και των μη μουσουλμάνων αυξήθηκε.

Μάλιστα, σχετικά με το χριστιανικό πληθυσμό, σύμφωνα με κατάστιχα του 1540 και του 1544 που αφορούν τα εισοδήματα του βακουφιού του Μωάμεθ Β΄, καταγράφονται εντός των τειχών 1.547 Ρωμιοί. Στην προκειμένη περίπτωση, στη συνοικία Ξυλόπορτα βρίσκουμε σύμφωνα με τα παραπάνω κατάστιχα 52 χριστιανικές οικογένειες, από τις οποίες οι 17 αναφέρεται ότι είχαν έρθει από τη Μυτιλήνη – η οποία κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς το 1462. Η συνοικία ήταν ιδιαίτερα σημαντική και αποτελούσε πόλο έλξης χριστιανικών πληθυσμών, καθώς στον εδώ ενοριακό ναό στεγάστηκε κάποια χρόνια, στα τέλη του 16ου αιώνα, το Πατριαρχείο.

Όταν ο Ιερεμίας Κιομουρτζιάν επισκέφτηκε την πόλη στα τέλη του 17ου αιώνα, κατέγραψε ότι στην περιοχή κατοικούσαν και Εβραίοι –οι πλουσιότεροι ζούσαν παραθαλάσσια– και τσιγγάνοι στον περίβολο του αγιάσματος της Παναγίας των Βλαχερνών, κάτι το οποίο συνεχίστηκε, όπως πληροφορούμαστε από άλλες πηγές, τουλάχιστον μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα. Επίσης, αναφέρει ένα εργαστήριο κατασκευής μπουκαλιών και δοχείων από γυαλί, αλλά και αποβάθρες πλοίων για το Εγιούπ στην παραλία.

Το 19ο αιώνα η περιοχή εξακολουθούσε να αποτελεί μία από τις χριστιανικές συνοικίες της χερσονήσου της Κωνσταντινούπολης, αν και με λιγότερο συμπαγή χριστιανικό πληθυσμό σε σχέση με άλλες, όπως το Φανάρι. Τον επόμενο αιώνα καταγράφεται ότι ο πληθυσμός της περιοχής είχε μεικτό χαρακτήρα (χριστιανοί, Εβραίοι, μουσουλμάνοι, τσιγγάνοι) και ότι σταδιακά η συνοικία μετατράπηκε σε μία από τις φτωχότερες αυτής της πλευράς της Κωνσταντινούπολης· ήταν πλέον συνοικία εργατών, μικροτεχνιτών και ναυτικών. Οι μικροί χαρακτηριστικοί ταρσανάδες κατά μήκος της παραλίας της περιοχής «ξηλώθηκαν» τη δεκαετία του 1980 στο πλαίσιο διαπλάτυνσης του δρόμου και αναμόρφωσης της περιοχής.

Ο Reşad Ekrem Koçu, που γράφει μετά τα μέσα του 20ού αιώνα, αναφέρει ότι η Λότζα, όπως ονομαζόταν το εσωτερικό τμήμα της περιοχής Αϊβάν Σαράι, ήταν μαζί με την περιοχή Σουλούκουλε η σημαντικότερη «αποικία» τσιγγάνων στην πόλη και προσθέτει ότι εδώ υπήρχαν μερικοί από τους πιο ονομαστούς μεϊχανέδες (καπηλειά) της Κωνσταντινούπολης καθώς και ότι η περιοχή ήταν «σχολείο λαϊκής μουσικής» με ονομαστούς οργανοπαίκτες.

Δύο είναι τα σημαντικά χριστιανικά κέντρα της συνοικίας της Ξυλόπορτας γύρω από τα οποία συγκεντρώνονταν οι χριστιανοί κάτοικοι: ο ναός του Αγίου Δημητρίου της Ξυλόπορτας και το αγίασμα της Παναγίας των Βλαχερνών.

Ο ναός του Αγίου Δημητρίου του Κανάβη ήταν ο ενοριακός ναός της κοινότητας. Η προσωνυμία Κανάβης προήλθε μάλλον από κάποιον επίσημο που κατοικούσε κοντά στην περιοχή, ίσως από τον Πατρίκιο Νικόλαο που λεγόταν και Καναβός, ο οποίος είχε διατελέσει αυτοκράτορας για λίγες μέρες το 1204. Η εκκλησία αυτή βρισκόταν μεταξύ της πύλης του Προδρόμου και της Ξύλινης πύλης και στέγασε το Πατριαρχείο μετά τη φιλοξενία του στην Παναγία την Παμμακάριστο και προτού αυτό εγκατασταθεί οριστικά στο Φανάρι το 1605. Ο Μανουήλ Γεδεών αναφέρει ότι το ναό «χρέεσιν υποπεσόντα και πωλούμενον υπό δανειστών αυστηρών, ηγόρασε τω 1597 ο λαμπρός Πατριάρχης Αλεξανδρείας και του πατριαρχικού θρόνου Κωνσταντινουπόλεως επιτηρητής Μελέτιος Πηγάς».

Το δεύτερο αγίασμα της ενορίας ήταν αυτό της Παναγίας των Βλαχερνών. Βρισκόταν στο εσωτερικό της πύλης και ήταν χτισμένο, σύμφωνα με διάφορες μαρτυρίες και πηγές, στη θέση της βυζαντινής εκκλησίας της Παναγίας των Βλαχερνών ή Παναγίας των Κυνηγών, που αποτελούσε τμήμα του συγκροτήματος του παλατιού των Βλαχερνών. Το εκκλησιαστικό συγκρότημα ολοκληρώθηκε επί Λέοντος Α΄, οπότε και δημιουργήθηκε το Άγιον Λούσμα, το αγίασμα. Σύμφωνα με το Μανουήλ Γεδεών, ο ναός «παραμεληθείς και ερείπιον ων εν τοις μετά την άλωσιν χρόνοις, ην κτήμα Οθωμανού τινός, όστις ετρέφετο από του ευτελούς οβολού των εις το αγίασμα προσερχομένων και από των διαδόχων του οποίου ηγόρασεν αυτό η συντεχνία των γουναράδων».

Μέχρι τις αρχές του περασμένου αιώνα, στον περίβολο του αγιάσματος κατοικούσαν τσιγγάνοι. Το 1913 συστήθηκε με έδρα το Φανάρι και υπό την αιγίδα του πατριάρχη η Αδελφότητα Κυριών «Παναγία των Βλαχερνών», η οποία σκοπό είχε, με βάση τον κανονισμό της, την ανακαίνιση και τον ευπρεπισμό του αγιάσματος, καθώς και τη δημιουργία κτηρίου στον περίβολό του για τους ιερείς και την κατασκευή αίθουσας για τα μνημόσυνα. Το αγίασμα, το οποίο προσέλκυε και εξακολουθεί να προσελκύει τόσο χριστιανούς όσο και μουσουλμάνους, υπέστη σημαντικές φθορές στα Σεπτεμβριανά, οπότε χάθηκαν και τα πολύτιμα αντικείμενα που διέθετε. Ο ναΐσκος του αγιάσματος ανακαινίστηκε το 1960 και στις 26 Ιουνίου του ίδιου έτους τελέστηκαν τα θυρανοίξιά του.

Παρεμφερής με την παραπάνω αδελφότητα ήταν και η Φιλόκαλος Αδελφότης των Κυριών «Αγία Βαρβάρα», που ιδρύθηκε στις 18 Ιανουαρίου 1910 με σκοπό να αναλάβει τη διακόσμηση και τον ευπρεπισμό του ναού του Αγίου Δημητρίου. Άλλες αδελφότητες στην κοινότητα Ξυλόπορτας είναι: η Αδελφότητα «Εννέαι Μούσαι», που ιδρύθηκε πιθανότατα το 1868 και είχε σκοπό την αρωγή των άπορων μαθητών της κοινότητας, και ο βραχύβιος Αθλητικός και Ποδοσφαιρικός Σύλλογος «Κρόνος», τον οποίο συναντάμε το 1921. Επίσης επί πατριαρχίας Ιωακείμ Γ΄ ιδρύθηκε στο Φανάρι φιλόπτωχος αδελφότητα προκειμένου να ενισχύσει και να βοηθήσει τους απόρους και φτωχούς της περιοχής και των πέριξ συνοικιών, μεταξύ των οποίων και της κοινότητας της Ξυλόπορτας. Τέλος, το 1922 λειτουργούσε στην Ξυλόπορτα άσυλο ορφανών, υπό την προστασία των ενοριών του Φαναριού και του Μουχλιού, το οποίο υποστήριζε η Αγαθοεργός των Ελληνίδων Αδελφότητα του Φαναρίου.

Στην ενορία της Ξυλόπορτας –η οποία στις αρχές του 20ού αιώνα συγκαταλεγόταν στη δεύτερη τάξη ενοριών, με βάση προφανώς τη σπουδαιότητα, άρα και τα κέρδη, σύμφωνα με το σύνδεσμο των νεωκόρων της Κωνσταντινούπολης «Ταξιάρχης»– υπήρχε το 1850 σχολείο των ελληνικών γραμμάτων με ιεροδιδάσκαλο το Δωρόθεο, το οποίο συντηρούνταν από συνδρομές και όχι από το ταμείο του ναού του Αγίου Δημητρίου. Το σχολείο το 1884 αριθμούσε 90 μαθητές και δύο δασκάλους. Συντηρούνταν οικονομικά από ετήσια επιχορήγηση από το αγίασμα της Παναγίας των Βλαχερνών, από εισφορές σημαντικών παραγόντων της κοινότητας, από το δίσκο υπέρ του σχολείου στην εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, από τα δίδακτρα και τα εισιτήρια, καθώς και από τη συνδρομή της Αδελφότητας «Εννέαι Μούσαι». Στο χώρο της αδελφότητας στεγάστηκε το σχολείο μετά την καταστροφική πυρκαγιά που το έπληξε το 1879, οπότε και η αδελφότητα δημιούργησε αναγνωστήριο και βιβλιοθήκη για τους μαθητές. Για την ανέγερση νέου σχολικού κτηρίου ζητήθηκε η υποστήριξη και της κοινότητας του Αγίου Όρους· ο θεμέλιος λίθος τέθηκε μια δεκαετία αργότερα, το 1889. Η σχολή διοικούνταν από την αδελφότητα και την ενορία. Το 1906 η κοινότητα της Ξυλόπορτας διέθετε μια αστική πεντατάξια σχολή και ένα παρθεναγωγείο.

1898. Ιτέα. Επισκέπτες κρουαζιέρας κατευθύνονται, στους Δελφούς, με αφετηρία το λιμάνι της Ιτέας. Είναι τα χρόνια της μεγάλης ανασκαφής. Στην φωτογραφία, αφήνουν, πίσω τους, το Κρισσαίο πεδίο και ξεκινούν την ανάβαση.

1902. Los Angeles, California, ΗΠΑ.

Απρίλιος 1912. Νέα Υόρκη. Πλήθος κόσμου συγκεντρώνεται, γύρω από τον πίνακα ανακοινώσεων της πόλης, παρουσιάζοντας τα ονόματα όσων διασώθηκαν, από τον «Τιτανικό», που βυθίστηκε, στις 15/4/1912, στον Ατλαντικό Ωκεανό.

1912 - 1913. Α’ βαλκανικός πόλεμος. Βούλγαροι στρατιώτες, στην Φόρκα.

1912 - 1926. Η κατασκευή των συνόρων της Αλβανίας. Γλωσσικά σύνορα και γεωπολιτικές πραγματικότητες : Formation of Albania Borders, 1878–1926 (Photo Border Commission 1922–1926).

 

1. Εισαγωγή.

Στα τέλη του 19ου και στις αρχές του εικοστού αιώνα, η Αλβανία εμφανίστηκε στο αποκορύφωμα του γλωσσικού εθνικισμού και της ιμπεριαλιστικής πολιτικής. Η διαμόρφωση των αλβανικών συνόρων δεν ήταν προϊόν της οργανικής κατασκευής του έθνους, αλλά αποτέλεσμα της διπλωματικής μηχανικής των Μεγάλων Δυνάμεων. Από το Συνέδριο του Βερολίνου (1878) έως την τελική επιτροπή συνόρων (1926), τον καθορισμό των αλβανικών συνόρων διαχειρίζονταν πέντε διεθνείς επιτροπές που διεκδικούσαν εθνογραφική ουδετερότητα, αλλά ουσιαστικά εξυπηρετούσαν τα αντίθετα συμφέροντα των ευρωπαϊκών αυτοκρατοριών.

Η Αλβανία στο ευρύτερο πλαίσιο των μετασχηματισμών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, υπογραμμίζοντας πώς η ρητορική για τα “εθνικά κράτη” με βάση τη γλωσσική ταυτότητα υπόκειται συνεχώς στην πολιτική ισορροπίας των μεγάλων δυνάμεων. Η αλβανική περίπτωση είναι ένα σημαντικό παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο οι ευρωπαϊκές δυνάμεις χρησιμοποίησαν την εθνογραφία και τη χαρτογραφία ως εργαλεία για πολιτικούς σκοπούς, ενώ παρουσίασαν τη δράση τους ως εφαρμογή της αρχής της αυτοδιάθεσης.

2. Αλβανικό ζήτημα και Συνέδριο του Βερολίνου.

 “Αλβανικά θέματα” έγινε για πρώτη φορά αντικείμενο διεθνούς συζήτησης στο Συνέδριο του Βερολίνου (1878), όταν οι Μεγάλες Δυνάμεις αναδιανείμει τα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Οι εκπρόσωποι αυτού του συνεδρίου αρνήθηκαν την ύπαρξη ενός “αλβανικού έθνους”, παρουσιάζοντας τους Αλβανούς ως ετερογενείς πληθυσμούς χωρισμένους ανά θρησκεία, διαλέκτους και φυλετικές παραδόσεις. Το συνέδριο έδωσε αλβανικά εδάφη στο Μαυροβούνιο και την Ελλάδα, ενώ δημιούργησε δύο συνοριακές επιτροπές για την εφαρμογή αυτών των αποφάσεων επί τόπου.

Αυτές οι πρώτες επιτροπές δημιούργησαν ένα προηγούμενο : ο καθορισμός ορίων δεν καθοδηγούνταν από εθνογλωσσικές πραγματικότητες, αλλά από γεωπολιτικές αποζημιώσεις κατά των αλβανικών συμφερόντων. Όταν η αλβανική αντίσταση ματαίωσε την παράδοση πολλών εδαφών (όπως η Πλάβα και η Γκούτσια), οι Δυνάμεις αποζημίωσαν το Μαυροβούνιο με το λιμάνι του Ουλκ. Έτσι ξεκίνησε μια παράδοση όπου τα σύνορα της Αλβανίας διαμορφώνονταν μέσω διπλωματικών διαπραγματεύσεων, όχι μέσω γλωσσικών ή εθνικών κριτηρίων.

3. Εθνογραφία και Διπλωματία : 1913 Επιτροπές –1914.

Μετά τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας το 1912, οι Μεγάλες Δυνάμεις συγκεντρώθηκαν στη Διάσκεψη του Λονδίνου για να καθορίσουν τα όρια του νέου κράτους. Διακήρυξαν την αρχή της δημιουργίας “γλωσσικών ορίων”, αλλά αυτή η αρχή παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό δηλωτική.

3.1 Επιτροπή Νοτίων Συνόρων.

Η Νότια Επιτροπή (1913), με επικεφαλής τον Βρετανό συνταγματάρχη Charles Doughty-Wylie, είχε την αποστολή να καθορίσει τα σύνορα μεταξύ Αλβανίας και Ελλάδας. Αν και επίσημα βασιζόταν στη γλώσσα ως εθνικό κριτήριο, η επιτροπή αντιμετώπισε γρήγορα την αδυναμία επιβολής αυτής της αρχής σε μια περιοχή όπου ο πληθυσμός ήταν δίγλωσσος, θρησκευτικά μικτές και επικαλυπτόμενες ταυτότητες.

Οι επιτόπιες έρευνες έδειξαν ότι πολλές κοινότητες χρησιμοποιούσαν κυρίως αλβανικά αλλά ένα μικρότερο μέρος και ελληνικά, τουρκικά για διοίκηση, και ότι η θρησκευτική πίστη συχνά επηρεάζει τον αυτοπροσδιορισμό. Ως αποτέλεσμα, η επιτροπή εγκατέλειψε το καθαρό γλωσσικό κριτήριο και συμπεριέλαβε οικονομικούς, γεωγραφικούς και στρατηγικούς παράγοντες. Αυτό συγκεκριμενοποιήθηκε στο Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας (Δεκέμβριος 1913), το οποίο έδωσε στην Αλβανία τις κύριες πόλεις Κορυτσά και Αργυρόκαστρο, ενώ η Ελλάδα έλαβε αρκετά νησιά του Αιγαίου ως αποζημίωση. Επιχειρήθηκε να γίνει ένας ισορροπημένος γεωπολιτικός συμβιβασμός, ο οποίος παρείχε βρετανικά και ιταλικά συμφέροντα στην Ανατολική Μεσόγειο.

3.2 Επιτροπή Βορείων Συνόρων.

Η Βόρεια Επιτροπή (1913–1914), η οποία έπρεπε να θέσει όρια με τη Σερβία και το Μαυροβούνιο, δεν κατάφερε να καταλήξει σε συμφωνία λόγω αντίθετων συμφερόντων. Η Αυστροουγγαρία και η Ιταλία υπερασπίστηκαν την Αλβανία για να αποτρέψουν την έξοδο των Σλάβων στην Αδριατική, ενώ η Ρωσία και η Γαλλία υποστήριξαν τα σερβικά αιτήματα.

Πριν από την έναρξη των εργασιών, τα σύνορα ήταν πολιτικά προκαθορισμένα : η Σερβία κατείχε το Κοσσυφοπέδιο και το Νόβι Παζάρ, ενώ η Αλβανία ανέλαβε την υπόθεση. Η επιτροπή επέστρεψε σε μια επίσημη διαδικασία που επικύρωσε την υπάρχουσα κατάσταση. Ελλείψει ισχυόντων γλωσσικών κριτηρίων, τα μέλη εφάρμοσαν ένα σύστημα “αποζημιώσεις” – οποιοδήποτε εδαφικό κέρδος για την Αλβανία συνοδευόταν από άλλο για τη Σερβία ή το Μαυροβούνιο. Ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος διέκοψε τελικά τα έργα, αφήνοντας το βόρειο όριο επ' αόριστον.

4. Επιτροπή Συνόρων 1922–1926: Συνέχειες μετά τον πόλεμο.

Μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, η αρχή της αυτοδιάθεσης— διαδόθηκε από τον Woodrow Wilson—με τη γλώσσα της εθνογραφικής δικαιοσύνης. Ωστόσο, η επιτροπή του 1922 του –1926, επιφορτισμένη με την οριστικοποίηση των συνόρων της Αλβανίας, επιβεβαίωσε εκ νέου τις προπολεμικές γραμμές αντί να τις επανεξετάσει. Οι Μεγάλες Δυνάμεις Βρετανία, Γαλλία και Ιταλία— συνέχισαν να βλέπουν την Αλβανία ως κρατική απειλή μεταξύ Γιουγκοσλαβίας και Ελλάδας, όχι ως ένα έθνος που δικαιούται εδαφική ενότητα.

Η γλωσσική εντολή της επιτροπής αγνοήθηκε και πάλι από πολιτικές προτεραιότητες. Παρά την τυπική ισότητα, η Ιταλία άσκησε άνιση επιρροή, παρέχοντας εδάφη νότια της Αλβανίας ως αντίβαρο στην ελληνική διεύρυνση. Η δολοφονία του Ιταλού εκπροσώπου, στρατηγού Ενρίκο Τελίνι, κατά τη διάρκεια επιτόπιας εργασίας κοντά στα ελληνικά σύνορα, και το περιστατικό της Κέρκυρας το 1923, κατέδειξαν τη συνεχιζόμενη αστάθεια των αλβανικών συνόρων. Όταν τελείωσε η επιτροπή το 1926, τα σύνορα της Αλβανίας ήταν ουσιαστικά αυτά που χαράχθηκαν το 1913–1914—, μια απόδειξη της σταθερότητας του αυτοκρατορικού συμβιβασμού.

5. Συνέπειες των Συνοριακών Αποφάσεων.

Οι οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές συνέπειες αυτών των αποφάσεων, που παρήγαγαν μακροπρόθεσμες συνέπειες :

• Οικονομικός κατακερματισμός : Η διακοπή των εμπορικών οδών μεταξύ των αλβανικών εδαφών στην Ήπειρο που ελήφθησαν από την Ελλάδα και τη νότια Αλβανία, ή τη Δίβρα και το Κοσσυφοπέδιο, κατέστρεψε τους παραδοσιακούς εμπορικούς, πολιτιστικούς, ηθογραφικούς και γλωσσικούς δεσμούς.

• Φυλετικές και νομαδικές ανησυχίες : Φυλές και βοσκοί έχασαν την πρόσβαση σε εποχιακά βοσκοτόπια, χωρίζοντας από τα νέα σύνορα.

• Εθνογλωσσικές διαιρέσεις : Εκατοντάδες χιλιάδες Αλβανοί παρέμειναν εκτός των κρατικών συνόρων – στο Κοσσυφοπέδιο, το Μαυροβούνιο, την Ελλάδα και τη Μακεδονία – δημιουργώντας εντάσεις που θα επαναληφθούν τις επόμενες δεκαετίες.

6. Θέση της Αλβανίας 

Η Αλβανία κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου δεν εμφανίζεται ως έθνος αυτοδιάθεσης, αλλά ως γεωπολιτική κατασκευή— μια οντότητα της οποίας η ύπαρξη αντανακλά τη διασταύρωση των ιμπεριαλιστικών συμφερόντων, περισσότερο από το αποκορύφωμα μιας εθνικής αφύπνισης. Καθώς οι Αλβανοί ηγέτες επιδίωκαν την αναγνώριση, οι αποφασιστικές δυνάμεις παρέμειναν εξωτερικές. Οι συνοριακές επιτροπές λειτουργούσαν ως όργανα ελέγχου, μεταφράζοντας την πολιτική εξουσίας σε καρτ ποστάλ υπό το ένδυμα της εθνογραφικής αντικειμενικότητας.

Τοποθετώντας την Αλβανία στον κόμβο των ανταγωνιστικών αυτοκρατοριών της Ευρώπης, αποκαλύπτεται η ηθική και μεθοδολογική αποτυχία του εθνογλωσσικού μοντέλου έθνους-κράτους. Τα σύνορα της Αλβανίας δικαιολογούνταν μέσω της γλώσσας της επιστήμης και της δικαιοσύνης, αλλά στην πραγματικότητα ήταν αποτέλεσμα διπλωματικών διαπραγματεύσεων, εξαναγκασμού και εξισορρόπησης. Αυτή η ασυμφωνία μεταξύ αρχής και πρακτικής καθιστά την Αλβανία μια παραδειγματική περίπτωση περιορισμών στην εθνική αυτοδιάθεση στα μεταοθωμανικά Βαλκάνια.

7. Συμπέρασμα.

Οι αλβανικές συνοριακές επιτροπές ανέφεραν ότι ο σχηματισμός των συνόρων της Αλβανίας μεταξύ 1878 και 1926 ήταν περισσότερο προϊόν διπλωματικής μηχανικής παρά εθνογλωσσικού εθνικισμού. Τα ιδανικά της γλωσσικής και εθνογραφικής δικαιοσύνης υπόκεινταν συνεχώς στις στρατηγικές πιέσεις των Μεγάλων Δυνάμεων. Οι συνοριακές επιτροπές χρησίμευσαν ως εργαλεία για τη διαχείριση διεθνών αντιπαλοτήτων και όχι ως όργανα αλβανικής αυτοδιάθεσης.

Έτσι, το αλβανικό κράτος δημιουργήθηκε ως ένας ασταθής συμβιβασμός, με ελλιπή σύνορα και εξαρτημένες οικονομίες. Οι αποφάσεις των Μεγάλων Δυνάμεων για τον Διαχωρισμό των Αλβανικών Εδαφών σε ορισμένα κράτη μετέτρεψαν το έθνος σε μια κατακερματισμένη οντότητα, οι συνέπειες της οποίας εξακολουθούν να επηρεάζουν τη δυναμική των Βαλκανίων. Θέματα όπως αυτό του Κοσσυφοπεδίου αποδεικνύουν ότι η κληρονομιά των συνόρων –1926 του 1913 παραμένει πηγή αβεβαιότητας.

Συμπερασματικά, η αλβανική περίπτωση αποδεικνύει ότι ο πολιτικός χάρτης των εθνών δεν είναι φυσικό αποτέλεσμα γλώσσας ή ταυτότητας, αλλά αντανάκλαση εξουσίας, συμβιβασμού και στρατηγικού συμφέροντος. Η Αλβανία, σε αυτό το πλαίσιο, παραμένει ένα ιστορικό σύμβολο του πώς το ιδανικό του έθνους υποβλήθηκε στην ευρωπαϊκή πολιτική με αρνητικό αντίκτυπο στον αλβανικό λαό.

Συγγραφέας: Erlet Shaqa

8. Αναφορές 

1. British Documents on the Origins of the War, 1898–1914, 11 vol ed. GP. Gooch και HMV. Temperley, Λονδίνο, 1926–1938.

2. The National Archives (UK), σειρά Foreign Office: FO 371, FO 421, FO 881, FO 93/1/36 — αλληλογραφία, εκθέσεις και πρακτικά των Αλβανικών Επιτροπών Συνόρων, 1878–1926.

3. ΗΠΑ. Department of State, Papers Relating to the Foreign Relations of the United States: The Paris Peace Conference, 1919, 13 vol Ουάσιγκτον, DC, 1942–1947.

4. Ministryo degli Affari Esteri (Ιταλία), I Documenti Diplomatici Italiani, Series 7, Vol. II, Ρώμη, 1953–1990.

5. Documents Diplomatiques Français, Troisième Série (1911–1914), Παρίσι, 1929.

6. S. Skendi, “Albanian Political Thought and Revolutionary Activity, 1881–1912,” Südost-Forschungen, 13 (1954): 159–199.

7. S. Skendi, The Albanian National Awakening, 1878–1912, Princeton: Princeton University Press, 1967.

8. GW. Gawrych, The Crescent and the Eagle: Ottoman Rule, Islam and the Albanians, 1874–1913, Λονδίνο & Νέα Υόρκη: IB. Tauris, 2006.

ΕΓ. Blumi, “Contesting the Edges of the Ottoman Empire: Rethinking Ethnic and Secretarian Boundaries in the Malesore, 1878–1912,” Middle East Studios, 35 (2003): 237–256.

9. WN. Medlicott, The Congress of Berlin and After: A Diplomatic History of the Near East Settlement, 1878–1880, Λονδίνο: Methuen, 1938.

10. WL. Langer, European Allianances and Alignments, 1871–1890, 2nd ed., Νέα Υόρκη: Knopf, 1960.

11. EC. Helmreich, The Diplomacy of the Balkans Wars, 1912–1913, Cambridge, MA: Harvard University Press, 1938.

12. Β. Γιέλαβιτς και C. Jelavich, The Established of the Balkans National States, 1804–1920, Seattle & London: University of Washington Press, 1977.

13. RJ. Crampton, The Hollow Détente: Anglo-German Relations in the Balkans, 1911–1914, Λονδίνο: Athlone Press, 1979.

14. RJB. Bosworth, Italy, the Least of the Great Powers: Italian Foreign Policy before the First World War, Cambridge: Cambridge University Press, 1979.

15. AF. Pribram, Austrian Foreign Policy, 1908–1918, Λονδίνο: Oxford University Press, 1923.

16. AF. Pribram, Austria–Hungary and Great Britain, 1908–1914, Λονδίνο: Oxford University Press, 1951.

17. Κ. Zeman, A Diplomatic History of the First World War, Λονδίνο: Weidenfeld and Nicolson, 1971.

18. HN. Brailsford, Macedonia: Its Races and Their Future, Λονδίνο: Methuen, 1906.

19. H. Wilkinson, Maps and Politics: A Review of the Ethnographic Cartography of Macedonia, Liverpool: Liverpool University Press, 1951.

20. M. Vickers, Between Serbia and Albanian: A History of Kosovo, Νέα Υόρκη: Columbia University Press, 1998.

21. J. Swire, Albania: The Rise of a Kingdom, Λονδίνο: Williams & Norgate, 1929.

#GjeopolitikaEBallkanit

#Fuqitënd

#DiplomaciaEuropiane

#Kufijtëshqipheria

#KongresiIBerlinit

#ProtokolliIFirences

#KonferencaELondrës

#KomisionetKufitare

#GjeostrategjiaAdriatikut

1915. Ιωάννινα.

1916. Γαλικία, Ρωσική Αυτοκρατορία. Τούρκος στρατιώτης που, ανήκει στο 15ο Οθωμανικό Σώμα που πολεμάει, στην σημερινή περιοχή της Δυτικής Ουκρανίας, μεταφέρει άλογα φορτωμένα, με χιονοπέδιλα.

Μάρτιος 1917. Τουρκική Ανατολία. Τούρκοι στρατιώτες, σε σταθμό, ντυμένοι, με κουρέλια.

1924. Stop, στην κίνηση των αυτοκινήτων, για να περάσει το γατάκι.

1925. Breg-Mata, βόρεια Αλβανία. Η Nikollë Gjeta, με οικογένειά της.

1925 - 1930. Τίρανα. Η αγορά ξύλινου αργαλειού.

1925 - 1939. Shpal, Mirdita. Αλβανία. Ο λοχαγός Gjoni και ο αναπληρωτής νομάρχης.

1920 (αρχές δεκαετίας). Αθήνα. Ο Μίμης Φωτόπουλος (αριστερά), στα μαθητικά του χρόνια, μαζί με τη μητέρα του Άννα και τον μεγαλύτερο αδελφό του Άγγελο. Λίγους μήνες, μετά τη γέννησή του, έχασε τον πατέρα του και η 27χρονη μητέρα του, έχοντας, ήδη, χάσει και μια κόρη, αποφάσισε να μετακομίσει, με τους δύο γιους της, την μητέρα της και τις δύο αδελφές της, μοδίστρες, στο επάγγελμα, από τη Ζάτουνα Αρκαδίας, στην Αθήνα, αναζητώντας μια καλύτερη ζωή. Ήταν μια δυναμική προσωπικότητα, που ο μεγάλος κωμικός αγάπησε, βαθιά, καθώς, παρά τις αντίξοες συνθήκες της εποχής, εργάστηκε, ακούραστα, για να προσφέρει, στα παιδιά της, την καλύτερη ανατροφή και μόρφωση.
Το 1931, με την αποφοίτησή του, από το Γυμνάσιο, έδωσε εξετάσεις, στην Γεωπονική Σχολή, όπου απορρίφθηκε, λόγω της έκθεσης και την επόμενη χρονιά εισήχθη, στην Φιλοσοφική. Κατά την φοίτησή του, μια αγγελία, για εισαγωγικές στην Δραματική Σχολή, θα σταθεί καθοριστική. Μελετώντας, στο περίπτερο της γειτονιάς του, την τραγωδία Προμηθέας Δεσμώτης του Αισχύλου, έδωσε εξετάσεις και έγινε δεκτός, στην Σχολή του Εθνικού. Παράλληλα, φοίτησε και στην Νομική, όμως η υποκριτική ήταν αυτή, που, τελικά, τον κέρδισε. Τις πρώτες θεατρικές εμπειρίες τις απέκτησε, στα χρόνια της Δραματικής, συμμετέχοντας, σε περιοδεύοντες θιάσους, τα λεγόμενα «μπουλούκια», που αποτέλεσαν πολύτιμο σχολείο, για την καλλιτεχνική του ωρίμανση. Στην Κατοχή, ανέπτυξε έντονη αντιστασιακή δράση, γνώρισε την καταστροφή του σπιτιού του, από φωτιά και έζησε, με την οικογένειά του, σε συγγενικά σπίτια, χάνοντας εκατοντάδες βιβλία, που αγαπούσε, ιδιαίτερα, καθώς υπήρξε λάτρης της μελέτης. Την άνοιξη του 1945, επιστρέφοντας, από τρίμηνη εξορία, στην Έλ Ντάμπα της Αιγύπτου, άρχισε, για εκείνον, μια νέα, φωτεινή πορεία: ένας ευτυχισμένος γάμος, δύο χρόνια, αργότερα, μια τεράστια καριέρα, στο θέατρο και το σινεμά και δημιουργική ενασχόληση, με την ποίηση, την λογοτεχνία και τα εικαστικά. Ένας μεγάλος θεατρίνος, πνευματώδης, ιδεολόγος, εικαστικός και ένας γνήσιος «μάγκας» μιας ολόκληρης εποχής.#arisloupasis#actress#actors#vintagestyle#vintage#art#familypictures#familyphotography#cinema#movies#films

1920 (δεκαετία). Dayton, Ohio, ΗΠΑ. Παντοπωλείο «Διάδρομοι της Αφθονίας».

Το 1927, η αγορά McKinley, στην 4th Street, ήταν το καμάρι του Ντέιτον του Οχάιο. Χωρίς πλαστικό, χωρίς νέον, χωρίς θόρυβο - μόνο σειρές, από κονσέρβες ροδάκινα, στοιβαγμένες κονσέρβες σαρδέλες και σακιά λινάτσα, με αλεύρι. Το κατάστημα διοικούσαν δύο αδελφές, η Κλάρα και η Τζουν, οι οποίες το κληρονόμησαν, από τον πατέρα τους, αφού πέθανε, κατά την διάρκεια της επιδημίας γρίπης. Κράτησαν τα ράφια άψογα, τις τιμές δίκαιες και το κουτσομπολιό να ρέει. Κάθε Σάββατο, οι οικογένειες έρχονταν ντυμένες, με τα καλά τους, όχι ,μόνο, για να ψωνίσουν, αλλά για να κοινωνικοποιηθούν. Η Clara κρατούσε ένα σημειωματάριο, με τις προτιμήσεις των τακτικών - στην κυρία Adler άρεσαν τα φασόλια της αλατισμένα, στον κ. Thompson ήθελε το ψωμί του, χωρίς φέτες Όταν χτύπησε η οικονομική κρίση, οι αδελφές έδιναν, ήσυχα, φαγητό, σε όσους δεν μπορούσαν να πληρώσουν. Ποτέ, δεν ζήτησαν ευχαριστώ. Μέχρι το 1940, το κατάστημα είχε κλείσει, αλλά η μνήμη του έμεινε, στις ιστορίες, που περνούσαν, στα τραπέζια της κουζίνας. Δεν ήταν, απλά, ένα μπακάλικο - ήταν μια σανίδα σωτηρίας.

#VintageRetail #WomenOfThe1920s #GreatDepressionStories #fblifestyle

1930. Βίγκ, Αλβανία. Χωριανοί, μπροστά, από την εκκλησία.

12/2/1934. Βιέννη, Αυστρία. Η εργατική επανάσταση, που ηττήθηκε.

Τότε, η Αυστρία βυθίστηκε, σε έναν σύντομο, αλλά βίαιο εμφύλιο πόλεμο, μεταξύ του κινήματος των σοσιαλιστών εργατών και της αυταρχικής κυβέρνησης του Engelbert Dollfuss. Οι δρόμοι της Βιέννης έγιναν πεδία μάχης, καθώς τα πυρά πυροβολικού ήχθησαν, μέσα από την πόλη, και η σύγκρουση μεταξύ των δύο αντιπάλων άφησε εκατοντάδες νεκρούς, μέσα σε λίγες ημέρες. Η βία ήταν γρήγορη, αλλά ο αντίκτυπός της θα διαρκούσε πολύ.

Η ήττα των σοσιαλιστικών δυνάμεων σηματοδότησε μια καμπή στην αυστριακή ιστορία - το τέλος της νεοσύστατης δημοκρατίας της. Στον απόηχο της σύγκρουσης, ο Dollfuss, με την υποστήριξη συντηρητικών και φασιστικών στοιχείων, διέλυσε το κοινοβούλιο και ίδρυσε ένα μονοκομματικό φασιστικό κράτος, με πρότυπο την Ιταλία του Μουσολίνι. Η αυστριακή κυβέρνηση υιοθέτησε τον αυταρχισμό, συντρίβοντας οποιαδήποτε αντιπολίτευση, που απέμεινε. Αυτή η στροφή, προς τον φασισμό, έθεσε τις βάσεις, για το μέλλον της Αυστρίας, υπό την επιρροή των Ναζί.

Μόλις τέσσερα χρόνια αργότερα, ο Αδόλφος Χίτλερ προσάρτησε την Αυστρία, μια χώρα, ήδη, έτοιμη, για ολοκληρωτική κυριαρχία, και το Anschluss ολοκληρώθηκε, χωρίς μεγάλη αντίσταση. Το μονοπάτι, προς το Mauthausen, και η φρίκη, που θα ξεδιπλωθεί, μέσα στα τείχη του, ήταν, πλέον, ξεκάθαρο. Οι σπόροι της ναζιστικής εξουσίας ήσαν, βαθιά, ριζωμένοι, στις πολιτικές και κοινωνικές αναταραχές των αρχών της δεκαετίας του 1930, όπου ο αυταρχισμός και ο φασισμός είχαν, ήδη, κυριεύσει, καθιστώντας την άνοδο της ναζιστικής Γερμανίας, στην Αυστρία, σχεδόν, αναπόφευκτη έκβαση.

16/10/1934. Κίνα. Αρχίζει η θρυλική «Μεγάλη Πορεία» του Κινεζικού “Λαϊκού Απελευθερωτικού” Στρατού των κομμουνιστών του Μάο, που διέσχισαν, περπατώντας την μισή Κίνα. Από τους 72 χιλιάδες, επιβίωσαν, μόνο, 6 χιλιάδες μαχητές. Το κατόρθωμα αυτό διδάσκεται, στις στρατιωτικές σχολές..

To 1934, ο Εθνικός Κινεζικός Στρατός του εθνικιστή Τσιανγκ Κάι Σεκ, ήταν έτοιμος να ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς του, με τους Κινέζους κομμουνιστές. Ο Σεκ ήταν ο πρόεδρος και ανώτατος στρατιωτικός αρχηγός της νεοσύστατης Κινεζικής Δημοκρατίας. Επτά χρόνια, νωρίτερα, είχε καταφέρει να εξοντώσει τους κομμουνιστές, στην Σαγκάη και σε άλλες μεγάλες πόλεις. Μεταξύ των ετών 1930-1934,,είχε εξαπολύσει τέσσερις «Εκστρατείες Τελικής Εξόντωσης», εναντίον του ΚΛΑΣ και της «κυβέρνησης των σοβιέτ» του Κιανγκσί. Όλες, όμως, είχαν καταλήξει, σε παταγώδη αποτυχία.Παρά την συντριπτική υπεροχή των εθνικιστών του Σεκ,,σε άνδρες και υλικό, οι κομμουνιστές άντεξαν, στην πίεση. 

Εθνικιστές στρατιώτες. 

Παρά την υπεροχή τους, σε μέσα και αριθμούς, δεν κατάφεραν να εγκλωβίσουν τα υπολείμματα του ΚΛΑΣ Το 1934, 750.000 πάνοπλοι άνδρες του Εθνικού Στρατού ήσαν έτοιμοι να εκτοξεύσουν την Πέμπτη «Εκστρατεία Τελικής Εξόντωσης», προκειμένου να ξεριζώσουν, μια για πάντα, την κομμουνιστική απειλή. Μέχρι τον Οκτώβριο του 1934, οι εθνικιστές είχαν νικήσει, σε απανωτές μάχες, τους κομμουνιστές και ήσαν έτοιμοι να τους περικυκλώσουν, προκειμένου να τους αφανίσουν, όπως ήταν και ο αρχικός στόχος.

Η Κεντρική Επιτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος αποφάσισε να υποχωρήσει, για να φθάσει, στον θύλακα του σοβιέτ του Σανγκτζί, 700 χιλιόμετρα, μακρύτερα. Στις 16 Οκτωβρίου του 1934, 72.000 κομμουνιστές μαχητές και 14.500 αξιωματούχοι, πολίτες, σύζυγοι και μέλη του κόμματος ξεκίνησαν, από το Κιανγκσί. Μετέφεραν, στις πλάτες τους, μόνο, τα απαραίτητα . Τον οπλισμό τους, μια κουβέρτα, μια σακούλα ρύζι και μια μικρή κατσαρόλα. Κανένας, ακόμη, δεν φανταζόταν ότι τα 700 χιλιόμετρα θα ήσαν, απλά, η αρχή της θρυλικής «Μεγάλης Πορείας». Τελικά, ο κύριος όγκος των υπολειμμάτων του ΚΛΑΣ αναγκάστηκε να βαδίσει 9.600 χιλιόμετρα, επί 368 ημέρες, να περάσει 24 ποτάμια, να διασχίσει 18 οροσειρές (η υψηλότερη είχε ύψος 4.880 μέτρων), να εμπλακεί, σε 15 μεγάλες μάχες, με τους εθνικιστές και αμέτρητες συμπλοκές, με εχθρικές τοπικές φυλές. Πολλές φορές ο χαμός φαινόταν, ως κάτι παραπάνω, από βέβαιος. Όμως, χάρη, στην αυτοθυσία και την απίστευτη αντοχή των μαχητών, η φάλαγγα συνέχιζε τον ατελείωτο δρόμο της.

Κατά την διάρκεια της απίστευτης αυτής πορείας, αναδείχθηκε, ως ηγέτης των καταδιωκόμενων μαχητών, ο Μάο Τσε Τουνγκ. Ο αυτοδίδακτος στρατηγός παράδωσε μαθήματα επιχειρησιακής ευκινησίας και ευφυών ελιγμών, που, ακόμη και σήμερα, διδάσκονται, σε στρατιωτικές σχολές. Φθάνει, μόνο να αναλογιστούμε ότι οι μονάδες παραπλάνησης και εξαπάτησης του εχθρού βάδισαν, πάνω από 19.000 χιλιόμετρα! Τελικά, στις 20 Οκτωβρίου 1935, λιγότεροι, από 6.000 ρακένδυτοι μαχητές, έφθασαν, στην απομακρυσμένη, αλλά και ασφαλή, επαρχία Σενσί της βορειοδυτικής Κίνας. 

Ο Μάο Τσε Τούνγκ, κατά την διάρκεια της «Μεγάλης Πορείας», αναδείχθηκε, σε ηγέτη των κομμουνιστών μαχητών Παρά τον πρωτοφανή άθλο, κανείς δεν πίστευε ότι τα ανθρώπινα αυτά απομεινάρια μπορούσαν να αποτελέσουν, πλέον, κίνδυνο, για την κυριαρχία του Τσιανγκ Κάι Σεκ. Και όμως, 15 χρόνια μετά, οι κομμουνιστές θα «κοκκίνιζαν» ολόκληρη την Κίνα. Η αρχή του θριάμβου τους στάθηκε αυτή η πρωτοφανής πορεία, η οποία τους οδήγησε, στο Σενσί. Η περιοχή ήταν πολύ απομακρυσμένη, από τις βάσεις των εθνικιστών. Ακόμη, όμως και αν έφθαναν, ως εκεί, οι κομμουνιστές μπορούσαν, πολύ εύκολα, να συμπτυχθούν, στην Μογγολία, όπου θα βρίσκονταν, υπό την προστασία των Σοβιετικών. Οι τελευταίοι άλλωστε, μέσω της κινεζομογγολικής μεθορίου, ενίσχυαν, αφειδώς, τους Κινέζους ομοϊδεάτες τους, με κάθε είδους εφόδια. Επίσης, εξορμώντας, από το Σενσί, ο ΚΛΑΣ μπορούσε να επιτεθεί, κατά της βιομηχανοποιημένης Μαντζουρίας.

Η αχανής «χώρα των δράκων» έγινε κομμουνιστική, αλλάζοντας τον ρου της παγκόσμιας ιστορίας. Η κρίσιμη καμπή ήταν η «Μεγάλη Πορεία» η οποία, σύμφωνα, με τα σχόλια πολλών ιστορικών, «έκανε την υποχώρηση της Μεγάλης Στρατιάς του Ναπολέοντα, από την Μόσχα, να μοιάζει με πικ νικ και το πέρασμα των Άλπεων, από τον Αννίβα, με σχολική εκδρομή»!

Νίκος Γιαννόπουλος, Ιστορικός.

Οκτώβριος 1935. Αθήνα.

(του Βλάση Αγτζίδη).

Όχι δεν είναι στη ναζιστική Γερμανία της δεκαετίας του '30. Είναι χαρούμενοι παλαιοελλαδίτες φιλοβασιλικοί στις κερκίδες του Παναθηναϊκού Σταδίου. Γιορτάζουν, ανεμίζοντας σημαίες με σβάστικες, το επιτυχημένο πραξικόπημα του κάποτε βενιζελικού και νυν ακραίου μοναρχικού Γεωργίου Κονδύλη τον Οκτώβριο του 1935. Από αυτήν φωτογραφία μπορούμε να ερμηνεύσουμε γιατί ένα μεγάλο μέρος της βασιλικής παράταξης -με τη συνέργια βέβαια και μιας μικρής μερίδας βενιζελικών- επέλεξε να υπηρετήσει τους κατακτητές κατά την Κατοχή.  

Το πραξικόπημα Κονδύλη του Οκτωβρίου του 1935 κατά της κυβέρνησης του σχετικά ήπιου φιλοβασιλικού Τσαλδάρη, έγινε για να επιταχυνθούν οι διαδικασίες κατάργησης της Αβασίλευτης Δημοκρατίας και παλινόρθωσης του θρόνου. Ο Τσαλδάρης και προς τιμήν του αντέδρασε. Και έτσι από την συνεδρίαση της Βουλής υπό τη δικτατορία Κονδύλη επέλεξε την αποχώρηση. Οι 165 βουλευτές του κόμματός του αποχώρησαν. Οι υπόλοιποι 82 βουλευτές που έμειναν ενέκριναν την κατάργηση του πολιτεύματος της αβασίλευτης δημοκρατίας και επαναφέρθηκε προσωρινά σε ισχύ το Σύνταγμα του 1911. Όντως, με ένα νόθο δημοψήφισμα στις 3 Νοεμβρίου 1935 -μια διαδικασία νόθευσης που η βασιλική παράταξη είχε μεγάλη εμπειρία ήδη από τον Δεκέμβριο του 1920- αποφασίστηκε  η άνοδος στο θρόνο του  Γεώργιου Β', ο οποίος βεβαίως εκείνη τη στιγμή ήταν ο άνθρωπος των Βρετανών στη Μικρά πλην Έντιμο. 

Η ειρωνία είναι ότι οι Βρετανοί πριν από 14 χρόνια θεωρούσαν τον Γεώργιο ως άνθρωπο των Γερμανών και είχαν αντιταχθεί σφόδρα στην αντικατάσταση του πατέρα του Κωνσταντίνου Α΄ στο θρόνο μετά το ψευτο-δημοψήφισμα του Δεκεμβρίου του 1920. Τελικά τότε οι νικητές επέλεξαν την χειρότερη δυνατή λύση για τα εθνικά συμφέροντα. Την επιστροφή του μοιραίου φιλογερμανού μονάρχη Κωνσταντίνου Α'. Μια επιλογή -μαζί με πολλές άλλες- που θα οδηγήσει κατευθείαν στη Μικρασιατική Καταστροφή. 

Όλες αυτές οι εξελίξεις ήταν απόρροια ενός βασικού σφάλματος του Ελευθερίου Βενιζέλου: την ομαλοποίηση των ελληνοτουρκικών σχέσεων με τη Συμφωνία της Άγκυρας το 1930 με κύριο θύμα τις περιουσίες που είχαν εγκαταλείψει οι εκατοντάδες χιλιάδες διωγμένοι και προσφυγοποιημένοι Μικρασιάτες, Πόντιοι και Ανατολικοθρακιώτες. 

Με αφορμή αυτό, μια κρίσιμη εκλογική μάζα προσφύγων θα τον εγκαταλείψει εκλογικά και θα προσχωρήσει στην Αριστερά. Έτσι, στις εκλογές του 1932 αυτή η κρίσιμη εκλογική μάζα θα οδηγήσει στην ήττα των βενιζελικών. Με τις εκλογές της 5ης Μαρτίου του 1933 η επιστροφή των φιλοβασιλικών ήταν πλέον πλήρης.  Η «Ηνωμένη Αντιπολίτευσις» των αντιβενιζελικών, λόγω του εκλογικού νόμου της βενιζελικής παράταξη,  έλαβε 136 έδρες σε σύνολο 248. Οι βενιζελικοί πήραν  110 του «Εθνικού Συνασπισμού» και 2 έδρες οι Αγροτικοί του Σοφιανόπουλου.

Οι αντιδράσεις των βενιζελικών στην επιστροφή μιας ρεβανσιστικής βασιλικής παράταξης στην εξουσία ήταν σπασμωδικές, με αποκορύφωμα το πολύ κακά οργανωμένο κίνημα του Μαρτίου του 1935. Ένα κίνημα που κατεστάλη από τον "μετανοήσαντα" και προσχωρήσαντα στην βασιλική παράταξη Γεώργιο Κονδύλη...   

Με αφορμή τα γενονότα αυτά ο Μάρκος Βαμβακάρης θα γράψει το ανεπανάληπτο "Όσοι γινούν πρωθυπουργοί, όλοι τους θα πεθάνουν.."

https://www.youtube.com/watch?v=_XygHmTwWwk

Μετά την παλινόρθωση της μοναρχίας, ο Γεώργιος Β' θα παρακάμψει τον "σωτήρα" του Κονδύλη και θα αναθέσει στον Κωνσταντίνο Δεμερτζή τη συγκρότηση κυβέρνησης. Ο Κονδύλης δεν θα αντέξει την απόρριψη και θα πεθάνει από ανακοπή τον Ιανουάριο του 1936.

Τελικά ο Γεώργιος Β' θα επιβάλλει στις 4 Αυγούστου του 1936 τη Δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά.

Έτσι η Ελλάς θα αποκτήσει τη μοναδική φιλοβρετανική φασιστική δικτατορία στην Ευρώπη. Η ειρωνεία είναι ότι ο ίδιος ο Μεταξάς, φανατικός γεμανόφιλος και αντιΑντάντ το 1915 -με καθοριστικό ρόλο στην φιλογερμανική στάση της Ελλάδας την περίοδο 1915 έως 1917- θα είναι πλέον ο εγγυητής της βρετανικής κηδεμονίας στην Ελλάδα ελέω του εκλεκτού των Βρετανών Γεωργίου Β', κάποτε απόβλητου και αυτού ως γερμανόφιλου...

Μεγαλύτερο δούλεμα η Ιστορία δεν θα μπορούσε να κάνει στους Έλληνες!!!

Την εντυπωσιακή φωτογραφία την οφείλουμε στον  Menelaos Haralabidis.

1936, Κοπενχάγη. Ο Δανός υφασματέμπορος Christian Troelstrup κάλυψε το πενταώροφο κτίριο του καταστήματός του, με παλτά, για να προσελκύσει

1937. Ηράκλειο Κρήτης. Διακρίνεται ο βιομηχανικός σιδηροδρόμος μετρικού εύρους, που λειτούργησε, για την κατασκευή του λιμανιού  (καρτ ποστάλ Δέλτα).

9-10 Νοεμβρίου 1938. Γερμανία. Το πογκρόμ του Νοεμβρίου – προγκρόμ, κατά των Εβραίων, σε όλη την Ναζιστική Γερμανία. Εκατοντάδες σκοτώθηκαν (ή πέθαναν, από αυτοκτονία), 30.000 άνδρες συνελήφθησαν και φυλακίστηκαν, σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, πάνω από 1.000 συναγωγές κάηκαν, ή καταστράφηκαν, πάνω από 7.000 εβραϊκές επιχειρήσεις καταστράφηκαν.

Σε άρθρο του, το βράδυ της 11ης Νοεμβρίου, ο Joseph Goebbels απέδωσε τα γεγονότα, στα «υγιή ένστικτα» του γερμανικού λαού : «Ο γερμανικός λαός είναι αντισημιτικός. Δεν έχει καμία επιθυμία να περιορίζονται τα δικαιώματά του, ή να προκληθεί, στο μέλλον, από παράσιτα της εβραϊκής φυλής".

Το πογκρόμ άλλαξε την φύση των ναζιστικών διώξεων των Εβραίων, από οικονομικό, πολιτικό και κοινωνικό, σε σωματικό με ξυλοδαρμούς, φυλάκιση και δολοφονία. Από την άποψη αυτή, δεν είναι, μόνο, ως πογκρόμ μεγάλης κλίμακας, αλλά και κρίσιμο στάδιο, σε μια διαδικασία, που οδήγησε, σε γενοκτονικό στάδιο.

Το Reichspogromnacht είναι, επίσης, γνωστό, ως Kristallnacht ("Νύχτα Κρυστάλλων"). Αυτό το όνομα προέρχεται, από τα θραύσματα των σπασμένων γυαλιών, που γέμισαν τους δρόμους, μετά την κατάρρευση των βιτρίνων καταστημάτων, κτιρίων και συναγωγών.

Μόνο τρία χρόνια, μετά το Πογκρόμ του Νοεμβρίου, ξεκίνησε η φυσική εξόντωση των Εβραίων, στη Γερμανία και στα κατεχόμενα, από την Γερμανία, ευρωπαϊκά εδάφη - πρώτα, η δολοφονίες διαπράχθηκαν, στην Ανατολή, με πυροβολισμούς του Einsatzgruppen και αργότερα, σε θαλάμους αερίων στρατοπέδων εξόντωσης, όπως το Άουσβιτς.

Ακριβώς, 4 χρόνια, μετά το Πογκρόμ του Νοεμβρίου - στις 9 Νοεμβρίου 1942 - μια μεταφορά 1000 Εβραίων, που απελάθηκαν, από τους Γερμανούς, από την επαρχία Bia łystok έφτασε, στο Άουσβιτς. Καταγράφηκαν 190 άνδρες και 104 γυναίκες. Οι υπόλοιποι 706 άνθρωποι δολοφονήθηκαν, σε θαλάμους αερίων.

21/11/1938. Άγκυρα. Η κηδεία του Μουσταφά Κεμάλ.

8/11/1939. Μόναχο, Γερμανία. ο αντιφασίστας ξυλουργός Johann Georg Elser πυροδοτεί εκρηκτικό μηχανισμό, σε ομιλία του Χίτλερ (με παρουσία όλης της ηγεσίας των ναζί), στην μπυραρία "Bürgerbräukeller", στην επέτειο για το "πραξικόπημα της μπυραρίας" (που είχε γίνει, στην ίδια θ, 8 Νοεμβρίου 1923), επέτειο, που χρησιμοποιούσαν, κάθε χρόνο, ο Χίτλερ και οι ναζί, για ομιλίες. 

Ο Elser είχε γεννηθεί, το 1903. Άρχισε να δουλεύει, σαν ξυλουργός, στα εργοστάσια, απο νεαρή ηλικία. Με την άνοδο του ναζισμού, άρχισε να συμμετέχει, σε ορισμένες δράσεις, κατά των ναζί, χωρίς να συμμετέχει, πραγματικά, σε κάποιο εργατικό κόμμα (παρά την συμπάθεια, που είχε, για το Κομμουνιστικό Κόμμα Γερμανίας και τον μαζικό αγώνα του, για την υπεράσπιση της εργατικής τάξης). 

Όταν οι ναζί ήλθαν, στην εξουσία, το 1933, το μίσος του Elser, απέναντί τους, έγινε, ακόμη, μεγαλύτερο. Αρνήθηκε, κάθε συμμετοχή, σε εκδηλώσεις και δεν χαιρέτισε, ποτέ, ναζιστικά, δεν ψήφισε, ποτέ, στις διάφορες "εκλογές"-παρωδία του ναζιστικού καθεστώτος. 

Άρχισε να σχεδιάζει, μόνος του, τρόπους να  σκοτώσει τον Χίτλερ και την ηγεσία των ναζί. Τελικά, επέλεξε την μπυραρία "Bürgerbräukeller", εκεί, που ο Χίτλερ πραγματοποιούσε ομιλίες, κάθε χρόνο, στην επέτειο του ναζιστικού πραξικοπήματος του 1923, παρουσία όλης της ηγεσίας των ναζί. 

Τον Αύγουστο του 1939, ταξίδεψε, στο Μόναχο και σύντομα, κατάφερε να εμφανίζεται, ως θαμώνας της μπυραρίας. Παρατήρησε πως, ακριβώς, πίσω το βήμα του ομιλήτη, υπήρχε μια κολώνα, επενδυμένη, με ξύλο. Μεταξύ της επένδυσης και της κολώνας, υπήρχε ένα σχετικά μεγάλο κενό. 

Ο Elser κατάφερε να σπάσει τα μέτρα ασφαλείας και να τοποθετήσει, εκεί, έναν αυτοσχέδιο ωρολογιακό εκρηκτικό μηχανισμό. Γνώριζε ότι, σε όλες τις προηγούμενες εκδηλώσεις, στην μπυραρία, η ομιλία του Χίτλερ άρχιζε 20:30 και τελείωνε 21:30. Προγράμματισε, λοιπόν, την έκρηξη του μηχανισμού, ακριβώς, πίσω απο το βήμα του ομιλητή, 21:30, λίγα λεπτά, πριν το τέλος της ομιλίας. 

Πέρα απο τον Χίτλερ, στην ομιλία, επίσης, θα συμμετείχε - στις πρώτες σειρές - όλη η εγκληματική συμμορία της ηγεσίας των ναζί : Ρούντολφ Ες, Γιόζεφ Γκαίμπελς, Ράινχαρντ Χάιντριχ, Ρόμπερτ Λάι, Άλφρεντ Ρόζενμπεργκ, Χάινριχ Χίμλερ κ.α. 

Όμως, ο Elser δεν γνώριζε ότι ο Χίτλερ είχε, αρχικά, ακυρώσει την ομιλία του (λόγω των εξελίξεων, με τον πόλεμο, με την Γαλλία) αλλά, τελικά, είχε αποφασίσει να την πραγματοποιήσει, με αλλαγές στην ώρα : Επειδή η πρόβλεψη του καιρού ήταν ομίχλη και δεν θα μπορούσε να επιστρέψει, με αεροπλάνο, στο Βερολίνο, την επόμενη μέρα, αποφασίστηκε να ταξιδέψει, με τραίνο, την ίδια ημέρα, απο το Μόναχο, το οποίο, όμως, αναχωρούσε 21:30. 

Έτσι, ξεκίνησε την ομιλία του, νωρίτερα, στις 20:00 και την ολοκλήρωσε στις 21:07, 13 λεπτά, πριν τη έκρηξη της βόμβας, που είχε τοποθετήσει ο Εσλερ. 

Την στιγμή της έκρηξης ο Χίτλερ και η ηγεσία των ναζί είχαν αποχωρήσει, απο την αίθουσα. Η έκρηξη, στις 21:20, κυριολεκτικά, διέλυσε το σημείο, στο οποίο βρισκόταν, πριν απο λίγα λεπτά, ο Χίτλερ και η ηγεσία των ναζί. Απο την έκρηξη, σκοτώθηκαν 7 μέλη και στελέχη των SS, που ήσαν, στην αίθουσα και μια ταμίας-σερβιτόρα, που ήταν, εκεί, την στιγμή της έκρηξης. 

Ο Elser συνελήφθη και άρχισε να ανακρίνεται και να βασανίζεται, από την Γκεστάπο. Ο Χίτλερ και η ναζιστική προπαγάνδα δεν μπορούσαν, εύκολα, να δεχθούν (ούτε να προβάλλουν, σε δίκη) ότι ένας Γερμανός εργάτης προσπάθησε να σκοτώσει τον Χίτλερ. Έτσι, άρχισαν να ψάχνουν στοιχεία, για να αποδείξουν ότι ήταν πράκτορας των Βρετανών (αργότερα, διαδόθηκε και άλλη εκδοχή· ότι η ενέργειά του ήταν προβοκάτσια, με συνεργασία στελεχών των ναζιστικού κόμματος). 

Αυτές οι συνωμοσιολογικές θεωρίες κυκλοφορούσαν και μετά τον πόλεμο. Όλα τα στοιχεία και τα ντοκουμέντα απέδειξαν αυτό, που και ο ίδιος ο Elser είπε, στους βασανιστές του, απο την αρχή, ότι έδρασε μόνος του, με σκοπό να σκοτώσει τον Χίτλερ και να εμποδίσει τον πόλεμο, που πίστευε ότι θα ήταν καταστροφή για τους Γερμανούς εργαζόμενους. "O Χίτλερ θα καταστρέψει την Γερμανία … πρέπει να αποφύγουμε τον πόλεμο".

Τον Απρίλιο του 1945, με την ήττα αναπόφευκτη και με τα στοιχεία, για το ότι ο Elser ήταν μέρος κάποιας συνωμοσίας, ανύπαρκτα, οι ναζί εγκατέλειψαν το σχέδιο, για να μια "δίκη-παρωδία" του Elser (τον οποίο κρατούσαν φυλακισμένο, από το 1939) και τον εκτέλεσαν, με προσωπική διαταγή του Χίτλερ, στις 9 Απριλίου 1945, στο Νταχάου. Ήταν 42 χρονών. 

Χρειάστηκαν πολλές δεκαετίες, για να αναγνωριστεί ο Elser, στην Γερμανία. Την δεκαετία του 1990 άρχισαν τιμητικές εκδηλώσεις. Το μνημείο που σχηματίζει το πρόσωπο του, στο Βερολίνο (φωτογραφία), βρίσκεται, εκεί, που βρισκόταν το ναζιστικό υπουργείο προπαγάνδας του εγκληματία Γκαίμπελς.

Praxis Review.

Μάρτιος 1941. Ελβασάν. Κατεχόμενη Αλβανία. Ο “Duce” Benito Mussolini, πήγε, στην Αλβανία, κατά την διάρκεια του Ιταλο-ελληνικού πολέμου και έμεινε, εκεί, για, πάνω από δύο εβδομάδες. Η φωτογραφία είναι στο Ελμπασάν τον Μάρτιο του 1941, λόφος Κράστα, αριθμός Ιταλικού στρατιωτικού νοσοκομείου 21. Πάνω, φαίνεται το ίδιο κτίριο και η ίδια πόρτα, το 2017 (μετά την δεκαετία του 1950 και μέχρι, πριν, περίπου, 30 χρόνια ήταν τμήμα αρμάτων). Η φωτογραφία είναι του Δρ. Pierluigi Zamperini, στρατιωτικού ιατρού, στην Αλβανία, κατά την διάρκεια του Ιταλοελληνικού πολέμου και την έφερε, στο γραφείο ο εγγονός του, Μάριο Ζαούλι. Ο Mussolini πήγε, σε Ελμπασάν, Γκραμς, Μπεράτ, Βαλόνα, Καφέ Θάνα, καθώς και σε αρκετές άλλες περιοχές, περίπου, 10 χιλιόμετρα, από το μέτωπο, σε σημεία, που δεν μπορούσαν να φτάσουν οι σφαίρες του ελληνικού πυροβολικού. Υπάρχουν εκατοντάδες φωτογραφίες του, στην Αλβανία, τον Μάρτιο του 1941.

1941. Τίρανα. Το σπίτι, όπου ιδρύθηκε το Κομμουνιστικό Κόμμα Αλβανίας [που μετονομάστηκε, σε Κόμμα Εργασίας της Αλβανίας (PKSH)].

Ιδιοκτήτης της κατοικίας, όπου ιδρύθηκε, ήταν ο Χασάν Κουρδάρι, ιδιώτης φούρναρης. Μετά τον πόλεμο, ήταν, συνεχώς, δυσαρεστημένος. Μίλησε, για την κατάσταση, στην Αλβανία, που δεν ήξερε, πότε θα γλίτωναν, από το κακό, που τους είχε κυριεύσει.

Όταν δημιουργήθηκε το PKSH, το σπίτι νοικιάστηκε, από τον Xhemal Hajhicani. Είχε και αυτός προβλήματα, με το καθεστώς, γιατί φυλακίστηκε, μετά τον πόλεμο, στο Σκράπαρ, ως «αντικομματικό στοιχείο». Χρόνια αργότερα, ο Fatos Xhemal Hajhicani συνελήφθη, στις 5/3/1971, ενώ υπηρετούσε, στο Αργυρόκαστρο. Καταδικάστηκε, σε 10 χρόνια φυλάκιση, για φυγή. Πέθανε, στις φυλακές Μπαρέλ, στις 12/12/1975, από εγκεφαλική αιμορραγία. Τα οστά του χάθηκαν, με την κατασκευή του Σταδίου Burrell, το 1978, καθώς, τελικά, έχασαν τα οστά πολλών άλλων κρατουμένων αυτής της φυλακής.

Το σπίτι κατεδαφίστηκε, γύρω, στο 2000, για την κατασκευή ανακτόρων.

21/7/1941. Χάγη. Κατεχόμενη Ολλανδία. Ο Γερμανός στρατηγός Otto Schuman παραδίδει, έναν πίνακα του Adolf Hitler, σε τιμή νεαρή κοπέλα, κατά την διάρκεια αθλητικών αγώνων. Δίπλα του, βρίσκεται ο Επίτροπος της Ολλανδίας του Ράιχ, Arthur Seyss-Inquart.

 

1941 - 1945. Jasenovac, Κροατία. Κατεχόμενη Γιουγκοσλαβία. Εκεί, ήταν ένα από τα πιο βάναυσα στρατόπεδα θανάτου του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, το οποίο διαχειριζόταν η Ούστασε, ένα φασιστικό καθεστώς, που συμμάχησε, με την ναζιστική Γερμανία. Άνοιξε το 1941 και το στρατόπεδο έγινε διάσημο, για την ακραία σκληρότητά του, όπου πάνω από 100.000 άνθρωποι - κυρίως, Σέρβοι, Εβραίοι, Ρομά και πολιτικοί αντίπαλοι - έχασαν την ζωή τους. Το καθεστώς των Ούστασε χρησιμοποίησε το , ως τόπο τρομακτικών εκτελέσεων και μαζικών δολοφονιών, χρησιμοποιώντας μεθόδους, όπως αποκεφαλισμούς, πνιγμούς και χρήση εξειδικευμένων φονικών εργαλείων, όπως η "μηχανή Jasenovac", μια αυτοσχέδια συσκευή σχεδιασμένη, για μαζικές δολοφονίες. Οι κρατούμενοι βασανίστηκαν, αναγκάστηκαν να εργάζονται, υπό απάνθρωπες συνθήκες και εξολοθρεύτηκαν, συστηματικά, σε μία, από τις πιο φρικιαστικές γενοκτονίες του πολέμου.

Το στρατόπεδο παρέμεινε, σε λειτουργία, μέχρι τον Απρίλιο του 1945, οπότε και απελευθερώθηκε, από τις δυνάμεις των κομμουνιστών Γιουγκοσλαβικών Παρτιζάνων του Josip Broz (Tito). Κατά την είσοδό τους, στο Γιασένοβατς, βρήκαν αδυνατισμένους επιζώντες, που είχαν υποστεί απίστευτα δεινά, καθώς και τα υπολείμματα χιλιάδων θυμάτων - θυμάτων των οποίων τα ονόματα, οι ιστορίες και οι ζωές είχαν διαγραφεί, σε μια εκστρατεία τρόμου και καταστροφής.

Σήμερα, το Γιασένοβατς στέκεται, ως μνημείο, για τα θύματα του καθεστώτος των Ούστασε και αποτελεί μια έντονη υπενθύμιση της γενοκτονίας, που εκτυλίχθηκε, στα Βαλκάνια, κατά την διάρκεια του πολέμου. Είναι ένας τόπος μνήμης, ένας επίσημος φόρος τιμής στις ζωές, που χάθηκαν και μια απόδειξη της σκληρότητας των εθνικών και πολιτικών διώξεων. Το Γιασένοβατς παραμένει ισχυρό σύμβολο της ανάγκης, για μνήμη, εκπαίδευση και επαγρύπνηση ενάντια στις δυνάμεις του απόλυτα ηθικού και πραγματικού κακού.

1942. New York, Brooklyn. Ζάχαρη και Θυσία.

Στην καρδιά του Μπρούκλιν, 1942, δύο γυναίκες στάθηκαν, στον πάγκο ενός γωνιακού μπακάλικου, κρατώντας βιβλία σιτηρέσιων και καφέ χάρτινες σακούλες. Ο πόλεμος είχε αλλάξει τα πάντα - ο καφές, η βενζίνη, το κρέας και η ζάχαρη, δεν ήσαν, πλέον, εγγυημένα. Η κυρία Evelyn Rosen, μητέρα τριών παιδιών, παρέδωσε τα κουπόνια ζάχαρης της, με ήσυχο αναστεναγμό. Ο μπακάλης, ένας ευγενικός άνθρωπος, που ονομάζεται Mr. Levine, έβαλε σφραγίδα, στο βιβλίο και της έδωσε δύο σακούλες Domino Cane Sugar. Πίσω τους, μια αμερικανική σημαία κρέμεται, περήφανα, μια υπενθύμιση ενότητας και θυσίας. Αυτές οι στιγμές, που επαναλαμβάνονται, σε όλη την χώρα, ήταν πράξεις πατριωτισμού. Οι νοικοκυρές έγιναν ναύκληροι, διαχειρίζονται τις προμήθειες, με ακρίβεια και χάρη. Η μερίδα δεν ήταν, απλά, πολιτική - ήταν ένα κοινό βάρος, σύμβολο της ανθεκτικότητας των πολιτών.

 #WWIIhomefront #rationlife #wartimewomen #1940shistory #fblifestyle

14/10/1943. Sobibor, ένα από τα στρατόπεδα θανάτου του Reinhard. Εκεί, έγινε η σκηνή, για μια από τις πιο εκπληκτικές πράξεις αντίστασης, κατά την διάρκεια του Ολοκαυτώματος. Κρατούμενοι, υπό τον Σοβιετικό αιχμάλωτο Αλεκσάντρ Πετσέρσκυ, οργάνωσαν εξέγερση. Σκότωσαν αρκετούς φρουρούς των SS, έκοψαν το συρματόπλεγμα και διέφυγαν, στο, γύρω, δάσος. Περίπου, 300 δραπέτευσαν, οι περισσότεροι κυνηγήθηκαν, αλλά περίπου 50 επέζησαν, μέχρι το τέλος του πολέμου.

Μέχρι τον Ιούλιο του 1944, όταν έφτασαν τα σοβιετικά στρατεύματα, το Σόμπιμπορ είχε διαλυθεί και θαφτεί. Τα κτίρια είχαν εξαφανιστεί, οι φράχτες αφαιρέθηκαν και το τοπίο ισοπεδώθηκε, για να κρύψει την ιστορία του. Ωστόσο, η γη έφερε ίχνη περιφρόνησης - ταραγμένο χώμα, απομεινάρια αγώνα και η διαρκής μνήμη εκείνων, που αρνήθηκαν να πεθάνουν, ήσυχα.

Ένας επιζών, αργότερα, προβληματίστηκε, «Δεν τρέξαμε, για να ζήσουμε. Τρέξαμε, για να μάθει ο κόσμος ότι πολεμήσαμε”.

Η απελευθέρωση του Sobibor δεν ήταν η διάσωση των ζωντανών, αλλά η επιβεβαίωση του θάρρους. Ακόμη και όταν το ίδιο το στρατόπεδο είχε διαγραφεί, η εξέγερση άντεξε, ως απόδειξη, ότι η ανθρωπιά, η αντίσταση και η ηθική περιφρόνηση δεν μπορούσαν να εξαλειφθούν, πλήρως. Η ιστορία του στρατοπέδου στέκεται, ως απόδειξη ότι, ακόμη και στις πύλες του θανάτου, το ανθρώπινο πνεύμα θα μπορούσε να αντεπεξέλθει, να ανταποδώσει και να αφήσει το σημάδι του, στην Ιστορία.

8/11/1944. Σκιάθος. Χαράματα της ημέρας αυτής αλεξιπτωτιστές της 2ης Ανεξάρτητης Βρετανικής Ταξιαρχίας ετοιμάζονται να αναχωρήσουν, μαζί με το υλικό τους (Jeep, αντιαρματικά πυροβόλα), από την Σκιάθο  προς την Θεσσαλονίκη. (Φωτογραφία Lt. Powell-Davies-IWM).

1944. Majdanek. Πολωνία. Η ημέρα, που ο κόσμος δεν μπορούσε, πλέον, να αρνηθεί.

Στις 24 Ιουλίου 1944, τα σοβιετικά στρατεύματα έφθασαν, στα περίχωρα του Majdanek, κοντά στο Λούμπλιν της Πολωνίας, και έγιναν οι πρώτοι απελευθερωτές, που παρακολούθησαν τον πλήρη μηχανισμό της εξόντωσης των Ναζί. Οι Γερμανοί έφυγαν, βιαστικά, αφήνοντας πίσω τους τα στοιχεία τους - θάλαμοι αερίων, κρεματόρια και στρατώνες γεμάτα, με τα υπάρχοντα των δολοφονημένων. Αυτό, που βρήκαν οι στρατιώτες, δεν ήταν, απλά, ένα στρατόπεδο, αλλά η πρώτη αδιαμφισβήτητη απόδειξη βιομηχανοποιημένου θανάτου, στον κόσμο.

Οι ντόπιοι χωρικοί, από τα κοντινά χωριά, πήραν εντολή να εισέλθουν. Πολλοί ήλθαν, απρόθυμα, τα πρόσωπά τους χλωμά, από φόβο. Για χρόνια, έβλεπαν τον καπνό να ανεβαίνει, πάνω από το στρατόπεδο, άκουγαν την ηχώ των πυροβολισμών, σε απόσταση και μύριζαν την οξύθυμη μυρωδιά καψίματος, που παρασύρθηκε, στα χωράφια τους. Ωστόσο, ο φόβος και η δυσπιστία είχαν χτίσει ένα τείχος σιωπής. Τώρα, αναγκασμένοι να περπατήσουν, μέσα από τις πύλες, είδαν σωρούς, από παπούτσια - δεκάδες χιλιάδες, από αυτά - στοιβαγμένα, σαν τάφοι, για τους εξαφανισμένους. Μια ηλικιωμένη γυναίκα, τρέμει, έπιασε το μαντήλι της και ψιθύρισε, "Μυρίσαμε τον καπνό, αλλά δεν πιστέψαμε”.

Οι Σοβιετικοί στρατιώτες έμειναν άφωνοι, οι εκφράσεις τους κούφιες, από το μέγεθος αυτού, που είδαν. Επιζώντες, σκελετοί και σχεδόν, ζωντανοί, αναδύθηκαν, σαν φαντάσματα, ανάμεσα, στα ερείπια. Μόνο τα μάτια τους είπαν την ιστορία - την επιβεβαίωση, κάθε εφιάλτη, που ο κόσμος είχε τολμήσει να αμφισβητήσει.

Το Majdanek δεν έγινε, απλώς, ένα απελευθερωμένο στρατόπεδο, αλλά ένα σημείο καμπής, στην Ιστορία. Εδώ, η αλήθεια ήταν ακάλυπτη : οι φούρνοι, οι θάλαμοι αερίων, οι στάχτες και η σιωπή, που ακολούθησε. Ο κόσμος δεν θα μπορούσε, ποτέ, ξανά, να διεκδικήσει άγνοια. Το Majdanek ήταν το μέρος, όπου οι φήμες έγιναν αλήθεια και η σιωπή έσπασε, για πάντα.

 1944. Πωγώνι Ιωαννίνων. Το στρατηγείο του ΕΛΑΣ.

5/4/1945. Ίβο Τζίμα. Με τα χέρια ψηλά, ο πρώτος, από τους 20 Ιάπωνες, αναδύεται, από σπηλιά, όπου ηομάδα κρυβόταν, για αρκετές ημέρες. Στην φονικότατη μάχη, που διεξήχθη, με την απόβαση του αμερικανικού στρατού, οι Αμερικανοί είχαν 6.800 νεκρούς, λόγω των ισχυρών ιαπωνικών οχυρώσεων και την σθεναρή αντίσταση του ιαπωνικού αυτοκρατορικού στρατού. Από τους περίπου 22.000 υπερασπιστές του νησιού, οι 21.844 σκοτώθηκαν, στην μάχη και μόνο, 214 αιχμαλωτίστηκαν.

29/4/1945 Σιδηρόδρομος Νταχάου, Γερμανία.

Πριν φτάσουν, στο κύριο στρατόπεδο Νταχάου, Αμερικανοί στρατιώτες ανακάλυψαν ένα μακρύ τραίνο, που στέκεται, σιωπηλά, στις ράγες - πάνω, από 30 βαγόνια, γεμάτα πτώματα. Το τραίνο ήταν, καθ' οδόν, από το Buchenwald, οι κρατούμενοι του πέθαναν, από την πείνα, ή εκτελέστηκαν, πριν την άφιξη.

Ο λοχαγός Μάρκους Στάιν έγραψε, στο ημερολόγιό του :

“Μετρήσαμε, πάνω από δύο χιλιάδες πτώματα. Μερικά ήσαν, ακόμη, ζεστά. Ήσαν, σαν ο ίδιος ο πόλεμος να είχε τελειώσει, εδώ, σε αυτό το μέρος της σιωπής”.

Καθώς οι στρατιώτες προχωρούσαν, για να απελευθερώσουν το ίδιο το στρατόπεδο, κουβαλούσαν, μαζί τους, την αβάσταχτη εικόνα, αυτού του τραίνου - έναν κινούμενο τάφο, σύμβολο της σκληρότητας, που είχε φτάσει, ακόμη και στους σιδηροδρόμους της Ευρώπης.

Για πολλούς, το "Τραίνο του Θανάτου του Νταχάου" έγινε ένα στοιχειωμένο έμβλημα της κλίμακας και της βαρβαρότητας του Ολοκαυτώματος.

30/4/1945. Neustadt-Glewe, ένα υποστρατόπεδο του Ravensbrück, στην βόρεια Γερμανία. Αυτό, που βρήκαν τα στρατεύματα του Κόκκινου Στρατού, δεν ήταν αγαλλίαση, αλλά μια κούφια, έκπληκτη σιωπή. Οι γυναίκες, που παρέμειναν, ήταν σκελετωμένες, καλυμμένες, με ψείρες και πολύ αδύναμες, ακόμη και για να κλάψουν. Η απελευθέρωση, όταν ήλθε, ήταν, σχεδόν, πέρα από την κατανόηση - μια έννοια, που οι κρατούμενοι δεν ήξεραν, πια, πώς να νιώσουν.

Ανάμεσά τους, ήταν η Miriam Katz, μια νεαρή γυναίκα της οποίας τα μάτια είχαν χάσει, εδώ και καιρό, την αντανάκλαση του έξω. Φορούσε, ακόμη, την κουρελιασμένη ριγέ στολή του στρατοπέδου, ο αριθμός αναγνώρισής της, στο μανίκι - το σημάδι που είχε μειώσει το όνομά της, την ιστορία της, την ανθρωπιά της, σε μία μόνο γραμμή, με ψηφία. Όταν ένας Σοβιετικός στρατιώτης έφτασε απαλά να το κόψει, θέλοντας να την ελευθερώσει, από αυτό το σύμβολο του πόνου, η Μίριαμ τον σταμάτησε.

"Όχι" ψιθύρισε. "Είναι η μόνη απόδειξη ότι υπήρχα εδώ”.

Αργότερα, εκείνη την ημέρα, καθώς ο καπνός του στρατοπέδου παρασύρθηκε, σε ένα ήσυχο απόγευμα, η Miriam άναψε η ίδια μια μικρή φωτιά. Έκαψε τη στολή της, κομμάτι-κομμάτι - όλα εκτός από το μανίκι, με τον αριθμό. Κρατώντας το, στα χέρια της, είπε απαλά, "Δεν είναι ντροπή μου. Είναι του κόσμου”.

Αυτό το μανίκι έγινε η σιωπηλή μαρτυρία της - ένα κομμάτι ύφασμα, που μαρτυρούσε, τόσο την αντοχή της, όσο και την ηθική εκτίμηση της ανθρωπότητας. Για την Miriam, η επιβίωση δεν ήταν, μόνο, μια πράξη ζωής, αλλά και μνήμης, εξασφαλίζοντας ότι το σημάδι, που προοριζόταν να σβήσει την ταυτότητά της, θα διατηρούσε την αλήθεια.

 

2/5/1945. Bergen-Belsen, Γερμανία. Ο βρετανικός στρατός είχε απελευθερώσει το στρατόπεδο συγκέντρωσης Μπέργκεν-Μπέλσεν - ένα μέρος, όπου πάνω, από 60.000 κρατούμενοι, βρέθηκαν ζωντανοί, με δυσκολία, προσκολλημένοι, στην ζωή. Οι περισσότεροι ζύγιζαν, λιγότερο από 60 λίβρες, το σώμα τους καταναλώνεται, από πείνα και ασθένειες. Ο αέρας μύριζε αρρώστια και αποσύνθεση. Οι στρατώνες του στρατοπέδου ήσαν γεμάτοι, με πτώματα και αυτοί, που ανέπνεαν, ακόμη, ήσαν, στο έδαφος, πολύ αδύναμοι, για να σταθούν, ή να μιλήσουν.

Ανάμεσά τους, ήταν και η Pola Nowak, ένα 14χρονο κορίτσι, από την Πολωνία. Θυμήθηκε να σέρνεται, προς τους Βρετανούς στρατιώτες, το σώμα της να τρέμει, καθώς παρακαλούσε, για νερό. "Η ελευθερία ήταν παράξενη", θυμήθηκε, αργότερα. "Τα πόδια μου ήταν δικά μου, αλλά η καρδιά μου, ακόμα ή, δεν το πίστευε”.

Οι Βρετανοί νοσηλευτές, που μπήκαν, στο στρατόπεδο, αντιμετώπισαν μια αδύνατη πρόκληση - να σώσουν ζωές, που είχαν, ήδη, χαθεί μισές. Τύφος, δυσεντερία και πείνα είχαν καταστρέψει, σχεδόν, τους πάντες. Το ιατρικό προσωπικό, βοηθούμενο, από εθελοντές, ακόμη και πρώην κρατούμενους, τάιζε επιζώντες, με μικροσκοπικές κουταλιές, μια την κάθε. φορά, για να αποτρέψει την κατάρρευση των εύθραυστων συστημάτων τους. Κουβέρτες, καθαρά ρούχα και ζεστά ποτά, μοιράστηκαν, μέσα στο χάος, καθώς οι γιατροί μετέτρεψαν τους κοντινούς στρατώνες, σε νοσοκομεία έκτακτης ανάγκης.

Για εβδομάδες, μετά την απελευθέρωση, εκατοντάδες πέθαιναν, κάθε ημέρα. Ο αγώνας είχε αλλάξει : δεν ήταν, πλέον, εναντίον των Ναζί, αλλά, ενάντια, στην καταστροφή, που είχαν αφήσει πίσω τους. Απελευθέρωση δεν σήμαινε ειρήνη — σήμαινε την μακρά, επώδυνη επιστροφή, στην ανθρωπότητα.

4/5/1945. Αναμνηστική φωτογραφία, με τις "Κυρίες του (“κόκκινου”) Θανάτου": Η θρυλική ομάδα των 12 γυναικών ελεύθερων σκοπευτριών του Κόκκινου Στρατού. Αυτή η ιστορική φωτογραφία, που τραβήχτηκε στη Γερμανία, λίγες ημέρες, πριν από την παράδοση των της χώρας αυτής, απεικονίζει 12 γυναίκες ελεύθερες σκοπεύτριες, από την 3η Στρατιά Κρούσης του 1ου Λευκορωσικού Μετώπου. 

Η συγκεκριμένη μονάδα έπαιξε κρίσιμο ρόλο, στις μάχες του Ανατολικού Μετώπου και στην τελική επίθεση, προς το Βερολίνο. Μέχρι εκείνη την στιγμή, οι γυναίκες αυτές είχαν καταγράψει, συλλογικά, ένα εκπληκτικό ρεκόρ : 775 επιβεβαιωμένες εξουδετερώσεις εχθρικών στρατιωτών. Το επίτευγμά τους αυτό τις καθιστά την πιο επιτυχημένη γυναικεία μονάδα ελεύθερων σκοπευτών, στην Ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

Σε αντίθεση με άλλους στρατούς, η “Σοβιετική Ένωση” ενέταξε χιλιάδες γυναίκες, σε ενεργούς ρόλους μάχης, συμπεριλαμβανομένων των ελεύθερων σκοπευτριών, ειδικά, μετά τις βαριές απώλειες των πρώτων ετών του πολέμου. 

Περίπου 2.000 γυναίκες υπηρέτησαν, νσε αυτή την κρίσιμη θέση, με, περίπου, 500 από αυτές να επιβιώνουν, από τις συγκρούσεις.

Οι γυναίκες αυτές εκπαιδεύτηκαν, σε εξειδικευμένες σχολές, όπως η Κεντρική Γυναικεία Σχολή Εκπαίδευσης Ελεύθερων Σκοπευτών, κοντά στο Ποντόλσκ. Εκεί, έμαθαν προηγμένες τεχνικές παραλλαγής, τακτικές αντί-ελεύθερων σκοπευτών και την σημασία της στόχευσης αξιωματικών και προσωπικού επικοινωνίας.

Η δράση αυτών των γυναικών, και ειδικότερα της εικονιζόμενης ομάδας, αποτελεί μια ισχυρή απόδειξη της αντοχής, του σθένους και της αποφασιστικότητας των Σοβιετικών γυναικών να υπερασπιστούν την πατρίδα τους, απέναντι στους εισβολείς. 

Πέραν από τους αριθμούς και τα στατιστικά, η φωτογραφία αυτή θυμίζει το βαρύ τίμημα αίματος, που πλήρωσαν. Κάθε μια, από αυτές τις γυναίκες, κουβαλούσε το βάρος του πολέμου, παλεύοντας, με απαράμιλλο θάρρος, σε ένα από τα πιο σκληρά μέτωπα της ανθρώπινης ιστορίας. Η ιστορία τους είναι ένας σιωπηλός φόρος τιμής, στις ζωές, που χάθηκαν και στην ακατάβλητη θέληση, για ελευθερία.

Χ.Κ.

(Από την σελίδα: Past in Color Χρώμα στο Παρελθόν).

1940 (δεκαετία). Ελβασάν. Ιταλική Κατοχή. Ιταλοί στρατιώτες, στο οίκημα της “Δασικής Πολιτοφυλακής”.

29/4/1945. Dahau. Tα αμερικανικά στρατεύματα έφτασαν, στις πύλες του Νταχάου - ένα από τα πρώτα, και πιο διαβόητα, στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ναζί. Αυτό, που βρήκαν, αψήφησε την κατανόηση : δεκάδες χιλιάδες κρατούμενοι, σκελετοί και κούφια μάτια, περιτριγυρισμένοι, από νεκρούς.

Ανάμεσά τους, ήταν η Δρ Helena Adler, Εβραία γιατρός, από την Βιέννη, που απελάθηκε χρόνια. νωρίτερα, επειδή βοηθούσε τους ασθενείς, στο γκέτο. Αν και της απαγόρευσαν να εξασκεί την ιατρική, συνέχισε να θεραπεύει, μυστικά - δένοντας πληγές, με υπολείμματα υφάσματος, ανακατεύοντας κατάπλασμα, από βότανα, που βγήκαν, λαθραία, από την κουζίνα του στρατοπέδου, ψιθυρίζοντας λόγια παρηγοριάς, στους ετοιμοθάνατους.

Όταν ήλθε η απελευθέρωση, η Έλενα, με το ζόρι μπορούσε να σταθεί. Ένας Αμερικανός στρατιώτης, αργότερα, θυμήθηκε : «Προσπάθησε να μας ευχαριστήσει, αλλά δεν ήρθαν λόγια — μόνο, δάκρυα».

Η Έλενα επέζησε. Στους μήνες, που ακολούθησαν, κατέθεσε, στις δίκες της Νυρεμβέργης, δίνοντας φωνή, σε όσους δεν μπορούσαν να μιλήσουν, από μόνοι τους. Η ιστορία της έγινε ένα ήσυχο σύμβολο συμπόνιας - η θεραπεύτρια, που αρνήθηκε να σταματήσει να θεραπεύει, ακόμη και στην καρδιά του σκότους.

 

1945. Oranienburg. Γερμανία. — «Είδα, μόνο, κόκαλα. Δεν με αναγνώρισα”.

Στο Oranienburg, οι επιζώντες θυμήθηκαν πώς τα σαματά τους σπαταλήθηκαν, σε κάτι, παραπάνω, από σκελετούς. Ακόμη και μετά την απελευθέρωση, όταν, επιτέλους, έφθασε βοήθεια, οι αδυνατισμένες μορφές τους ήσαν τόσο σοκαριστικές, που αυτοί, που ήλθαν να τους σώσουν, υποχώρησαν, στην θλίψη και την δυσπιστία. Το ανθρώπινο σώμα είχε φθάσει, στο χείλος της εξαφάνισης.

Ένας κρατούμενος, αργότερα, είπε : "Κοίταξα την αντανάκλασή μου, σε σπασμένα γυαλιά. Είδα, μόνο, κόκαλα. Δεν με αναγνώρισα. Σκέφτηκα : είμαι, ήδη, νεκρός”. Τα λόγια του αποτύπωσαν την σκληρή κλοπή της ταυτότητας, που προκάλεσε η πείνα - μειώνοντας τους ανθρώπους, όχι , μόνο, με σάρκα, αλλά, με πνεύμα, μέχρι, που αγωνίστηκαν να αναγνωρίσουν το άτομο, μέσα τους.

Η πείνα είχε μετατρέψει τους ανθρώπους, σε ξένους, στα μάτια τους. Και όμως, η επιβίωσή τους μαρτυρούσε μια θέληση, που άντεξε, ακόμη και όταν οι αντανακλάσεις τους έδειχναν το αντίθετο. Το να ζεις, παρά το γεγονός ότι πιστεύεις ότι κάποιος έχει, ήδη, χαθεί, ήταν η δική του πράξη αντίστασης.

 

1945. Stalag VII-A. Γερμανία. — "Είμαι ελεύθερος”.

Το Stalag VII-A, το μεγαλύτερο στρατόπεδο αιχμαλώτων, στην Γερμανία, ήταν ένας τόπος συνωστισμού και πείνας. Μέχρι την στιγμή της απελευθέρωσης, οι άνδρες είχαν μειωθεί, σε δέρμα και κόκαλο, οι στολές τους κρέμονταν χαλαρές, σε σκελετούς. Πολλοί ήσαν πολύ αδύναμοι, ακόμη και για να βγουν, από τις πύλες, όταν έφθασαν οι Αμερικανοί στρατιώτες.

Ένας Αμερικανός γιατρός θυμήθηκε να σηκώνει έναν κρατούμενο, που δεν ζύγιζε περισσότερο, από ένα παιδί. Τα μάτια του άντρα, βυθισμένα και πολύ μεγάλα, για το πρόσωπό του, συνάντησαν τα δικά του, καθώς ψιθύρισε μια μόνο ερώτηση : "Είμαι ελεύθερος;” Σε εκείνη την εύθραυστη στιγμή, η ελευθερία ήταν και λέξη και παράκληση.

Η ελευθερία είχε έλθει - αλλά, σε ανθρώπους, που έμοιαζαν περισσότερο, με σκιές, παρά με στρατιώτες. Η επιβίωσή τους μαρτυρούσε, όχι, μόνο,,τα δεινά, που είχαν υπομείνει, αλλά και την ανθεκτικότητα, που τους επέτρεψε να προσκολληθούν, στην ζωή, μέχρι την απελευθέρωση.

1946. Τίρανα, Αλβανία. Παρέλαση αθλητριών και αθλητών, στους βαλκανικούς αγώνες στίβου.

1940 (δεκαετία). ΗΠΑ. Street style, κοφτερά κοστούμια και καπέλο, για τους άνδρες, κομψά παλτό και ραφές κάλτσες, για τις γυναίκες. Η πρακτικότητα, εν καιρώ πολέμου, συναντά την μεταπολεμική αίγλη : φούστες, με μολύβι, συνδυασμένες, με ραμμένα σακάκια και ρολά νίκης, τέλεια, καρφιτσωμένα, κάτω από τα σικ καπέλα. Οι δρόμοι της πόλης είναι ζωντανοί, από αυτοπεποίθηση και ανθεκτικότητα, κάθε περαστικός φαίνεται, αβίαστα, συγκροτημένος, σαν να βγαίνει, κατευθείαν, από μια κλασική ασπρόμαυρη ταινία.

1950 (δεκαετία). Ο Αριστοτέλης Ωνάσης και ο Winston Churchill, στην Rolls-Royce Silver Wraith (1952).

Rolls-Royce Silver Wraith (1952): Το καμάρι της η Fleetwood Limousine του 1963 βρετανικής αυτοκινητικής σχολής διέθετε κοκτέιλ μπαρ, κομπλέ με κρυστάλλινα ποτήρια και θέση για φιάλη. Στις φωτογραφίες το εσωτερικό του αυτοκινήτου μετά την πλήρη αποκατάστασή του. 

Για την ακρίβεια, η Rolls-Royce Silver Wraith του 1952, με αμάξωμα φτιαγμένο ακριβώς σύμφωνα με τις επιθυμίες του Ωνάση από τον οίκο («καροσερί») Franay στο Παρίσι, είναι μια λιμουζίνα δύο ή το πολύ τριών επιβατών (αν και υπάρχουν δύο παιδικά, αναδιπλούμενα καθίσματα), με το τιμόνι στην αριστερή πλευρά, εφόσον προοριζόταν για την κυκλοφορία στην κεντρική Ευρώπη.

Το κυρίαρχο χαρακτηριστικό της -μια σαφής υπενθύμιση της ταξικής διαφοράς- είναι η διαμόρφωσή της στο πρότυπο Sedanca De Ville, δηλαδή με τον σοφέρ εκτεθειμένο στα καιρικά φαινόμενα, όπως ίσχυε παραδοσιακά στις ιππήλατες άμαξες των ευγενών. Ασφαλώς, είχε προβλεφθεί αναδιπλούμενη κουκούλα για τις βροχερές ημέρες, υπό κανονικές συνθήκες όμως ο οδηγός απολάμβανε τον φρέσκο αέρα, έχοντας επαφή με τον ιδιοκτήτη του οχήματος στον θάλαμο επιβατών μόνο όποτε κρινόταν απαραίτητο από τον Αριστοτέλη Ωνάση.

Από αυτή την άποψη, η Fleetwood Limousine του 1963, με την εκπληκτική σημασία στη λεπτομέρεια και το αχανές μήκος των 6 και πλέον μέτρων, ήταν λογικό να είναι ακριβώς στα επικά μέτρα του larger than life Αριστοτέλη Ωνάση.

1970. Γαλλία. Ο Αριστοτέλης Ωνάσης και η Jackie Kennedy φωτογραφίζονται στο σαλόνι της Rolls-Royce Silver Wraith.

Αν ήθελε να κατακτήσει, συμβολικά, την Αμερική, εφόσον είχε, προ πολλού, παρέλθει η εποχή των λευκών αλόγων και των ανακτορικών αμαξών, θα το κατάφερνε, μόνο, με ένα τέτοιο όχημα, με την καθηλωτική παρουσία και την ασυναγώνιστη αίγλη της Cadillac. Αυτός ήταν και ο κύριος λόγος, που ο Έλληνας κροίσος επέλεξε να αποκτήσει το κορυφαίο μοντέλο, στην γκάμα της Cadillac, την Seventy-Five Limousine, φτιαγμένη, στο Fleetwood, το ειδικό τμήμα, για την ελίτ πελατεία της εταιρείας. Προφανώς, ο Ωνάσης έβλεπε την Cadillac, ως προέκταση των άλλων κατακτήσεών του, όπως το γιωτ «Χριστίνα» και την σουίτα του, στο «Hotel de Paris», στο Μόντε Κάρλο.

«Η Cadillac ήταν, αφ’ εαυτής, ένα σύμβολο φιλοδοξίας, αυτοπεποίθησης και ένδειξης της τάσης, που είχε ο Αριστοτέλης Ωνάσης, να ξεπερνά τα όρια», τονίζει χαρακτηριστικά ο πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση Αντώνης Παπαδημητρίου, στην ειδική έκδοση, που συνοδεύει την έκθεση των δύο εμβληματικών αυτοκινήτων του Ωνάση. Για να συμπληρώσει ότι «τα αυτοκίνητα αυτά είναι ιστορικά, με πολλαπλούς τρόπους, καθώς εκπροσωπούν έναν άνδρα της εποχής του, έναν άνδρα, που άφησε, μέσω του Ιδρύματος Ωνάση, μια μόνιμη κληρονομιά.

Ταυτόχρονα, όμως, συνιστούν σημαντικά κεφάλαια της ιστορίας της αυτοκινητοβιομηχανίας, αποτελώντας θαυμάσια επιτεύγματα του ντιζάιν, της μηχανικής και της τεχνολογίας, τα οποία είναι πολύ δύσκολο να αναπαραχθούν, σήμερα». Ειδικά, η Cadillac, στην πιο πολυτελή της εκδοχή, που παρήγγειλε ο Ωνάσης, διέθετε ένα υπέροχο σαλόνι, με διαχωριστικό κρύσταλλο, ανάμεσα, στον σοφέρ και τον χώρο των VIP επιβατών. 

Το κάθισμα, σε διαστάσεις τριθέσιου lounge καναπέ, είχε ειδική επένδυση, για την μέγιστη άνεση, καθώς και κάλυμμα, που ράφτηκε, με ύφασμα βελουτέ, κατόπιν ειδικής παραγγελίας του Ωνάση, ο οποίος, αντί για το κλασικό γκρι, προτίμησε το ανοιχτό μπεζ, με κεντημένο, κοντά, στην κορυφή των υποβραχιόνιων το εμβληματικό στεφάνι της Cadillac, εν είδει, επιπλέον, εγγύησης μιας, κυριολεκτικά, sur mesure Fleetwood.

1954. ΗΠΑ. Πρωινή Μετακίνηση. Καθώς ξημέρωσε πάνω από την πόλη, βαγόνια τραίνων γεμάτα, με κατάλληλους άνδρες και γυναίκες, που κρατούν διπλωμένες εφημερίδες, τα μάτια τους σκανάρουν τίτλους, για την εξωτερική πολιτική του Αϊζενχάουερ, ή την τελευταία ταινία της Μέριλιν Μονρόε. Το ρυθμικό clatter των ατσάλινων τροχών, στις πίστες ήταν το soundtrack της φιλοδοξίας. Χωρίς smartphones, χωρίς ωτοασπίδες - μόνο, δάχτυλα, μελάνι και το ήσυχο βουητό της κοινής ρουτίνας. Αυτή ήταν η χρυσή εποχή των έντυπων μέσων ενημέρωσης, όταν η πρωινή μετακίνηση ήταν μια τελετουργία προβληματισμού και ενημέρωσης. 

#1950sCommute #PrintCulture #UrbanLifeHistory #MidCenturyMoments #fblifestyle

1955. Αθήνα. Η Αλίκη Γεωργούλη, η Νίτσα Τσαγανέα, η Μαίρη Χρονοπούλου (αγνώριστη, με κατάμαυρα μαλλιά, στα πρώτα βήματα της καριέρας της) ο Χρήστος Ευθυμίου και ο Αλέκος Αλεξανδράκης.

Είναι η εποχή, που η Αλίκη Γεωργούλη ήταν, τρελά, ερωτευμένη, με τον Αλέκο Αλεξανδράκη. Η Αλίκη Γεωργούλη ήταν η πρώτη μαθήτρια, στην σχολή του Δημήτρη Ροντήρη, στο Εθνικό Ωδείο Αθηνών, αφού είχε απορριφθεί, από Τέχνης και Εθνικό. Αμέσως μετά, συμμετείχε, στο θέατρο, διαλέγοντας, πάντα, ποιοτικούς και καλούς ρόλους.

Πρωτοεμφανίστηκε, στην θεατρική σκηνή, το 1953, στο έργο «Ο άνθρωπος του διαβόλου». Συνεργάστηκε, πολλές φορές, με τον Μάνο Κατράκη και με τον Αλέκο Αλεξανδράκη, με τον οποίο ερωτεύτηκαν, παράφορα και τελικά παντρεύτηκαν, το 1956. newsok.gr.

Σεπτέμβριος 1955. Τασκένδη. Oι ηττημένοι του Εμφυλίου ξεκινούν τον δικό τους Εμφύλιο μετά τον θάνατο του Ιωσήφ Στάλιν. Πώς βρέθηκαν χιλιάδες Έλληνες, στα βάθη της Ασίας; Το υπόβαθρο της σύγκρουσης - Οι μεθοδεύσεις του Ζαχαριάδη – Έκπληκτοι και έντρομοι οι Ουζμπέκοι, από τα πρωτοφανή επεισόδια, μεταξύ Ελλήνων κομμουνιστών.

Τον Σεπτέμβριο του 1955 έγιναν, όπως είναι γνωστό, τα σοβαρά επεισόδια, σε βάρος των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης («Σεπτεμβριανά»), που αποτέλεσαν ουσιαστικά, το τέλος της μακραίωνης ελληνικής παρουσίας, στην Πόλη.

Τις ίδιες, περίπου, ημέρες, όμως, 9-10 Σεπτεμβρίου 1955, 3.360 χλμ., περίπου, πιο μακριά, από την Κωνσταντινούπολη, στην μακρινή Τασκένδη του Ουζμπεκιστάν, υπήρξαν άγριες συμπλοκές, μεταξύ κομμουνιστών, με εκατοντάδες τραυματίες. Οι πρωτοφανούς αγριότητες συγκρούσεις έγιναν, μεταξύ οπαδών του, τότε, Γ.Γ. του Κ.Κ.Ε. Νίκου Ζαχαριάδη και αντιπάλων του «φραξιονιστών», που δρούσαν, υπονομευτικά, εναντίον του ηγέτη του Κ.Κ.Ε. Το 1953, πέθανε ο Στάλιν και υπήρχε, πλέον, μια γενικότερη προσπάθεια, από τον Χρουστσόφ και τους συνεργάτες του, για να αναθεώρηση πολλών πραγμάτων, όχι, μόνο, στο ΚΚΣΕ, αλλά και γενικότερα.

Τασκένδη : Η «πρωτεύουσα», των πολιτικών προσφύγων

Μετά την ήττα του ΔΣΕ, στον Εμφύλιο, 56.000-60.000 μαχητές του ΔΣΕ, με τις οικογένειές τους και όχι, μόνο, βρήκαν καταφύγιο, στην ΕΣΣΔ και σε άλλες κομμουνιστικές χώρες.

Από όσους βρέθηκαν, στην ΕΣΣΔ, οι περισσότεροι, περίπου, 12.000 βρέθηκαν, στην Τασκένδη, την πρωτεύουσα του Ουζμπεκιστάν. Εκεί, κατά την διάρκεια του Β’ ΠΠ, είχαν μεταφερθεί πολλές βιομηχανίες, από την ευρωπαϊκή Ρωσία, για να μην πέσουν, στα χέρια των Γερμανών. Υπήρχε μεγάλη ανάγκη, για εργατικά χέρια και έτσι, θεωρήθηκε, ως η καταλληλότερη πόλη, για εγκατάσταση 12.000 Ελλήνων πολιτικών προσφύγων (αλλού, γίνονται αναφορές, για 16.000). Όμως, αυτόματα, δημιουργήθηκε ένα μεγάλο πρόβλημα : πού θα στεγάζονταν οι Ελληνίδες και οι Έλληνες πρόσφυγες; Βρέθηκε μια πρόχειρη λύση, να εγκατασταθούν, σε ξύλινες παράγκες και σπίτια χτισμένα, με πλίνθους. Σε αυτά, κρατούνταν, προηγουμένως, Γερμανοί και Ιάπωνες αιχμάλωτοι. Οι συνθήκες διαβίωσης, εκεί, όμως, δεν ήσαν ιδανικές, το αντίθετο, θα λέγαμε.

Ο Γιώργης Βοντίτσιος – Γούσιας, στο βιβλίο του «Οι αιτίες για τις ήττες, τη διάσπαση του ΚΚΕ και της ελληνικής αριστεράς», Τόμος Β’ σελ. 26 γράφει :

«Τον κόσμο μας, που θα έφτανε στην Τασκένδη, τον έβαζαν, σε καταυλισμούς, δίπλα, σε εργοστάσια, ή κοντά, σε οικοδομικές επιχειρήσεις. Οι καταυλισμοί αυτοί (μαχαλάδες) ονομάστηκαν Πολιτείες (Γκαραντόκ). Η πιο μεγάλη πολιτεία (σημ: υπήρχαν δεκάξι τέτοιες Πολιτείες) βρίσκονταν, στο Γιαλαγκάτς, εκεί, ήταν και το οίκημα της κομματικής μας καθοδήγησης. Τα οικήματα, όπου στεγάζονταν οι μαχητές μας, ήταν μεγάλοι θάλαμοι, με ξύλινα κρεβάτια, στη σειρά και με άλλα κρεβάτια, από πάνω. Οι άντρες ζούσαν, σε θαλάμους αντρών και οι γυναίκες, σε θαλάμους γυναικών. Η πλειοψηφία των γυναικών ήταν παντρεμένες και δεν μπορούσαν να ζήσουν, με τους άντρες τους… Σε όλους, δόθηκε δουλειά. Σε στρατιωτικούς σχηματισμούς, συνταγμένοι πήγαιναν, στη δουλειά και συνταγμένοι γύριζαν. Οι μονάδες οι στρατιωτικές, όπως τις είχαμε, από το αντάρτικο, έτσι, παρέμειναν, με την ίδια στρατιωτική πειθαρχία… Οι όροι πειθαρχίας, που επέβαλε η στρατιωτική διοίκηση των Σοβιετικών, στους πολιτικούς πρόσφυγες, ήταν πολύ αυστηροί. Όροι στρατώνα, σε εμπόλεμη κατάσταση. Προσκλητήριο βράδυ, πρωί και τις ώρες του συσσιτίου. Υποχρεωτικές ώρες σιωπητηρίων και εγερτηρίων. Απαγορεύονταν να λείψει κανείς, από τον καταυλισμό του. Απαγορεύονταν να δημιουργούν σχέσεις, με Σοβιετικούς πολίτες και ειδικά, με γυναίκες».

Πώς και γιατί έγιναν τα γεγονότα της Τασκένδης;

Όπως γράφει ο Σερραίος Θωμάς Δρίτσιος, ιστορικό στέλεχος του ΚΚΕ και αρχισυντάκτης της εφημερίδας των πολιτικών προσφύγων, στην Ουγγαρία, στο βιβλίο του «Η εξέγερση της Τασκένδης – Εκεί που ράγισε η καρδιά μας», Αθήνα 1984, όσο ζούσε, ακόμη, ο Στάλιν «δεν θα μπορούσε να κουνηθεί, ούτε φυλλαράκι και στην προσφυγιά της Τασκένδης. Με τη νέα ηγεσία Χρουστσόφ άρχισε το λεγόμενο «λιώσιμο των πάγων». Η «αποσταλινοποίηση». Η αποκατάσταση της «σοσιαλιστικής νομιμότητας». Και μαζί μ’ αυτά, άρχισε να κατανικιέται, κάπως, η φοβία, για διωγμό, να λειτουργεί η κριτική σκέψη των αγωνιστών και το φοβισμένο ψέλλισμα να γίνεται τολμηρός λόγος». Όλα αυτά είχαν επίδραση, στο παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα και φυσικά και στο ΚΚΕ.

Ο Ζαχαριάδης διαισθάνθηκε ότι θα συμβούν μεγάλες αλλαγές και άρχισε να ανησυχεί, σοβαρά. Τις παραμονές των αιματηρών γεγονότων, στην Τασκένδη, η κατάσταση, στην πόλη, είχε, ως εξής : 

Οι αντιηγετικοί - αντιζαχαριαδικοί, με τηνσιωπηρή, ή και φανερή ενθάρρυνση των χρουστσοφικών, στην ηγεσία του ΚΚ του Ουζμπεκιστάν, διεύρυναν, σημαντικά, την επιρροή τους και, όπως και τα εκδιωχθέντα ηγετικά στελέχη Βαφειάδης, Καραγιώργης, Παρτσαλίδης κ.ά., ζητούσαν την κριτική επανεξέταση της γραμμής και τακτικής του ΚΚΕ, την διερεύνηση των πραγματικών αιτιών της καταστροφής του κινήματος και τον καταλογισμό ευθυνών.

Όμως, και πάλι δεν θα γινόταν, τίποτε, στην Τασκένδη, αν δεν υπήρχαν κάποιου είδους συνεννοήσεις των αντιζαχαριαδικών, με τους ηγέτες του ΚΚ του Ουζμπεκιστάν και όχι, μόνο. Αυτό παραδέχονται δύο στελέχη του ΚΚΕ, τους οποίους ο Δρίτσιος αναφέρει, με τα αρχικά τους. Ο Μ.Π. αναφέρει ότι υπήρχαν αρκετά στελέχη, που επικοινωνούσαν, απευθείας, ή, με επιστολές, με ηγετικούς παράγοντες του ΚΚ Ουζμπεκιστάν, εκφράζοντας αγωνία, για την καθοδήγηση του ΚΚΕ.

Ένα άλλο στέλεχος, ο Γ.Ζ.-Κ, αναφέρει ότι τα προβλήματα, που προέκυψαν, από την Γ’ Συνδιάσκεψη και οι διαγραφές ηγετικών στελεχών συζητήθηκαν, από πολλά στελέχη, με υπεύθυνους του ΚΚΣΕ. Με την ενθάρρυνση αυτών των στελεχών, έστειλαν επιστολές, στην ηγεσία του ΚΚΣΕ, με τις οποίες εξέφραζαν τις απόψεις τους, για τις ήττες και ζητούσαν να βρεθούν τα λάθη και οι αιτίες τους.

Ο Μ.Π. αναφέρει ότι, σε αυτόν και άλλα έξι στελέχη του ΚΚΕ, δόθηκε, για πρώτη φορά η δυνατότητα να παραθερίσουν, στο Σότσι και την Κριμαία. Εφτά άτομα, δηλαδή, από τα συνολικά 12.000, που βρίσκονταν, στην Τασκένδη, μπόρεσαν να παραθερίσουν, για πρώτη φορά, μετά από 5-6 χρόνια! Κατά την επιστροφή τους, πέρασαν, από την Μόσχα και συναντήθηκαν, με τον υπεύθυνο του ΚΚΣΕ, για τους Έλληνες πολιτικούς πρόσφυγες και αναφέρθηκαν, στο «αλλοπρόσαλλο Ζαχαριαδικό Σχέδιο Προγράμματος του ΚΚΕ», το οποίο είχε διαρρεύσει, από τον Γιάννη Ιωαννίδη.

Γενικότερα, όπως είπε και ο Πάνος Δημητρίου, σε συνέντευξή του, στον Φοίβο Οικονομίδη, που δημοσιεύτηκε, στην «Ελευθεροτυπία» στις 3/4/1980, οι αντισταλινικοί, που υποστήριζαν τον Χρουστσόφ, έβλεπαν, με καλό μάτι, τους αντιζαχαριαδικούς. Αντίθετα, ο Ζαχαριάδης, που, κατά τον Δημητρίου, έλεγε ότι «οι πλάτες μου, στηρίζονται, γερά», είχε την εύνοια της παλαιάς φρουράς του ΚΚΣΕ (Μολότοφ, Μαλένκοφ, Καγκάνοβιτς κ.ά.).

Ο Θ. Δρίτσιος είναι σαφής : «Είχανε πλάτες. Οι αντιηγετικοί ακουμπούσαν, στους ανανεωτές του Χρουστσόφ. Οι Ζαχαριαδικοί, στους σταλινικούς του Μολότοφ. Κι έτσι ενθαρρύνθηκαν, αρχικά, οι αντίστοιχες ιδεολογικές διεργασίες και αναμετρήσεις. Και έτσι, αποτολμήθηκαν, τελικά, και οι αιματηρές συγκρούσεις. Χωρίς τέτοιες πλάτες, δεν θ’ αποτολμούνταν, τίποτε, και από οποιονδήποτε. Κάθε άλλος ισχυρισμός θα αποτελούσε λεονταρισμό».

Γιατί, όμως, τα γεγονότα ξέσπασαν, μόνο, στην Τασκένδη και όχι και αλλού;

Η σύνθεση της προσφυγικής κοινότητας της Τασκένδης, ήταν πολυάνθρωπη, με αντάρτες, από όλες, σχεδόν, τις περιοχές της Ελλάδας, οι περισσότεροι, από τους οποίους, ήταν ανώτερα πολιτικά και στρατιωτικά στελέχη. Σημαντικό ρόλο έπαιξαν, επίσης, και οι συνθήκες διαβίωσης, στις οποίες αναφερθήκαμε. Η προσαρμογή των Ελλήνων, στο κλίμα της «βαθιάς» Ασίας, ήταν, σχεδόν, αδύνατη. Ο φυλετικός, ανθρώπινος περίγυρος, εντελώς, διαφορετικός. Το πολιτιστικό περιβάλλον χαμηλό. Οι συνθήκες στέγασης άθλιες. Οι κανόνες διαβίωσης αυταρχικοί, με «ημερήσιες διαταγές», μέσα στο κλειστό πλαίσιο της προσφυγικής κολεκτίβας. Οι άσχημοι αυτοί όροι διαβίωσης δημιουργούσαν, μόνιμα, μια γενική δυσφορία και δυσαρέσκεια, που έπαιξε τον ρόλο της, στα επεισόδια.

Τα προεόρτια της σύγκρουσης.

Από τα τέλη του 1954, είχαν αρχίσει να οργανώνονται οι αντιζαχαριαδικοί (Βαφειάδης, Δημητρίου, Παρτσαλίδης, Ζωγράφος, Κολιγιάννης κ.ά.). Έχοντας και την βοήθεια των Σοβιετικών αναθεωρητών (ρεβιζιονιστών), άρχισαν τις απειλές και τους προπηλακισμούς, σε οπαδούς του Ζαχαριάδη. Ο Δημήτρης Βλαντάς, δεξί χέρι του Γ.Γ. του ΚΚΕ, τότε, αναφέρεται, στην «άστοχη ενέργεια» του Ζαχαριάδη να συγκροτήσει μια «εξωφρενικά μεγάλη σύσκεψη(αχτίβ) στελεχών», στις 18 Αυγούστου 1955, στο θέατρο «Ναβάι» της Τασκένδης. Εκεί, έκανε την εμφάνισή της και η φράξια της ΚΟΤ (Κομματικής Οργάνωσης Τασκένδης), με επικεφαλής τους Χατούρο - Δημητρίου, που χρησιμοποιώντας τον τόπο της οργάνωσης, αλλά και τα μεγάφωνα των πολιτειών (ράδιο-ούζελ), άρχισε να επιτίθεται, δημόσια, στην ηγεσία του ΚΚΕ και την γραμμή της. Ο Ζαχαριάδης, που, με την παρουσία του, στην Τασκένδη, είχε καταφέρει να μεταπείσει πολλούς φραξιονιστές, διέλυσε την σύσκεψη, χωρίς να γίνει ψηφοφορία. «Μετά την, παραπάνω, σύσκεψη, οι φραξιονιστές ξεχύθηκαν, στην Τασκένδη και φώναζαν ότι ο Ζαχαριάδης και ο Βλαντάς έπνιξαν την εσωκομματική δημοκρατία. Απειλούσαν θεούς και δαίμονες. Στις 18/8/1955, οι φραξιονιστές πέρασαν, σε τρομοκρατική επίθεση, με την καθοδήγηση της σοβιετικής ασφάλειας», γράφει ο Βλαντάς.

Την νύχτα της 18ης, προς 19η Αυγούστου, έγινε η πρώτη επίθεση, στην 6η «Πολιτεία» (υπήρχαν 16 «Πολιτείες», συνολικά,, όπως αναφέραμε). Έσπασαν τις πόρτες σπιτιών οπαδών της Κ.Ε. του ΚΚΕ, τσάκισαν στο ξύλο τους ενοίκους, δεν άφησαν, τίποτε, όρθιο. Η Σοβιετική Αστυνομία έφτασε, όταν τα επεισόδια είχαν λήξει και συνέλαβε τα θύματα! «Τρέχαμε, στ’ αστυνομικά τμήματα, για να τ’ απελευθερώσουμε (τα θύματα)» γράφει ο Βλαντάς και συνεχίζει :

«Από τις 20 Αυγούστου, 500, περίπου, φραξιονιστές, με όργανα της σοβιετικής ασφάλειας, χωρίστηκαν, σε ένα είδος ομάδες εφόδου και έκαναν νυχτερινές επιδρομές, στους μαχαλάδες, ενάντια, σε υπερασπιστές της Κ.Ε. του Κ.Κ.Ε. Η σοβιετική αστυνομία έπιανε, πάντα, τα θύματα. Έτσι, ωρίμαζε μια γενική σύγκρουση, γιατί οι υπερασπιστές της Κ.Ε. του Κ.Κ.Ε. άρχισαν, αυθόρμητα, να οργανώνουν την αυτοάμυνά τους. Παρ’ όλα αυτά, ο Ζαχαριάδης εξακολουθούσε να παίζει, με την φωτιά…».

Σαν άμεση αφορμή, για το ξέσπασμα των γεγονότων, ο Βλαντάς φαίνεται να θεωρεί την ανακοίνωση της απόφασης, που έγραψε ο Ζαχαριάδης. «για την κατάσταση της Τασκένδης». Λέει, στην αφήγησή του :

«Διαφώνησα, έντονα, όχι, μόνο, για το περιεχόμενο, αλλά και με την ιδέα να δώσουμε, στην δημοσιότητα, τέτοιο κείμενο, στις γνωστές συνθήκες…». Το βασικό σημείο της απόφασης του Ζαχαριάδη ήταν η καθαίρεση της φραξιονιστικής Κομματικής Επιτροπής της ΚΟ Τασκένδης, η οποία χαρακτηριζόταν, ως αντικομματική σπείρα. Ο χαρακτηρισμός ήταν ορθός, κατά τον Βλαντά, αλλά άκαιρος.

9-10 Σεπτεμβρίου 1955 : οι έκπληκτοι και έντρομοι Ουζμπέκοι παρακολουθούν τα συντροφικά μαχαιρώματα (στην κυριολεξία…)

Όπως γράφει ο Θ. Δρίτσιος, το ζεστό εκείνο σούρουπο του Σεπτέμβρη (9/9/1955), οι Ουζμπέκοι της Τασκένδης εγκατέλειψαν τους ήσυχους «τσαϊχανάδες» (καταστήματα, στα οποία σερβίρεται, κυρίως τσάι, αλλά και γενικότερα, εστιατόρια, με ασιατική κουζίνα) και κατευθύνονταν, στα πλινθόχτιστα σπίτια τους, όταν καθηλώθηκαν, από φωνές, που προέρχονταν, από την νοτιοδυτική περίμετρο της πόλης, εκεί, που οι «Γκρέκοι παρτιζάνοι» είχαν χτίσει τις «Πολιτείες» (συνοικίες) τους. Σε λίγο, οι φωνές και τα ποδοβολητά καλύφθηκαν, από τις σειρήνες των ασθενοφόρων, που ουρλιάζοντας, κατευθύνονταν, προς τα νοσοκομεία. «Κάποιο μεγάλο κακό θα γίνεται, στους Γκρέκι» έλεγαν, μεταξύ τους, τρομοκρατημένοι. Έμειναν άγρυπνοι, με αναπάντητα ερωτηματικά, ως τα μεσάνυχτα. Όταν ξύπνησαν, κακονυχτισμένοι το επόμενο πρωί, η κατάσταση ξεκαθάρισε : ασθενοφόρα, μηχανοκίνητα τμήματα Στρατού και Αστυνομίας, διαμαρτυρόμενοι νοσηλευόμενοι, που πετάχτηκαν, κακήν κακώς, έξω από τα νοσοκομεία, για να αντιμετωπιστούν «έκτακτα περιστατικά», αλλά, κυρίως, οι μαρτυρίες των Ουζμπέκων, γειτόνων των Ελλήνων φανέρωσαν το αναμφισβήτητο γεγονός :

«Οι Γκρέκοι σκοτώνονται, μεταξύ τους». Επίκεντρο των ταραχών ήταν τα γραφεία της ΚΟ Τασκένδης, στην οδό Τσαγκίσχανγια. Από εκεί, τα επεισόδια, μεταξύ των κομμουνιστών, επεκτάθηκαν, σε όλες σχεδόν τις «Πολιτείες» και τις βασικές συγκοινωνιακές αρτηρίες της πόλης…Αναφέρουμε, απλά, σήμερα, ότι όσα θα διαβάσετε, στο Β’ ΜΕΡΟΣ, θυμίζουν, περισσότερο συμπλοκές σημερινών χούλιγκαν, ή και πολύ χειρότερες καταστάσεις. Δεν αναφέρεται, πάντως, χρήση πυροβόλων όπλων, γιατί δεν υπήρχαν, ενώ όλες οι αφηγήσεις προέρχονται, από κομμουνιστές και τα αρχεία του ΚΚΕ και όχι, από κάποιους πράκτορες, ή την φαντασία κάποιας, ή κάποιου…

Στο Β’ μέρος: Φαλτσέτες, καρεκλοπόδαρα, ιπτάμενα έπιπλα, κοτρόνες κ.ά. στις συμπλοκές, μεταξύ κομμουνιστών – Ουζμπέκοι, που κατεβαίνουν, με την βία, από λεωφορεία και ταξί! – Η «αποκαθήλωση» του Ζαχαριάδη και το πογκρόμ της 19/5/1962.

Βασική πηγή του σημερινού μας άρθρου ήταν το βιβλίο του Θωμά Δρίτσιου «Η ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΤΗΣ ΤΑΣΚΕΝΔΗΣ-Εκεί που ράγισε η καρδιά μας», ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΓΛΑΡΟΣ, 1984.

1963. Τίρανα, Αλβανία. Εγκαίνια του Αθλητικού Παλατιού "Παρτιζάν" ("Aslan Russia").

1963. Αθήνα. Η Ζωή Λάσκαρη, ο Ντίνος Ηλιόπουλος και ο Παντελής Ζερβός, στην πρεμιέρα της ταινίας “O ΑΤΣΙΔΑΣ”, που γυρίστηκε, στην Θεσσαλονίκη.

1972. Βόρεια Ιρλανδία. Ενα κορίτσι, με πατίνια κοιτάζει έναν ακροβολισμένο ένοπλο Βρετανό στρατιώτη.

1973. Ζαλέσιγιε, “Σοβιετική” Ουκρανία. Ο Josip Broz Tito (άκρο αριστερά) με την σύζυγό του Jovanka (ακροδεξιά, σε κυνηγετικό ταξίδι, με τον “Σοβιετικό” ηγέτη Λεονίντ Μπρέζνιεφ. Η σχέση μεταξύ Μπρέζνιεφ και Τίτο ήταν περίπλοκη και σημαδεύτηκε, τόσο, από σύγκρουση, όσο και από μια ρεαλιστική ανακωχή. Ενώ ο Μπρέζνιεφ επεδίωξε να επανεντάξει την Γιουγκοσλαβία, στο “σοβιετικό” μπλοκ, ο Τίτο διατήρησε, σταθερά, την ανεξαρτησία της Γιουγκοσλαβίας και το αδέσμευτο καθεστώς. Παρά τις προσπάθειες πίεσης του Τίτο, ιδιαίτερα, μετά την εισβολή στην Τσεχοσλοβακία, το 1968, ο Μπρέζνιεφ αναγνώρισε, δημοσίως, το δικαίωμα της Γιουγκοσλαβίας, για μια ανεξάρτητη πορεία, σε μια προσπάθεια διαχείρισης των σχέσεων, αν και οι υποκείμενες εντάσεις και οι διαφορετικές απόψεις, για την διεθνή κομμουνιστική ενότητα, παρέμειναν.

Νοέμβριος 1973. Αθήνα. Πολυτεχνείο. Τότε, ο Γιάννης Καΐλης φοιτητής της Σχολής Καλών Τεχνών, γράφει, στους δύο κολώνες της πύλης “ΕΞΩ ΤΟ ΝΑΤΟ” και “ΕΞΩ ΑΙ ΗΠΑ”. Τον Νοέμβριο του 2019 οι κνίτες θα ξαναγράψουν τα δύο συνθήματα, με την συμπλήρωση, που τους συμφέρει, προσθέτοντας κάτω, από τα δύο συνθήματα, αφ’ ενός, το “KNE” και αφ’ ετέρου το  “KKE”, ένα σφυροδρέπανο κάτω, από τις δύο “συμπληρώσεις”. Πρόκειται, βέβαια, για ιστορική παραχάραξη.

1/5/1976. Τίρανα. Κομματική συγκέντρωση, για την Πρωτομαγιά.

10/11/2025. Παρίσι. Πρόταση του εισαγγελέα να αποφυλακισθεί ο Nicolas Sarkozy, με περιοριστικούς ορούς. Ο, τέως, πρόεδρος του γαλλικού κράτους λέει ότι είναι ανυπόφορη η φυλακή. Δεν πειράζει· «Τα σίδερα της φυλακής είναι, για τους λεβέντες»…

Άλλωστε, σύμφωνα με δημοσίευμα της γαλλικής εφημερίδας «Le Canard enchaîné», ο πρώην πρόεδρος της Γαλλίας, Νικολά Σαρκοζί, μόνο φτωχός δεν μπορεί να θεωρηθεί, ακόμη και όταν βρίσκεται υπό δικαστικό έλεγχο ή αντιμετωπίζει ποινές φυλάκισης.

Τα δικαστικά έγγραφα που διαβιβάστηκαν στο πλαίσιο της πρόσφατης υπόθεσης, αποκαλύπτουν αναλυτικά τα εισοδήματα του κ. Σαρκοζί για το έτος 2023. Σύμφωνα με τις επίσημες φορολογικές δηλώσεις του, το 2023 ο Νικολά Σαρκοζί είχε:

– 637.791 ευρώ από μισθούς

– 152.906 ευρώ από συντάξεις

– 1.331.056 ευρώ από εισοδήματα ακινήτων

– 2.342.008 ευρώ από μη εμπορικά έσοδα (δικαιώματα συγγραφέα κ.λπ.)

Συνολικά, τα εισοδήματα αυτά φτάνουν τα 4.514.512 ευρώ, ενώ το 2024 δήλωσε καθαρή ακίνητη περιουσία ύψους 9.923.874 ευρώ.

Πολυτελής επιβίωση στη «ζόρικη περίοδο» 

Το άρθρο σημειώνει, με διάθεση χιούμορ, πως οι συμπονούντες που του έστειλαν οικονομική βοήθεια για να στηρίξουν τον Σαρκοζί στη «δύσκολη και επώδυνη δοκιμασία» της φυλακής, ίσως μετάνιωσαν βλέποντας τα νούμερα των εισοδημάτων του.

Ο Νικολά Σαρκοζί, παρά τις δικαστικές περιπέτειες, παραμένει οικονομικά ισχυρός, γεγονός που προκαλεί προβληματισμό και συζήτηση στη γαλλική κοινωνία περί ανισότητας και πολιτικής ευθύνης.

(Εrtnews : Ανταπόκριση από Βρυξέλλες: Γιώργος Συριόπουλος).

11/2025. Λονδίνο, Βρετανία. Ο Αdolf Hitler (στην φωτογραφία της 1/5/1936, ομιλεί, σε συγκέντρωση εργατών) είχε μια σεξουαλική διαταραχή, που καθιστούσε, πιο πιθανό, να έχει μικρόσχημα γεννητικά όργανα, σύμφωνα, με την πρώτη ανάλυση του DNA του. Επίσης, δεν είχε τους Εβραίους προγόνους, που κάποιοι ισχυρίζονται ότι είχε. Η ανάλυση αποκαλύπτεται, λεπτομερώς, στο «DNA του Χίτλερ : Σχέδιο ενός Δικτάτορα», ένα νέο τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ, που κάνει πρεμιέρα το Σάββατο το βράδυ, στην Βρετανία, το περιεχόμενο του οποίου αποκαλύπτουν οι “Times” του Λονδίνου.

Το ντοκιμαντέρ ομιλεί, με τους ερευνητές, που αποφάσισαν να ασχοληθούν, με την γενετική σύνθεση ενός, από τους μεγαλύτερους εγκληματίες της Ιστορίας, καθώς και τί έμαθαν – και τί δεν μπορούν να μάθουν –, από το DNA του.

Διαπίστωσαν ότι ο Χίτλερ είχε σύνδρομο Kallmann, μια γενετική διαταραχή, που χαρακτηρίζεται, από ατελή εφηβική διαδικασία, σύμφωνα, με αποκλειστικό ρεπορτάζ, που δημοσιεύθηκε, στους “Times”.

Διαπίστωσαν επίσης ότι είχε γονίδια που έκαναν πιο πιθανό να έχει αυτισμό, σχιζοφρένεια και διπολική διαταραχή, αν και προειδοποίησαν ότι το DNA, από μόνο του, δεν επαρκεί, για διάγνωση.

Μεταξύ αυτών, που αναφέρονται, στο ντοκιμαντέρ, είναι ο εξέχων Βρετανός ψυχολόγος Σάιμον Μπάρον-Κόεν (πατέρας του ηθοποιού Σάσα) : «Η συμπεριφορά δεν είναι, ποτέ, 100% γενετική», είπε, στο ρεπορτάζ των Times.

«Η σύνδεση της ακραίας σκληρότητας του Χίτλερ, με άτομα, με αυτές τις διαγνώσεις, ενέχει τον κίνδυνο στιγματισμού τους, ειδικά, όταν η συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων, με αυτές τις διαγνώσεις, δεν είναι, ούτε βίαιοι, ούτε σκληροί και πολλοί είναι το αντίθετο», εξήγησε ο Βρετανός επιστήμονας, που είναι Εβραίος. Η ανάλυση, που διεξήχθη, από μια ομάδα, με επικεφαλής έναν εξέχοντα Βρετανό γενετιστή, είναι αποφασιστικής σημασίας, σχετικά, με το θέμα της, δήθεν, εβραϊκής καταγωγής του Χίτλερ. Οι φήμες, για ένα τέτοιο υπόβαθρο, ήσαν διαδεδομένες, κατά την άνοδο του Χίτλερ : Σε ένα αξιοσημείωτο παράδειγμα, το 1933, μια εφημερίδα, που συνεργαζόταν, με τον αντιναζιστή καγκελάριο της Αυστρίας, κάλεσε τις γερμανικές αρχές να διαψεύσουν τους εβραϊκούς δεσμούς του.

Και οι φήμες έχουν επιμείνει : Το 2022, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρώφ επανέλαβε τον ισχυρισμό ότι ο Χίτλερ είχε εβραϊκή καταγωγή. Ο Λαβρώφ προσπαθούσε να δικαιολογήσει τους ισχυρισμούς της Ρωσίας, για την εισβολή, στην Ουκρανία – για να «αποναζιστικοποιήσει» την χώρα –, μια προσπάθεια, που περιπλέκεται, από το γεγονός ότι ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, τυχαίνει να είναι Εβραίος.

Επιβεβαίωση.

Αλλά, ενώ προηγούμενες αναλύσεις του DNA των συγγενών του Χίτλερ υποδήλωναν ότι μπορεί να είχε κάποιους γενετικούς δεσμούς, με ομάδες που προσπάθησε να καταστρέψει –συμπεριλαμβανομένων των Εβραίων –, η νέα ανάλυση, στο ίδιο το DNA του Χίτλερ, δείχνει, μόνο, αυστριακή γερμανική καταγωγή.

Η ανάλυση βασίζεται, σε ένα δείγμα υφάσματος λερωμένο, με αίμα, που έκοψε ένας Αμερικανός στρατιώτης, από τον καναπέ πάνω, στον οποίο αυτοπυροβολήθηκε ο Χίτλερ. Οι ερευνητές μπόρεσαν να επιβεβαιώσουν, χωρίς αμφιβολία, ότι το αίμα προερχόταν, από τον Χίτλερ συγκρίνοντας το DNA, που βρέθηκε, σε αυτό, με το DNA, που είχε επιβεβαιωθεί, προηγουμένως, ότι προερχόταν, από έναν από τους συγγενείς του.

Πηγή: The Times, Jewish Telegraphic Agency.

2025. Ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν και ο τσάρος Νικόλαος Β’. (Μοντάζ).

2025. Σουδάν. Η ξέφρενη πορεία, στην άβυσσο.

 Σήμερα στο Σουδάν υπάρχουν επτά εκατομμύρια εκτοπισμένοι, έχουν σκοτωθεί δεκάδες χιλιάδες, καμία διέξοδος δεν είναι ορατή και ο κίνδυνος να μεταβληθεί η χώρα σε μια νέα Σομαλία είναι υπαρκτός.

Oι ωμότητες που διέπραξαν οι RSF (Rapid Support Forces / Δυνάμεις Ταχείας Στήριξης) όταν κατέλαβαν πρόσφατα το Ελ Φασέρ, την κυριότερη πόλη στα δυτικά του Σουδάν, έστρεψαν τα φώτα της δημοσιότητας στον εμφύλιο της χώρας. Το προηγούμενο διάστημα ο στρατός, η αντίπαλη δύναμη, είχε σημαντικές επιτυχίες στα ανατολικά και κατάφερε να αποκτήσει τον έλεγχο της πρωτεύουσας Χαρτούμ.

Κανένας από τους δύο πάντως -ούτε ο στρατός ούτε οι RSF- δεν φαίνεται πως μπορεί να κερδίσει τον εμφύλιο πόλεμο, ο οποίος μαίνεται από τον Απρίλιο του 2023 και έχει προκαλέσει τη μεγαλύτερη ανθρωπιστική καταστροφή της εποχής μας. Ολες οι μεσολαβητικές πρωτοβουλίες έχουν αποτύχει. Επίκειται μια νέα διαίρεση της χώρας, αυτή τη φορά σε ανατολικό (ο στρατός) και δυτικό (οι RSF) Σουδάν;

Συγχρόνως, ούτε στο Νότιο Σουδάν τα πράγματα πάνε καλύτερα. Η ειρηνευτική συμφωνία που έθεσε τέρμα στον τρομερό εμφύλιο (2013-2018) ουσιαστικά έχει καταρρεύσει με τη σύλληψη και την παραπομπή σε δίκη του αντιπροέδρου Ριέκ Ματσάρ από τον αντίπαλό του, πρόεδρο Σάλβα Κιίρ, και οι συγκρούσεις έχουν αναζωπυρωθεί.

Μαύροι σκλάβοι στην Αίγυπτο

Οι απώτερες αιτίες αυτής της ξέφρενης πορείας στην άβυσσο βρίσκονται στο προαποικιακό Σουδάν. Τον 19ο αιώνα, η Αίγυπτος του Μεχμέτ Αλή επεκτάθηκε στο Σουδάν για να αποκτήσει τους μεγάλους αριθμούς μαύρων σκλάβων, τους οποίους χρειαζόταν για το «εκσυγχρονιστικό» της εγχείρημα. Σταδιακά, υπό την αιγυπτιακή επικυριαρχία, αναδύθηκε η σουδανική άρχουσα τάξη. Προήλθε από τις εξαραβισμένες φυλές μουσουλμάνων, οι οποίες ασκούσαν το δουλεμπόριο σε βάρος των γύρω παγανιστικών λαών (των βουνών Νούμπα του Κορντοφάν, του Νοτίου Σουδάν, του Νταρφούρ κ.λπ.). Αυτές οι ελίτ εδραίωσαν τη θέση τους την εποχή του πρωτοεθνικού θεοκρατικού καθεστώτος του Μάχντι (περίοδος 1882-1898) και στη συνέχεια ακόμα περισσότερο, παρά την κατάργηση της δουλείας, κατά την αγγλική αποικιοκρατία (με την οποία συνεργάστηκαν στενά). Στις εν λόγω ελίτ παρέδωσαν οι Βρετανοί τη διοίκηση του νεοσύστατου ανεξάρτητου σουδανικού κράτους, το 1956.

Η σουδανική κοινωνία, σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας της, χωρίζεται από τη μία στην εξαραβισμένη μουσουλμανική ελίτ και από την άλλη στους μαύρους, τα δουλικής καταγωγής ή συνάφειας άτομα, τους λαούς που παλαιότερα αποτελούσαν τη λεία των δουλεμπόρων και που, είτε έχουν εξισλαμιστεί, είτε είναι χριστιανοί ή παγανιστές, θεωρούνται παρακατιανοί.

Το όνομα Σουδανοί αφορά βασικά τους δεύτερους. Εγινε το όνομα όλου του έθνους γιατί τη δεκαετία του 1920 το πρώτο κίνημα εθνικής αφύπνισης ξεκίνησε από μαύρους στρατιωτικούς και μαύρους ή Αραβες κατώτερους δημόσιους υπαλλήλους. Ηδη από εκείνη την εποχή, τα κινήματα των από τα κάτω ήταν η μόνη ελπίδα να αποτελέσουν οι δεκάδες -αν όχι εκατοντάδες λαοί του Σουδάν με τα ιστορικά τους προηγούμενα, τις διαφορετικές τους θρησκείες και πολιτισμούς- μια ενωμένη (φαντασιακή) κοινότητα, δηλαδή ένα έθνος. Και δεν έλειψαν τέτοια κινήματα. Πλατιές λαϊκές εξεγέρσεις ανέτρεψαν τις δικτατορίες του Ιμπραχίμ Αμπούντ το 1964, του «αντιμπεριαλιστή» Νιμέιρι το 1985 και πρόσφατα, το 2019, του «ισλαμιστή» Ομάρ αλ Μπασίρ. Ανθησαν σπουδαία συνδικαλιστικά κινήματα, ενώ το κομμουνιστικό σουδανικό κόμμα ήταν μαζί με το ιρακινό τα δύο ισχυρότερα του αραβικού κόσμου, αλλά αποδεκατίστηκε από τη δικτατορία Νιμέιρι.

Το όραμα του «Νέου Σουδάν».

Το πιο ολοκληρωμένο σχέδιο για τη διάσωση της ενότητας του Σουδάν ήταν το «Νέο Σουδάν» (New Sudan) που πρέσβευε ο χαρισματικός ηγέτης του Νότου Τζον Γκάραγκ. Αντιμέτωπος με τη συστηματική υποβάθμιση και την περιθωριοποίησή του από την αγγλική αποικιοκρατική διοίκηση πρώτα και από την ελίτ του Χαρτούμ μετά, ο παγανιστικός και χριστιανικός Νότος είχε εξεγερθεί ήδη από το 1955.

Στην πρώτη φάση του αγώνα (1955-1972) είχε την υποστήριξη της Νοτίου Αφρικής του απαρτχάιντ, της Αιθιοπίας του Χαϊλέ Σιλασιέ και, προπάντων, του Ισραήλ. Στη δεύτερη όμως φάση (1983-2002) το κίνημα του Νότου, υπό την ηγεσία του Γκάραγκ, υιοθετεί έναν μαρξιστικό αντιιμπεριαλιστικό προσανατολισμό. Αποκηρύσσει την απόσχιση και αντ’ αυτής υποστηρίζει την ισότιμη συνύπαρξη όλων των λαών του Σουδάν. Δεν είναι μόνο ο Νότος που καταπιέζεται από την ελίτ του Χαρτούμ. Οι λαοί που υπήρξαν τα θύματα του δουλεμπορίου, χριστιανοί ή μουσουλμάνοι, αποτελούν τη μεγάλη πλειονότητα του σουδανικού έθνους.

Το 2005, λίγες μέρες μετά την υπογραφή της ειρηνευτικής συμφωνίας (CPA), ο Γκάραγκ επισκέφτηκε το Χαρτούμ. Τον υποδέχθηκε ένα τεράστιο πλήθος, κυρίως από Αραβες. Οι εκτιμήσεις τον ήθελαν νικητή των επόμενων προεδρικών εκλογών, πρόεδρο ενός ενωμένου Σουδάν. Ομως λίγο αργότερα, στις 30 Ιουλίου 2005, έπεσε το ελικόπτερο που τον μετέφερε και σκοτώθηκε. Κανένας από όσους συνομιλήσαμε, κατά την πρόσφατη επίσκεψή μας στο Νότιο Σουδάν, δεν πίστευε πως επρόκειτο για ατύχημα.

Στη συνέχεια, η απόσχιση του Νότου δρομολογήθηκε με τις ευλογίες των ΗΠΑ και του Ισραήλ, προς μεγάλη χαρά των τοπικών πολεμάρχων, αλλά και με τη συναίνεση του «ισλαμιστή» δικτάτορα Μπασίρ, ο οποίος πλέον, χωρίς το βάρος του χριστιανικού / παγανιστικού Νότου, θα μπορούσε να εφαρμόσει το ισλαμιστικό του πρόγραμμα απερίσπαστος.

Το ανεξάρτητο κράτος του Νοτίου Σουδάν δεν αποδείχθηκε βιώσιμο. Στον εμφύλιο 2013-2018 χάθηκαν 500.000 άνθρωποι από έναν πληθυσμό δέκα εκατομμυρίων και διαπράχθηκαν ανήκουστες φρικαλεότητες. Φέτος, με την αναζωπύρωση των μαχών, έχουν σκοτωθεί 2.000 άνθρωποι και έχουν εκτοπιστεί 445.000. Σχεδόν 6 εκατομμύρια Νοτιοσουδανών αντιμετωπίζουν οξύ υποσιτισμό.

Επτά εκατομμύρια εκτοπισμένοι.

Το Χαρτούμ επικεντρώθηκε στην αντιμετώπιση της εξέγερσης στο Κορντοφάν και στο Νταρφούρ (Δυτικό Σουδάν) και το έκανε με απίστευτη αγριότητα. Μόνο στο Νταρφούρ, την περίοδο 2003-2010, οι νεκροί έφτασαν τις 300.000 και οι εκτοπισμένοι τα τρία εκατομμύρια. Την καταστολή για λογαριασμό του σουδανικού κράτους ανέλαβε η πολιτοφυλακή Janjawid, η οποία συγκροτήθηκε από τοπικές αραβικές φυλές (τους Rizzeyqat), που είχαν διαπρέψει κάποτε στο δουλεμπόριο. Το 2013, με απόφαση του Μπασίρ, οι Janjawid απέκτησαν επίσημο θεσμικό ρόλο δίπλα στον στρατό και μετονομάστηκαν σε Rapid Support Forces (RSF). Ο στρατός συμπράττοντας με τις RSF προχώρησε στο πραξικόπημα της 25ης Οκτωβρίου 2021, με το οποίο ανέκοψε τη μεγάλη λαϊκή εξέγερση του Δεκεμβρίου 2018 και ακύρωσε τις κατακτήσεις της.

Οι διαφωνίες ανάμεσα στις RSF, των οποίων ηγείται ο Μοχάμεντ Χαμντάν Νταγκόλο, γνωστός ως Χεμέντι, και του στρατού, του οποίου ηγείται ο Αμπντέλ Φατάχ Αλ Μπουρχάν, για τους όρους ένταξης των RSF στον τακτικό στρατό οδήγησαν στον σημερινό πόλεμο, ο οποίος ξεκίνησε στις 15 Απριλίου 2023.

Σήμερα στο Σουδάν υπάρχουν επτά εκατομμύρια εκτοπισμένοι, έχουν σκοτωθεί δεκάδες χιλιάδες, καμία διέξοδος δεν είναι ορατή και ο κίνδυνος να μεταβληθεί η χώρα σε μια νέα Σομαλία είναι υπαρκτός.

«Αραβικότητα», συμμαχίες και χιλιάδες τόνοι χρυσού.

Οπως γράφει ο Γάλλος ακαδημαϊκός και ιστορικός Ζεράρ Πρινιέ στη Monde Diplomatique, το υπόβαθρο του εμφυλίου στο Σουδάν είναι η αντίθεση ανάμεσα, από τη μια μεριά, στην εξαραβισμένη ελίτ της κοιλάδας του Νείλου, η οποία στελεχώνει τον στρατό και χρησιμοποιεί το ισλάμ για να επιβάλει την εξουσία της, και από την άλλη, στους Rizzeyqat κ.ά. των οποίων την «αραβικότητα» δεν παίρνουν στα σοβαρά στο Χαρτούμ, αν και τους χρησιμοποιούν κατά το δοκούν ως ένοπλο βραχίονα καταστολής. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να ξέρουμε ότι στο Σουδάν η «αραβικότητα» κρίνεται με πολιτισμικά κριτήρια, κυρίως με τη γλώσσα.

Επίσης, το πολιτικό ισλάμ δεν αποτελεί, όπως στην Αίγυπτο, ένα κίνημα από τα κάτω αλλά επιβάλλεται κρατικά από τα πάνω. Η συμμαχία του στρατηγού Αλ Μπουρχάν με μερίδα ισλαμιστών αξιοποιείται προπαγανδιστικά από τις RSF στην προσπάθειά τους να εξασφαλίσουν την υποστήριξη των ΗΠΑ και του Ισραήλ. Την εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ όμως υποστηρίζει και η πλευρά του στρατού. Οι σύμμαχοι των RSF είναι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και ο στρατηγός Χαφτάρ, ενώ του στρατού είναι η Αίγυπτος.

Η Ρωσία αναφέρεται, σε δημοσιεύματα, ως ο τελικός αποδέκτης του σουδανικού χρυσού, που διακινούν τα Εμιράτα. Η εικόνα δεν είναι όμως σαφής, για το, αν η Ρωσία εμπλέκεται και με ποιον τρόπο, στην σύγκρουση. Ολη η πολεμική οικονομία του εμφυλίου, πάντως, στηρίζεται, στην μονοκαλλιέργεια χρυσού. Το 2022, η χώρα παρήγαγε 18.627 κιλά χρυσού, αποτελώντας την τρίτη χώρα, στην Αφρική, ως προς το ύψος της παραγωγής. Στην πραγματικότητα, η ποσότητα πρέπει να είναι πολύ μεγαλύτερη. Η εξόρυξη του χρυσού, σε αντίθεση, με αυτή του πετρελαίου, έχει το πλεονέκτημα ότι μπορεί να γίνει, βιοτεχνικά.

(Γιώργος Λιερός. ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ).

1965. Σκίτσο του Βασίλη Χριστοδούλου.

1968. «ΡΟΜΑΝΤΣΟ». Σκίτσο του Σ. Πολενάκη.

1972. Σκίτσο του Κ. Βλάχου.

1973. «ΡΟΜΑΝΤΣΟ». Σκίτσο του Κ. Βλάχου.

1973. «ΡΟΜΑΝΤΣΟ». Δυο σκίτσα του Βασίλη Χριστοδούλου.

   

1974. Σκίτσο του Βασίλη Χριστοδούλου.

1974. «ΡΟΜΑΝΤΣΟ». Σκίτσο του Κ. Βλάχου.

1975. «ΡΟΜΑΝΤΣΟ». Σκίτσο του Λ. Στάθη.

1976. Σκίτσο του Αρχέλαου.

1977. Σκίτσο του Κ. Βλάχου.

1978. «ΡΟΜΑΝΤΣΟ». Σκίτσο του Αρχέλαου.

1981. Σκίτσο του Βασίλη Χριστοδούλου.

1982. Δυο σκίτσα του Φάνη Γιόση.

1983. «ΡΟΜΑΝΤΣΟ». Σκίτσο του Βασίλη Χριστοδούλου.

18/10/2024. Σκίτσο του Τάσου Αναστασίου.

7/10/2025. Σκίτσο του Στάθη Σταυρόπουλου.

31/10/2025. Σκίτσο του Ηλία Μακρή.

3/11/2025. Σκίτσο του Ηλία Μακρή.

4/11/2025. Σκίτσο της Ευανθίας Ρούνη.

6/11/2025. Σκίτσο του ΚΥΡ.

6/11/2025. Σκίτσο του Ηλία Μακρή.

7/11/2025. Σκίτσο της Ευανθίας Ρούνη.

8/11/2025. Σκίτσο του Αντώνη Βαβαγιάννη.

10/11/2025. Σκίτσο του Κώστα Μητρόπουλου.

10/11/2025. Δυο σκίτσα του Ανδρέα Πετρουλάκη.

10/11/2025. Σκίτσο του Γιώργου Μικάλεφ.

10/11/2025. Σκίτσο του Ηλία Μακρή.

11/11/2025. Σκίτσο του Ανδρέα Πετρουλάκη.

11/11/2025. Σκίτσο της Ευανθίας Ρούνη.

 11/11/2025. Σκίτσο του Αντώνη Βαβαγιάννη.

11/11/2025. Σκίτσο του Ηλία Μακρή.

12/11/2025. Σκίτσο του Ηλία Μακρή.

12/11/2025. Σκίτσο του Γιώργου Μικάλεφ.

12/11/2025. Σκίτσο του Δημήτρη Χαντζόπουλου.

13/11/2025. Σκίτσο του Στάθη Σταυρόπουλου.

14/11/2025. Σκίτσο του Αντώνη Βαβαγιάννη.